fbpx
Wikipedia

Avropanın monqollar tərəfindən istilası

Avqust 03, 2021

Avropanın monqollar tərəfindən istilası 1235-ci ildə başlayıb.

Tarixi

Rusiya səfəri

Əsas məqalə: Rusiya tarixi
 
Vladimirin monqollar tərəfindən alınması. Rus salnaməsindən miniətür

1235-ci ildə Monqol feodallarının xuralı (qurultayı) Qərbə hücum haqqında qərar qəbul etdi. Bu hücuma Cuçi xanın oğlu, Çingiz xanın nəvəsi Batı xan başçılıq edirdi. Onlar 1236-cı ildə Kama bulqarlarını məğlub edib 1237-ci ilin qışında Şimal-Şərqi Rusiya torpaqlarına soxuldular. Qısa müddət ərzində Ryazan (1237), Kolomna, Moskva, Vladimir, Suzdal, Yaroslavl, Tver, Kostroma, Kozelski və digər şəhərləri tutdular. 1238-ci il martın 4-də Siti çayı sahilindəki döyüşdə rus qoşunları məğlub oldu. Beləliklə, Şimal-Şərqi Rusiya torpaqları monqollar tərəfindən tutuldu. Monqollar Novqorodun 100 kilometrliyində dayandılar. Monqollar cənub çöllərinə çəkildilər, iki il burada dincəlib ordularını möhkəmləndirdilər.

1239-cu ildə Batı xan Cənubi Rusiyanı işğal etməyə başladı. 1240-cı ildə monqollar Kiyevi tutdular. Qaliç-Voln knyazlığından keçib Avropaya soxuldular. Polontsk-Minsk, Smolensk,Novqorod-Pskov torpaqlarını tuta bilmədilər. 1242-ci ildə onlar Olomoutsedə çex və macarlara məğlub olub geri qayıtdılar.

Beləliklə, monqollar 1237-1240-cı illərdə rus knyazlıqlarını işğal etdilər. Rusların 240 il monqolların hakimiyyəti altında qalması dövrü başlandı. Uzun müddət ruslar vahid dövlətdə birləşə bilmədilər və Qızıl Orduya bac verdilər. XIV əsrin 2-ci yarısından başlayaraq monqollara qarşı mübarizənin mərkəzi Moskva knyazlığı oldu.

Qıpçaqlarla döyüş

Əsas məqalə: Qıpçaqlar

1240-cı ildə monqollar tərəfindən hiylə yolu ilə darmadağın edilən Şimali Qafqazdakı qıpçaqlar Kotyan xanın başçılığı altında Macarıstana getməyə məcbur oldular. İndi də Macarıstanda Kunzaq (Qıpçaqıstan) adlanan ərazi iki inzibati dairəyə - Dunay və Tissa çayları arasında yerləşən Kişikkunzaq (Kiçik Qıpçaqıstan) və Tissa çayının sağ sahilində yerləşən Naqikunzaqa (Böyük Qıpçaqıstan) bölünür. Macar ensiklopediyasında onların XVIII əsrin sonuna qədər öz türk dillərini və muxtariyyətlərini saxladıqları qeyd olunur.

Polşa səfəri

Əsas məqalə: Polşa tarixi

1240-cı ildə Batı xanın Volın və Qalisiyanı işğal edərək, Polşa, Macarıstan və Çexiyaya hücum etməyə hazırlaşdı. Nəticədə bütün Şərqi Avropa monqolların tabeçiliyinə keçir. Hətta Müqəddəs Roma imperiyasının imperatoru II Fridrix bildirmişdi ki, xan tələb edərsə onun quşçusu olmağa hazırdır. Lakin monqollar Mərkəzi və Qərbi Avropaya getmədilər, Volqa çayı ətrafında Saray-Batı yaxud sadəcə Saray şəhəri salıb burada əyləşdilər.

Macarıstan səfəri

Əsas məqalə: Macarıstan tarixi
Əsas məqalə: Macarıstan krallığı
 
Macar kralı IV Bela

1241-ci ildə Macarıstan krallığı o dönəmdə Avropadaki digər feodal dövlətlər kimiydi. Xanədan nümayəndələri hələ Árpád soyundan çıxsa da, kralın təsiri yüksək faizlə sınırlandırılmışdı. Zəngin soylular bütün krallığın güvənliyindən çox öz feodal hökmdarlıqlarının çıxarlarını öndə tuturdular. IV Béla kralın yetkilerini genişlətməyə çalışsa da, başarılı olamayacaqdı. Beləliklə monqol istilası Avropa qapılarına dayandığında Macarıstan feodal bir dağınıqlıq içindəydi.

Macarlar yaxınlaşmaqda olan təhlükədən çeşitli şəkillərdə xəbərdar oldular. 1229-cu ildə Monqollardan qaçan Volqa çayı sahillərindəki Rus boyarlarının Macar torpaqlarına girməsinə izin verildi. 1237-ci ildə Dominikan rahibi Julianus öndərliyində yenidən torpaqlarına götürülmək istendiklerində Batı xan tərəfindən redd edilirlər. Ayrıca Batı xan, Macar kralı Bélaya yazdığı məktubda Macarların qeyri-şərtsiz təslim olmasını tələb edir, əksi durumda qorxunç bir qədərin onları gözlədiyini bildirir. Bela məktuba cavap vermir. Monqollar tərəfindən yenilen kumanlar ilə 1239-cu ildə, eymi aqibətə uğrayan Polşalı zadəganlar aracılığıyla da 1241-ci ildə iki mesaj daha gönderilir.

Durumun ciddiyetini geç de olsa kavrayan Béla, feodalları toplayaraq ölkənin müdafiəsi üçün qurduğu orduya qatılmalarını istəyir. Ayrıca Papadan və diğer Avropa dövlətlərindən yardım tələb edilir. Ölkə xaricindən sadəcə kiçik bir şövalye dəstəyi gəlir. Avstriya Prensi Frederixə bağlı süvariler savaşın sonucuna etki etmekten uzaktır. Macaristan’daki feodal beyler durumun ciddiyetini kavramazlar, hətta bəziləri bu istila sonucunda kral Béla’nın olası yenilgisiyle özlərinin hakimiyetlerinin artacağını düşünenler de vardır.

Artık iyice yakıcı olarak hissedilen Monqol istilasına karşı Macar halkı hazırlıksız yakalanmıştır. Son bir kaç yüzyıl boyunca göçebe kavimlerin istilalarından uzak yaşanan dönem sonucunda yeni bir istilanın yaşanılacağına kimse inanmamaktadır. Macar toplumu artık eskisi gibi asker bir toplum olmaktan çıkmış, yerleşik hayata uyum sağlamıştır. Sadece zengin asiller zırhlı süvari olarak yetiştirilmekte, önceki dönemlerdeki hafif süvari geleneği terkedilmiş durumdaydı.

Sayısı yaklaşık 60 bin civarında olan Macar ordusu birbirinden bağımsız, savaş deneyimi olmayan asillerin biraraya gelmesinden oluşuyordu. Béla ordusuna Kumanları dahil etmeye çalışacak, hafif süvari eksikliğini bu şekilde karşılamaya çalışacaktır. Ancak ordu içinde Kumanların Moğol ajanları olduğu söylentileri yayılmaktaydı. Kumanların Macar ordusuna dahil edilmeleri, onları hain sayan Moğollar tarafından Macar topraklarının işgal edilmesi için ayrı bir bahane de oluşturmaktaydı.


Monqol istilalarından önce Macar ordusunda yengül süvari ağırlığı vardı. Macar savaşçılarının əski savaş taktikleri de Monqol taktiklerine benzemiş olsa da, XIII yüzilə gelindiyində unutulmuşdu. Buna görə düşmana beklemediği sırada kütlesel olarak saldırılıyordu. Ancak bu taktik düşmanın direnmesi veya yeniden toplanması durumunda etkisiz olabiliyordu. Diğer bir taktik ise göstermelik bir geri çekilme ve kaçma üzerine kuruluydu. Düşmana göstermelik bir saldırıdan sonra kaçarcasına geri çekilen süvari birliklerini takip ederek düzensizce ileri atılan düşman birlikleri yedek birliklere hedef olmakta, geri dönen süvariler ise düşmanı yanlardan çember içine alarak imha etmekteydi. Ancak Macarlar Avrupa’ya yerleştikten sonra 11.yüzyılda bu taktikleri bırakmış, ağır süvari ve piyadelerden oluşan orduya dönmüşlerdi.

Kumanlarla Macarlar arasındaki gerilimli ilişki sonunda kopacak ve Kumanların kralı Macarlarca öldürülecektir. Moğollara karşı koyabilecek önemli süvari kuvveti oluşturan Kumanlar Balkanlara kaçar ve geçtikleri yerleri yağmalarlar. Macar kırsal hayatını etkileyen bu iç karışıklık sonucunda artık Macar ordusu Moğollar karşısında yapayalnız kalmıştır.

Hernád çayı kıyılarında 11 aprel 1241-ci il tarixinde yapılan Mohi Muharebesinde Monqollar üstünlük qazandılar. Kral Béla muhafızlarıyla kaçar ancak ordusu Moğollar tarafından tamamen imha edilir. Bundan sonra Moğollar Macar ovasını, Karpatları ve Transilvanya’yı işgal ederler. Yerel direniş gösteren kentler acımasızca imha edilirken, teslim olan halk köle yapılır. Onbinlerce Macar kaleye sahip olan kentlere, ormanlara, bataklık bölgelere ve dağlara kaçar. 1241 yaz ayları boyunca bölgeye hâkim olan Moğollar Dunay çayı boyunca ilerler. Genelde bahar aylarında sefere çıkan Moğollar alışılanın aksine kışın Dalmaçya kıyılarına ilerler. Bu dönemde Macar topraklarına dahil olan Hırvat toprakları da ele geçirilir. Moğollar Macaristan’da Büyük Kağan adına para bastırırarak hâkimiyetlerini ilan ederler. Bölge Batu Han tarafından Orda xan’ın denetimine verilir.

İstilacı ordunun yağma ve katliamlarının yanısıra salgın hastalıklardan dolayı Macar halkı çok büyük kayıplar verir. Bölgedeki hâkimiyetlerine rağmen Moğollar kaleli şehirleri ele geçiremezler. Saldırıya uğrayan ancak ele geçirilemeyen şehirler arasında Fehérvár, Esztergom, Veszprém, Tihany, Győr, Pannonhalma, Moson, Sopron, Vasvár, Újhely, Zala, Lockenhaus, Bratislava, Nitra, Komárom, Fiľakovo ve Abaújvár sayılabilir. Bundan ders çıkaran kral IV. Béla işgalden sonraki dönemde kalelerin yapılmasını teşvik edecektir. Mali durumunun zor olmasından ötürü zengin Yahudi aileleri, tüccarlar ve zanaatkarlardan borç alan kral bu topluluklara çeşitli haklar tanımak durumunda da kalmıştır. İşgalin ardından ülkeden kovulan Kumanlar yeniden Macar topraklarına çağrılmış ve zarar gören kırsal bölgelerin yeniden bayındır hale gelmesine çalışılmıştır. Bu döneme Macaristan’ın ikinci kez kuruluşu da denmektedir.

1242-ci ildə Ögedey xan ölüncə səfərdə olan Batı xan, yeni qaaanın seçilmesi üçün ordusuyla Monqolustana dönür. Arxasında talan edilmiş torpaqlar bıraxsa da, Qərbi Avropa bu geri çekilmenin sonucunda saldırıya uğramaktan korunmuş olur.

Qərbi Avropanın Macarlar sayəsinde monqolların saldırılarından qorunduğuna dair bir inanış olsa da, monqollar Ögedayın ani ölümü səbəbiyle geri çekilmişdir. Ögeday ölmemiş olsaydı Monqolların Avropa içlerine ne qədər daha ilerleyebileceği tarixçilərcə tartışılmışdır. Ancak dönemin lojistik sorunlarının Moğolların ilerleyişini engelleyeceği öngörülmüştür.

Macarlar Moğol istilasından önemli dersler almışlardır. Korunmasız kırsal bölgenin yağmalandığını ancak kalelerin ve surlarla çevrili şehirlerin hasar görmediğini gören Macarlar sadece sınır bölgelerine değil her bölgeye kaleler inşa etmeye başlarlar. İlerleyen dönemlerde Macar kralları kale yapmaları ve güvenliğini sağlamaları karşılığında feodal prenslere toprak vereceklerdir.

Xorvatiya səfəri

 
Monqolların məğlubiyətə uğradığı Xorvat Klis qalası
 
Monqollardan qaçan kral IV Bela

Monqol istilaları dönəmində Xorvatiya Macarıstan krallığına bağlıydı və kralı IV Bela idi. 1241-ci ildə monqollara yenilən Macar kralı IV Bela Xorvatiyadakı Zaqrebə qaçdı. Müdafiəsi zəif olan şəhər monqollara dirənəməz və yerle bir edilir. Kralı təqib edən Monqollar Zaqrebden Dalmaçiyaya keçerler. 1242-ci ilin mart ayında Kadan komutasındaki Monqol ordusu Xorvatiyadaki Klis qalası önünde yenilgiye uğrasalar da, kasaba kasaba kralı ararlar. Xorvatiya əsilləri ve Trogir ve Rab kimi Dalmaçiya şəhərləri kralın saklanmasına ve kaçmasına yardım ederler. Moğollar dağlık Dalmaçya coğrafyasında dağınık Hırvat kuvvetlerinin pusularıyla karşılaşacak ve alışık olmadıkları coğrafyada zorlanacaklardır. Buna rağmen Xorvatiya toprakları yağmalanmaktan kurtulamayacaktır. Ögedey xanın ölümü üzerine Monqollar geri çekilince Xorvatiya asilleri ve şəhərleri bağlılıklarından dolayı kral tarafından ödüllendirilecektir.

İstinadlar

  1. Boyar, (Rusca: боярин) Rus, Bulqar və Valaxiya topraklarında asil bir sınıf. Knyaz (Rusca: Князь) olaraq adlandırılan zadəganlara bağlıydılar
  2. Brittanica Ansiklopedisinde Hırvatistan maddesi  (ing.), 17 iyun 2010-ci tarixinde erişilmiştir
  3. Ordusu Monqollara yenilen Xarəzmşahlar dövləti hökmdarı Cəlaləddin Xarəzmşah bənzər bir şəkilde qaçmış ancaq yeniden taxta keçəmədən öldürülmüşdür
  4. Sadece Split şehri kaçmakta olan krala yardımcı olmaz

Avqust 03, 2021
avropanın, monqollar, tərəfindən, istilası, 1235, ildə, başlayıb, mündəricat, tarixi, rusiya, səfəri, qıpçaqlarla, döyüş, polşa, səfəri, macarıstan, səfəri, xorvatiya, səfəri, istinadlartarixi, redaktərusiya, səfəri, redaktə, əsas, məqalə, rusiya, tarixi, vlad. Avropanin monqollar terefinden istilasi 1235 ci ilde baslayib Mundericat 1 Tarixi 1 1 Rusiya seferi 1 2 Qipcaqlarla doyus 1 3 Polsa seferi 1 4 Macaristan seferi 1 5 Xorvatiya seferi 2 IstinadlarTarixi RedakteRusiya seferi Redakte Esas meqale Rusiya tarixi Vladimirin monqollar terefinden alinmasi Rus salnamesinden minietur 1235 ci ilde Monqol feodallarinin xurali qurultayi Qerbe hucum haqqinda qerar qebul etdi Bu hucuma Cuci xanin oglu Cingiz xanin nevesi Bati xan basciliq edirdi Onlar 1236 ci ilde Kama bulqarlarini meglub edib 1237 ci ilin qisinda Simal Serqi Rusiya torpaqlarina soxuldular Qisa muddet erzinde Ryazan 1237 Kolomna Moskva Vladimir Suzdal Yaroslavl Tver Kostroma Kozelski ve diger seherleri tutdular 1238 ci il martin 4 de Siti cayi sahilindeki doyusde rus qosunlari meglub oldu Belelikle Simal Serqi Rusiya torpaqlari monqollar terefinden tutuldu Monqollar Novqorodun 100 kilometrliyinde dayandilar Monqollar cenub collerine cekildiler iki il burada dincelib ordularini mohkemlendirdiler 1239 cu ilde Bati xan Cenubi Rusiyani isgal etmeye basladi 1240 ci ilde monqollar Kiyevi tutdular Qalic Voln knyazligindan kecib Avropaya soxuldular Polontsk Minsk Smolensk Novqorod Pskov torpaqlarini tuta bilmediler 1242 ci ilde onlar Olomoutsede cex ve macarlara meglub olub geri qayitdilar Belelikle monqollar 1237 1240 ci illerde rus knyazliqlarini isgal etdiler Ruslarin 240 il monqollarin hakimiyyeti altinda qalmasi dovru baslandi Uzun muddet ruslar vahid dovletde birlese bilmediler ve Qizil Orduya bac verdiler XIV esrin 2 ci yarisindan baslayaraq monqollara qarsi mubarizenin merkezi Moskva knyazligi oldu Qipcaqlarla doyus Redakte Esas meqale Qipcaqlar1240 ci ilde monqollar terefinden hiyle yolu ile darmadagin edilen Simali Qafqazdaki qipcaqlar Kotyan xanin basciligi altinda Macaristana getmeye mecbur oldular Indi de Macaristanda Kunzaq Qipcaqistan adlanan erazi iki inzibati daireye Dunay ve Tissa caylari arasinda yerlesen Kisikkunzaq Kicik Qipcaqistan ve Tissa cayinin sag sahilinde yerlesen Naqikunzaqa Boyuk Qipcaqistan bolunur Macar ensiklopediyasinda onlarin XVIII esrin sonuna qeder oz turk dillerini ve muxtariyyetlerini saxladiqlari qeyd olunur Polsa seferi Redakte Esas meqale Polsa tarixi1240 ci ilde Bati xanin Volin ve Qalisiyani isgal ederek Polsa Macaristan ve Cexiyaya hucum etmeye hazirlasdi Neticede butun Serqi Avropa monqollarin tabeciliyine kecir Hetta Muqeddes Roma imperiyasinin imperatoru II Fridrix bildirmisdi ki xan teleb ederse onun quscusu olmaga hazirdir Lakin monqollar Merkezi ve Qerbi Avropaya getmediler Volqa cayi etrafinda Saray Bati yaxud sadece Saray seheri salib burada eylesdiler Macaristan seferi Redakte Esas meqale Macaristan tarixi Esas meqale Macaristan kralligi Macar krali IV Bela 1241 ci ilde Macaristan kralligi o donemde Avropadaki diger feodal dovletler kimiydi Xanedan numayendeleri hele Arpad soyundan cixsa da kralin tesiri yuksek faizle sinirlandirilmisdi Zengin soylular butun kralligin guvenliyinden cox oz feodal hokmdarliqlarinin cixarlarini onde tuturdular IV Bela kralin yetkilerini genisletmeye calissa da basarili olamayacaqdi Belelikle monqol istilasi Avropa qapilarina dayandiginda Macaristan feodal bir daginiqliq icindeydi Macarlar yaxinlasmaqda olan tehlukeden cesitli sekillerde xeberdar oldular 1229 cu ilde Monqollardan qacan Volqa cayi sahillerindeki Rus boyarlarinin 1 Macar torpaqlarina girmesine izin verildi 1237 ci ilde Dominikan rahibi Julianus onderliyinde yeniden torpaqlarina goturulmek istendiklerinde Bati xan terefinden redd edilirler Ayrica Bati xan Macar krali Belaya yazdigi mektubda Macarlarin qeyri sertsiz teslim olmasini teleb edir eksi durumda qorxunc bir qederin onlari gozlediyini bildirir Bela mektuba cavap vermir Monqollar terefinden yenilen kumanlar ile 1239 cu ilde eymi aqibete ugrayan Polsali zadeganlar araciligiyla da 1241 ci ilde iki mesaj daha gonderilir Durumun ciddiyetini gec de olsa kavrayan Bela feodallari toplayaraq olkenin mudafiesi ucun qurdugu orduya qatilmalarini isteyir Ayrica Papadan ve diger Avropa dovletlerinden yardim teleb edilir Olke xaricinden sadece kicik bir sovalye desteyi gelir Avstriya Prensi Frederixe bagli suvariler savasin sonucuna etki etmekten uzaktir Macaristan daki feodal beyler durumun ciddiyetini kavramazlar hetta bezileri bu istila sonucunda kral Bela nin olasi yenilgisiyle ozlerinin hakimiyetlerinin artacagini dusunenler de vardir Artik iyice yakici olarak hissedilen Monqol istilasina karsi Macar halki hazirliksiz yakalanmistir Son bir kac yuzyil boyunca gocebe kavimlerin istilalarindan uzak yasanan donem sonucunda yeni bir istilanin yasanilacagina kimse inanmamaktadir Macar toplumu artik eskisi gibi asker bir toplum olmaktan cikmis yerlesik hayata uyum saglamistir Sadece zengin asiller zirhli suvari olarak yetistirilmekte onceki donemlerdeki hafif suvari gelenegi terkedilmis durumdaydi Sayisi yaklasik 60 bin civarinda olan Macar ordusu birbirinden bagimsiz savas deneyimi olmayan asillerin biraraya gelmesinden olusuyordu Bela ordusuna Kumanlari dahil etmeye calisacak hafif suvari eksikligini bu sekilde karsilamaya calisacaktir Ancak ordu icinde Kumanlarin Mogol ajanlari oldugu soylentileri yayilmaktaydi Kumanlarin Macar ordusuna dahil edilmeleri onlari hain sayan Mogollar tarafindan Macar topraklarinin isgal edilmesi icin ayri bir bahane de olusturmaktaydi Monqol istilalarindan once Macar ordusunda yengul suvari agirligi vardi Macar savascilarinin eski savas taktikleri de Monqol taktiklerine benzemis olsa da XIII yuzile gelindiyinde unutulmusdu Buna gore dusmana beklemedigi sirada kutlesel olarak saldiriliyordu Ancak bu taktik dusmanin direnmesi veya yeniden toplanmasi durumunda etkisiz olabiliyordu Diger bir taktik ise gostermelik bir geri cekilme ve kacma uzerine kuruluydu Dusmana gostermelik bir saldiridan sonra kacarcasina geri cekilen suvari birliklerini takip ederek duzensizce ileri atilan dusman birlikleri yedek birliklere hedef olmakta geri donen suvariler ise dusmani yanlardan cember icine alarak imha etmekteydi Ancak Macarlar Avrupa ya yerlestikten sonra 11 yuzyilda bu taktikleri birakmis agir suvari ve piyadelerden olusan orduya donmuslerdi Kumanlarla Macarlar arasindaki gerilimli iliski sonunda kopacak ve Kumanlarin krali Macarlarca oldurulecektir Mogollara karsi koyabilecek onemli suvari kuvveti olusturan Kumanlar Balkanlara kacar ve gectikleri yerleri yagmalarlar Macar kirsal hayatini etkileyen bu ic karisiklik sonucunda artik Macar ordusu Mogollar karsisinda yapayalniz kalmistir Hernad cayi kiyilarinda 11 aprel 1241 ci il tarixinde yapilan Mohi Muharebesinde Monqollar ustunluk qazandilar Kral Bela muhafizlariyla kacar ancak ordusu Mogollar tarafindan tamamen imha edilir Bundan sonra Mogollar Macar ovasini Karpatlari ve Transilvanya yi isgal ederler Yerel direnis gosteren kentler acimasizca imha edilirken teslim olan halk kole yapilir Onbinlerce Macar kaleye sahip olan kentlere ormanlara bataklik bolgelere ve daglara kacar 1241 yaz aylari boyunca bolgeye hakim olan Mogollar Dunay cayi boyunca ilerler Genelde bahar aylarinda sefere cikan Mogollar alisilanin aksine kisin Dalmacya kiyilarina ilerler Bu donemde Macar topraklarina dahil olan Hirvat topraklari da ele gecirilir Mogollar Macaristan da Buyuk Kagan adina para bastirirarak hakimiyetlerini ilan ederler Bolge Batu Han tarafindan Orda xan in denetimine verilir Istilaci ordunun yagma ve katliamlarinin yanisira salgin hastaliklardan dolayi Macar halki cok buyuk kayiplar verir Bolgedeki hakimiyetlerine ragmen Mogollar kaleli sehirleri ele geciremezler Saldiriya ugrayan ancak ele gecirilemeyen sehirler arasinda Fehervar Esztergom Veszprem Tihany Gyor Pannonhalma Moson Sopron Vasvar Ujhely Zala Lockenhaus Bratislava Nitra Komarom Fiľakovo ve Abaujvar sayilabilir Bundan ders cikaran kral IV Bela isgalden sonraki donemde kalelerin yapilmasini tesvik edecektir Mali durumunun zor olmasindan oturu zengin Yahudi aileleri tuccarlar ve zanaatkarlardan borc alan kral bu topluluklara cesitli haklar tanimak durumunda da kalmistir Isgalin ardindan ulkeden kovulan Kumanlar yeniden Macar topraklarina cagrilmis ve zarar goren kirsal bolgelerin yeniden bayindir hale gelmesine calisilmistir Bu doneme Macaristan in ikinci kez kurulusu da denmektedir 1242 ci ilde Ogedey xan olunce seferde olan Bati xan yeni qaaanin secilmesi ucun ordusuyla Monqolustana donur Arxasinda talan edilmis torpaqlar biraxsa da Qerbi Avropa bu geri cekilmenin sonucunda saldiriya ugramaktan korunmus olur Qerbi Avropanin Macarlar sayesinde monqollarin saldirilarindan qorunduguna dair bir inanis olsa da monqollar Ogedayin ani olumu sebebiyle geri cekilmisdir Ogeday olmemis olsaydi Monqollarin Avropa iclerine ne qeder daha ilerleyebilecegi tarixcilerce tartisilmisdir Ancak donemin lojistik sorunlarinin Mogollarin ilerleyisini engelleyecegi ongorulmustur Macarlar Mogol istilasindan onemli dersler almislardir Korunmasiz kirsal bolgenin yagmalandigini ancak kalelerin ve surlarla cevrili sehirlerin hasar gormedigini goren Macarlar sadece sinir bolgelerine degil her bolgeye kaleler insa etmeye baslarlar Ilerleyen donemlerde Macar krallari kale yapmalari ve guvenligini saglamalari karsiliginda feodal prenslere toprak vereceklerdir Xorvatiya seferi Redakte Monqollarin meglubiyete ugradigi Xorvat Klis qalasi Monqollardan qacan kral IV Bela Monqol istilalari doneminde Xorvatiya Macaristan kralligina bagliydi ve krali IV Bela idi 2 1241 ci ilde monqollara yenilen Macar krali IV Bela Xorvatiyadaki Zaqrebe qacdi Mudafiesi zeif olan seher monqollara direnemez ve yerle bir edilir Krali teqib eden Monqollar Zaqrebden Dalmaciyaya kecerler 1242 ci ilin mart ayinda Kadan komutasindaki Monqol ordusu Xorvatiyadaki Klis qalasi onunde yenilgiye ugrasalar da kasaba kasaba krali ararlar 3 Xorvatiya esilleri ve Trogir ve Rab kimi Dalmaciya seherleri kralin saklanmasina ve kacmasina yardim ederler 4 Mogollar daglik Dalmacya cografyasinda daginik Hirvat kuvvetlerinin pusulariyla karsilasacak ve alisik olmadiklari cografyada zorlanacaklardir Buna ragmen Xorvatiya topraklari yagmalanmaktan kurtulamayacaktir Ogedey xanin olumu uzerine Monqollar geri cekilince Xorvatiya asilleri ve seherleri bagliliklarindan dolayi kral tarafindan odullendirilecektir Istinadlar Redakte Boyar Rusca boyarin Rus Bulqar ve Valaxiya topraklarinda asil bir sinif Knyaz Rusca Knyaz olaraq adlandirilan zadeganlara bagliydilar Brittanica Ansiklopedisinde Hirvatistan maddesi ing 17 iyun 2010 ci tarixinde erisilmistir Ordusu Monqollara yenilen Xarezmsahlar dovleti hokmdari Celaleddin Xarezmsah benzer bir sekilde qacmis ancaq yeniden taxta kecemeden oldurulmusdur Sadece Split sehri kacmakta olan krala yardimci olmazMenbe https az wikipedia org w index php title Avropanin monqollar terefinden istilasi amp oldid 3175927, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.