Corc Marşall

Corc Ketlet Marşall (31 dekabr 1880(1880-12-31)^[…], Uniontown^[d], Pensilvaniya – 16 oktyabr 1959(1959-10-16)^[…], Vaşinqton) — Amerika əsgəri və dövlət xadimi.

Corc Marşall
Corc Ketlet Marşall
ABŞ-n 50-ci dövlət katibi 21 yanvar,1947-ci il — 20 yanvar,1949-cu il
Prezident	Harri Trumen
Sələfi	Ceyms Brins Frensis
Xələfi	Din Açeson
ABŞ-ın 3-cü Müdafiə katibi 21 sentyabr 1950-ci il — 12 sentyabr 1951-ci il
Prezident	Harri Trumen
Sələfi	Lui Artur Conson
Xələfi	Robert Lovet
Amerika Qırmızı Xaç Komitəsinin 10-cu prezidenti 1 oktyabr 1949-cu il — 1 dekabr 1950-ci il
Sələfi	Basil Okonnor
Xələfi	Eduard Roland Harriman
ABŞ Ordusunun 15-ci Baş qərargah rəisi 1 sentyabr 1939-cu il — 18 noyabr 1945-ci il
Prezident	Franklin Delano Ruzvelt Harri Trumen
Sələfi	Malin Kreyq
Xələfi	Duayt Eyzenhauer
Şəxsi məlumatlar
Partiya	ABŞ Demokrat Partiyası
Təhsili	Virciniya Hərbi İnstitutu
Doğum tarixi	31 dekabr 1880(1880-12-31)^[…]
Doğum yeri	Uniontown^[d], Fayette County^[d], Pensilvaniya, ABŞ
Vəfat tarixi	16 oktyabr 1959(1959-10-16)^[…] (78 yaşında)
Vəfat yeri	Vaşinqton, District of Columbia^[d], ABŞ
Dəfn yeri	Arlinqton milli qəbiristanlığı
Həyat yoldaşları	Lili Karter Kols Ketrin Boys Tapə Braun
Hərbi xidmət
Xidmət illəri	1902-1949-cu illər
Mənsubiyyəti	ABŞ
Qoşun növü	ABŞ quru qoşunları
Rütbəsi	ABŞ ordu generalı
Rəhbərlik edib	ABŞ Ordusunun Baş qərargah rəisi
Döyüşlər	Filippin-Amerika müharibəsi Birinci Dünya müharibəsi Birinci dünya müharibəsində Qərb cəbhəsi Myoz- Arqonsk hücumu İkinci Dünya müharibəsi
Təltifləri	Nobel Sülh Mükafatı Konqres Qızıl medalı
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Prezidentlər Franklin Delano Ruzvelt və Harri Trumenin yanında Baş qərargah rəisi olmaq üçün Birləşmiş Ştatlar Ordusundan keçdi, sonra Trumenin yanında ABŞ dövlət katibi və Müdafiə katibi vəzifələrini tutdu. Vinston Çörçill Marşallı İkinci Dünya Müharibəsindəki Müttəfiq qələbəsinə rəhbərliyi üçün "qələbənin təşkilatçısı" olaraq təriflədi, baxmayaraq ki, Marşall sonuncu liderlik mövqeyindən imtina etdi, daha sonra ABŞ prezidenti olan Duayt Eyzenhauerin köməkçisi olaraq getdi. Müharibədən sonra, dövlət katibi olaraq, Marşall ABŞ-ın müharibədən sonra Qərbi Avropa dövlətlərinin bərpası üçün əhəmiyyətli olan iqtisadi və siyasi öhdəliyi müdafiə etdi, o cümlədən onun adını daşıyan Marşall Planını hazırladı. Bu işin tanınması ilə, 1953-cü ildə Nobel sülh mükafatına layiq görüldü.

Yuniontaun, Pensilvaniya ştatında anadan olan Marşall, 1901-ci ildə Virciniya Hərbi İnstitutunu (VMI) bitirib. Virciniyadakı, Danville Hərbi Akademiyasında tələbələrin komendantı olaraq qısa müddətə xidmət etdikdən sonra,Marşall, 1902-ci ilin fevralında ikinci piyada leytenantı oldu. İspan-ABŞ müharibəsindən sonrakı illərdə, ABŞ-da və xaricdə artan rütbə və məsuliyyət vəzifələrində xidmət etmiş,o cümlədən Filippin-Amerika müharibəsi zamanı Filippində taqım komandiri və rota komandiri vəzifələrində çalışmışdır. 1907-ci ildə piyada-süvari məktəbi kursunun fəxri məzunu,1908-ci ildə ordu heyəti kolleci sinifinin ilk məzunu oldu. 1916-cı ildə Marşal Franklin Bellə adyudant,Qərb cəbhəsinin komandiri təyin edildi. Birləşmiş Ştatlar Birinci Dünya Müharibəsinə girdikdən sonra Marşall Bell ilə birlikdə xidmət etdi, Bell Şərq departamentinə komandirlik edirdi. 1-ci Diviziya heyətinə təyin olundu və təşkilatın ABŞ-dakı səfərbərliyi və təliminə,həm də Fransadakı döyüş əməliyyatlarının planlaşdırılmasına kömək etdi. Sonradan Amerika Ekspedisiya Qüvvələri qərargahının heyətinə təyin olunaraq Myoz-Arqonn hücumu da daxil olmaqla Amerika əməliyyatlarının əsas planlayıcısı olmuşdur.

Müharibədən sonra Marşall o vaxt Ordunun Baş qərargah rəisi olmuş Con Perşinqin adyudantı oldu. Daha sonra Marşall Ordu heyətində xidmət etdi, Çindəki 15-ci piyada alayına rəhbərlik etdi,Ordu Döyüş Kollecində müəllim işlədi. 1927-ci ildə Ordunun Piyada Məktəbi komandirinin köməkçisi oldu, burada İkinci Dünya Müharibəsi zamanı böyük fayda gətirən komanda və kadr proseslərini modernləşdirdi. 1932 və 1933-cü illərdə Taybi Aylenddə 8-ci piyada alayına komandirlik etdi. Marşall 1936-1938-ci illərdə Vaşinqtonda 3-cü piyada diviziyasının 5-ci briqadasına və Vankuver kazarmalarına rəhbərlik etdi və 1936-cı ilin oktyabrında briqada generalı vəzifəsinə qaldırıldı. Bu komandanlıq zamanı Marşall eyni zamanda Oreqon və Vaşinqtonun cənubundakı 35-ci Mülki Mühafizə Korpusunun (CCC) düşərgələrinə də cavabdeh idi. 1938-ci ilin iyul ayında, Marşall, Müharibə Dairəsi heyətinə təyin olundu,sonralar Ordunun Baş qərargah rəisinin müavini oldu. Baş qərargah rəisi Malin Kreyq 1939-cu ildə təqaüdə çıxdıqda, Marşall Baş qərargah rəisi vəzifəsini icra etdi, sonra Baş qərargah rəisi, 1945-ci ildə müharibə bitənə qədər tutduğu vəzifədə qaldı.

Baş Qərargah rəisi olaraq, Marşall ABŞ tarixində ən böyük hərbi genişlənməni təşkil etdi və Ordunun generalı olaraq beşulduzlu rütbəyə yüksəldi. Marşall müharibənin sonuna qədər Avropa və Sakit okeanda Müttəfiq əməliyyatlarını əlaqələndirdi. Çörçill və digər müttəfiq liderlərinin verdiyi mükafatlara əlavə olaraq Times jurnalı Marşallı 1943-cü ildə ilin adamı seçdi. Marşall 1945-ci ildə aktiv xidmətdən təqaüdə çıxdı, lakin beş ulduzlu dərəcə sahibləri üçün tələb olunduğu kimi vəzifəsində qaldı. 1945-ci il dekabrın 15-dən 1947-ci ilin yanvarınadək Marşal Çində xüsusi elçi olaraq xidmət etdi,Çan Kayşi millətçiləri ilə Mao Tszedunun rəhbərliyi altındakı kommunistlər arasında koalisiya hökuməti ilə danışıqlar aparmaq səyi uğursuz oldu.

1947-1949-cu illərdə Dövlət Katibi olaraq Marşall, Marşal planı olaraq bilinən və 1953-cü il Nobel sülh mükafatına layiq görülən proqram ilə Avropanın yenidən qurulmasını müdafiə etdi. Dövlət katibi vəzifəsindən istefa etdikdən sonra, Marşall Amerika Hərb Abidələri Komissiyasının sədri və Amerika Milli Qırmızı Xaçın prezidenti vəzifələrini icra etdi. Koreya müharibəsinin əvvəlində Müdafiə Katibi olaraq, Marşall, İkinci Dünya Müharibəsindən sonrakı səfərbərliyin sonunda hərbçinin inamını və mənəviyyatını qaldırmaq, sonra Koreyadakı döyüş və Soyuq müharibə illərindəki əməliyyatlar üçün çalışdı. Müdafiə katibi vəzifəsindən istefa verdikdən sonra təqaüdə çıxdı,Virciniyadakı evində yaşadı. 1959-cu ildə vəfat etdi və Arlinqton milli qəbiristanlığında dəfn edilməsinə layiq görüldü.

Erkən həyatı

 

Viciniya Hərb İntitutunun 1900 Keydets futbol komandası. Marşal dairəyə alınıb.

Corc Ketlet Marşall Pensilvaniya,Yuniontaunda Corc Ketlet Marşall və Laura Emili(Brədford) Marşalın oğlu olaraq dünyaya gəlib. Marşall köklü Virciniya ailəsindən idi,həm də keçmiş ABŞ Ali məhkəməsinin sədri Jon Marşallın uzaq bir qohumu idi. Daha sonra, siyasi iddiaları haqqında soruşduqda, Marşall tez-tez zarafat edirdi ki, atası Demokrat, anası isə Respublikaçı idi, halbuki o,özü yepiskop idi.

Əsgər karyerası və Filippin

VHİ-nu bitirdikdən sonra,Marşall Amerika Birləşmiş Ştatları Ordusuna daxil olmaq üçün imtahan verməli oldu. Nəticələri gözləyərkən,Marşall, Virciniya ştatının Danville şəhərindəki Danville Hərbi İnstitutunda Tələbə komendantı vəzifəsini qəbul etmişdi. Marşall imtahandan keçdi və 1902-ci ilin fevral ayında ona ikinci leytenant vəzifəsi verildi.

Birinci Dünya müharibəsindən əvvəl, Marşall ABŞ və Filippində müxtəlif postlar aldı,o cümlədən Filippin-Amerika müharibəsi və digər partizan üsyanları zamanı piyada alayının komandiri və rota komandiri kimi də xidmət göstərdi. Müasir hərb məktəbində oxuyurdu, həmçinin Kanzasdakı Fort Livenvort hərbi məktəbdə, 1906-1910-cu illərdə həm tələbə, həm də bir təlimatçı kimi oxudu və dərs verdi. 1907-ci ildə piyada-süvari məktəbi kursunun fəxri məzunu olmuş və 1908-ci ildə Ordu Qərargahı kolleci sinifindən ilk məzun olmuşdur.^[14]

Filippindəki vəzifə səfərindən sonra,Marşall, 1916-cı ildə ABŞ-a qayıdıb,San-Fransiskodakı Presidioda Qərb cəbhəsinin komandiri, keçmiş Ordu Qərargah rəisi general-mayor J.Franklin Belə qərargah rəisi köməkçisi kimi xidmət etdi.^[14] 1917-ci ilin aprelində Birləşmiş Ştatlar Almaniyaya müharibə elan etdikdən sonra Marşall Bell ilə Şərq cəbhəsinin komandiri vəzifəsinə təyin edildikdə Nyu-Yorkun Qovernos adasına köçdü.^[14] Qısa müddətdən sonra, Marşall 1-ci diviziyanın Fransada xidmət üçün səfərbər olmasına nəzarət etmək üçün təyin edildi.^[14]

Birinci Dünya müharibəsi

Birinci Dünya müharibəsi dövründə, Marşall həm təlim, həm də əməliyyatların planlayıcısı kimi çıxış etməyə başladı. 1917-ci ilin yayında 1-ci Diviziyanın heyətində əməliyyatlar üzrə qərargah rəisinin köməkçisi təyin edildi.^[14] Diviziyanın səfərbərliyinə və Texasdakı təşkilatlanmasına nəzarət etdikdən sonra 1917-ci ilin ortalarında bölmə heyəti ilə birlikdə Fransaya yola düşdü.^[14] Uzun okean səyahətində, onun otaq yoldaşı,bölmə müdirinin təlim işləri üzrə köməkçisi, Lesli Makneyr idi; hansı ki,hər ikisi daha sonralar karyeralarında biri-birinə dayaq olmaq üçün fərdi və peşəkar bir əlaqə yaratdılar.^[16]

Fransaya gəldikdən sonra Marşall Müqəddəs Mihil, Pikardi və Kantiqni cəbhələrində 1-ci Diviziyada xidmət etdi.^[14]1918-ci il 28-31 may tarixlərində baş vermiş Kantiqni döyüş planı^[14] tanındı və bəyənildi,onun müvəffəqiyyəti,Amerikanın müharibədə ilk böyük qələbəsi ilə nəticələndi. May 26-da Marşall hücumdan əvvəl uzlaşmaya aparmaq üçün tabeliyindəki bir neçə bölməyə gedərkən yaralanmışdı. Diviziya qərargahının ərazisini tərk edəndə atı büdrədi, yıxıldı və yuvarlandı; Marşallın sol ayağı tutuldu və şiddətli bir əzələ ağrısı keçirərək,ayağı göyərərək zədə aldı. Həkim,tibbi təxliyədən çəkinməsi və Kantiqni hücumuna nəzarət etmək üçün bölmə ilə qalması üçün Marşallın yaralanan ayaq biləyini və ayağını yapışan bantla bağladı.

1918-ci ilin ortalarında, Amerika Ekspedisiya Qüvvələrinin qərargahına göndərildi; burada təcrübəli və etibarlı məsləhətçi, general Con Jozef Perşinq ilə yaxından işləmiş və o,Amerika əməliyyatlarının əsas planlayıcısı idi. 1918-ci ildə Alman Ordusunun Qərb Cəbhəsində məğlubiyyətinə səbəb olan Myoz-Arqonsk hücumunun planlaşdırılmasında və reallaşdırılmasında böyük rol oynadı. Marşall daimi kapitan və müvəqqəti polkovnik rütbəsini qazandı; müvəqqəti briqada generalı vəzifəsinə 1918-ci ilin oktyabrında tövsiyə edildi,lakin tövsiyə tətbiq olunmazdan əvvəl,atəşkəs imzalandı. Müharibədən sonra Marşall daimi rütbəsinə qayıtdı.

Müharibələr arasında

 

Polkovnik Corc Marşall, 1919-cu il Fransada

1919-cu ildə general Perşinqə köməkçi düşərgə adyutantı təyin olundu. 1920-1924-cü illər arasında Perşinq Ordu Baş qərargah rəisi olarkən, Marşall, müasir, mexanikləşdirilmiş döyüş hazırlığı və tədrisinə diqqət yetirərək, orduda bir sıra vəzifələrdə çalışdı.Dünya müharibələri arasında ABŞ Müharibə Departamentində əsas planlayıcı və yazıçı idi,Çində üç il 15-ci piyada alayına komandirlik etmiş və Ordu Döyüş Kollecində dərs demişdi. 1927-ci ildə podpolkovnik olaraq Fort Benninqdəki ABŞ Ordusu Piyada Məktəbi köməkçi məmur təyin edildi;burada İkinci Dünya müharibəsi zamanı böyük fayda gətirən komanda və kadr proseslərini modernləşdirmək üçün böyük dəyişikliklər başlatdı. Marşall,ABŞ Ordusu Piyada Məktəbinin nəşrlərinə cavabdeh vəzifəsinə Edvin F. Hardinqi təyin etdi və Hardinq Birinci Dünya Müharibəsi dərslərini cəmləşdirən Döyüşdəki 41-ci piyada qoşunu kitabının redaktoru oldu. Döyüşdəki 41-ci piyada qoşunu hələ də Piyada Zabitləri Kursunda bir zabitin təlimatında,piyada zabitlərinin və İkinci Dünya Müharibəsinin liderlərinin əksəriyyətinin təlimində istifadə olunurdu.

1932-ci ilin iyunundan 1933-cü ilin iyun ayına qədər Marşall,Corciyadakı Taybi-Aylenddəki 8-ci atıcı alayının komandiri idi. 1933-cü ilin iyulundan 1933-cü ilin oktyabrına qədər Cənubi Karolinanın Fort Moltri ABŞ Milli Park Xidmətinin, I Mülki Mühafizə Korpusunun komandiri və 1933-cü ilin sentyabrında polkovnik rütbəsinə qaldırıldı. 1933-cü ilin noyabrından 1936-cı ilin avqustuna qədər İllinoys Milli Qvardiyasının 33-cü Diviziyasının baş təlimatçısı və qərargah rəisi oldu.

Marşall 1936-1938-ci illərdə Vaşinqtonda 3-cü piyada diviziyasının 5-ci briqadasına və Vankuver kazarmalarına rəhbərlik etdi və 1936-cı ilin oktyabrında briqada generalı vəzifəsinə qaldırıldı. Bu komandanlıq zamanı Marşall eyni zamanda Oreqon və Vaşinqtonun cənubundakı 35-ci Mülki Mühafizə Korpusunun (CCC) düşərgələrinə də cavabdeh idi.Post komandiri Marşall Portland şəhəri ilə əlaqələrin inkişaf etdirilməsi və ABŞ ordusunun bölgədəki imicini artırmaq üçün səy göstərdi. 35-ci Mülki Mühafizə Korpusu(CCC)ilə birlikdə iştirakçıların əhval-ruhiyyəsini yaxşılaşdırmaq və təcrübələrini sonrakı həyatlarında faydalı etmək üçün bir sıra tədbirlər həyata keçirdi. Mülki Mühafizə Korpusu bölgəsi uğurlarını tanıtmasında qəzet nəşrini bir vasitə olduğunu düşündü və onların bacarıqlarını inkişaf etdirən və sağlamlıqlarını yaxşılaşdıran müxtəlif proqramlar başlatdı. Marşalın Mülki Mühafizə Korpusu düşərgələrini yoxlaması ona və həyat yoldaşı Katerinə Amerikanın şimal-qərbinin gözəlliyindən ləzzət almaq şansını verdi və bu tapşırığı "indiyədək etdiyim ən ibrətamiz və ən maraqlı xidmət" deyə adlandırdı.

1938-ci ilin iyul ayında Marşall Vaşinqtonda Müharibə planları bölməsi təyin edildi və sonradan Baş qərargah rəisinin müavini vəzifəsinə təyin edildi. Bu vəzifədə o vaxtkı briqada generalı Marşal Ağ Evdə prezident Ruzveltin, maddi-texniki dəstək və ya təlim məsələsini əvvəlcədən düşünmədən müharibə səylərini dəstəkləmək üçün İngiltərəni təyyarə ilə təmin etmək planını ortaya qoyduğu bir konfransda iştirak etdi. Prezident Ruzveltin, maddi-texniki dəstək və ya təlim məsələsini əvvəlcədən düşünmədən müharibə səylərini dəstəkləmək üçün İngiltərəni təyyarə ilə təmin etmək planını ortaya qoydu. Planın dəstəkləndiyini dilə gətirən bütün digər iştirakçılardan fərqli olaraq Marşall fikir ayrılığında olduğunu yeganə şəxs idi. Marşall da böyük quru ordusunun lehinə danışdı, baxmayaraq ki, Ruzvelt böyük hava qüvvəsinin böyük ordudan daha çox düşmənlərə maneə törədəcəyini söylədi. Karyerasını başa vurmasına baxmayaraq, bu hərəkət onun şəxsi seçimi olaraq Ordu Baş qərargah rəisi vəzifəsinə Franklin Ruzvelt tərəfindən namizəd göstərilməsi ilə nəticələndi. Marşall o zaman yetkinlikdə yalnız 34-cü idi,21 major general və 11 briqada generalı tərəfindən üstün tutuldu;lakin o, 64 yaşına çatmadan əvvəl dörd il müddətinə vəzifə yerinə yetirməli olduğu yazılmamış bir qaydaya əsasən beşinci dərəcəli məmur idi.

General Malin Kreyq 1939-cu il 1 iyulda təqaüdə çıxdıqdan sonra Marşall qərargah rəisi vəzifəsini icra etdi. Marşall general vəzifəsinə irəli çəkildi və 1 sentyabr 1939-cu ildə qərargah rəisi olaraq and içdi,həmin gün Alman ordusu Polşaya hücum etdi. 1945-ci ildə müharibənin sonuna qədər bu vəzifəni tutdu.

11 may 1940-cı ildə, Amerikanın qərb sahillərində Yapon təyyarələrini aşkar etmək Konqresin avadanlıq üçün büdcədən ayrılmış 28 milyon dollardan 10 milyon dollar kəsdi. Marşall Maliyyə naziri Henri Morqento ilə görüşdü və birlikdə Ruzveltlə görüşməyə getdilər; Marşall,tam miqdarda almağın vacibliyini vurğuladı və Ruzveltə dedi:"bir şey etməlisiniz və bunu bugün etməlisiniz". Beləliklə, Marşall "istədiyini və istədiyinin daha çoxunu" aldı.

İkinci Dünya Müharibəsi

Baş Qərargah rəisi olaraq, Marşall 189.000 nəfərlik köhnəlmiş, zəif təchiz edilmiş bir ordunu miras alaraq,ABŞ ordusunun geniş miqyaslı genişləndirilməsini modernləşdirilməsi ilə əlaqələndirərək ABŞ tarixində ən böyük hərbi genişlənməni təşkil etdi və qismən öz təcrübəsindən istifadə edərək Ordu Hərb Kollecində bir təlimatçı olaraq müasir döyüş texnikalarını öyrətdi və inkişaf etdirdi. Əsla döyüş əsgərlərinə rəhbərlik etməmiş olsa da, Marşall digər zabitləri ilhamlandırmaq üçün istedada sahib bir təcrübəli təşkilatçı idi. Müharibə zamanı ən yüksək sərəncamlar verilmiş Amerika generallarının:o cümlədən Duayt Eyzenhauer, Ceykib Divers, CorcSmit Patton, Terri de la Mesa Allen , Lloyd Fredendall, Lesli Makneyr, Mark Ueyn Klark və Omar Bredli kimi generalların çoxu ya seçilmişdi, ya da Marşall tərəfindən tövsiyə edilmişdi.

Hərbi gücün qırx qat artırılması

1942-ci ilə (üç il ərzində qırx qat artım) qədər keçmiş mülki bir ordunun səkkiz milyondan çox əsgərə çevrilməsinin zəruriliyi ilə qarşılaşdı, Marşall Makneyri səyləri çox sayda əsgərin cəlb edilməsinə yönəltməyə istiqamətləndirdi. Hava qüvvələri istisna olmaqla, Marşall Makneyr Ordu quru qüvvələrinə təlimə girən kişilər üçün qısaldılmış təlim cədvəli konsepsiyasını təsdiqlədi,xüsusilə piyada hazırlığı bacarıqlarına, silah biliklərinə və döyüş taktikasına aiddir. Bu zaman ABŞ-ın aşağı səviyyədəki əksər komandirlərinin hər hansı bir döyüş təcrübəsi az idi və ya yox idi. Müasir müharibə və düşmən taktikasının mahiyyəti barədə təcrübəli İngilis və ya Müttəfiq döyüş məmurlarının iştirakı olmadan,bir çoxu statik müdafiəni və təkmilləşdirilmiş yollarda motorlu konvoyların irimiqyaslı irəliləyişlərini vurğulayan formul təlim metodlarına müraciət etdi. Nəticədə, Mərakeş-Əlcəzair əməliyyatında Afrikadakı Kasserinski keçidindəki döyüşdə və digər böyük döyüşlərdə Alman zirehli döyüş birləşmələri ilə qarşılaşdıqda Afrikaya yerləşdirilən Ordu qüvvələri ciddi ilkin dönüşlərə məruz qaldı. Hələ 1944-cü ilin sonlarında Avropada Alman qüvvələrinə qarşı yeridilməyə hazırlıq görən ABŞ əsgərləri döyüş qaydaları və orada istifadə taktikaları mövzusunda təlim keçməmişdilər.

Əvəzetmə sisteminin tənqidi

 

Marşall ABŞ Hərbi naziri Stimson Henri Luis ilə

Əvvəlcə Marşall, ingilislər və digər müttəfiqlər tərəfindən tətbiq olunduğu kimi, 265 bölümlü bir Ordu planladı. 1943-cü ilin ortalarına qədər, hökumət və müəssisə rəhbərlərinin sənaye və kənd təsərrüfatı üçün işçi qüvvəsini qorumaq üçün təzyiqindən sonra,o, təlimdən döyüş bölgələrinə bölünmüş dövrə yolu ilə göndərilən fərdi əvəzlərdən istifadə edərək 90 diviziya ordusunun lehinə bu plandan imtina etdi. Marşall tərəfindən hazırlanan və Makneyr tərəfindən tətbiq olunan fərdi əvəzetmə sistemi, birlik və birləşmə və döyüş təcrübəsinin yeni əsgər və zabitlərə təsirli bir şəkildə ötürülməsi problemlərini daha da artırdı. Alman qüvvələri ilə döyüşdə az fasilələrin olduğu Avropada,fərdi əvəzetmə sistemi 1944-cü ilin sonlarına qədər tamamilə parçalandı. Tələsik təlim keçmiş əvəzetmə və ya piyada təyin edilmiş xidmət personalına ön cəbhə döyüşlərinə kilidlənən Ordu bölmələri ilə döyüşə atılmadan tez-tez yalnız bir neçə həftəlik ixtisasartırma təhsili verirdilər.

Yeni adamlar tez-tez öz silahlarından belə istifadə etmirdilər və döyüşdə bir dəfə, bəzən ilk bir neçə gün ərzində öldürülmədən və yaralanmadan əvvəl veteranlardan kifayət qədər praktik təlim ala bilmədilər. Belə bir şəraitdə bir çox əsgər ağır mənəvi itkiyə məruz qaldı,veteranlar öldürülərək, yaralanana qədər cəbhədə saxlanıldı və ya döyüş yorğunluğu və ya xəstəlikdən əziyyət çəkirdilər. Əsgərlərin döyüş yorğunluğu, həm də döyüş yolu ilə getməsi hadisələri,özlərinə zərər yetirmələri Almaniya ilə müharibənin son səkkiz ayı ərzində sürətlə artdı.Bir tarixçinin qənaətinə görə:"Almanlara əvəzetmə sistemi hazırlamaq üçün pulsuz bir əl verilsəydi ...Amerikalılara ən çox zərər verən və ən az yaxşı olan birisi, daha yaxşı bir iş edə bilməzdi".

Müharibənin ilk hissəsində Marşallın səriştəli sahə komandirlərini seçmək bacarığı,qərarlı şəkildə qarışdırıldı. Eyzenhauer, Bredli, Patton, Kruqer və Klark kimi yüksək qabiliyyətli generalların karyeralarının yüksəldilməsində vəsilə oldu. Mərakeş-Əlcəzair əməliyyatı zamanı Amerikanın Şimali Afrikaya hücumunda yekəxana Fredendallı mayor komandan Eyzenhauerə tövsiyəsi bir istisna idi. Marşall xüsusilə Fredendallı çox sevirdi, onu "ən yaxşılarından biri" kimi təsvir edir və adının çəkildiyi bir heyət iclasında "Mən o kişini sevirəm; bütün simasında qətiyyət görə bilərsiniz". Eyzenhauer, Mərakeş-Əlcəzair əməliyyatındakı 39.000 nəfərlik Mərkəzi İş Qüvvələrinə (üç ən böyüyü)komandanlıq üçün onu seçdi. Fredendall Kasserin keçidindəki fəlakətli döyüşündə ABŞ ordusu qüvvələrinin lideri olduğu üçün hər iki şəxs bu qərardan peşman olacaqdılar.

Avropanın planlı işğalı

 

Döyüşdəki piyada əsgər, II Dünya müharibəsi məmurlarının piyada döyüş əməliyyatlarına dair kitab. Marşall,bugün də istinad olaraq istifadə olunan kitabın yaranmasına istiqamət vermişdi.

II Dünya müharibəsi zamanı Marşall ABŞ ordusu və Ordu Hərbi Hava Qüvvələrini Avropa qitəsinin işğalına hazırlamaqda vəsilə oldu. Marşall, Avropadakı bütün Müttəfiq əməliyyatları üçün mərkəzi strategiyaya çevriləcək sənədi yazdı. Öncə Overlord əməliyyatını 1 aprel 1943-cü il tarixlinə planlaşdırdı,lakin Ruzvelti İtaliyanı işğal etməsi üçün,Siciliya əməliyyatı üçün qoşun verməyə inandıran Vinston Çörçillin güclü müxalifəti ilə qarşılaşdı. Bəzi müəlliflər,İkinci Dünya Müharibəsi əgər Marşallın yolu ilə olsaydı daha erkən başa çatacağını düşünürlər;başqaları belə bir istilanın tamamilə uğursuzluq demək olduğunu düşünürlər.

Marşallın Overlord əməliyyatının Ali Baş Komandanı olacağı güman edilirdi,lakin Ruzvelt Eyzenhaueri Ali Baş Komandan seçdi. Marşall Konqres və Ruzvelt ilə işləməkdə çox uğur əldə etsədə, mövqeyi üçün lobbiçilikdən imtina etdi. Prezident Ruzvelt ştatlarda varlığını itirmək istəmədi.O, Marşala dedi, " Vaşinqtondan kənarda olsaydınız,rahatlıqla yata biləcəyimi düşünmürdüm." Marşalın gedəcəyi barədə şayiələr yayıldıqda, bir çox tənqidçi bu transferin Marşall üçün kiçiltmə kimi qiymətləndirdi, çünki Ordunun Baş qərargah rəisi vəzifəsini tərk edəcək,Amerika Birləşmiş Ştatları və Birləşmiş Krallıq Birgə Baş Qərargah rəisləri vəzifəsindəki yerini itirəcəkdi.

16 dekabr 1944-cü ildə, Marşall, beş ulduzlu rütbəyə yüksələn ilk Amerikan Ordu generalı idi, yeni Ordu generalına - Feldmarşala Amerikan ekvivalenti dərəcəsi verildi. Uiliyam Daniel Leqiyə bir gün öncə donanma admiralı rütbəsi təqdim edildiyi üçün o, beşulduzlu rütbəyə yüksəlmiş ikinci amerikalı idi.

İkinci Dünya müharibəsinin qalan hissəsi boyunca,Marşall Avropa və Sakit okeanda müttəfiq əməliyyatlarında razılaşma əldə etdi. Vinston Çörçill Müttəfiq zəfərinin təşkilatçısı kimi xarakterizə olunurdu. Time jurnalı Marşala 1943-cü ildə İlin adamı adını verdi. Marşall, 1945-ci ildə qərargah rəisi vəzifəsindən istefa etdi, lakin istefa verə bilmədi, çünki qaydalara görə Ordu generalı həyat boyu aktiv bir vəzifədə qalırdı.

Pörl-Harbora olan uğusuz hücumun təhlili

İkinci Dünya müharibəsi başa çatdıqdan sonra Pörl-Harbora hücumunun təhqiqatı üzrə Konqresin Birgə Komitəsi,kəşfiyyat uğursuzluğu haqqında ifadə aldı.Bunlara,25000 səhifəlik sənəd, 40 cildlik və 9 hesabatdan ibarət,onlardan səkkizi əvvəllər tamamlanmış təhqiqatlar daxil edilmişdi. Bu hesabatlara Havay ordu komandiri general Volter Şortun göndərilməsini təxirə saldığına görə Marşallın tənqidi məqalələri,tutulan Yapon diplomatik mesajlarından əldə edilən əhəmiyyətli məlumatlar daxil edildi. Məruzədə həmçinin Marşallın 1941-ci ilin noyabr və dekabr aylarında Havay Komandanlığının hazırlığı haqqında məlumatının olmaması tənqid edildi. Hücumdan 10 gün sonra, Pörl Harbordakı dəniz qüvvələrinin komandiri general-leytenant Volter Şort və admiral Kimmel Hazbend hər ikisi vəzifələrindən azad edildi. Birgə Komitənin yekun hesabatı Marşallı təcrid etmədi və günahlandırmadı. Hesabatda ümumi vəziyyət tənqidi edilsədə,komitə, tabeçiliyində olanların, Marşall başda olmaqla, rəhbərlərinə vacib məlumat vermədiklərini qeyd etdi.

Ordunun rolu haqqında gizli bir hesabat olan Klauzen Hesabatı katib Henri Lyuis Stimson tərəfindən təsdiq edildi; Şort və eyni zamanda polkovnik Brattonun tənqidi idi, o, ifadə verərkən iddia etdiyi gündən sonra bazar günündən sonrakı səhər gəldiyini bildirdi və Marşallı "az qala məhv edən" Marşal ilə əlaqə qura bilməməyiniz barədə bir hekayə uydurdu.

 

Müharibədən sonra: Çin

1945-ci ilin dekabr ayında prezident Harri Trumen generalissimus Çan Kayşi rəhbərliyi altındakı Homindan rejimi və Mao Tszedunun rəhbərliyi altındakı Çin Kommunist Partiyası koalisiya hökuməti yaratmaq üçün Çinə Marşallı göndərdi. Mao, Marshalla kommunistlərinin silahlı inqilabdan imtina edəcəyini, köhnə düşmənləri qəbul edəcəyini və Çində demokratiya quracağını vəd etdi. Marshall koalisiya hökumətinə və ümumi gələcəyini ümid edirdi. Amerikalılar güman edirdilər ki, Çin Kommunist Partiyası Vətəndaş müharibəsini qazansa, ABŞ-la dost münasibətdə qalacaqlar. Marşallın kommunistlər üzərində bir qolu yox idi,ancaq milliyyətçiləri lazım olan Amerika yardımını geri götürməklə hədələdi. Hər iki tərəf onun təkliflərini rədd etdi və Çin vətəndaş müharibəsi qızışdı, 1949-cu ildə kommunistlər qalib gəldi.Missiyası uğursuz oldu, 1947-ci ilin yanvarında ABŞ-a döndü. Çan Kayşi və bəzi tarixçilər daha sonra Marşallın təzyiqi ilə atəşkəsin olduğunu,kommunistləri məğlubiyyətdən xilas etdiyini iddia etdilər. 1947-48-ci illərdə Dövlət Katibi olaraq Marşall, Pentaqonda və Dövlət Departamentində Çanın müvəffəqiyyətinin Amerika maraqları üçün həyati əhəmiyyət kəsb etdiyini və ABŞ qoşunlarının iştirak etməməsini təkid etdiyi fikirlərlə razılaşmadığı görünür.

Dövlət katibi və Nobel Sülh Mükafatı

 

Corc Marşallın 1982-ci ildə müharibədən sonrakı dövrdə Avropa üçün etdiklərinin şərəfə verilmiş medal

1947-ci ilin əvvəlində Marşallın ABŞ-a qayıtmasından sonra Trumen Marşallın dövlət katibi təyin edildi. Dövlət Departamentinin Avropanı yenidən qurmaq iddialı planlarının sözçüsü oldu. 5 iyun 1947-ci ildə Harvard Universitetində bir nitqində, o Amerikanın təklifini qeyd etdi. Rəsmi olaraq bilinən Avropa Bərpa Proqramı,Marşal planı olaraq tanındı. Klark Klifford Trumenə planın Trumen planı adlandırılmasını təklif etmişdi,lakin Trumen dərhal bu fikri rədd etdi və bunun Marşal planı adlandırılmasını israr etdi. Marşal planı Amerikanın köməkliyi ilə Avropanın sürətli bir şəkildə yenidən qurulmasına və modernləşdirilməsinə kömək edəcəkdi. Sovet İttifaqı iştirak edəcək Peyk dövlətləri qadağan etdi.

Marşall yenidən 1947-ci ildə ilin adamı seçildi. 1953-cü ildə müharibədən sonrakı fəaliyyətinə görə Nobel sülh mükafatını aldı,Birləşmiş Ştatlar ordusunda bu şərəfə sahib olan yeganə zabit idi.

Dövlət katibi olaraq, Marşall İsrail dövlətinin tanınmasına qəti şəkildə qarşı çıxdı. Marşal hiss etdi ki, İsrail dövləti elan olunarsa,Yaxın Şərqdə müharibə başlayacaqdı (bunu İsrail müstəqillik elan etdikdən bir gün sonra 1948-ci ildə etdi). Marşall, Trumenin Deveyə uduzacağı gözlənilən qarşıdakı seçkidə yəhudi dəstəyini qazanmaq üçün yəhudi dövlətini tanımağı bir siyasi addım olaraq gördü.O,1948-ci ilin mayında prezident Trumenə dedi:"Əgər (İsrail dövlətini tanıyırsınızsa) və mən seçkidə səs versəydim,mən sizə qarşı səs verərdim ". Ancaq Marşall prinsipial məsələ olaraq istənilən seçkidə səs verməkdən imtina etdi.

Marşall 7 yanvar 1949-cu ildə səhhətinə görə Dövlət Departamentindən istefa etdi və eyni ay Amerika Hərb Abidələri Komissiyasının sədri oldu. 1949-cu ilin oktyabrında Marşall Amerika Milli Qırmızı Xaçın prezidenti seçildi.

Müdafiə katibi

Koreya müharibəsinin ilk ayları Müdafiə İdarəsinin nə qədər hazırlıqlı olduğunu göstərəndə,prezident Trumen katibi Luis Artur Consonu vəzifəsindən azad etdi və Marşallı 1950-ci ilin sentyabrında Müdafiə katibi təyin etdi. Təyinat konqresdən imtina edilməsini tələb etdi, çünki 1947-ci il tarixli Milli Təhlükəsizlik Qanunu forma geymiş bir hərbi zabitin bu vəzifədə xidmət etməsini qadağan etdi. Bu qadağa Marşallı da əhatə etdi Ordu Generalı vəzifəsinə irəli çəkilən şəxslər texniki olaraq təqaüdə çıxmadığından, aktiv xidmətlərini başa vurduqdan sonra da rəsmi vəzifələrdə qalırlar. General Marşall, bu cür imtina edilən ilk şəxs idi, müdafiə naziri Ceyms Mettis isə ikinci oldu. Marşallın Müdafiə katibi kimi əsas rolu, İkinci Dünya müharibəsindən sonrakı silahlı qüvvələri yenidən qurarkən inam və mənəvi cəhətləri bərpa etmək idi.

Koreya müharibəsi

 

Tomas E. Stefenin Corc Marşall portreti (1949)

Marşall həm Koreya müharibəsinin, həm də Avropadakı Soyuq müharibənin tələblərini ödəmək üçün daha çox işçi qüvvəsi verməyə çalışdı.Öz prioritetlərini həyata keçirmək üçün Marşall, müavin olaraq Robert A.Lovett və Hərb Kadrları Komissiyasının keçmiş rəhbəri Anna M. Rosenberq də daxil olmaqla, yeni bir rəhbərlik qrupu gətirdi. Müdafiə və Dövlət Departamentləri arasındakı əlaqələri, eyni zamanda Müdafiə Katibi ilə Baş Qərargah rəisləri arasındakı əlaqələri bərpa etmək üçün çalışdı.

Marşall, Inçxon desant əməliyyatı müzakirəsində iştirak etdi,bu, Daqlıs MakArturun Şimali Koreyada əməliyyat keçirməsinə icazə verilməsinə səbəb oldu. 29 sentyabr 1950-ci ildə Marşaldan MacArthur-a gizli " yalnız gözlər" siqnalı Truman rəhbərliyinin öhdəliyində elan edildi:"38-ci şimal paralelinin şimalına keçmək üçün strateji və taktiki cəhətdən maneəsiz hiss etməyinizi istəyirik". Eyni zamanda, Marşall, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının səslərini Şimali və Cənubi Koreya arasındakı sərhədi bərpa etmək üçün ilkin mandata zidd olaraq pozulmasına səbəb ola biləcək açıq elanlara qarşı tövsiyə etdi. Marşall və Birgə Qərargah rəisləri ümumiyyətlə Makarturu dəstəklədilər, çünki sahə komandirləri rəhbərlərinin niyyətlərini həyata keçirmək üçün ən yaxşı mühakimələri həyata keçirə bilmələri lazım idi.

Noyabrın sonlarında Çin Koreyaya hərbi müdaxiləsindən sonra, Marşall və Birgə Qərargah rəisləri Çin ilə hərtərəfli müharibədən qaçarkən Makatura kömək etmək üçün yollar axtardılar.Çinin artan iştirakına dair nə etməli olduğuna dair mübahisədə,Marşall, ABŞ-ın Çinin gözündə zəif görünməsinə səbəb olacaq atəşkəsə qarşı çıxdı və gələcək güzəştlər üçün tələblərə yol açdı. Bundan əlavə, Marşall, ABŞ-ın Cənubi Koreyaya bağlılığını şərəfləndirmək üçün mənəvi bir öhdəliyi olduğunu müdafiə etdi. İngiltərənin Baş naziri Klement Ettli Çinə diplomatik çətinlikləri aşmağı təklif etdikdə,Marşall,Kommunist hökuməti ilə danışıqlar aparmaq mümkün olmadığını iddia edərək qarşı çıxdı. Bundan əlavə, Marşall Çinə güzəştlərin ABŞ-ın Asiya müttəfiqləri arasında inamını sarsıdacağından,o cümlədən Yaponiya və Filippinin də narahatlığına səbəb olacağını ifadə etdi.Konqresdəki bəziləri Koreyadakı müharibənin genişləndirilməsini və Çinə qarşı çıxmağın tərəfdarı olduqda,Marşall,Soyuq müharibə əsnasında Avropaya ibrət üçün,Sovet İttifaqının tərkibində olmasının vacibliyini vurğulamaq əvəzinə Koreyadakı daha böyük müharibəyə qarşı çıxdı.

General Makartura kömək

Koreya müharibəsində vuruşan Birləşmiş Millətlər Qüvvələrinin komandiri Makarturun açıqladığı açıqlamalar getdikcə daha çox narahatlığa səbəb olduğu üçün,prezident Trumanın müharibənin mühakimə olunmasına zidd olan 6 aprel 1951-ci il tarixində,Trumen, Baş Qərargah Rəisləri Şurasının sədri Omar Bredli, Dövlət Katibi Din Açeson və müşaviri W. Averell Harriman ilə birgə, Makarturun komandadan uzaqlaşdırılmaması mövzusunda müzakirələr aparmaq üçün,Marşal ilə görüş keçirdi.

Harriman, Makarturun yerinin dəyişməsinə tərəf çıxdı, amma Bredli buna qarşı çıxdı. Marşall məsələyə baxılması üçün daha çox vaxt istədi. Açeson tərəfdarı idi, ancaq bunu açıqlamadı, əvəzinə Trumenə xəbərdarlıq etdi ki, əgər bunu etsə, Makarturun rahatlığı "rəhbərliyinizin ən böyük mübarizəsinə" səbəb olacaqdır. Ertəsi gün başqa bir görüşdə, Marşall və Bredli Makaturun rahat olmasına qarşı çıxdılar. 8 apreldə Birgə Baş Qərargah rəisləri Marşall ilə görüşdü və hər biri Makarturun "hərbi nöqteyi-nəzərdən" kömək istədiyi barədə fikirlərini bildirərək,bunu təklif edirlər: "Makartur azad edilməsəydi, xalqımızın böyük bir hissəsi mülki orqanların artıq hərbi idarəyə nəzarət etməməsini tapşırardı."

Marşall, Bredli, Açeson və Harriman 9 apreldə yenidən Trumen ilə görüşdülər. Bredli Birgə rəhbərlərin fikirləri barədə prezidentə məlumat verdi və Marşall onlarla razılaşdığını əlavə etdi. Trumen bunu öz gündəliyində belə:"Makarturun yerini dəyişməyə dair hamısı bir fikirdədir. Dördü də belə məsləhət görür" deyə qeyd etdi.

11 aprel 1951-ci ildə prezident Trumen Bredli imzası ilə verilmiş əmrin Makartura göndərilməsini; Makarturu Koreyadakı təyinatından azad edərək, komandanlğını Metyu Ridqueyə təhvil verməyi tapşırır. Marşallın və Baş qərargah rəislərinin fikirlərinə uyğun olaraq,Makarturun yerinin dəyişdirilməsi tərəfdarlar tərəfindən hərbi qüvvələrə mülki nəzarət qaydalarını yenidən təsdiqləmək üçün zəruri hesab edildi.

Sonrakı həyatı

Marşall 1951-ci ilin sentyabrında təqaüdə çıxaraq Virciniya Lisburqdakı evi Dodona Manorda,bağlarına qulluq etmək və at sürmək sevdasını davam etdirdi. 1953-cü ildə kraliça II Yelizavetanın tacqoyma mərasimindəki Amerika nümayəndə heyətinin rəhbəri idi. 1949-1959-cu illərdə Amerika Hərb Abidələri komissiyasının sədri vəzifəsini də icra etmişdir.

Ölümü və dəfni

 

Arlinqton milli qəbiristanlığında Corc Marşallın məzar yeri

Marşall 16 oktyabr 1959-cu ildə 78 yaşında, Vaşinqtonda, Valter Rid Ordu Tibb Mərkəzində öldü. Rəsmi dəfn mərasimi hüququ olsa da,Marşall sadəliyi seçdi, belə ki, Vaşinqton kafedralındə 21 saat saxlandıqdan sonra, ABŞ-ın bütün silahlı xidmətlərinin nümayəndələri, eləcə də bir VMI kursantı tərəfindən qorunan Xüsusi Hərbi Cənazə ilə dəfn olundu. Prezident Eyzenhauer bayraqların yarıya endirilməsinə əmr verdi, Fort Myer Old Post Çapeldəki cənazə mərasiminə dəvət olunan qonaqlar arasında idi. Digər hörmətli şəxslər arasında keçmiş prezident Trumen, dövlət katibi Kristian A. Herter, sabiq dövlət katibi Q. Açeson, V. Averell Harriman və generallar Omar N. Bradli, Alfred M. Qruenter və general Metyu B. Ridjuey var idi. Leysburq, Virciniya əyalətindəki Müqəddəs Ceyms yepiskopal kilsəsindən olan ibadətgah keşişi, Müqədddəs Franklin Moss, keçmiş baş keşiş və Milli Kafedral Kanon rəhbəri Lüter Millerin köməyi ilə dini xidmətlər göstərdi. Silahlı salamlaşmanın ardından, Marşall Virciniya ştatındakı Arlinqtondakı Arlinqton milli qəbiristanlığında seçdiyi yerdə,7-ci bölmədə,ilk həyat yoldaşı Elizabet Karter Koles (1875-1927) və anası Elizabet Pendleton Kolesin (1849-1929) yanında torpağa verildi,  ikinci arvadı Keterin Tapə Broun Marşall (1882-1978) sonradan onlara qoşuldu.

Reputasiyası və irsi

Marşallın bir hərbi təşkilatçı və planlaşdırmaçı kimi üstünlüyü karyerasının əvvəlində tanındı və Orduda olduğu müddətcə tanındı. Marşallın Filippində leytenant olduğu bir müddətdə hazırlanan bir qiymətləndirmədə, onun komandiri, kapitan E. Villiams, qiymətləndirilən zabitin yenidən Marşallı yazmaqla,komandiri altında xidmət etməsini istəməyəcəyinə dair suala cavab olaraq: "Fəal xidmət imkanları onu uca bir komandanda yerləşdirərsə, onun altında xidmət etməkdən məmnun olaram".

1913-cü ildə podpolkovnik Conson Haqud Marşallı hərbi dahi adlandırdı və Marşallın performansını yazılı şəkildə qiymətləndirdi. Əlindəki marşalın yenidən onun altında xidmət etməsini istəməməsi sualına Haqud cavab olaraq, "Bəli, amma onun əmri ilə xidmət etməyi üstün tuturam" deyə yazdı. Haqud,özündən yaşca böyük olan Haqud da daxil olmaqla 1800-dən çox məmurun olmasına baxmayaraq Marşallın təcili olaraq briqada generalına təqdim edilməsini tövsiyə etdi.

Nasist Alman hökumətinin 1945-ci ilin mayında təslim olmasının ardından ABŞ müharibə katibi Henri L.Stimson, Marşalla ordu heyəti üzvlərinin bir toplaşması qarşısında çıxış edərk:"Ömrüm boyu çox sayda əsgər görmüşəm və sən,ser, mənim indiyə qədər tanıdığım ən yaxşı əsgərsən".^[62]

Hərbi uğurlarına əlavə olaraq, Marşall ilk növbədə müharibədən sonrakı Avropanın dağılmış ölkələrinin iqtisadiyyatını yenidən başlatmaq üçün milyardlarla dollar yardım göstərildiyi Marşall planının hərəkətverici qüvvəsi olaraq xatırlanır. Son illərdə Marşal planının bir hissəsi olaraq keçmiş Avropa rəqibləri arasında tələb olunan əməkdaşlıq Avropa Kömür və Polad birliyinin və nəticədə Avropa birliyinin yaranmasına səbəb olan ən erkən amillərdən biri kimi qəbul edildi.

Bir televiziya reportajında,Harri S. Trumendən əvvəlki otuz ilin ən böyük töhfəsini verdiyini düşündüyü hansı Amerikalı olduğunu soruşdu. Tərəddüd etmədən Trumen Marşallı seçdi və əlavə etdi: "Yaşadığım bu dövrdə daha böyük bir idarəçi olan bir adamın,general Marşalla bərabər hərbi işlər biliyi olan bir adamın olduğunu düşünmürəm".

Orson Uells Dik Kavettə verdiyi müsahibədə "Marşall mənim indiyə qədər tanış olduğum ən böyük insandır ...Düşünürəm ki, o da böyük insan olan ən böyük insan idi ...O, çox böyük bir bəy idi, artıq bizimlə olmayan köhnə dərzi idi".  

Ailəsi

Corc Marşall üç uşağın ən gənci idi. Böyük qardaşı Stüart Bradford Marşall (1875-1956) Virciniya Hərb İnstitutunun məzunu idi və Amerika Manqan İzləmə Şirkəti də daxil olmaqla bir neçə metal istehsal korporasiyalarında menecer və icraçı olub. Daha sonra koks sobaları,tökmə məhsullarının,partlayış sobalarının istehsalı və istismarı sahəsində ixtisaslaşmış bir metallurq və məsləhətçi mühəndis kimi çalışmışdır. Corc və Stüart Marşall bir-biriləri ilə məsafəli idilər, qohumlarına görə, Corc Marşallın birinci həyat yoldaşı,Lili, əvvəl digər Virciniya Hərb İnstitutunun kursantları ilə görüşmüşdü, Stüart Marşalla yaxın olmaq üçün onların təklifini rədd etmişdi. Stüart Corcun Lili ilə nişanlandığını biləndə Stüart onun haqqında xoşagəlməz ifadələr işlətdiyi üçün Corc onunla münasibətlərini kəsir. Bacısı Mariya Luis (1876-1962) 1934-cü ildə vəfat edən Ordu həkimi doktor Con Conson Sinqerin həyat yoldaşı idi.

Marşall 11 fevral 1902-ci ildə Virciniya ştatının Leksinqton şəhərindəki Letçer prospektindəki anasının evində Elizabet Karter Koles ya da "Lili" ilə evləndi. 15 sentyabr 1927-ci ildə ürək çatışmamazlığına görə tiroid əməliyyatından sonra öldü. Uşaqları yox idi. She died on 15 September 1927 after thyroid surgery that put significant strain on her weak heart. They did not have children.

15 oktyabr 1930-cu ildə Marşall Ketrin Boys Tappə ilə evləndi (8 oktyabr 1882 - 18 dekabr 1978);  Ketrin Tapə, Baltimor vəkili Klifton Stivenson Broundan üç uşağı vardı, 1928-ci ildə onun narazı bir müştərisi tərəfindən öldürülmüşdür.^[77] Marşallın ikinci xanımı Amerika Dramatik Sənətlər Akademiyasının məzunu idi; daha sonra Komedi Fransezdə təhsil aldı və Frank Bensonun İngilis Şekspir Şirkəti ilə tanış oldu.^[79] 1946-cı ildə birlikdə bir xatirə əsərini Bir Ordu həyat yoldaşının illikləri ni yazdılar. Marşalın ögey oğlanlarından biri Allen Tapər Broun, 29 may 1944-cü ildə İtaliyada alman snayperi tərəfindən öldürülən Ordu leytenantı idi. Digər ögey oğlu mayor Klifton Stivenson Broun (1914-1952) idi. Aktrisa Kitti Vinnin anası olan ögey qızı Molli Broun Vinn, General Marşallın köməkçisi olmuş ABŞ Ordusu mayoru Ceyms Xulias Vinn ilə evləndi.

Marşall mason idi, 1941-ci ildə Kolumbiya bölgəsinin Böyük Lojası Ustası tərəfindən "mason" olaraq qəbul olundu.

Corc Marşall, Virciniya ştatının Lisburq şəhərində Dodona Manor adı ilə tanınan bir evi vardı. Bu, Marşallın ilk və yeganə daimi iqamətgahı idi ki, daha sonra "bura Evdir ... 41 il dolaşdıqdan sonra əsl evdir" dedi. Bərpa olunan ev və ətrafdakı bağlar bir muzey olaraq ictimaiyyət üçün açıqdır.

Rütbələrinin tarixləri

1902-ci ildə sancaq işarəsi yoxdur	ABŞ ordusunun ikinci leytenant:2fevral, 1901 (Təyinat 2 fevral 1902-ci ildə qəbul edildi.)
	Amerika Birləşmiş Ştatları Ordusunun birinci leytenantı: 7 mart 1907
	Amerika Birləşmiş Ştatları Ordusunun kapitanı: 1 iyul 1916
	Milli Ordu mayoru: 5 avqust 1917
	Milli Ordunun podpolkovniki: 5 yanvar 1918
	Milli Ordunun polkovniki: 27 avqust 1918
	Nizami ordu kapitanı (daimi rütbəyə qaytarıldı): 30 iyun 1920
	Nizami ordu mayoru: 1 iyul 1920
	Nizami ordu podpolkovniki : 21 avqust 1923
	Nizami ordu polkovniki : 1 sentyabr 1933
	Nizami ordu briqada generalı : 1 oktyabr 1936
	Nizami ordu general-mayoru : 1 sentyabr 1939
	Ordu Baş qərargah rəisinin müvəqqəti generalı: 1 sentyabr 1939
	ABŞ ordusu generalı: 16 dekabr 1944
	Nizami orduda daimi rütbəli general:11 aprel 1946

Mükafat və təltifləri

ABŞ hərbi təltifləri

	Palıd yarpaöı ilə Hörmətli Xidmət Medalı (ABŞ ordusu)
	Gümüş Ulduz (ABŞ)
	Filippin Yürüşü medalı
	Birinci dünya müharibəsi Zəfər medalı dörd yürüşün qisası ilə
	Almaniyada İşğal Ordusu medalı
	Amerikanın müdafiəsi medalı
	Amerika yürüşü medalı
	İkinci dünya müharibəsi Zəfər medalı
	Milli Müdafiə Xidməti medalı

Xarici təltiflər

	Qüdrətli Hamam ordeninin Fəxri Cəngavər Böyük Xaçı (Birləşmiş Krallıq))
	"Fəxri Legion" ordeninin Böyük Xaçı (Fransa)
	Hərbi Fəxri Ordenin Böyük Xaçı (Braziliya) (3 iyun 1939-cu ildə Prezident Qetulio Varqas adından general Fransisko Xose Pinto tərəfindən təqdim edilmişdir)
	Fəxri ordenin Böyük Xaçı(Çili)
	Boyaka ordeni Böyük Xaçı (IX Panamerikan Konfransını açarkən prezident Ospina Perez tərəfindən verilmişdir, mart 1948)
	Hərbi Fəxri Ordenin 1-ci dərəcəli üzvü (Kuba)
	Abdon Kalderon ordeninin 1-ci dərəcəli üzvü (Ekvador)
	I Georgi ordeninin qılıncları ilə Fəxri Cəngavər Böyük Xaçı (Yunanıstan)
	Müqəddəs Mavrikiya və Lazarya ordeni Cəngavər Böyük Xaçı ilə(İtaliya)
	İtaliya Vəliəhdi ordeni (İtaliya)
	Ouissam Alauit ordeninin Böyük Xaçı (Mərakeş)
	Portağal-Nassau ordeni qılıncları ilə (Hollandiya)
	Günəş Ordeninin Böyük Məmuru (Peru)
	Suvorov ordeninin 1-ci dərəcəli üzvü (Sovet İttifaqı)

Xarici orden və medallar

	[[Kroyks de Qerre 1914–1918 tunc palma ilə (Fransa)
	Liberiya Respublikasının yüz illik yubileyi üçün medal
	Cəsarət üçün gümüş medal (Monteneqro)
	2-ci dərəcəli Həmrəylik medalı (Panama)
	Kraliça II Yelizavetanın tacqoyma medalı (Birləşmiş Krallıq)

Həmçinin bax

• Harri Trumen
• Duayt Eyzenhauer
• Marşal planı
• Soyuq müharibə
• ABŞ dövlət katibi

İstinadlar

1. Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru: açıq məlumat platforması — 2011.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P268"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a>
2. Encyclopædia Britannica
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P1417"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P2450"></a>
3. ABŞ Milli Biblioqrafiyası — 1999.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q465854"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P4823"></a>
4. Almaniya Milli Kitabxanası, Berlin Dövlət Kitabxanası, Bavariya Dövlət Kitabxanası və b. Record #118731211 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) — 2012—2016.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
5. https://ancexplorer.army.mil/publicwmv/index.html#/arlington-national/
6. "Timeline - George C. Marshall". www.marshallfoundation.org.
7. Higginbotham, Don (1985). George Washington and the American Military Tradition. Athens, GA: University of Georgia Press. səh. 106. ISBN 978-0-8203-2400-5.
8. https://winstonchurchill.org/publications/finest-hour/finest-hour-168/the-noblest-romans/ citing Larry I. Bland, ed., The Papers of George Catlett Marshall, 2: We Cannot Delay,” July 1, 1939 – December 6, 1941 (Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1986), p. 616
9. Risjord, Norman K. (2006). Giants in Their Time: Representative Americans from the Jazz Age to the Cold War. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. səh. 183. ISBN 978-0-7425-2784-3.
10. Pops, Gerald M. (2009). Ethical Leadership in Turbulent Times: Modeling the Public Career of George. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. səh. 307. ISBN 978-0-7391-2476-5.
11. Axelrod, Alan; Kingston, Jack A. (2007). Encyclopedia of World War II. 1. New York, NY: Facts on File. səh. 547. ISBN 978-0-8160-6022-1.
12. "George Catlett Marshall: A Chronology". Biography: George C. Marshall. Lexington, VA: The George C. Marshall Foundation. İstifadə tarixi: August 24, 2016.
13. Stoler, Mark (1989). George C. Marshall: Soldier-Statesman of the American Century. 21–25.
14. "George C. Marshall: Timeline"
15. Calhoun, Mark T. (2012). "General Lesley J. McNair: Little-Known Architect of the U.S. Army" (PDF). kuscholarworks.ku.edu/. Lawrence, KS: University of Kansas. səh. 43.
16. "General Lesley J. McNair: Little-Known Architect of the U.S. Army". səh. 43
17. Davenport, Matthew J. (2015). First Over There. New York: St. Martins. ISBN 978-1250056443.
18. Marshall, George C. (1976). Memoirs of My Services in the World War, 1917–1918. New York, NY: Houghton Mifflin. səh. 93. ISBN 978-0-395-20725-3.
19. Memoirs of My Services in the World War, 1917–1918. səh. 93
20. Memoirs of My Services in the World War, 1917–1918. səh. 93–94
21. Lengel, Edward G. (2008). To Conquer Hell. New York: Henry Holt. ISBN 978-0-8050-7931-9.
22. Tucker, Spencer; Roberts, Priscilla Mary (2006). World War I: A Student Encyclopedia. I, A–D. Santa Barbara, CA: ABC-CLIO. səh. 1186. ISBN 978-1-85109-879-8.
23. World War I: A Student Encyclopedia. səh. 1186
24. "Home". www.georgecmarshall.org. İstifadə tarixi: 2016-07-04.
25. Roberts, 2009. səh. 27
26. George C. Marshall's Early Career 2015-09-24 at the Wayback Machine. georgecmarshall.org
27. Roberts, 2009. səh. 32,33
28. Bland, Larry I., George C. Marshall and the Education of Army Leaders, Military Review 68 (October 1988) 27–51, Ft. Leavenworth, Kansas
29. Ossad, Steven L., Command Failures: Lessons Learned from Lloyd R. Fredendall, Army Magazine, March 2003
30. Stephen Ambrose, Citizen Soldiers: The U.S. Army from the Normandy Beaches to the Bulge to the Surrender of Germany June 7, 1944 – May 7, 1945, New York: Simon & Schuster (1997), pp. 271–84
31. Keast, William R. (Maj), Provision of Enlisted Replacements, Army Ground Forces Study No. 7, Washington, D.C.: Historical Section – Headquarters Army Ground Forces, 314.7(1 Sept 1946)GNHIS September 1, 1945
32. George, John B. (Lt. Col), Shots Fired In Anger, NRA Press (1981), ISBN 0-935998-42-X, pp. 13–21
33. Keast, William R. (Maj), Provision of Enlisted Replacements
34. Hanford, William B., A Dangerous Assignment, Stackpole Books, ISBN 978-0-8117-3485-1, p. viii
35. Vandergriff, Donald E. (September 12, 2003). Seven Wars and a Century Later, a Failed System, December 06, 2008, at the Wayback Machine
36. Ambrose, Stephen, Citizen Soldiers, pp. 277–84
37. Henry, Mark R., The US Army in World War II: Northwest Europe, Osprey Publishing (2001), ISBN 1-84176-086-2, ISBN 978-1-84176-086-5, pp. 12–14
38. Henry, Mark R., The US Army in World War II: Northwest Europe, Osprey Publishing (2001), ISBN 1-84176-086-2, ISBN 978-1-84176-086-5, pp. 12–14
39. Ambrose, Stephen, Citizen Soldiers, p. 277
40. Ambrose, Stephen, Citizen Soldiers, pp. 271–84
41. Buell, Thomas B.; John H. Bradley. The Second World War: Europe and the Mediterranean. səh. 258.
42. Pogue, Forrest C. "The Supreme Commander". ibiblio.org. OFFICE OF THE CHIEF OF MILITARY HISTORY. İstifadə tarixi: 9 September 2015.
43. Hearings before the Joint Committee on the Investigation of the Pearl Harbor Attack, Congress of the United States, Seventy-Ninth Congress (Washington, D.C.), Part 39, pp. 144–45.
44. Conclusions and Recommendations of the Joint Committee on the Investigation of the Pearl Harbor Attack, Congress of the United States, Seventy-Ninth Congress (Washington, D.C.) pp. 252, 265
45. Daniel Kurtz-Phelan (2018). The China Mission: George Marshall's Unfinished War, 1945-1947. W. W. Norton. 7, 141. ISBN 9780393243086.
46. Stoler, Mark A. (1989). George C. Marshall. 145–51.
47. Tsou, Tang (1963). America's Failure in China, 1941–50. [Chicago] University of Chicago Press.
48. "蔣介石敗退台灣最恨誰？日記顯示並非毛澤東" [Who did Chiang Kai-shek hate most with his withdraw to Taiwan? Diary says it's not Mao Zedong]. Xin Hua Net. July 31, 2013.
49. "The Marshall Plan". georgecmarshall.org. January 9, 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-02-17.
50. McCullough, David (1992). Truman. New York: Simon and Schuster. səh. 717. ISBN 0-671-86920-5.
51. Behrman, Greg (2007). The Most Noble Adventure: The Marshall Plan and the Time When America Helped Save Europe. Free Press. ISBN 978-0-7432-8263-5.
52. . 2012-03-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-02-17.
53. "Truman Adviser Recalls May 14, 1948 US Decision to Recognize Israel". Washington Report on Middle East Affairs. May–June 1991. səh. 17. İstifadə tarixi: 2009-02-17.
54. "Recognition of Israel". The Truman Library. İstifadə tarixi: 2009-02-17.
55. Uldrich, Jack (2005). Soldier, Statesman, Peacemaker: Leadership Lessons from George C. Marshall. AMACOM Books. ISBN 9780814415962. Marshall even went to great lengths to prevent himself from falling prey to the allures of power. He had always refused to vote because he subscribed to the belief that a professional soldier should remain above politics, but he took a number of other steps to insulate himself from the corrupting influence of power once he became chief of staff.
56. Lewis, Adrian (2012). The American Culture of War: The History of US Military Force from World War II to Operation Enduring Freedon. Routledge. səh. 104. ISBN 978-0415890199.
57. "Diary entries, 6–7, April 1951, Truman Papers". Harry S. Truman Library and Museum. İstifadə tarixi: 5 June 2011.
58. "Chapter 19 - The Last Salute". history.army.mil.
59. "1-070, Editorial Note on Becoming General Liggett's Aide, February 1915". marshallfoundation.org. George C. Marshall Foundation. İstifadə tarixi: July 4, 2016.
60. Puryear, Edgar F. Jr. (2000). American Generalship: Character Is Everything: The Art of Command. New York, NY: Random House. səh. 191. ISBN 978-0-89141-770-5.
61. Hambro, Carl Joachim (1953). "Award Ceremony Speech, Nobel Peace Prize, George Marshall". Nobelprize.org. Stockholm, Sweden: The Nobel Foundation. İstifadə tarixi: June 22, 2018.
62. "Award Ceremony Speech, Nobel Peace Prize, George Marshall"
63. "History of the Marshall Plan". marshallfoundation.org. George C. Marshall Foundation. İstifadə tarixi: July 4, 2016.
64. Farinacci, Donald J. (2010). Truman and MacArthur: Adversaries for a Common Cause. Bennington, VT: Merriam Press. səh. 253. ISBN 978-0-557-40902-0.
65. "Orson Welles talks about Cornelia Lunt". YouTube.
66. Jeffers, H. Paul; Axelrod, Alan (2010). Marshall: Lessons in Leadership. New York, NY: St. Martin's Press. 6–8, 10, 12. ISBN 978-0-230-11425-8.
67. Marshall: Lessons in Leadership. səh. 6–8, 10, 12
68. Parmelee, H. C. (August 15, 1918). "Personal: Mr. Stuart B. Marshall". Chemical & Metallurgical Engineering. XIX cild no. 4. New York, NY: McGraw-Hill Company. səh. 214.
69. Glenn, Justin (2014). The Washingtons: A Family History. 5 (Part One). El Dorado, CA: Savas Publishing. səh. 568. ISBN 978-1-940669-30-4.
70. Chemical & Metallurgical Engineering. səh. 214
71. "A Greenburg Resident: General Marshall's Sister Dies at 85". Pittsburgh Press. Pittsburgh, PA. June 12, 1962. səh. 22.
72. Stevens, Sharon Ritenour; Williams, Alice Trump (2009). Images of America: Lexington. Charleston, SC: Arcadia Publishing. səh. 123. ISBN 978-0-7385-6818-8.
73. Mullins, Richard J. (January 1, 2017). "The General's Goiter: The Outcome of a Subtotal Thyroidectomy Performed on United States Army General George Catlett Marshall". Journal of the American College of Surgeons. New York, NY: American College of Surgeons. səh. 79.
74. Brooks, David (2015). The Road to Character. New York, NY: Random House. səh. 117. ISBN 978-0-8129-9325-7.
75. "Katherine Boyce Tupper: Wife of a Murder Victim and Wife of a General | Leon J. Podles :: DIALOGUE". www.podles.org.
76. Sobel, Robert; Sicilia, David B. (March 13, 2003). The United States Executive Branch: M-Z. Greenwood Press. ISBN 9780313325946 – Google Books vasitəsilə.
77. "Pershing is Best Man for His Former Aide"
78. Pearson, Richard (December 20, 1978). "Katherine Marshall, 96, Dies". Washington Post. Washington, DC.
79. "Katherine Marshall, 96, Dies"
80. Marshall, Katherine Tupper (1946). Together: Annals of an Army Wife. New York, NY: Tupper and Love. səh. Title.
81. . MWGLNY. January 2014. 2013-11-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
82. "The Marshall House". www.georgecmarshall.org. İstifadə tarixi: 11 July 2016.
83. Wheeler, Linda (20 February 2015). "Restoration of Marshall House in Leesburg Enters Home Stretch". www.washingtonpost.com. İstifadə tarixi: 11 July 2016.
84. From 1917 to 1945 Chiefs of Staff of the U.S. Army were usually promoted to the rank of general (O-10) temporarily for their term of office.
85. Official Register of Commissioned Officers of the United States Army. 1948. Vol. 1.
86. Kozak, Jeffrey (October 28, 2016). "Marshall and the Distinguished Service Medal". The George C. Marshall Foundation.
88. Marshall and Medals
89. "Homenagem á Missão Militar Norte Americana". Correio Paulistano. VASP. 4 June 1939. İstifadə tarixi: 13 October 2015.

Ədəbiyyat

• Bland, Larry I. "George C. Marshall and the education of Army leaders." Military Review 68 (1988): 27-37. Online
• Brower, Charles F. George C. Marshall: Servant of the American Nation (2011) Excerpt.
• Bryan, Ferald J. "George C. Marshall at Harvard: A Study of the Origins and Construction of the 'Marshall Plan' Speech." Presidential Studies Quarterly (1991): 489-502. Online 2020-02-03 at the Wayback Machine
• Cray, Ed. General of the Army: George C. Marshall, Soldier and Statesman. Norton, 1990. 847 pp.
• Findling, John E. and Frank W. Thackeray eds. Statesmen Who Changed the World: A Bio-Bibliographical Dictionary of Diplomacy (Greenwood, 1993) pp 337–45.
• Gullan, Harold I. "Expectations of Infamy: Roosevelt and Marshall Prepare for War, 1938–41." Presidential Studies Quarterly Volume: 28#3 1998. pp. 510+ online edition
• Hopkins, Michael F. "President Harry Truman's Secretaries of State: Stettinius, Byrnes, Marshall and Acheson." Journal of Transatlantic Studies 6.3 (2008): 290-304.
• Jordan, Jonathan W., American Warlords: How Roosevelt's High Command Led America to Victory in World War II (NAL/Caliber 2015).
• Kurtz-Phelan, Daniel. The China Mission: George Marshall's Unfinished War, 1945-1947 (2018) online review
• May, Ernest R. "1947–48: When Marshall Kept the U.S. Out of War in China". Journal of Military History 2002 66(4): 1001–10. ISSN 0899-3718
• Levine, Steven I. "A New Look at American Mediation in the Chinese Civil War: the Marshall Mission and Manchuria." Diplomatic History 1979 3(4): 349–375. ISSN 0145-2096
• Parrish, Thomas. Roosevelt and Marshall: Partners in Politics and War. (1989). 608 pp.
• Forrest Pogue, Viking, (1963–87) Four-volume authorized biography: complete text is online
  • George C. Marshall: Education of a General, 1880–1939
• Pops, Gerald. "The ethical leadership of George C. Marshall." Public Integrity 8.2 (2006): 165-185. Online
• Roberts, Andrew (2008). Masters and Commanders. How Roosevelt, Churchill, Marshall and Alanbrooke won the war in the west. Allen Lane. ISBN 978-0-7139-9969-3. Online free to borrow]
• Roberts, Andrew (2009). Masters and Commanders: The Military Geniuses who Led the West to Victory in World War II. London: Penguin. ISBN 978-0-141-02926-9.
• Steele, Richard W. The First Offensive, 1942: Roosevelt, Marshall, and the Making of American Strategy. 1973. 239 pp.
• Stoler, Mark C. George C. Marshall: Soldier-Statesman of the American Century. (1989) 252pp
• Unger, Debi and Irwin with Stanley Hirshson. George Marshall: a Biography. Harper, 2014. ISBN 9780060577193
• Weissman, Alexander D. "Pivotal politics—The Marshall Plan: A turning point in foreign aid and the struggle for democracy." History Teacher 47.1 (2013): 111-129. online, for middle and high school students

İlkin mənbələr

• The Papers of George Catlett Marshall: (Larry I. Bland and Sharon Ritenour Stevens, eds.)
  • Vol. 1: The Soldierly Spirit," December 1880 – June 1939. (1981)
  • Vol. 2: "We Cannot Delay," July 1, 1939 – December 6, 1941. (1986)
  • Vol. 3: The Right Man for the Job, December 7, 1941 – May 31, 1943. (1991)
  • Vol. 4: "Aggressive and Determined Leadership," June 1, 1943 – December 31, 1944. (1996)
  • Vol. 5: "The Finest Soldier," January 1, 1945 – January 7, 1947. (2003)
  • Vol. 6: "The Whole World Hangs in the Balance," January 8, 1947 – September 30, 1949. (2012)
  • Vol. 7: "The Man of the Age," October 1, 1949 – October 16, 1959. (2016), xxxviii, 1046 pp.
• Bland, Larry; Jeans, Roger B.; and Wilkinson, Mark, ed. George C. Marshall's Mediation Mission to China, December 1945 – January 1947. Lexington, Va.: George C. Marshall Found., 1998. 661 pp.
• Marshall, George C. George C. Marshall: Interviews and Reminiscences for Forrest C. Pogue. Lexington, Va.: George C. Marshall Found., 1991. 698 pp.
• George Catlett Marshall. Memoirs of My Services in the World War, 1917–1918 (1976)
• Marshall, George. The Infantry Journal Incorporated (1939). (PDF). Washington, DC: Garrett and Massey. ISBN 0-940328-04-6. 2014-02-21 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.

Xarici keçidlər

 

   

Vikianbarda Corc Marşall ilə əlaqəli mediafayllar var.

 

   

Vikimənbədə Corc Marşall ilə əlaqəli məlumatlar var.

 

   

Vikisitatda Corc Marşall ilə əlaqəli məlumatlar var.

• Rəsmi Nobel mükafatı saytında qısa tərcümeyi-halı (ing.)
• Marşall vəqfi (ing.)
• Corc Marşall Mərkəzi, Almaniya (ing.)
• Pörl Harborun İstintaqı üzrə Birgə Komitə, 79-cu Konqres (ing.) (ing.)
•  (ing.)
• Marşall məktəbi alimləri (ing.)
• Corc Marşall Kimdir (türk.)
• Corc Marşall kimdir,həyatı,əsərləri,haqqında məlumat (türk.)
•  (ing.)

Bu məqaləyə qulaq asın (info/dl)

 

Bu audiofayl məqalənin 2017-12-03 tarixli versiyasına əsaslanır və sonrakı dəyişiklikləri əks etdirmir. (Kömək)

Daha çox danışan məqalələr