Elbrus Əlizadə
Elbrus Kərim oğlu Əlizadə (4 mart 1957, Ağdaş rayonu – 29 dekabr 2016, Bakı) — Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında AAK-nı Yer Elmləri üzrə Ekspert Şurasının elmi katibi, YUNESKO nəzdində fəaliyyət göstərən Dağlıq ölkələrin tarazlı inkişafı Elmi Mərkəzinin Müşahidəçilər Şurasının, Qazaxıstanın Coğrafiya İnstitutunda nəşr olunan Coğrafiyanın və geoekologiyanın aktual problemləri, AMEA-nın Xəbərlərinin Yer Elmləri seriyası elmi jurnalının Redaksiya Heyətinin üzvü, Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyasında (indiki Dövlət İmtahan Mərkəzində) coğrafiya üzrə elmi-metodiki seminarın sədri, Azərbaycan Təhsil Nazirliyi yanındakı coğrafiya üzrə elmi metodiki şuranın sədri, AMEA-nın müxbir üzvü, coğrafiya elmlər doktoru, professor, AMEA H.Ə.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutunun Elmi işlər üzrə direktor müavini.
Elbrus Əlizadə | |
---|---|
Elbrus Kərim oğlu Əlizadə | |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Aralbir, Ağdaş rayonu, Azərbaycan SSR, SSRİ |
Vəfat tarixi | (59 yaşında) |
Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan |
Vətəndaşlığı | SSRİ→ Azərbaycan |
Milliyyəti | azərbaycanlı |
Elm sahəsi | coğrafiya |
Elmi dərəcəsi | coğrafiya elmləri doktoru, AMEA-nın müxbir üzvü |
Elmi adı | professor |
İş yeri | Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Coğrafiya İnstitutu |
Təhsili | Azərbaycan Dövlət Universiteti |
Elmi rəhbəri | akademik Budaq Budaqov |
Tanınmış yetirmələri | Sitarə Tarixazər, İrina Kuçinskaya, Zərnurə Həmidova |
Tanınır | coğrafiyaçı alim |
Üzvlüyü | |
Mükafatları |
Həyatı
Əlizadə Elbrus Kərim oğlu 4 mart 1957-ci ildə Ağdaş rayonunun Aralbir kəndində anadan olmuşdur.E.K.Əlizadə 1974-ci ildə Ağdaş şəhərində orta məktəbi bitirərək Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki BDU) geologiya-coğrafiya fakültəsinin coğrafiya bölməsinə daxil oldu. E.Əlizadə 1979-cu ildə universiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirərək təyinatla Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Coğrafiya İnstitutuna göndərildi. Həmin illərdə keçmiş SSRİ-də aerokosmik metodların coğrafiyaya tətbiqi, başqa sözlə, yerin kosmosda öyrənilməsi yeni istiqamət idi.1984-ci ildə Geomorforlogiya və təkamül coğrafiyası, ixtisasda Kosmofotoşəkillərin deşifrlənmə materiallarının tətbiqi ilə Cənub-Şərqi Qafqazın cənub yamacının relyefinin morfostruktur təhlili mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək coğrafiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsi aldı. E.Əlizadə 2004-cü ildə "Geomorfologiya və təkamül coğrafiyası" ixtisasında "Alp-Himalay qovşaq zonası mərkəzi hissəsinin şərq seqmenti dağ sistemlərinin morfostruktur differensiyası qanunauyğunluqları" mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək coğrafiya elmləri doktoru alimlik dərəcəsi aldı. Bir çox xarici ölkələrdə keçirilən elmi konfranslarda ( RF,Ukrayna, Qazaxıstan, Ruminiya, Slovakiya, Böyük Britaniya, ABŞ, İran, Polşa, Çin və s.) dəfələrlə iştirak etmiş və çıxış etmişdir.
Ailəsi
Həyat yoldaşı- Sevil Yunis qızı Quliyeva- coğrafiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent, AMEA Coğrafiya İnstitutunda aparıcı elmi işçi.
1 övladı var.
- Selin Əlizadə Elbrus qızı
Elmi fəaliyyəti
Onun elmi təqdiqat sahəsi Azərbaycanın dağlıq ərazilərinin morfostruktur quruluşunun kosmik materialların deşifrlənmə materiallarının tətbiqi ilə tədqiqi, kosmik şəkillərin struktur-geomorfoloji deşifrlənmə metodlarının işlənilməsi, geomorfoloji risk və təhlükələrin qiymətləndirilməsi, geodinamiki-gərgin ərazilərin öyrənilməsi, Böyük və Kiçik Qafqaz dağları, geosistemlərinin ekogeomorfoloji tədqiqi, ekogeokomplekslərinin formalaşmasına kompleks endo-ekzodinamiki amillərin təsir dərəcələrinin müəyyən edilməsi olmuşdur. AKŞ kompleks struktur-geomorfoloji deşifrlənmə metodikası əsasında Azərbaycan və qonşu ölkərin (RF, Gürcüstan, İran və Ermənistanın) bitişik ərazilərinin relyefdə əks olunan heteroxron və heterogen mənşəli lineament-qırılma şəbəkəsinin orta miqyaslı (M 1:400000) xəritəsini tərtib etmişdir. Onun 1998-ci ildə kosmik şəkillərin deşifrlənmə materialları əsasında ölkə ərazisi üçün tərtib etdiyi orta miqyaslı (M 1:5000000) "Azərbaycanın morfostrukturu" xəritəsi mütəxəsislər tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir. E.K.Əlizadə dağlıq ərazilərin landşaftlarının, landşaft-ekoloji şəraitinin tədqiqi, AKŞ-in deşfrlənməsi üzrə də bir çox tədqiqatların müəllifi və təşkilatçısıdır.Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında AAK-nın "Yer Elmləri" üzrə Ekspert Şurasının elmi katibi kimi çox məsuliyyətli bir işdə ona tapşırılmışdır.O, UNESKO-nun nəzdində fəaliyyət göstərən "Dağlıq ölkələrin tarazlı inkişafı" Elmi Mərkəzinin Müşahidəçilər Şurasının, Qazaxıstanın Coğrafiya İnstitutunda nəşr olunan "Coğrafiyanın və geoekologiyanın aktual problemləri" və AMEA-nın "Xəbərlər"-inin Yer Elmləri seriyası elmi jurnallarının redaksiyası heyətinin üzvü kimi də fəaliyyət göstərmişdir.
- 2012-ci ildən ömrünün sonuna qədər E.Əlizadə Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyasında (indiki Dövlət İmtahan Mətkəzində) coğrafiya üzrə elmi-metodiki seminarın sədri, Azərbaycan Təhsil Nazirliyi yanındakı coğrafiya üzrə elmi metodiki şuranın sədr müavini kimi böyük ictimai işləri də həyata keçirmişdir.
- 2005-ci ildə E.Əlizadə müsabiqə yolu ilə "Landaşftşünaslıq və landşaft planlaşdırılması" şöbəsinin baş elmi işçisi vəzifəsinə keçirilmiş və 3 dekabr 2012-ci ildə həmin şöbəyə müdir təyin olunmuşdur.
- 2005-ci ildən BDU-nun "Fizika coğrafiya" kafedrasının professoru vəzifəsində əvəzçiliklə çalışıb.
- 2013-cü il 3 iyul AMEA Rəyasət Heyətinin qərarı ilə akademik H.Ə.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini vəzifəsinə təsdiq edilmiş və ömrünün sonuna qədər bu vəzifədə çalışmışdır.
- 2014-cü ilin iyun ayında AMEA-nın müxbir üzvü seçilmişdir.
- 2016-ci ilin sonunadək çapdan çıxmış 200-dən artıq elmi və elmi-pedoqoji əsərin,o cümlədən, 2 monoqrafiyanın, 4 kitabın, 140-a yaxın elmi məqalənin, 4 dərsliyin, 3 dərs vəsaitinin, bir neçə xəritənin və 40-dan artıq elmi-metodiki vəsaitin müəllifi olmuşdur.
Elmi əsərləri
- Экзоморфодинамика рельефа гор и ее оценка (на примере северо-восточного склона Большого Кавказа). Bakı, 2010. – monoqrafiya
- Морфоструктурное строение горных сооружений Азербайджана и сопредельных территорий. Bakı, 1998 – monoqrafiya
- Особенности морфоструктурного дешифрирования КС зоны сопряжения морфотектонических блоков (на примере восточной части Малого Кавказа). «Геоморфология», РАН, Moskva, 2001, № 1
- Problems of research of the ecologic-geomorphological hazards in mountain constructions within Azerbaijan. “Geomorphologia Slovaca, Vol. III, 2003, No. 1, Bratislava
- Some methodical problems of the quantitative rating of ecological hazards in mountain geosystems of the Azerbaijan. International Workshop at Balea-Fagaras Massif (Romanian Carpathians), 2004
- Антикавказская секторальность в развитии и дифференциации ландшафтов Восточного Кавказа. V Международная конференция «Устойчивое развитие горных территорий: проблемы и перспективы интеграции науки и образования», Владикавказ, 2004.
- Особенности дифференциации процессов экзоморфогенеза на южном склоне Большого Кавказа и их влияние на устойчивое развитие горных геосистем. V Международная конференция «Устойчивое развитие горных территорий: проблемы и перспективы интеграции науки и образования», Владикавказ, 2004.
- Морфоструктурный анализ рельефа азербайджанской части Большого Кавказа. Геоморфология. М. 1984, №4., с. 47-53. (в соавторстве с Б.А. Будаговым, А.А. Микаиловым, А.С. Алиевым)
- Выявление «каркаса» морфотектонических блоков восточной части Малого Кавказа и сопредельных территорий по КС. Геоморфология, АН СССР, 1991, № 4, с. 51-57.
- Complex methods of mapping of morphostructures the zones of interplate contiguity of the Eastern Caucasus on the basis of interpretation of Space photos. Materials Cartographic Conference 10-th General Assembly of ISA (September 3-rd - 9-th 1995). Barselona, 1995, р. 158-163 (co-author - B.A. Budagov)
- Эколого-геоморфологические наиболее опасные зоны Восточного Закавказья (выявленные по материалам дешифрирования КС).«Оценка и управление природными рисками» - Материалы Всероссийской конференции "Риск - 2003". М.: Изд-во Ун-та Дружбы народов. Т.1. 2003., с. 37-42
- Активные морфотектонические зоны Восточного Азербайджана (на основе материалов КС). XXVIII Пленум геоморфологической комиссии РАН «Рельефообразующие процессы: теория, практика, методы исследования». 20-24 сентября, 2004
- Очаги зарождения экстремальных экзодинамических явлений в районах развития активных альпийского типа дизъюнктивных морфоструктур. Москва, МГУ, VI Щукинские чтения, 2010, с. 30-32.
- Проблемы воздействия эколого-социальных угроз и рисков на устойчивое развитие регионов Азербайджана. Известия, Серия географическая, РАН, Москва, 2011, №4, с. 54-62. (в соавторстве с Будаговым Б.А., Мамедовым Р.М., Исмаиловым М.Д., Исматовой Х.Р., Эминовым З.Н.)
- Усиление экологической напряженности в горных геосистемах в условиях активизации опасных геоморфологических процессов (на примере Азербайджана). 34-th International geological congress “The modern problems of geology and geophysics of Eastern Caucasus and the South Caspian depression”, Australiya, 2012, p. 35-52 (в соавторстве с Тарихазер С.А.)
- Geomorphology's Role in Biology of Arasbaran - Garadagh Forests. American Journal of Scientific Research ISSN 2301-2005 Issue 75, September, 2012, pp. 78–84 © EuroJournals Publishing, Inc. 2012 (в соавторстве Дж.Ш. Азган)
Kitabları
- "Azərbaycanın və qonşu (bitişik)ərazilərin dağ sistemlərinin morfostrukturquruluşu (KŞ-in deşifrlənməsi materialları əsasında)" monoqrafiyası (E.K.Əlizadə 1998).
- E.K.Əlizadə və S.Ə.Tarixazər "Dağ relyefinin ekzogeomorfodinamikası və onun qiymətləndirilməsi (Böyük Qafqazın şimal-şərq yamacının timsalında)"(2010)
- Əlizadə E.K., Tarixazər S.Ə. "Böyük Qafqazda ekzogeomorfoloji təhlükə və risklər" (Azərbaycan hüdudlarında).
- E.K.Əlizadə, Q.İ.Rüstəmov, E.C.Kərimova "Abşeron yarımadasının müasir landşaftlarının ekokimyəvi xüsusiyyətləri" (2016).
- Coğrafiya. Ümumi fiziki coğrafiya. 6-cı sinif üçün dərslik "Öyrətmən" Bakı,1993, 192 s. M.Mirzəyev, N. Seyfullayeva, A.Hüseynov, Ş.Hüseynov ilə birgə.
- Coğrafiya.Ümumi fiziki coğrafiya.6-cı sinif üçün dərslik. Təkminləşdirilmiş ikinci nəşri. "Öyrətmən", Bakı 1996.səh.192.M.Mirzəyev, N.Seyfullayeva, A.Hüseynov, Ş.Hüseynov ilə birgə.
- Coğrafiya.Ümumi fiziki coğrafiya .6-cı sinif üçün dərslik. Yenidən işlənmiş və təkmilləşdirilmiş, dördüncü nəşri."Təhsil" Bakı,2000. M.Mirzeyev, N.Seyfullayeva, A.Hüseynov, Ş.Hüseynov ilə birgə.
- Coğrafiya.Ümumi fiziki coğrafiya. 6-cı sinif üçün dərslik. Beşinci nəşri."Təhsil" Bakı, 2001, 160 səh. M.Mirzəyev, N.Seyfullayeva, A. Hüseynov, Ş.Hüseynov ilə birgə.
- Coğrafiya.Ümumi fiziki coğrafiya.6-cı sinif üçün dərslik.Yenidən işlənmiş və təkmilləşdirilmiş. altıncı nəşr."Təhsil" Bakı, 2002, M.Mirzəyev, N.Seyfullayeva, A.Hüseynov, Ş.Hüseynov ilə birgə.
- Coğrafiya. Ümumi fiziki coğrafiya .6-cı sinif üçün dərslik. Təkmilləşdirilmişnəşr "Təhsil" Bakı,2003.160 səh. Həmmüalliflər: M.Mirzəyev, N.Seyfullayeva, A.Hüseynov, Ş.Hüseynov.
- Coğrafiya.Ümumi fiziki coğrafiya.6-sinif üçün dərslik.Təkmilləşdirilmiş nəşr."Azərbaycan" nəşriyyatı. Bakı, 2004. 160 səh. Həmmüəlliflər:M.Mirzəyev, N. Seyfullayeva.
- "Ümumi fiziki coğrafiya" Ümumtəhsil məktəblərinin VI sinifləri üçün dərslik "Azərbaycan" nəşriyyatı Bakı 2004. 168 səh. Həmmüəlliflər M.Mirzəye, N. Seyfullayeva.
- Coğrafiya (Ümumi yerşünaslıq). Ümumtəhsil məktəblərinin 10-cu sinif üçün dərs vasaəti "Çaşıoğlu", Bakı 2004, 128 səh. Həmmüəlliflər:M.A.Müseyibov, N.S.Seyfullayeva.
- Coğrafiya (Ümumi yerşünaslıq). Ümumtəhsil məktəblərinin10-cu sunifi üçün dərs vəsaiti. "Çaşıoğlu" Bakı 2005, səh 128. Həmmüəlliflər: M.A.Müseyibov, N.S. Seyfullayeva.
- Coğrafiya.Orta məktəblərin VI sinifləri üçün dərslik.Bakı 2007 səh 168. Həmmüəlliflər: M.Mirzəyev, N.Seyfullayeva.
- Coğrafiya (Ümumi yerşünaslıq). Ümumtəhsil məktəblərinin 10-cu sinif üçün dərs vəsaiti. "Çaşıoğlu", 2007, 128 səh. Həmmüəlliflər: M.A. Müseyibov, N.S.Seyfullayeva.
- Coğrafiya.Orta məktəblərin VI siniflər üçün dərslik.Bakı 2008, 143 səh. Həmmüəllif: N.S.Seyfulayeva.
- Coğrafiya. (Dərs vəsaiti). TQDK, 2010.347.səh. Həmmüəlliflər: M.A. və b.
- Coğrafiya.(Yerşünaslıq). 10-cu siniflər üçün dərslik. Bakı 2010 119 səh. Həmmüəlliflər: M.A.Müseyibov, N.S. Seyfullayeva.
- Coğrafiya.Dərs vəsaiti.TQDK, 2011, 347 səh. Həmmüəlliflər: Müseyibov M.A. və b.
- Coğrafiya. Dərs vəsaiti TQDK, 2012, 347 səh. Həmmüəliflər: Müseyibov M.A. və b.Coğrafiya.(Usaqlar üçün ensiklopediya). Bakı, 2012. Həmmüəliflər: Müseyibov M.A. və b.
- Coğrafiya.Dərs vəsaiti TQDK, 2014 (Rus və Azərb.dilində)-347 s.Həmmüəliflə.
- Coğrafiya.9-cu sinif üçün dərslik .Bakı 203 səh. (Azərb və Rus dilində) 2016.Həmmüəlliflə.
- Coğrafiya.9-cu sinif. Metodik vəsaiti. Bakı 203 s.(Azərb.və Rus dilində) 2016. Həmmüəliflə.
- Coğrafiya. Tədris vəsaiti (Azərb. və Rus dilində) 2016. Həmmüəliflə.<ref>redaktor. akademik R.M.Məmmədov, Biblioqrafiya, "Avropa" nəşriyyatı-2017 səh.67-74-92-96
Haqqında
- Azərbaycan Coğrafiya Cəmiyyətinin əsərləri XIX cild. Azərbaycanın dağ geosistemləri: problemlər və perspektivlər. (Görkəmli coğrafiyaşünas alim, AMEA-nın müxbir üzvü, coğrafiya üzrə elmlər doktoru, professor Elbrus Kərim oğlu Əlizadənin xatirəsinə ithaf olunur).
Həmçinin bax
Mükafatları
Azərbaycan Respublikasının Dövlət mükafatı (26 may 2016-cı il)
İstinadlar
- Elbrus Əlizadə Biblioqrafiya Bakı 2017
- redaktor.akademik R.M.Məmmədov, Biblioqrafiya, "Avropa" nəşriyyat-2017.səh.14-15-18
- redaktor akademik R.M.Məmmədov, Biblioqrafiya, "Avropa" nəşriyyatı-2017, səh 16-17-18-19
- . 2017-05-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-06-02.
Xarici keçidlər
- Coğrafiya İnstitutu: Sürüşmə ərazilərindəki fəallıq kəskinləşəcək (ÖZƏL)
- Azərbaycanın bəzi çayları üçün hələ də daşqın və selə keçən gursululuq təhlükəsi var.
- Azərbaycandakı sürüşmə zonaları yenidən fəallaşdı
- Имя подарило судьбу