1883-cü ildə Bursa vilayətinin Gemlik rayonunun Umurbəy kəndində doğulmuşdu . Etnik kökən olaraq türk əsilli olan ailəsi oraya Plevne şəhərindən (müasir Bolqarıstan) köç etmiştir. Atası Abdullah Fəhmi Əfəndi, anası Əminə xanımdır. 1919-cu ildə Saruhan Sancağından millət vəkili seçilmiş, 12 yanvar1920-ci ildə İstanbulda son dəfə toplaşan Osmanlı Məclisinə qatılmışdır.
Məclisdə padşah hökumətinin Milli Mübarizə hərəkatına münasibəti onu qane etməmiş, Ankaraya gəlmiş və Milli Mübarizədə Atatürkün səfində yer almışdır.
TBMM-yə Bursadan millət vəkili seçilmiş, 1922-ci ildə müvəqqəti olaraq Xarici İşlər Nazirliyi vəzifəsini icra etmişdir.
Eyni il Lozanna konfransına nümayəndə seçilmişdir. 1924-cü ildə Atatürkün tapşırığı ilə Türkiyə İş Bankını yaratmışdır.
1 noyabr1937-ci ildə İsmət İnönünün istefasından sonra baş nazir təyin olunmuşdur. 1938-ci ildə Atatürkün vəfatından sonra prezident seçilən İnönünün dövründə də bir müddət bu vəzifəni icra edən Bayar 25 yanvar1939-cu ildə hökuməti buraxdı. 1939 və 1943-cü illərdə İzmirdən millət vəkili seçilmişdir. İkinci dünya müharibəsi zamanı Cəlal Bayar nisbətən qeyri-fəal siyasət yürütmüşdür.
Müharibədən sonra ölkədə yaranan sosial-iqtisadi problemlərin həll edilməsinin yeganə yolunu çoxpartiyalı sistemə keçməkdə görən Bayarın rəhbərliyi ilə CXP daxilində müxalifət qrupu yaradılır. Bu qrupa keçmiş baş nazirlə yanaşı Adnan Menderes, Fuad Köprülü və Refik Koraltan daxil idi. Onlar CXP məclis qrupuna '"Dörtlü Takrir"' adlı bildiriş verdilər. Bu yazıda çoxpartiyalı sistemə keçid, sərbəst, təkdərəcəli seçkilərin keçirilməsi, universitetin özəlləşdirilməsi istənilirdi. Həmin ilin 21 sentyabrında Menderes və Köprülü "Vətən" qəzetində dərc olunan partiyanı sərt tənqid edən yazılarına görə partiyadan xaric olundular. Koraltan etiraz əlaməti olaraq könüllü şəkildə partiyanı tərk etdi. Bayar isə həm partiyadan çıxdı, həm də deputat mandatından imtina etdi. 7 sentyabr1946-cı ildə Bayarın başqanlığı ilə Demokrat Partiyası quruldu. Yeni partiya o il baş verən parlament seçkilərində iştirak edərək 63 deputat yeri qazandılar. Bu seçkilər Türkiyə tarixində ilk çoxpartiyalı seçkilərdir.
Getdikcə güclənən DP 1950-ci il seçkilərində qalib gəldi və 53% səs toplayaraq tək başına iqtidara gəldi. Cəlal Bayar parlament tərəfindən prezident seçildisə, Adnan Menderes baş nazir vəzifəsinə keçdi. DP-nin hakimiyyətdə olduğu müddət ərzində Türkiyə Qərb ölkələri və əsasən də ABŞ-la əlaqələri genişləndirdi, NATO-ya üzv seçildi.
1960-cı ildə 27 mayda baş tutan çevriliş nəticəsində "demokratlar" devrildi. Başda prezident, hökumət üzvləri, deputatlar olmaqla bütün DP-li siyasətçilər həbs edildilər. Cəlal Bayar eks-iqtidara qarşı qurulmuş Yassıada məhkəmələrinin qərarı ilə ölüm cəzasına məhkum edilən 4 şəxsdən biri oldu. Ancaq yaşına görə cəzası ömürlük həbslə əvəz edildi. Bayar digər həbs edilənlərlə birgə Kayseri tədricxanasına göndərildi.
22 mart 1963-cü ildə Bayarın həbs müddətinə xəstəliyi ilə bağlı olaraq 6 aylıq ara verildi və təxliyyə edildi. DP-nin fikir davamçısı olan Ədalət Partiyası üzvləri və tərəfdarları onu coşğu ilə qarşıladılar. Bu hadisə hərbçilər tərəfindən xoş qarşılanmadı. 28 martda Ankara Xəstəxasına göndərildi və 6 ay orda izləmə alayında yaşadıqdan sonra yenidən Kayseri həbsxanasına göndərildi. 8 noyabr1964-cüildə Bayar azad edildi. Yalnız 8 avqust 1966-cı ildə parlamentin qərarı ilə ömürlük həbs edilən bütün DP-lilər və Bayar əfv edildi. Ancaq siyasəstə məşğul olmaq qadağaları qüvvədə qaldı. Bu qadağa isə 1974-cü ildə ləğv edildi.
Sonrakı illərdə Cəlal Bayar yaşı ilə bağlı siyasətlə aktiv məşğul olmasada, Süleyman Dəmirəlin rəhbərlik etdyi Ədalət Partiyasını dəstəklədi. 12 sentyabr xuntasını və 1982-ci ildə qəbul edilən yeni konstitusiyanı tanıdı.
Cəlal Bayar 22 avqust1986-cı ildə dünyasını dəyişmişdir. Fransızca bilirdi. Üç övlad atası idi.
↑ Mahmut Celâl Bayar // Proleksis enciklopedija (xorv.) — 2009.
↑ Brozović D., Ladan T. Celal Bayar // Hrvatska enciklopedija (xorv.) — LZMK, 1999. — 9272 səh. — ISBN 978-953-6036-31-8
Şəxs haqqında olan bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
September 07, 2021
cəlal, bayar, türk, celâl, bayar, 1883, 1883, umurbey, avqust, 1986, 1986, istanbul, türkiyə, respublikasının, prezidenti, 1950, 1960, baş, naziri, 1937, 1939, demokrat, partiyanın, qurucularından, biri, celâl, bayartürkiyə, respublikasının, prezidenti22, 1950. Celal Bayar turk Celal Bayar 16 may 1883 1883 05 16 1 2 Umurbey d 22 avqust 1986 1986 08 22 1 2 3 Istanbul Turkiye Respublikasinin 3 cu prezidenti 1950 1960 4 cu bas naziri 1937 1939 Demokrat Partiyanin qurucularindan biri Celal BayarCelal BayarTurkiye Respublikasinin 3 cu prezidenti22 may 1950 27 may 1960Bas nazir Adnan MenderesSelefi Ismet InonuXelefi Camal GurselTurkiye Respublikasinin 4 cu bas naziri25 oktyabr 1937 25 yanvar 1939Selefi Ismet InonuXelefi Refik SaydamSexsi melumatlarPartiya Demokrat Partiya Cumhuriyyet Xalq PartiyasiDogum tarixi 16 may 1883Dogum yeri Bursa Osmanli ImperiyasiVefat tarixi 22 avqust 1986 103 yasinda Vefat yeri Istanbul TurkiyeDefn yeri Bursa vilayetiHeyat yoldasi Reside Bayar 1903 1962 Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati Redakte1883 cu ilde Bursa vilayetinin Gemlik rayonunun Umurbey kendinde dogulmusdu Etnik koken olaraq turk esilli olan ailesi oraya Plevne seherinden muasir Bolqaristan koc etmistir Atasi Abdullah Fehmi Efendi anasi Emine xanimdir 1919 cu ilde Saruhan Sancagindan millet vekili secilmis 12 yanvar 1920 ci ilde Istanbulda son defe toplasan Osmanli Meclisine qatilmisdir Meclisde padsah hokumetinin Milli Mubarize herekatina munasibeti onu qane etmemis Ankaraya gelmis ve Milli Mubarizede Ataturkun sefinde yer almisdir TBMM ye Bursadan millet vekili secilmis 1922 ci ilde muveqqeti olaraq Xarici Isler Nazirliyi vezifesini icra etmisdir Eyni il Lozanna konfransina numayende secilmisdir 1924 cu ilde Ataturkun tapsirigi ile Turkiye Is Bankini yaratmisdir 1 noyabr 1937 ci ilde Ismet Inonunun istefasindan sonra bas nazir teyin olunmusdur 1938 ci ilde Ataturkun vefatindan sonra prezident secilen Inonunun dovrunde de bir muddet bu vezifeni icra eden Bayar 25 yanvar 1939 cu ilde hokumeti buraxdi 1939 ve 1943 cu illerde Izmirden millet vekili secilmisdir Ikinci dunya muharibesi zamani Celal Bayar nisbeten qeyri feal siyaset yurutmusdur Muharibeden sonra olkede yaranan sosial iqtisadi problemlerin hell edilmesinin yegane yolunu coxpartiyali sisteme kecmekde goren Bayarin rehberliyi ile CXP daxilinde muxalifet qrupu yaradilir Bu qrupa kecmis bas nazirle yanasi Adnan Menderes Fuad Koprulu ve Refik Koraltan daxil idi Onlar CXP meclis qrupuna Dortlu Takrir adli bildiris verdiler Bu yazida coxpartiyali sisteme kecid serbest tekdereceli seckilerin kecirilmesi universitetin ozellesdirilmesi istenilirdi Hemin ilin 21 sentyabrinda Menderes ve Koprulu Veten qezetinde derc olunan partiyani sert tenqid eden yazilarina gore partiyadan xaric olundular Koraltan etiraz elameti olaraq konullu sekilde partiyani terk etdi Bayar ise hem partiyadan cixdi hem de deputat mandatindan imtina etdi 7 sentyabr 1946 ci ilde Bayarin basqanligi ile Demokrat Partiyasi quruldu Yeni partiya o il bas veren parlament seckilerinde istirak ederek 63 deputat yeri qazandilar Bu seckiler Turkiye tarixinde ilk coxpartiyali seckilerdir Getdikce guclenen DP 1950 ci il seckilerinde qalib geldi ve 53 ses toplayaraq tek basina iqtidara geldi Celal Bayar parlament terefinden prezident secildise Adnan Menderes bas nazir vezifesine kecdi DP nin hakimiyyetde oldugu muddet erzinde Turkiye Qerb olkeleri ve esasen de ABS la elaqeleri genislendirdi NATO ya uzv secildi 1960 ci ilde 27 mayda bas tutan cevrilis neticesinde demokratlar devrildi Basda prezident hokumet uzvleri deputatlar olmaqla butun DP li siyasetciler hebs edildiler Celal Bayar eks iqtidara qarsi qurulmus Yassiada mehkemelerinin qerari ile olum cezasina mehkum edilen 4 sexsden biri oldu Ancaq yasina gore cezasi omurluk hebsle evez edildi Bayar diger hebs edilenlerle birge Kayseri tedricxanasina gonderildi 22 mart 1963 cu ilde Bayarin hebs muddetine xesteliyi ile bagli olaraq 6 ayliq ara verildi ve texliyye edildi DP nin fikir davamcisi olan Edalet Partiyasi uzvleri ve terefdarlari onu cosgu ile qarsiladilar Bu hadise herbciler terefinden xos qarsilanmadi 28 martda Ankara Xestexasina gonderildi ve 6 ay orda izleme alayinda yasadiqdan sonra yeniden Kayseri hebsxanasina gonderildi 8 noyabr 1964 cuilde Bayar azad edildi Yalniz 8 avqust 1966 ci ilde parlamentin qerari ile omurluk hebs edilen butun DP liler ve Bayar efv edildi Ancaq siyaseste mesgul olmaq qadagalari quvvede qaldi Bu qadaga ise 1974 cu ilde legv edildi Sonraki illerde Celal Bayar yasi ile bagli siyasetle aktiv mesgul olmasada Suleyman Demirelin rehberlik etdyi Edalet Partiyasini destekledi 12 sentyabr xuntasini ve 1982 ci ilde qebul edilen yeni konstitusiyani tanidi Celal Bayar 22 avqust 1986 ci ilde dunyasini deyismisdir Fransizca bilirdi Uc ovlad atasi idi Istinadlar Redakte 1 2 3 4 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 1 2 3 4 Mahmut Celal Bayar Proleksis enciklopedija xorv 2009 1 2 Brozovic D Ladan T Celal Bayar Hrvatska enciklopedija xorv LZMK 1999 9272 seh ISBN 978 953 6036 31 8 Sexs haqqinda olan bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Celal Bayar amp oldid 6121205, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.svg.html){kind=link}
