Dram nəzəriyyəsinin öyrənilməsi tarixinin kökləri qədim yunanlara gedib çıxır. Bu kiçik xalqın bəşəriyyətin tarixində xidmətləri misilsizdir. Yunan xalqı bəşəriyyətə Homer, Evripid, Sofokl, Aristofan, Esxil kimi onlarca mədəniyyət, elm və sənət xadimləri yetişdirmişdir. İlk dram əsərləri təxminən XVIII-XIV əsrlərdə yazılmışdır. Yunan elmi və fəlsəfəsinin ən böyük dühalarından biri də Aristoteldir.O. dünya mədəniyyəti xəzinəsinə "Analitika", "Metafizika". "Etika", "Politika", "Ritorika" "Poetika" kimi samballı, bu gün də öz əhəmiyyətini itirməyən, tədqiqatçılara maraq doğuran elmi əsərlər bəxş etmişdir. Mənbələrin verildiyi xəbərə görə eramızdan iki əsr əvvələdək İskəndəriyyə kitabxanasında Aristotel tərəfindən yazılmış 400 kitab saxlanılırdı.
Aristotel eyni zamanda da dram nəzəriyyəsinin atası sayılır. Onun "Poetika" əsəri qədim Yunanıstanın dramatik sənətinin nəzəriyyəsini özündə birləşdirən ilk elmi əsər kimi bizə gəlib çatmışdır. Dünyada dramaturgiya ilə məşğul olan ən məşhur şəxs kimi Uilyam Şekspir tanınır. Azərbaycanda isə dramaturgiyanın banisi Mirzə Fətəli Axundovdur.
Komediya. Komediya yunan sözü olub “şən yığıncaq”, “şən tamaşa” deməkdir. Şərqdə bu janra “məzhəkə” də deyilir. Məzhəkə ərəbcə “gülməli soz” və ya “gülməli hərəkət” deməkdir. Həyat hadisələrini gülməli tərzdə əks etdirən pyes “komediya” və ya “məzhəkə” adlanır. Komediyada gülüşə yalnız əyləncə vasitəsi kimi baxmaq olmaz. Komediyada gülüş ictimai-əxlaqi məzmun daşıyır, müəllif bədii gülüşdən istifadə ctməklə cəmiyyətdə müşahidə etdiyi nöqsanları tənqid edib aradan qaldırmaq məqsədi güdür. Komediyada gülüş yaratmağın müxtəlif üsulları vardır. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində ilk komediya M.F.Axundzadənin "Hekayəti-Molla Ibrahimxəlil kimyagər" əsəridir. Ədəbiyyatda musiqili komediya nümunələri də vardır. Sözlə musiqinin vəhdəti əsasında yaranan komediya musiqili komediya adlanır. Ü. Hacıbəyovun "Arşın mal alan" və "O olmasın, bu olsun" əsərləri musiqili komediyanın əvəzsiz nümunələridir.
Faciə. Ərəb sözü olub “kədərli, dəhşətli hadisə” deməkdir. Janrın adı kimi tragediya terminindən də istifadə olunur. Söz öz ilk mənasından (tragediya keçilər haqqında nəğmə demək idi) uzaqlaşaraq, dramatik növün bir janrını bildirmişdir. Komediyada gülməli hadisələr əsas yer tutursa, faciədə kədərli, dəhşət doğurucu hadisələr ön plana keçir. Böyük ümidin, xoş arzunun məhv olması ilə nəticələnən pyeslər faciə adlanır. Faciənin baş qəhrəmanı, əsasən, yeni ideya, yeni həyat uğrunda mübarizə aparır. Bu mübarizədə baş qəhrəman kəskin müqavimətə rast gəlir. Qəhrəmanın arzusu ilə həmin arzunu həyata keçirmək imkanı arasında çox böyük ziddiyyət yaranır. Qarşılaşdığı çətinliklərə baxmayaraq, faciə qəhrəmanı öz əqidəsindən dönmür və çox vaxt bu yolda həlak olur. Faciədə qəhrəmanın fiziki ölümü onun mənəvi qələbəsi kimi mənalanır. Müsbət qəhrəman fiziki cəhətdən məhv olsa da, öz idealı uğrunda fədakar, güzəştsiz mübarizəsi ilə mənfi qüvvələrə mənəvi cəhətdən qalib gəlmiş olur. 1896-cı ildə Nəcəf bəy Vəzirov tərəfindən yazılmış "Müsibəti-Fəxrəddin" əsəri Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində faciə janrının ilk nümunəsidir. Həmin əsərdən sonra Ə. Haqverdiyev, N. Nərimanov, H. Cavid, C. Cabbarlı kimi sənətkarlarımız faciə janrının yeni-yeni nümunələrini yaratmışlar. Nəriman Nərimanovun “Nadir şah” əsəri isə tarixi faciə janrının ilk nümunəsidir. Faciə nəsrlə yazıldığı kimi, nəzmlə də yaza bilir. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində mənzum faciənin ilk nümunəsi H.Cavidin "Ana" əsəridir (1910). Faciə janrının sonrakı daha mükəmməl nümunələri H.Cavidin "Şeyx Sənan" (1914) və "İblis" (1918) əsərləridir.
Dram. Dram əsəri dedikdə çox vaxt dramatik növdə yazılmış bütün əsərlər nəzərdə tutulsa da, ayrıca işlənən dram termini dramatik növün yalnız bir janrının adını bildirir. Dramda həm komediya, həm də faciəyə xas əlamətlər özünü göstərir. Dram komediya ilə faciə arasında orta mövqe tutur. Buna baxmayaraq, dram janrı dramatik növün digər iki janrından özünəməxsus xüsusiyyətləri ilə seçilir. Faciədə olduğu kimi, dramda da qəhrəmanla ətraf mühit arasında ciddi münaqişə və kəskin toqquşma baş verir. Amma faciədən fərqli olaraq, dramda qəhrəman bu münaqişə və toqquşma zamanı, bir qayda olaraq, həlak olmur, şər qüvvələrə mənəvi cəhətdən qalib gəlməklə bərabər, həm də fiziki cəhətdən sağ qalır. Dramda komik səhnələrdən də istifadə edilə bilər. Amma dramın bütovlüklə gülməli hadisələr üzərində qurulması mümkün deyil. Ədəbiyyat tarixində dram janrının ilk nümunəsi M.F.Axundzadənin "Hekayəti-xırs quldurbasan" (1851) əsəridir. Dram janrı da nəzmlə yazıla bilir. H.Cavidin "Peyğəmbər", S. Vurğunun "Vaqif' kimi əsərləri mənzum dram nümunələridir.
Tragikomediya. Bildiyimiz kimi, faciə və dram janrlarında komediya janrının elementlərindən istifadə edilə bilər. H.Cavidin "Topal Teymur" əsərlərində, eləcə də S.Vurğunun "Vaqif' dramında təlxək obrazına yer verilməsi faciə və dramda komik elementlərdən istifadə edilməsinə səciyyəvi misallardır. Amma bəzən tragik məzmunlu pyesdə komizm, komik məzmunlu əsərlərdə isə tragizm o dərəcədə əsaslı yer tutur ki, həmin pyesləri janrına görə "faciə" və ya "dram" yox, "tragikomediya" adlandırmaq lazım gəlir. Azərbaycan ədəbiyyatında tragikomediya janrı daha çox C.Məmmədquluzadənin adı ilə bağlıdır. C.Məmmədquluzadənin "Ölülər", "Anamın kitabı" və "Dəli yığıncağı" əsərlərinin tragikomediya adlandırılması təsadüfi deyil. Məsələ burasındadır ki, həmin əsərlər komik əhvalatlar fonunda faciəvi məzmun ifadə etməsinə görə ədəbiyyatımızdakı nikbin ruhlu komediyalardan -M.F.Axundzadənin "Hekayəti - Molla İbrahimxəlil kimyagər", "Hekayəti -Müsyö Jordan və dərviş Məstəli şah", "Hacı Qara" əsərlərindən xeyli surətdə fərqlənir. XX əsr Azərbaycan dramaturgiyasının ən böyük nümayəndələri C.Məmmədquluzadə, H.Cavid, C.Cabbarlı, S.Vurğun, S.Rəhman, M.İbrahimov, M.Hüseyn, İ.Əfəndiyev və B.Vahabzadə olmuşlar.
dramaturgiya, adın, digər, istifadə, formaları, üçün, dram, dəqiqləşdirmə, dram, sənəti, dramatik, əsərlər, yazma, nəzəriyyəsi, uilyam, şekspirümumi, məlumat, redaktədram, nəzəriyyəsinin, öyrənilməsi, tarixinin, kökləri, qədim, yunanlara, gedib, çıxır, kiçik, . Bu adin diger istifade formalari ucun bax Dram deqiqlesdirme Dramaturgiya dram seneti ve dramatik eserler yazma nezeriyyesi Uilyam SekspirUmumi melumat RedakteDram nezeriyyesinin oyrenilmesi tarixinin kokleri qedim yunanlara gedib cixir Bu kicik xalqin beseriyyetin tarixinde xidmetleri misilsizdir Yunan xalqi beseriyyete Homer Evripid Sofokl Aristofan Esxil kimi onlarca medeniyyet elm ve senet xadimleri yetisdirmisdir Ilk dram eserleri texminen XVIII XIV esrlerde yazilmisdir Yunan elmi ve felsefesinin en boyuk duhalarindan biri de Aristoteldir O dunya medeniyyeti xezinesine Analitika Metafizika Etika Politika Ritorika Poetika kimi samballi bu gun de oz ehemiyyetini itirmeyen tedqiqatcilara maraq doguran elmi eserler bexs etmisdir Menbelerin verildiyi xebere gore eramizdan iki esr evveledek Iskenderiyye kitabxanasinda Aristotel terefinden yazilmis 400 kitab saxlanilirdi Aristotel eyni zamanda da dram nezeriyyesinin atasi sayilir Onun Poetika eseri qedim Yunanistanin dramatik senetinin nezeriyyesini ozunde birlesdiren ilk elmi eser kimi bize gelib catmisdir Dunyada dramaturgiya ile mesgul olan en meshur sexs kimi Uilyam Sekspir taninir Azerbaycanda ise dramaturgiyanin banisi Mirze Feteli Axundovdur Dramaturgiyanin janrlari RedakteDramatik novun uc esas janri vardir komediya facie dram Komediya Komediya yunan sozu olub sen yigincaq sen tamasa demekdir Serqde bu janra mezheke de deyilir Mezheke erebce gulmeli soz ve ya gulmeli hereket demekdir Heyat hadiselerini gulmeli terzde eks etdiren pyes komediya ve ya mezheke adlanir Komediyada guluse yalniz eylence vasitesi kimi baxmaq olmaz Komediyada gulus ictimai exlaqi mezmun dasiyir muellif bedii gulusden istifade ctmekle cemiyyetde musahide etdiyi noqsanlari tenqid edib aradan qaldirmaq meqsedi gudur Komediyada gulus yaratmagin muxtelif usullari vardir Azerbaycan edebiyyati tarixinde ilk komediya M F Axundzadenin Hekayeti Molla Ibrahimxelil kimyager eseridir Edebiyyatda musiqili komediya numuneleri de vardir Sozle musiqinin vehdeti esasinda yaranan komediya musiqili komediya adlanir U Hacibeyovun Arsin mal alan ve O olmasin bu olsun eserleri musiqili komediyanin evezsiz numuneleridir Facie Ereb sozu olub kederli dehsetli hadise demekdir Janrin adi kimi tragediya termininden de istifade olunur Soz oz ilk menasindan tragediya keciler haqqinda negme demek idi uzaqlasaraq dramatik novun bir janrini bildirmisdir Komediyada gulmeli hadiseler esas yer tutursa faciede kederli dehset dogurucu hadiseler on plana kecir Boyuk umidin xos arzunun mehv olmasi ile neticelenen pyesler facie adlanir Facienin bas qehremani esasen yeni ideya yeni heyat ugrunda mubarize aparir Bu mubarizede bas qehreman keskin muqavimete rast gelir Qehremanin arzusu ile hemin arzunu heyata kecirmek imkani arasinda cox boyuk ziddiyyet yaranir Qarsilasdigi cetinliklere baxmayaraq facie qehremani oz eqidesinden donmur ve cox vaxt bu yolda helak olur Faciede qehremanin fiziki olumu onun menevi qelebesi kimi menalanir Musbet qehreman fiziki cehetden mehv olsa da oz ideali ugrunda fedakar guzestsiz mubarizesi ile menfi quvvelere menevi cehetden qalib gelmis olur 1896 ci ilde Necef bey Vezirov terefinden yazilmis Musibeti Fexreddin eseri Azerbaycan edebiyyati tarixinde facie janrinin ilk numunesidir Hemin eserden sonra E Haqverdiyev N Nerimanov H Cavid C Cabbarli kimi senetkarlarimiz facie janrinin yeni yeni numunelerini yaratmislar Neriman Nerimanovun Nadir sah eseri ise tarixi facie janrinin ilk numunesidir Facie nesrle yazildigi kimi nezmle de yaza bilir Azerbaycan edebiyyati tarixinde menzum facienin ilk numunesi H Cavidin Ana eseridir 1910 Facie janrinin sonraki daha mukemmel numuneleri H Cavidin Seyx Senan 1914 ve Iblis 1918 eserleridir Dram Dram eseri dedikde cox vaxt dramatik novde yazilmis butun eserler nezerde tutulsa da ayrica islenen dram termini dramatik novun yalniz bir janrinin adini bildirir Dramda hem komediya hem de facieye xas elametler ozunu gosterir Dram komediya ile facie arasinda orta movqe tutur Buna baxmayaraq dram janri dramatik novun diger iki janrindan ozunemexsus xususiyyetleri ile secilir Faciede oldugu kimi dramda da qehremanla etraf muhit arasinda ciddi munaqise ve keskin toqqusma bas verir Amma facieden ferqli olaraq dramda qehreman bu munaqise ve toqqusma zamani bir qayda olaraq helak olmur ser quvvelere menevi cehetden qalib gelmekle beraber hem de fiziki cehetden sag qalir Dramda komik sehnelerden de istifade edile biler Amma dramin butovlukle gulmeli hadiseler uzerinde qurulmasi mumkun deyil Edebiyyat tarixinde dram janrinin ilk numunesi M F Axundzadenin Hekayeti xirs quldurbasan 1851 eseridir Dram janri da nezmle yazila bilir H Cavidin Peygember S Vurgunun Vaqif kimi eserleri menzum dram numuneleridir Tragikomediya Bildiyimiz kimi facie ve dram janrlarinda komediya janrinin elementlerinden istifade edile biler H Cavidin Topal Teymur eserlerinde elece de S Vurgunun Vaqif draminda telxek obrazina yer verilmesi facie ve dramda komik elementlerden istifade edilmesine seciyyevi misallardir Amma bezen tragik mezmunlu pyesde komizm komik mezmunlu eserlerde ise tragizm o derecede esasli yer tutur ki hemin pyesleri janrina gore facie ve ya dram yox tragikomediya adlandirmaq lazim gelir Azerbaycan edebiyyatinda tragikomediya janri daha cox C Memmedquluzadenin adi ile baglidir C Memmedquluzadenin Oluler Anamin kitabi ve Deli yigincagi eserlerinin tragikomediya adlandirilmasi tesadufi deyil Mesele burasindadir ki hemin eserler komik ehvalatlar fonunda facievi mezmun ifade etmesine gore edebiyyatimizdaki nikbin ruhlu komediyalardan M F Axundzadenin Hekayeti Molla Ibrahimxelil kimyager Hekayeti Musyo Jordan ve dervis Mesteli sah Haci Qara eserlerinden xeyli suretde ferqlenir XX esr Azerbaycan dramaturgiyasinin en boyuk numayendeleri C Memmedquluzade H Cavid C Cabbarli S Vurgun S Rehman M Ibrahimov M Huseyn I Efendiyev ve B Vahabzade olmuslar Menbe Redaktehttps azerdict com az izahli luget dramaturgiya olu kecid http azteatr musigi dunya az file pl id 95 amp lang azhttps soz6 com nedir 41549 dramaturgiyahttp www azerbaijans com content 580 az htmlMenbe https az wikipedia org w index php title Dramaturgiya amp oldid 5725944, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
