fbpx
Wikipedia

ABŞ musiqisi

ABŞ musiqisi- Dünyanın ən inkişaf etmiş ölkəsi olan Amerika Birləşmiş Ştatları da öz musiqisinin rəngarəngliyinə görə daha çox seçilir. Amerikadakı "Azadlıq" heykəlinin rəsmi simvolu, kəsb etdiyi məna dünyanın müxtəlif yerlərindən müxtəlif irqi əlamət və xüsusiyyətlərə malik olan insanları bir araya gətirmək, həmrəylik yaratmaqdır. Bu müxtəliflik, bu rəng çaları Amerika musiqisində də öz əksini tapır. ABŞ musiqisində Şimali Amerikada yaşamış hindilərin musiqi folkloru, sonralar isə Avropa mühacirlərinin musiqi mədəniyyəti öz əksini tapmışdır; zənci xalq yaradıcılığı ənənələri (caz, spiriçuels, bluz, reqtaym və s.) əhəmiyyətli yer tutur. 16-17-ci əsrlərdə ilk mühacirlərin həyat və məişət şəraiti musiqi sənətinin inkişafı üçün az əlverişli idi. Bu dövrdə yalnız ingilis puritanlarının himnləri yayılmışdı. 18–ci əsrdə mühacirətin artması ölkədə peşəkar musiqi sənətinin formalaşmasına şərait yaratdı. Dini mahnılar müəllifi U. Billinqs, "Minervanın məbədi" (1781) operasının müəllifi F. Hopkinson, populyar lirik mahnılar müəllifi S. K. Foster, fortepiano əsərləri müəllifi L.M. Qotşalk ilk Amerika bəstəkarlarıdır. 19-cu əsrin 2-ci yarısında ABŞ-a köçən bir çox Avropa musiqiçisi burada simfonik orkestrlər, musiqi təhsili müəssisələri və cəmiyyətlər yaratdı. 1883-cü ildə Nyu-Yorkda "Metropoliten-opera" teatrı açıldı. Amerika milli bəstəkarlıq məktəbinin banisi E. Mak-Douell olub. 20-ci əsrin əvvəllərində isə caz sənəti formalaşdı, D. Ellinqton, L. Armstronq, B. Qudmen və b. görkəmli caz ustaları bu dövrün məşhur musiqiçilərinə çevrildi. Birinci dünya müharibəsindən əvvəl və sonra görkəmli Avropa musiqiçilərinin ABŞ-a köçməsi ölkənin musiqi həyatında yeni canlanmaya səbəb oldu. 20-ci illərin axırlarında Amerika peşəkar bəstəkarlıq məktəbi yarandı. İlk milli opera "Porgi və Bess"in (1935) müəllifi C. Gerşvinin yaradıcılığında caz musiqisinin, zənci mahnı-rəqs folklorunun üslub xüsusiyyətləri inkişaf etdirilmişdir. U. Şumen, S. Barber, C. Menotti də bu dövrün bəstəkarlarındandır. 1940-50-ci illərdə ölkədə müzikl janrı geniş yayılmışdı. Bu dövrdə şair-bəstəkar, həmçinin xalq mahnıları ifaçılarından X. Ledbelli, Vudi-Qatri, P. Siger, eləcə də müğənni P. Robson məşhurlaşdı. Dirijorlardan Y. Ormandi, L. Stokovski, L. Maazel, pianoçulardan C. Brauninq, C. Bayron, B. Klaybern, M. Dixter, skripkaçılardan İ. Menuhin, İ. Stern, müğənnilərdən M. Lansa, M. Anderson, M. Dobbs, L. Prays, musiqişünaslardan N. Slonimski, C. Çeyz ABŞ-ın görkəmli musiqi xadimlərindəndir.

ABŞ musiqisinin dövrləri

Ümumiyyətlə ABŞ- ın musiqi tarixi üç dövrə bölünür: 1) 17-ci və 18-ci əsrlərin İngilis suverenliyindəki koloniya dövrü; 2) 19-cu əsrdən 1930-cu illərə qədər uzanan, Avropadan gələn bəstəkarların və Avropa ritmləri üzərində qurulan musiqinin fəaliyyət dövrü; 3) 1930-cu ildən günümüzə qədər Amerikan musiqisinin sərbəstliyə qovuşduğu dövr.

Koloniya dövrü

Koloniya dövründə musiqi Yeni İngiltərə bölgəsindəki Puritanların həyatında əhəmiyyətli yer tuturdu. Yeni Dünyada yerləşən insanların musiqiyə maraqlı olmadığı deyilirdi. İlk öncə keşişlər ilahilər oxuyurdular. 18-ci əsrin səyyah usta müğənniləri ingilis musiqisindən öz kökünü götürmüş ilahiləri şagirdlərinə öyrədirdilər. Bu dövrün ən məşhur əsəri Ceyms Lyonun (1735-94) "Urania" adlı əsəri olmuşdur. Bu dövrün bütün amerikan bəstələri ingilis musiqisinin bir aynası olmuşdur. İlk dəfə özünə xas stili və mahnıları ilə diqqəti çəkən, Uilliyam Billinqsdir (1746-1800). 18-ci əsrdə bir tərəfdə koloniyaların sadə dini musiqisi, digər tərəfdə şəhərlərin kompleks musiqisi mövcud idi. Bu dövrün ilk konserti 1731-ci ildə Bostonda təşkil edilmişdir. 1736-cı ildə Nyu-Yorkda, 1757-ci ildə Filadelfiyada verilən konsertlərdə dinləyici kütləsi daha da artmışdır.

Amerikadakı konsert bazarı beləcə ingilislərin diqqətini öz üzərinə çəkməyə başlamışdır. Yeni musiqiçilərin köç etməsi; ilk musiqi dükanlarının və nota mətbəələrin açılması amerikan musiqi dünyasını zənginləşdirmişdir. Daha çox immiqrantlar musiqi müəllimliyi etməklə, çalğı alətlərini təmir etməklə və eyni zamanda musiqiçi kimi fəaliyyət göstərməklə pul qazanırdılar. Aleksandr Reinagle (1756-1809), Benjamin Carr (1768-1831), Ceyms Heuitt (1770-1827) və Qottlieb Qropner (1767-1836) bunlardan bir neçəsidir. 18-ci əsrdə Pensilvaniya, Ohayo və Şimal Karolinaya köçən moravyalılar parçalar bəstələyib səsləndirirdilər.

XIX əsrdən 1930-cu illərə qədər olan dövr

19-cu əsrdə Amerikada doğulan bəstəkarlar və musiqi təlimçiləri amerikan musiqisini Avropa təsirindən qurtarmağa çalışırdılar. Buna baxmayaraq 19-cu əsr boyunca Amerika Birləşmiş Ştatlarında, Avropadan gələn musiqilər öz üstünlüyünü göstərmişdir. Louell Mason, 1732-ci ildə Boston Musiqi Akademiyasını quraraq Amerikan musiqi həyatına əhəmiyyətli xidmətlər göstərmişdir. Daniel Mason (1873-1953), Tomas Hastinqs (1784-1872), Uilliyam Bredböri (1816-68), və Isaak Vudböri (1819-58), bu dövrün məşhur bəstəkarları olmuşlar.

1848-ci ildə Almaniya inqilabının ardından bir çox alman musiqiçisi Amerikaya köç etmişdir. Bunların arasında Almaniya Musiqi Birliyinin 25 nəfərlik orkestri də var idi. İllərcə ABŞ-ın müxtəlif bölgələrində konsert verən orkestr, konsert vermək ənənəsini ən uzaq yerlərə qədər tanıtmışdılar. Bu vaxt Amerikada doğulub musiqi təhsili üçün Avropaya getmiş musiqiçilər də ölkələrinə geri dönməyə başlamışdılar. Piyanist Luis Moreau Gottschalk (1829-69), 1853-cü ildə ölkəsinə dönərək Amerikada üstünlüyünü davam etdirən Avropalı virtüozlarla rəqabət edərək turnelər təşkil etmişdir. 19-cu əsr amerikan musiqi zövqü, ümumiyyətlə alman ənənəsindən asılı idi. Amerikan bəstəkarları yalnız kiçik kənd-qəsəbə həyatında sadə, bölgəyə xas bəstələri ilə özlərinə yer tapa bilmişdilər.

Bu dövrdə Hatçinsonlar ailəsi ictimai fəaliyyətlə bağlı olan yerlərdə xor şəklində xalq mahnılarını oxumaqla məşhurlaşmışdılar.

19-cu əsrin ortalarında Nyu-York bütün sənət sahələrində yeni sənətçilərin cücərdiyi bir mərkəz halına gəlmişdi. Artıq amerikalı bəstəkarlar tərəfindən xüsusi Amerikan mahnıları bəstələnilirdi. Mövzusunu Amerika həyatından alan Uilliyam Henri Frayın (1813-64) "Leonora" adlı operası 1845-ci ildə Filadelfiyada səhnəyə qoyulmuşdur. İlk böyük orkestrlərin qurulduğu mərkəzlər isə Sentluiz, Sinsinnati, və Çikaqo şəhərləri idi. Musiqi cəmiyyətləri, konsert təşkilat büroları getdikcə çoxalmaqdaydı. Nyu-York Filarmoniya Orkestri 1842-ci ildə, Boston Simfoniyası 1881-ci ildə, Çikaqo Simfoniyası isə 1891-ci ildə yaradılır. 1810-cu ildə isə fransız mədəniyyəti təsirində olması ilə seçilən Nyu-Orlean şəhərində opera evi tikilir.

19-cu əsrdə vətəndaş müharibəsi ərəfəsində musiqiçilər musiqi təhsilini Amerikada deyil, daha çox Almaniyanın Münix, Leypziq, Berlin kimi şəhərlərində alırdılar. Ölkədəki musiqi məktəblərinin mütəşəkkil bir hala gəlməsi ancaq son əsr içində reallaşmışdır. Oberlin Kollecindəki ilk konservatoriyadan sonra (1865) Yeni ingiltərə Konservatoriyası açılmışdır. Bu məktəblər hazırlıq səviyyəsində olduğundan şagirdlər fürsət tapdıqda Avropaya gedirdilər. Con Peyn (1839-1906) Almaniyadakı təhsilindən sonra Harvard universitetində professor olmuşdur.

Bütün təhsilini Amerikada alan Artur Fut (1853-1937) ilə Corc Çaduik (1854-1931) və Horatio Parker (1863-1919) məşhur Boston qrupunun üzvləri olmuşdur. Edvard Makdouel (1860-1908) eyni qrupun müasiri olmuş və gələcəyin böyük quruluşlu amerikan musiqisini yaratmışdır. Digər bir axının qabaqcılı da musiqisini zənci melodiya və ritmləriylə təchiz edən Henri F. Gilbert (1869-1928) olmuşdur. Çarlz Ayves (1874-1954) və Duqlas Mur (1893-1969) kimi bu günün musiqi təməllərini atan məşhur bəstəkarlar Boston qrupunun şagirdləridir.

1930-cu ildən günümüzə qədərki dövr

20-ci əsrdə musiqidə amerikan xarakterini axtaran bəstəkarlar, xalq melodiyalarına və ölkənin özünə xas caz musiqisinə müraciət etdilər. Artıq pop musiqisi təməldə oxuma yazması olmayan xalqın ağızdan ağıza keçirdərək yaydığı musiqi janrına çevrilmişdir. Amerikada, dini məzmunlu musiqinin yanında xalqın ağızdan köçürmə üsulu ilə günümüzə qədər uzanıb gələn bir folk musiqi mədəniyyəti vardır. Ən köhnə folk mahnıları ya solo olaraq ya da cəm şəkildə oxunmuşdur. Bu folk mahnılarına yoldaşlıq etmək üçün skripka, banjo və gitaranın da əlavə edilməsi ilə ilk pop musiqi növlərinin təməlləri qoyulmuş oldu. Amerikanın ilk pop musiqi ulduzu Cimmi Rocersdir. Rocers, kantri və buqi-bluz arasında harmoniya yaradaraq hillbilli, folk və bluzdan mənimsədiyi sözləri birləşdirərək kantri musiqisinin başlıca dayağı halını almışdır. Pop musiqisi İngiltərə və Amerika kimi sürətli sənayeləşmiş cəmiyyətlərdə geniş kütləni əyləndirmək məqsədiylə bir ənənə meydana gətirmişdir. Rok musiqisi isə özündə bir çox musiqi janrlarını birləşdirmiş bir növ olaraq "rock and roll"dan, "and roll"un çıxarılmasıyla 1960-cı illərin əvvəllərində meydana gəldi. Rok musiqisni meydana gətirən musiqi janrlarının alt növləri də, öz daxilində alt növlərə ayrılmışlar. Rok musiqisini də əhatə edən pop musiqi növləri bir çox musiqi janrlarının alt növlərinin sintezindən meydana gəlmişdir. Musiqi növləri arasındakı ilk qarşılıqlı təsirİ 1730-cu illərdə Amerikada "Böyük oyanışlar" adı ilə tanınan təkanda tapmaq mümkündür. "Böyük oyanışlar" Amerikan musiqisinə dərindən təsir edən dini bir oyanışın ardıcıl olaraq meydana çıxan iki dalğası idi. "Birincisi Dr. Isaak Uatts adında bir ingilisə aid "Hymms and Spirituali"ın (1701) Londonda nəşr olunmasıyla yaranan və 1739-cu il Boston nəşrindən sonra Amerikanın bütün şəhərlərində təsiri hiss edilən yeni bir musiqi anlayışının cənubun folk musiqilərini təsir etməsi nəticəsində meydana gəlmişdir. İkinci oyanış isə 1780-1830 illəri arasında düşərgə yığıncaqlarında ortaya çıxan bir axındır. Xristianlaşdırılmış zəncilər ayinlərini edərkən Afrika dini mərasimlərində görülən dairəvi rəqs, qışqırma, ritm tutma kimi elementlər dualarla birlikdə yerinə yetirilirdi. Beləcə zəncilər ağlardan mənimsədikləri spiritualların içinə atalarından miras qalan ritm və coşğunu qataraq ortaya yeni bir növ musiqi çıxarmışlar. Bu eyni zamanda dini musiqidə qara-ağ ayrıseçkiliyini də doğurmuşdur. Ağların spiritualları yerində sayarkən, qaraların etdikləri bütün ölkəyə yayılmaqla qalmayıb, ölkə xaricinə də çıxmışdır. Bir çox amerikan musiqisi kimi qospel də vətəndaş müharibəsidən sonra cənubda spiritualların davamı xüsusiyyətində ayrı bir növ olaraq özünü göstərir. Spirituallarda olduğu kimi qospelin də yalnız qaralara xas olduğunu demək düzgün olmazdı, amma ən çox zəncilərin kilsələrində və zənci qrupları daxilində icra edilmişdir. 19-cu əsrin sonunda qurulan Pentacostalis və Holines kilsələrində, Afrika musiqisindəki əlçırpma və ayaqları yerə vurma yoluyla edilən musiqi, qospel növünün ilk nümunələrini meydana gətirmişdir.

"R&B"

1943-51-ci illər arasında cənubdan şimala edilən köçlər əsnasında piano və nəfəsli alətlər ilə tanış olan delta bluz ifaçıları "rock and roll"a keçiddəki son musiqi növü olan "R&B"i meydana gətirİrlər. Başlanğıcda yalnız qaraların radio stansiyalarında və küçələrdə yaşayan R&B, orta sinif ağ gənclərin bu musiqini vərdiş halına gətirməsiylə məşhurlaşdı. Gün keçdikcə artan tələblər, nəşr olunan R&B vallarının sayının artmasına və 25 may, 1949-cu ildə Bilbord musiqi jurnalı siyahılarında R&B adında yeni bir başlığın açılmasına gətirib çıxardı. 1953-cü ildə Çordz qrupunun "Sh-boom" adlı musiqi parçaları R&B siyahılarına sığmayaraq, məşhur musiqi siyahılarına daxil oldu və "1" nömrəyə qədər yüksəldi.

"Rock and roll"

1954-55-ci illərdə eyni musiqini ağlar ifa edincə bunun adını "rock and roll" qoydular. Məşhur "rock and roll" piyanisti Fats Domino "biz "rock and roll"a 15 il əvvələ qədər Nyu Orleanda R&B deyərdik" demişdir. "Rock and roll", gənclər arasında o qədər rəğbət qazanır ki, həm sənayeyə qarşı ən radikal çıxışların qaynağı, həm də musiqi sənayesinin ən gəlirli dolanışıq qaynağı mövqeyinə gəlir. "Rock and roll"un R&B'dən fərqlənərək özünə xas bir musiqi növü halını almasını təmin edən ən əhəmiyyətli kəslər Elvis Presli və Çak Berridir. "Rock and roll"un böyük kralı Elvis Presli R&B ilə, "kantri" və "hillbilli" musiqilərini çox yaxşı sintez etmişdir. Çak Berri isə özündən əvvəlki gitaraçıların texnikalarını sintez edərək "rock and roll"un ilk gitara qəhrəmanı olmuşdur. Buna baxmayaraq ikisinin də əsl şöhrətləri bu birləşdirici güclərindən və özlərindən sonrakı bütün rok musiqiçilərinə təsir etmələrindən gəlmişdir. Lakin sənaye "rock and roll"u çox tez udmuşdur. Araşdırmaçıların çoxu 1950-ci illərin sonunun "rock and roll" musiqisinin də sonu olduğu mövzusunda fikir irəli sürmüşdülər. 1950-ci illərin sonunda ən məşhur "rock and roll" musiqiçilərindən olan Elvis Presli hərbi xidmətdə, Çak Berri isə həbsdə idi. Baddi Holli isə vəfat etmişdi. 1959-63-cü illər arasında rok musiqisində demək olar ki, bir boşluq yaranmışdı. Lakin, bu illərdə sonradan "60-cı illər gəncliyinin lideri" adını alan musiqiçi, Bob Daylan meydana çıxmışdır. Daylanın ilk üç albomundakı musiqilər nə folk musiqisi nə də "rock and roll" musiqisinə aid idi. Daylan, mahnılarında qaralara qarşı düşmənliyin inadla davam etməsindən, döyüşün mənasızlığından, sevginin əhəmiyyətindən, dünyanın gözəlliklərinin sürətlə itib getməsindən bəhs etmişdir. Amerikada reallaşan bu musiqi yönümlü inkişaflar bütün dünya gəncliyinə, amma ən çox ingilis gəncliyinə böyük təsir etmişdir. Uşaqlıqlarından bəri "rock and roll" musiqisiylə böyüyən ingilis gəncləri arasından bir çox musiqiçi çıxmış; bunlar "Beatles", "Rolling Stones", "Animals" kimi ilk rok birliklərini qurmuşlar. Bu qruplar, ilk zamanlarda amerikan musiqininin alt növlərindən təsirlənmişlər, lakin qısa bir müddət sonra özlərinə xas strukturları ortaya qoyaraq əsl mənada rok musiqisini formalaşdırmışlar. Bu qruplardan ilk musiqi albomunu satışa çıxaran "Beatles" yaranışından bir iki il sonra, ilk albomlarındakı bluz, buqi, qospel mahnı ailələrinin parçalarını kopiya etməkdən və "rock and roll"a yaxın musiqi parçaları bəstələməkdən yavaş yavaş imtina etməyə başlamışdır. Ən son "rock and roll" mahnılarından biri də 1965-ci ildə "Help" albomunda Larri Uilliyamsa aid "Dizzy Miss Lizzy" musiqi parçası olmuşdur.

Rok

1965-ci ildə "Rubber Soul" albomu çıxdıqdan sonra musiqidə tamamilə xüsusi quruluşa keçid tamamlandı. Bu inkişafdan sonra rokun maneə törədilə bilməz yüksəlişi başlamış oldu. Erik Klaptonun üzvü olduğu qruplar, xüsusilə "Cream" çox böyük uğurlara imza atmışdır. "Beatles" ulduzu sönərkən səhnəyə Erik Klapton adıyla dünyanın ən yaxşı gitara virtuozlarından biri çıxdı. O zaman ABŞ küçələrinin divarlarının "Clapton his God" (Klapton tanrıdır) yazıları ilə dolması dövrü idi. 1960-cı illərın sonu, dünyada gənclik hərəkatları olaraq xarakterizə edə biləcəyimiz bir üsyanın yüksək səviyyəyə çatdığı illərdir. Get-gedə böyüyən nüvə müharibələri hədəsi, Amerikanın Vyetnamı amansızca döyüşə sövq etməsi, bir çox vyetnamlının və Amerikalının bu döyüşdə ölməsi çarxları hərəkətə keçirmiş, çiçək gücü hərəkəti belə bir mühitdə ortaya çıxmışdır. Artıq rok musiqisi dünyaya qlobal problemlərin çatdırılması vəzifəsini öz üzərinə götürmüşdür. Məşhur "döyüşmə seviş" şüarı bu hərəkatın bir məhsuludur. Çiçək gücünü yaradanların əksəriyyəti orta sinif ağ gənclərdir. Bu insanlar "hippi" olaraq adlandırılmışlar. Ümumiyyətlə o dövrlərdə bu hərəkat harada olmağından asılı olmayaraq bütün rok qruplarından dəstək almışdır. Bu illərdə şərq dinlərinə olan maraq da artmış, hətta "Beatles" üzvləri Hindistana tanınmış Hindi Maharişi Yoqini ziyarətə getmişdilər. Rokdakı bu şərq dəbi ilə birlikdə musiqiçilərin və dinləyicilərin narkotik maddələrə olan maraqları daha da artmışdı. Hippilərin bəziləri zaman keçdikcə nizam-intizam müdafiəçisinə çevrilmişdilər. Bunlara ən yaxşı nümunə ABŞ dövlət başçısı Bill Klintondur. 1960-70-ci illər rok tarixi baxımından çox müxtəlif və əhəmiyyətli qrupları daxilində saxlamışdır. "Beatles", "Animals", "The Doors", "Rolling Stones", "The who" kimi qruplar hamısı bu tarixlərdə yaranmışlar. 1965-70-ci illər arasında qurulan "Pink Floyd", "Deep Purple","Yes" kimi qruplar da artıq meqa rok qrupları idi. Bu qruplar sayəsində rok, heç olmadığı qədər məşhur olub, ciddi bir musiqi janrı kimi qarşılanmağa başlanmışdır. Rok musiqiçiləri özlərini klassik musiqi ifaçıları kimi görmələri də bu dövrə təsadüf edir. O zamanların ən diqqət çəkən müzakirəsi rokun bir sənət növü olub olmadığıdır. 70-ci illərin ikinci yarısına gəlindiyində rok artıq val satışları və konsert gəlirləriylə musiqi sənayesinin ən yaxşı dolanışıq qaynağını meydana gətirməkdəydi. Rok musiqiçiləri milyonlarla dollarlıq elektronik alətlərə sahib idilər və hamısı çox zəngin olmuşdular. Bu mega rok qrupları nə edirsə etsin satdığlarından ötəri val şirkətləri yenilərə heç şans verməməklə və ya şans versələr belə musiqilərini onlar kimi hazırlamaq şərti qoymuşdular. Pank rok da elə bu dövrlərdə özünü göstərmişdir. Pankda digər heç bir rok növündə görülməyən şiddət, qarışıqlıq və xaos vardır bu xüsusiyyətlər pankın qaranlıq qanadını gözlər önündə açmışdır. 60-cı illərdə Nyu-yorkun qaraj qruplarından formalaşan “Velvet Underground” pankın ilk toxumlarını atan qrup olaraq göstərilə bilər. Ancaq bu fikiri ilk pank birliklərindən biri olan “Sex Pistols” qəbul etməyərək reaksiya vermişdir. Pankda qətiliklə keyfiyyət və xoşuna gəlmə qayğısı yoxdur. Pankçılar 1960-70-ci illərdəki rok musiqisini və təbii ki, rokçuları da lənətləyirdilər, çünki onların fikrincə rokdan artıq pul, şan, şöhrət vasitəsi olaraq istifadə edilməyə başlanmışdır. 1970-ci illərin uzun və qarışıq soloları ilə dolu musiqi parçaları yerinə qısa və nizamsız şəkildə musiqilər ifa edilirdi. Hətta "Sex Pistols" o qədər sadə və primitiv ifa edərdi ki, izləyənlər istər-istəməz "bunu mən də ifa edə bilərəm" kimi bir fikrə düşürdülər. Sənayenin ən böyük düşməni olmasına baxmayaraq pank dəliliyi də digər bütün rok dəlilikləri kimi qısa müddətdə sənaye tərəfindən udulub "dəb" halına gətirilmişdir. Pank geyimləri ən lüks mağazaların vitrinlərində biribirinin ardınca düzülmüşdür.

"Heavy Metal"

80-ci illərə gəldikdə bir çox rok musiqi növü icra halında olduğundan bir “Heavy Metal” partlayışı yaranmışdır. "Heavy Metal" musiqisini izah edən ən yaxşı söz "qarışıqlıq" dır. Bütün "Heavy Metal" qruplarının fəaliyyət sahələri fərqlidir. Bu musiqi növünün içində kommunizm, faşizm, anarxizm, inqilabçılıq, sadizm kimi bir-birindən çox fərqli mövzuları tapmaq mümkündür.

Heavy Metal bu çoxrəngliliyi sayəsində bir çox alt növlərə ayrılmışdır. Lakin hamısında ortaq olan bir şey vardır; küfr. Kimi dövlətə, kimi qaralara küfr edirdi. 90-cı illərə nəzər yetirsək gözlənilən yeni rok anlayışı Amerikanın Sietl adlı şəhərindən gəldi. Bu şəhərdə qurulan qaraj qruplarının əvvəl Amerikaya sonra bütün dünyaya açılması ilə birlikdə bir "grunge" cərəyanı yaşanmışdır. Hələ Nirvananın "Nevermind" albomu bu yeni, alternativ roku bütün dünyaya tanıtdı. Bu gün "Pearl Jam", "Soundgarden", "Red Hot Chilli Peppers", "Therapy" kimi qruplar sayəsində rok yenidən canlanmışdır.

Caz

Bu gün hətta Amerikanın ən son dövrə aid pop musiqisi ilə, ənənəvi hind musiqisi ilə əlaqədar olan caz da vardır. Müasir caz çox geniş anlayışdır, lakin hətta bugünkü cazda da bluz və improvizə elementləri mövcuddur. Caz elə musiqidir ki, ifaçı onu yaratmaq üçün öz keçmişini öyrənməyə və yeni musiqi yaratmaq üçün həmin keçmişdən istifadə etməyə məcbur olur. Avropa musiqisinin keçmişi Amerika musiqisindən tamam fərqli olduğuna görə, avropalı musiqiçilərin yaratdığı caz bu fərqi əks etdirirdi. Əlbəttə, bu ümumi qaydadan istisnalar da var, lakin bütövlükdə Amerika cazı daha çox bluz xarakteri daşıyır, Avropa cazında isə klassik musiqinin təsiri daha güclü hiss olunur. Bu gün dünyada əlaqələr çox gücləndiyi şəraitdə həm avropalılar, həm də amerikalılar hələ gənc yaşlarından başlayaraq, çox vaxt eyni musiqini eşidir, buna görə də onların yaratdığı cazda fərqlər xeyli azalmışdır. Amerikada xüsusilə 1900-cü illərin əvvəlində zəncilər bugünkünə görə çox daha alçaldılmış bir vəziyyətdə idilər. Və cazın ən güclü qollarından deyə biləcəyimiz bluz axınının başlaması da bu dövrə təsadüf edir. Nyu-Orlean şəhəri cazın mərkəzi halına gəlir. Bu gün hələ də caz ifaçılarının əzici bir seqmentinin zəncilər olduğunu görərik. Çünki caz musiqisi amerikan musiqisi olaraq deyil daha çox afro-amerikan yəni Afrika-Amerika qarışığı olan bir musiqi növü olaraq qeyd edilir. Amma buna baxmayaraq caz musiqisi hələ də ən dərin fəlsəfəyə malik və çox az miqdar insanın anlaya biləcəyi, dərindən hiss edə biləcəyi bir musiqi növüdür. Dövrümüzdə hələ də caz musqisinin güclü görkəmli nümayəndələri vardır və istehsal edilən musiqi baxımından keyfiyyətini qoruya bilmişdir. Çünki bu musiqini ifa etmək böyük istedad savad və məharət eyni zamanda da güclü səs diapazonu tələb edir. XIX əsrin ortalarından başlayaraq ABŞ-ın bir sıra cənub ştatlarında mövcud olmuş ən qədim, ənənəvi caz tiplərindən biri də arxaik caz idi. Arxaik caz XIX əsrin səyyar zənci və kreol orkestrlərinin musiqisi ilə təmsil edilmişdi. Arxaik caz dövründən sonra Yeni-Orlean stili (klassik stil) yaranmışdır.

Hip-hop

Qara Amerikalıların imtina edilməz musiqisi olan `Qanqster rep` (qanqsta) milyonlarla gənci təsiri altına salmışdır. Bu axın, qaraların yaşadığı hər şəhərdə sürətlə yayılırdı. Qanqsta gənclərin gedərək dəyişən geyim tərzlərində, danışmalarında və hətta küçələrdəki gedişlərində belə özünü hiss etdirirdi. 1970-ci illərdə isə Nyu-York və Bronks şəhərlərinin arxa küçələrində qaradərili amerikanlıların dinlədiyi yeni musiqi növü - hip-hop musiqisi yarandı. DJ-lərin iki qrammofondan istifadə edərək qarışdırdıqları disko ritmlərinin üstünə, reperlərin həyatlarını izah etdikləri qafiyəli, ritmik sətirlər əlavə edərək yaratdıqları bir musiqi növü idi. Gənclərin hazırladıqları rep kasetlərini dəyişdirmələriylə küçədən küçəyə, şəhərdən şəhərə yayılan hip-hop bir alt-mədəniyyəti halına gəldi. Və hiphop rok musiqinin yarım əsrlik suverenliyinə son verərək, Amerikanın ən çox dinlənən musiqisi oldu. Qaradərili amerikalıların atışma şəklində bir-birlərinə söylədikləri mahnılar, qısa müddətdə ara küçələrdən çıxıb, prospektlərə, meydanlara, oradan da başqa şəhərlərə yayıldı.

Zamanla hip-hop Amerikanın ən təsirli, ən məşhur musiqi mədəniyyətinə çevrildi. Belə ki, Amerikanın ən çox satan musiqi jurnalı Bilbordun 11 Oktyabr, 2003–cü il sayında "ən çox dinlənən 10 mahnı" sıralamasındakı 10 mahnının hamısı da hiphop növündə idi. Amerika tarixində ilk dəfə 10 qaradərili müğənnidən ibarət olan bu siyahı, bir zamanlar qapılarını rep musiqisinə bağlayan radioların artıq hip-hop axınına təslim olduğunu sübut edirdi. Üstəlik qaraların yaratdığı və bu gün yalnız Amerikada 45 milyon adama xitab edən bu musiqinin dinləyicilərinin yüzdə səksənini ağdərili dinləyicilərin təşkil etməsi də maraqlı faktdır.

Kantri musiqisi

Amerikan musiqisi dünyada ən çox dinlənilən musiqi olmaqla yanaşı bir çox xalqların musiqi mədəniyyətini də özündə birləşdirir. ABŞ kantri musiqisinin kökləri Britaniya adalarının xalq musiqisinə dayanır. İngilis, irland, şotlanduels poeziyası, folkloru, balladası və dənizçi nəğmələri Birləşmiş Ştatlarda milli musiqi adı ilə meydana gələn ilkin nəğmələrin bir neçəsinin əsasını təşkil edir. Buna baxmayaraq, ötən 5 əsr ərzində musiqinin müxtəlif regional və etnik janrları Amerika musiqisinə dərindən təsir etmişdir. Meksikadakı, Almaniyadakı, Polşadakı, Fransadakı amerikalıların və bir neçə başqa qrupların hamısının yerli musiqinin inkişafında böyük təsirləri olmuşdur.

Mənşəyi

Bu günkü yerli musiqinin mənşəyi 18-ci əsr Cənubi Amerikası hesab oluna bilər, çünki çox saylı ingilisdilli mühacir həmin dövrdə bu regiona köçürdü. 19-cu əsrin əvvəllərinə qədər bu ingilis təşəbbüsçülərindən bəziləri Texas qədər uzaq qərbə köçdülər. Əsasən kənd, aqrar cəmiyyət olan Cənub getdikcə urbanizasiyalaşan və sənayeləşən Şimaldan mədəni cəhətdən bir qədər ayrıldı. Nəticə etibarilə, cənublular öz ata-baba yurdlarının xalq musiqisi ənənəsini qoruyub saxlamağa meyilli oldular. Cənub xalq mahnılarının adətən Britaniya adalarının ənənəvi musiqisinə əsaslanmasına baxmayaraq, onlar Cənubun müxtəlif bölgələrində rast gəlinən müəyyən etnik və sosial təsirlərə görə əhəmiyyətli dərəcədə dəyişikliyə məruz qalmışdır. 19-cu əsrin ortalarına qədər “kantri musiqisi”nə Birləşmiş Ştatların digər ərazilərində və Cənub boyunca regiondan regiona kəskin fərqlənən müxtəlif üslublu növlər daxil idi.

Texas ştatının kantri musiqisinə verdiyi töhfələr

Texasda kantri musiqi öz unikal cəhətlərini təkmilləşdirdi. 1820-ci ildə ingilisdilli mühacirlərin Texas vilayətinə gətirilməsilə bağlı Moziz və Ostinin Meksika hökuməti ilə razılığından sonra on minlərlə ağdərili özləri ilə birgə cənub folklorunu gətirərək növbəti 20 il ərzində Texasa axın etdi. Əksəriyyəti isə gələcəkdə Texasda kantri musiqisinin unikal inkişafında əhəmiyyətli təsiri olacaq qaradərili qulları da özləri ilə gətirmişdi.

1920-ci ilə qədər radio, fonoqraf və hərəkət etdirilən şəkillərin getdikcə artması əvvəllər əsasən Cənub və Cənub-qərblə məhdudlaşan kantri musiqisinin bütün ölkə boyunca və hətta beynəlxalq bazarda geniş vüsət almasına kömək etdi. Kantri musiqisinin ilk məlum ticari rekordu 1922-ci ilə təsadüf edir. 1924-cü ildə Texas, Cefersondan olan Vernon Dolhart bir milyondan çox nüsxənin satışı üzrə ilk ölkə rekordunu qırmışdı. Tezliklə səsyazma ilə məşğul olan şirkətlər və Hollivud kinorejissorları gəlir gətirəcək ifaçı ulduz tapmaq üçün ölkəmiqyaslı axtarışa başladılar. Texasdan olan və ya Texasda yaşayan bu ulduzlardan Cen Otri, Deyl Evanz, Teks Riter və Cimi Rocers ən nüfuzlular sırasında idilər. Radionun və kinofilmlərdəki müğənni obrazlarının böyük şöhrət qazanması bu musiqi janrını beynəlxalq tamaşaçıya çatdırmağa və Texasın tarix və mədəniyyətinin daimi və güclü simvolu olan kouboy musiqisinin yaradılmasına kömək etdi.

1930-cu illərdəki Böyük Böhran dövründə Texas təkamül eden kantri musiqisinə töhfələr verməkdə davam edirdi. 1930-cu illər ərzində əslən Texasın Limston kəndindən olan Bob Uilz və Texasın Stefenvi şəhərindən olan Milton Braun indiyə qədər mövcud olan Amerika musiqisinin ən uzunömürlü və ən ecazkar növlərindən birini-qərb musiqisini yaratmaq üçün müxtəlif cür caz və xalq musiqilərinin təmsilçiləri ilə birgə fəaliyyətə başldılar. Qərb musiqisi ənənəvi balladaların və skripkada ifa edilen rils, vals, şotland və polyak musiqisi, klassik, caz və qəmgin notların melodiyalarının və mariaçidən böyük orkestr musiqisinə qədər çoxsaylı musiqi növlərinin təsirlərini əks etdirən instrumental bəstələrin qarışıq sintezindən ibarətdir. Qərb musiqi qruplarının geniş əhatə dairəsinə malik olmasında Uilsə, Brauna və digər musiqi növlərinin təmsilçilərinə onların etnik və coğrafi mənşəyindən asılı olmadan duyulan sevgi mühüm rol oynamışdır. Böhran dövründə öz işlərini radioda davam etdirmək üçün estrada müğənniləri müxtəlif və geniş dinləyici kütləsinin diqqətini cəlb edəcək bir çox musiqi növündə ifa etməyə məcbur oldular. Son nəticə kantri musiqisinin özəyinə nüfuz edən ecazkar musiqi növü kimi qəbul olunmuş “Texas musiqisi” və ya “Qərb musiqisi” kimi tanınan yeni bir musiqi növünün yaranması oldu.

Honki-tonk mahnıları

2-ci Dünya Müharibəsi dövrü kantri musiqisinə digər mühüm yeniliklər bəxş etdi. Sivil əhalinin sürətlə müharibəyə səfərbər olunması urbanizasiya və sənayeləşmədə kəskin artımla nəticələndi, çünki milyonlarla amerikalı kəndli fabrik və şirkətlərdə işləmək üçün şəhərlərə köçürdü. Kənd təsərrüfatından şəhər həyatına bu sürətli keçid “honki-tonk” adlanan kantri musiqisinin yeni bir növünün yaranmasında özünü büruzə verdi. Hələ də ilkin musiqi struktruna və ölkənin ənənəvi instrumentovkasına əsaslanmasına baxmayaraq, honki-tonk getdikcə urbanizasiyalaşan, sənayeləşən və mənəvi cəhətdən zəif olan cəmiyyətin problemlərindən daha açıq-aşkar şəkildə bəhs edirdi. Əvvəllər cəmiyyət içində açıq-aşkar şəkildə müzakirə olunmayan alkoholizm, xəyanət, boşanma və bu qəbildən olan digər sosial problemlər honki-tonk mahnılarının ümumi mövzusuna çevrildi. Bu dövrün ən mötəbər honki-tonk musiqiçilərindən bəziləri Texasdan idilər. Karnaj səhnəsində çıxış edən ilk yerli ifaçı Ernest Tabn 2-ci Dünya Müharibəsinin Honki-tonk erası kimi mövqe tutmasında xidmətləri olmuşdur. 1950-ci illərin sonuna kimi Texas sənətçiləri getdikcə pop musiqisinin ana xəttinə kantri musiqisinin motivlərini gətirməklə kantri musiqi və pop musiqisi arasındakı kəskin fərqi tədricən aradan qaldırırdılar. Məsələn, Coni Hartonun “Batlle of New Orleans”, Cim Rivsin “He'll have to go”, Cimi Dinsin “Big Bad John” və Rocer Millerin “King of the Road” mahnılarının hamısı həm kantri həm də pop musiqisi cədvəllərində ən çox dinlənilənlər arasında idi. Hətta Texas əsilli Bak Ounsun super pop ulduzlarından olan "Beatles" qrupu tərəfindən yazılmış “Act Naturally” adlı bir mahnısı da var idi. 1970-ci illərdə Texasda amerikan musiqisinin istiqamətini həmişəlik dəyişəcək daha bir musiqi alt-janrı meydana gəldi. Ostindəki Amadil Beynəlxalq Mərkəzi və Soup Krik barı kouboylar, hippilər, velosipedçilər və kollec tələbələri üçün ağılar, kantri musiqi, "rock and roll"un da daxil olduğu müxtəlif musiqi növlərini sərbəst qarışdırmağa və dinləməyə imkan verən bir mühit təmin edirdi. Uil Nelson, Uaylon Ceningz və Kris Kristoferson kimi texaslı bəstəkar müğənnilər mütərəqqi ölkə hərəkatının irəliləməsinə öz töhfələrini vermişdirlər.

Texaslı ulduzlar

22 iyun 1936-ci ildə Texasda, Braunsvildə dünyaya gələn Kris Kristoferson öz tərcümeyi-halında helikopter pilotu, elmi işçi və dalandar kimi müxtəlif peşələri qeyd edir. Bob Daylan, Coni Keş və Barbara Streyzendlə birgə rollar canlandırmaq və səsləndirməklə o müvəffəqiyyətli bir bəstəkar və film ulduzuna çevrildi. 15 iyun 1937-ci ildə Texasda, Labok yaxınlığındakı Lidlfilddə dünyaya gələn Uaylon Ceningz səs yazmaq üçün ARK (Amerika Radio Kooperasiyası) səsyazma studiyasına getməzdən əvvəl Badi Holinin orkestrında bas gitara çalırdı. 30 aprel 1933-cü ildə Texas, Abotda dünyaya gələn Uili Nelsonu nənəsi və babası böyütmüşdülər. O öz mahnılarını bəstələməyə uşaqlıqdan başlamışdı, 1960-cı illərə qədər isə Neşvildə müvəffəqiyyətli bəstəkarlıq karyerasını qurmuşdu. “Night Life” - Rey Prays, “Crazy” - Pesti Klayn və “Hello walls” - Faron Yang da daxil olmaqla yerli musiqinin ən böyük ulduzlarından bəziləri Nelsonun mahnılarını ən çox dinlənilənlər zirvəsinə qaldırdılar. Lakin 1970-ci illərin əvvəllərinə qədər Nelson daha geniş yaradıcı azadlığını tapmaq ümidi ilə doğma ştatı Texasa qayıtmışdı. Texas kimi mütərəqqi ştatda “Moms, Don't Let Your Babies Grow Up To Be Cowboys” kimi sevilən mahnıların qeyri-adi ticari uğuru Neşvil təşkilatını Nelson, Ceginz və digər “qeyri-qanuni” sənətçiləri təsdiqləməyə və onların ənənəvi olmayan musiqi növlərini kantri musiqinin özəyinə əlavə etmeyə vadar etdi. Tezliklə Rey Uayli Habed, Bili Cou Şeyver, Marsiya Bol, Gay Klark, Maykl Martin Möfey, Rodni Crouel, Coni Rodriqz, Tanya Take, BC Tomas, Fredi Fender, Don Uilyamzın daxil olduğu daha gənc texaslı ifaçıların axını yerli, xalq, ağı, pop, rok və qərb musiqilərini əhatə edən yeni və daha eklektik (zidd fikirləri mexaniki birləşdirən) musiqi bazarının yaranmasına gətirib çıxardı.

1980-ci illər kantri musiqisi

1980-ci illərdə kantri musiqisində daha mühüm irəliləyişlər baş verdi. 1948-ci ildə Seminolda dünyaya gələn Lari Getlin, 1948-ci ildə Hyustonda dünyaya gələn Barbara Mendrel və 1938-ci ildə Hyustonda dünyaya gələn Keni Rocerz kimi yerli texaslılar kantri-pop musiqisi ilə cədvəllərdə zirvəyə yüksəldikləri zaman, San-Markosda yaşayan kollecli dostlardan ibarət bir qrup demək olar ki, yerli musiqi aləmini zirvəyə daşıdılar. Mayk Deyli, Teri Heyl, Tomi Fut, Ron Keybel və Corc Streyt adlı tanınmayan ifaçıların da daxil olduğu “The Eyes in the Hole” orkestrı ənənəvi kantri musiqi köklərinə qayıtmağa ruhlandırmaqla səhnəyə çıxmağa başladı. 1952-ci ildə Texas, Potitdə dünyaya gələn və yaxınlıqdakı Persolda böyüyən Corc Streyt Birləşmiş Ştatlar ordusunda olarkən boş vaxtlarında öz ifaçılıq qabiliyyəti üzərində işləyirdi, sonra isə kənd təsərrüfatı sahəsində dərəcə əldə etmək məqsədilə Cənub-qərbi Texas Dövlət Universitetində təhsilini davam etdirmişdi. Universitet və xüsusən San-Markosda Kent Finleyz Çetem küçəsində baş tutan şəhərətrafı konsertlər vasitəsilə Streyt və orkestrın sadiq pərəstişkarlarının sayı artdı. 1981-ci ildə Streyt AMK (Amerika Musiqi Kooperasiyası) studiyasında qeydiyyatdan keçdi və tezliklə ölkənin super ulduzuna çevrildi. Qərb musiqisində güclü bir təsirə malik olan və honki-tonkun əsaslarına söykənən “Fool Hearted Memory”, “Right or Wrong”, “Amarillo by Morning”in da daxil olduğu onun ən çox sevilən mahnılarından ibarət albomu minlərlə nüsxədə satıldı və yerli musiqinin daha ənənəvi sədalarına yenidən maraq oyatdı. 2006-cı ildə Streytə musiqi sahəsindəki xidmətlərinə görə rəsmi şəkildə “Hall of Fame” mükafatı verildi, 2009-cu ildə isə Dövlət Musiqi Akademiyası tərəfindən “Son 10 ilin ən yaxşı sənətçisi” adına layiq görüldü. 2010-cu ilə kimi Streytin 57 ən sevilən mahnılarından ibarət albomu bütün musiqi janrlarından olan təmsilçilər arasında dünya rekoru qırdı.

21-ci əsr kantri musiqisi

1990-cı illərdən 21-ci əsrə qədər Texasdan olan Li Ann Uamak, Klint Blek, Layl Lavet, Robert Erl, Jr.Cimi Deyl Cilmor, Cou Eli, Rendi Rocerz, Kevin Fouler, Rik Trevayne və saysız-hesabsız digər sənətçilər müvəffəqiyyətli karyera qurmaq üçün öz sələflərinin izlərindən gediblər. Bu gənc musiqi təmsilçiləri növbəti bir neçə il ərzində yerli musiqidə dərin və davamlı Texas təsirinin olacağından xəbər verirlər.

Xarici keçidlər

  • Audio clips: Traditional music of the United States. Musée d'Ethnographie de Genève. Accessed November 25, 2010.  (fr.)
  • American Federation of Musicians
  • American Guild of Music
  • Essential American Recordings Survey
  • Music Business Journal
  • Music Publisher's Association
  • Music Library Association 2014-12-21 at the Wayback Machine

Həmçinin bax

abş, musiqisi, dünyanın, inkişaf, etmiş, ölkəsi, olan, amerika, birləşmiş, ştatları, musiqisinin, rəngarəngliyinə, görə, daha, çox, seçilir, amerikadakı, azadlıq, heykəlinin, rəsmi, simvolu, kəsb, etdiyi, məna, dünyanın, müxtəlif, yerlərindən, müxtəlif, irqi, . ABS musiqisi Dunyanin en inkisaf etmis olkesi olan Amerika Birlesmis Statlari da oz musiqisinin rengarengliyine gore daha cox secilir Amerikadaki Azadliq heykelinin resmi simvolu kesb etdiyi mena dunyanin muxtelif yerlerinden muxtelif irqi elamet ve xususiyyetlere malik olan insanlari bir araya getirmek hemreylik yaratmaqdir Bu muxteliflik bu reng calari Amerika musiqisinde de oz eksini tapir ABS musiqisinde Simali Amerikada yasamis hindilerin musiqi folkloru sonralar ise Avropa muhacirlerinin musiqi medeniyyeti oz eksini tapmisdir zenci xalq yaradiciligi eneneleri caz spiricuels bluz reqtaym ve s ehemiyyetli yer tutur 16 17 ci esrlerde ilk muhacirlerin heyat ve meiset seraiti musiqi senetinin inkisafi ucun az elverisli idi Bu dovrde yalniz ingilis puritanlarinin himnleri yayilmisdi 18 ci esrde muhaciretin artmasi olkede pesekar musiqi senetinin formalasmasina serait yaratdi Dini mahnilar muellifi U Billinqs Minervanin mebedi 1781 operasinin muellifi F Hopkinson populyar lirik mahnilar muellifi S K Foster fortepiano eserleri muellifi L M Qotsalk ilk Amerika bestekarlaridir 19 cu esrin 2 ci yarisinda ABS a kocen bir cox Avropa musiqicisi burada simfonik orkestrler musiqi tehsili muessiseleri ve cemiyyetler yaratdi 1883 cu ilde Nyu Yorkda Metropoliten opera teatri acildi Amerika milli bestekarliq mektebinin banisi E Mak Douell olub 20 ci esrin evvellerinde ise caz seneti formalasdi D Ellinqton L Armstronq B Qudmen ve b gorkemli caz ustalari bu dovrun meshur musiqicilerine cevrildi Birinci dunya muharibesinden evvel ve sonra gorkemli Avropa musiqicilerinin ABS a kocmesi olkenin musiqi heyatinda yeni canlanmaya sebeb oldu 20 ci illerin axirlarinda Amerika pesekar bestekarliq mektebi yarandi Ilk milli opera Porgi ve Bess in 1935 muellifi C Gersvinin yaradiciliginda caz musiqisinin zenci mahni reqs folklorunun uslub xususiyyetleri inkisaf etdirilmisdir U Sumen S Barber C Menotti de bu dovrun bestekarlarindandir 1940 50 ci illerde olkede muzikl janri genis yayilmisdi Bu dovrde sair bestekar hemcinin xalq mahnilari ifacilarindan X Ledbelli Vudi Qatri P Siger elece de mugenni P Robson meshurlasdi Dirijorlardan Y Ormandi L Stokovski L Maazel pianoculardan C Brauninq C Bayron B Klaybern M Dixter skripkacilardan I Menuhin I Stern mugennilerden M Lansa M Anderson M Dobbs L Prays musiqisunaslardan N Slonimski C Ceyz ABS in gorkemli musiqi xadimlerindendir Bu movzu ile bagli KateqoriyaABS medeniyyetiAmerika medeniyyetiEdebiyyat DilTesviri incesenet Kinemotoqrafiya TeleviziyaMetbex Tehsil Din FelsefeMusiqi Bayramlar Elm Tehsilbmr Mundericat 1 ABS musiqisinin dovrleri 1 1 Koloniya dovru 1 2 XIX esrden 1930 cu illere qeder olan dovr 1 3 1930 cu ilden gunumuze qederki dovr 2 R amp B 3 Rock and roll 4 Rok 5 Heavy Metal 6 Caz 7 Hip hop 8 Kantri musiqisi 8 1 Menseyi 8 2 Texas statinin kantri musiqisine verdiyi tohfeler 8 3 Honki tonk mahnilari 8 4 Texasli ulduzlar 8 5 1980 ci iller kantri musiqisi 8 6 21 ci esr kantri musiqisi 9 Xarici kecidler 10 Hemcinin baxABS musiqisinin dovrleri RedakteUmumiyyetle ABS in musiqi tarixi uc dovre bolunur 1 17 ci ve 18 ci esrlerin Ingilis suverenliyindeki koloniya dovru 2 19 cu esrden 1930 cu illere qeder uzanan Avropadan gelen bestekarlarin ve Avropa ritmleri uzerinde qurulan musiqinin fealiyyet dovru 3 1930 cu ilden gunumuze qeder Amerikan musiqisinin serbestliye qovusdugu dovr Koloniya dovru Redakte Koloniya dovrunde musiqi Yeni Ingiltere bolgesindeki Puritanlarin heyatinda ehemiyyetli yer tuturdu Yeni Dunyada yerlesen insanlarin musiqiye maraqli olmadigi deyilirdi Ilk once kesisler ilahiler oxuyurdular 18 ci esrin seyyah usta mugennileri ingilis musiqisinden oz kokunu goturmus ilahileri sagirdlerine oyredirdiler Bu dovrun en meshur eseri Ceyms Lyonun 1735 94 Urania adli eseri olmusdur Bu dovrun butun amerikan besteleri ingilis musiqisinin bir aynasi olmusdur Ilk defe ozune xas stili ve mahnilari ile diqqeti ceken Uilliyam Billinqsdir 1746 1800 18 ci esrde bir terefde koloniyalarin sade dini musiqisi diger terefde seherlerin kompleks musiqisi movcud idi Bu dovrun ilk konserti 1731 ci ilde Bostonda teskil edilmisdir 1736 ci ilde Nyu Yorkda 1757 ci ilde Filadelfiyada verilen konsertlerde dinleyici kutlesi daha da artmisdir Amerikadaki konsert bazari belece ingilislerin diqqetini oz uzerine cekmeye baslamisdir Yeni musiqicilerin koc etmesi ilk musiqi dukanlarinin ve nota metbeelerin acilmasi amerikan musiqi dunyasini zenginlesdirmisdir Daha cox immiqrantlar musiqi muellimliyi etmekle calgi aletlerini temir etmekle ve eyni zamanda musiqici kimi fealiyyet gostermekle pul qazanirdilar Aleksandr Reinagle 1756 1809 Benjamin Carr 1768 1831 Ceyms Heuitt 1770 1827 ve Qottlieb Qropner 1767 1836 bunlardan bir necesidir 18 ci esrde Pensilvaniya Ohayo ve Simal Karolinaya kocen moravyalilar parcalar besteleyib seslendirirdiler XIX esrden 1930 cu illere qeder olan dovr Redakte 19 cu esrde Amerikada dogulan bestekarlar ve musiqi telimcileri amerikan musiqisini Avropa tesirinden qurtarmaga calisirdilar Buna baxmayaraq 19 cu esr boyunca Amerika Birlesmis Statlarinda Avropadan gelen musiqiler oz ustunluyunu gostermisdir Louell Mason 1732 ci ilde Boston Musiqi Akademiyasini quraraq Amerikan musiqi heyatina ehemiyyetli xidmetler gostermisdir Daniel Mason 1873 1953 Tomas Hastinqs 1784 1872 Uilliyam Bredbori 1816 68 ve Isaak Vudbori 1819 58 bu dovrun meshur bestekarlari olmuslar 1848 ci ilde Almaniya inqilabinin ardindan bir cox alman musiqicisi Amerikaya koc etmisdir Bunlarin arasinda Almaniya Musiqi Birliyinin 25 neferlik orkestri de var idi Illerce ABS in muxtelif bolgelerinde konsert veren orkestr konsert vermek enenesini en uzaq yerlere qeder tanitmisdilar Bu vaxt Amerikada dogulub musiqi tehsili ucun Avropaya getmis musiqiciler de olkelerine geri donmeye baslamisdilar Piyanist Luis Moreau Gottschalk 1829 69 1853 cu ilde olkesine donerek Amerikada ustunluyunu davam etdiren Avropali virtuozlarla reqabet ederek turneler teskil etmisdir 19 cu esr amerikan musiqi zovqu umumiyyetle alman enenesinden asili idi Amerikan bestekarlari yalniz kicik kend qesebe heyatinda sade bolgeye xas besteleri ile ozlerine yer tapa bilmisdiler Bu dovrde Hatcinsonlar ailesi ictimai fealiyyetle bagli olan yerlerde xor seklinde xalq mahnilarini oxumaqla meshurlasmisdilar 19 cu esrin ortalarinda Nyu York butun senet sahelerinde yeni senetcilerin cucerdiyi bir merkez halina gelmisdi Artiq amerikali bestekarlar terefinden xususi Amerikan mahnilari bestelenilirdi Movzusunu Amerika heyatindan alan Uilliyam Henri Frayin 1813 64 Leonora adli operasi 1845 ci ilde Filadelfiyada sehneye qoyulmusdur Ilk boyuk orkestrlerin quruldugu merkezler ise Sentluiz Sinsinnati ve Cikaqo seherleri idi Musiqi cemiyyetleri konsert teskilat burolari getdikce coxalmaqdaydi Nyu York Filarmoniya Orkestri 1842 ci ilde Boston Simfoniyasi 1881 ci ilde Cikaqo Simfoniyasi ise 1891 ci ilde yaradilir 1810 cu ilde ise fransiz medeniyyeti tesirinde olmasi ile secilen Nyu Orlean seherinde opera evi tikilir 19 cu esrde vetendas muharibesi erefesinde musiqiciler musiqi tehsilini Amerikada deyil daha cox Almaniyanin Munix Leypziq Berlin kimi seherlerinde alirdilar Olkedeki musiqi mekteblerinin mutesekkil bir hala gelmesi ancaq son esr icinde reallasmisdir Oberlin Kollecindeki ilk konservatoriyadan sonra 1865 Yeni ingiltere Konservatoriyasi acilmisdir Bu mektebler hazirliq seviyyesinde oldugundan sagirdler furset tapdiqda Avropaya gedirdiler Con Peyn 1839 1906 Almaniyadaki tehsilinden sonra Harvard universitetinde professor olmusdur Butun tehsilini Amerikada alan Artur Fut 1853 1937 ile Corc Caduik 1854 1931 ve Horatio Parker 1863 1919 meshur Boston qrupunun uzvleri olmusdur Edvard Makdouel 1860 1908 eyni qrupun muasiri olmus ve geleceyin boyuk quruluslu amerikan musiqisini yaratmisdir Diger bir axinin qabaqcili da musiqisini zenci melodiya ve ritmleriyle techiz eden Henri F Gilbert 1869 1928 olmusdur Carlz Ayves 1874 1954 ve Duqlas Mur 1893 1969 kimi bu gunun musiqi temellerini atan meshur bestekarlar Boston qrupunun sagirdleridir 1930 cu ilden gunumuze qederki dovr Redakte 20 ci esrde musiqide amerikan xarakterini axtaran bestekarlar xalq melodiyalarina ve olkenin ozune xas caz musiqisine muraciet etdiler Artiq pop musiqisi temelde oxuma yazmasi olmayan xalqin agizdan agiza kecirderek yaydigi musiqi janrina cevrilmisdir Amerikada dini mezmunlu musiqinin yaninda xalqin agizdan kocurme usulu ile gunumuze qeder uzanib gelen bir folk musiqi medeniyyeti vardir En kohne folk mahnilari ya solo olaraq ya da cem sekilde oxunmusdur Bu folk mahnilarina yoldasliq etmek ucun skripka banjo ve gitaranin da elave edilmesi ile ilk pop musiqi novlerinin temelleri qoyulmus oldu Amerikanin ilk pop musiqi ulduzu Cimmi Rocersdir Rocers kantri ve buqi bluz arasinda harmoniya yaradaraq hillbilli folk ve bluzdan menimsediyi sozleri birlesdirerek kantri musiqisinin baslica dayagi halini almisdir Pop musiqisi Ingiltere ve Amerika kimi suretli senayelesmis cemiyyetlerde genis kutleni eylendirmek meqsediyle bir enene meydana getirmisdir Rok musiqisi ise ozunde bir cox musiqi janrlarini birlesdirmis bir nov olaraq rock and roll dan and roll un cixarilmasiyla 1960 ci illerin evvellerinde meydana geldi Rok musiqisni meydana getiren musiqi janrlarinin alt novleri de oz daxilinde alt novlere ayrilmislar Rok musiqisini de ehate eden pop musiqi novleri bir cox musiqi janrlarinin alt novlerinin sintezinden meydana gelmisdir Musiqi novleri arasindaki ilk qarsiliqli tesirI 1730 cu illerde Amerikada Boyuk oyanislar adi ile taninan tekanda tapmaq mumkundur Boyuk oyanislar Amerikan musiqisine derinden tesir eden dini bir oyanisin ardicil olaraq meydana cixan iki dalgasi idi Birincisi Dr Isaak Uatts adinda bir ingilise aid Hymms and Spirituali in 1701 Londonda nesr olunmasiyla yaranan ve 1739 cu il Boston nesrinden sonra Amerikanin butun seherlerinde tesiri hiss edilen yeni bir musiqi anlayisinin cenubun folk musiqilerini tesir etmesi neticesinde meydana gelmisdir Ikinci oyanis ise 1780 1830 illeri arasinda duserge yigincaqlarinda ortaya cixan bir axindir Xristianlasdirilmis zenciler ayinlerini ederken Afrika dini merasimlerinde gorulen dairevi reqs qisqirma ritm tutma kimi elementler dualarla birlikde yerine yetirilirdi Belece zenciler aglardan menimsedikleri spirituallarin icine atalarindan miras qalan ritm ve cosgunu qataraq ortaya yeni bir nov musiqi cixarmislar Bu eyni zamanda dini musiqide qara ag ayriseckiliyini de dogurmusdur Aglarin spirituallari yerinde sayarken qaralarin etdikleri butun olkeye yayilmaqla qalmayib olke xaricine de cixmisdir Bir cox amerikan musiqisi kimi qospel de vetendas muharibesiden sonra cenubda spirituallarin davami xususiyyetinde ayri bir nov olaraq ozunu gosterir Spirituallarda oldugu kimi qospelin de yalniz qaralara xas oldugunu demek duzgun olmazdi amma en cox zencilerin kilselerinde ve zenci qruplari daxilinde icra edilmisdir 19 cu esrin sonunda qurulan Pentacostalis ve Holines kilselerinde Afrika musiqisindeki elcirpma ve ayaqlari yere vurma yoluyla edilen musiqi qospel novunun ilk numunelerini meydana getirmisdir R amp B Redakte1943 51 ci iller arasinda cenubdan simala edilen kocler esnasinda piano ve nefesli aletler ile tanis olan delta bluz ifacilari rock and roll a keciddeki son musiqi novu olan R amp B i meydana getirIrler Baslangicda yalniz qaralarin radio stansiyalarinda ve kucelerde yasayan R amp B orta sinif ag genclerin bu musiqini verdis halina getirmesiyle meshurlasdi Gun kecdikce artan telebler nesr olunan R amp B vallarinin sayinin artmasina ve 25 may 1949 cu ilde Bilbord musiqi jurnali siyahilarinda R amp B adinda yeni bir basligin acilmasina getirib cixardi 1953 cu ilde Cordz qrupunun Sh boom adli musiqi parcalari R amp B siyahilarina sigmayaraq meshur musiqi siyahilarina daxil oldu ve 1 nomreye qeder yukseldi Rock and roll Redakte1954 55 ci illerde eyni musiqini aglar ifa edince bunun adini rock and roll qoydular Meshur rock and roll piyanisti Fats Domino biz rock and roll a 15 il evvele qeder Nyu Orleanda R amp B deyerdik demisdir Rock and roll gencler arasinda o qeder regbet qazanir ki hem senayeye qarsi en radikal cixislarin qaynagi hem de musiqi senayesinin en gelirli dolanisiq qaynagi movqeyine gelir Rock and roll un R amp B den ferqlenerek ozune xas bir musiqi novu halini almasini temin eden en ehemiyyetli kesler Elvis Presli ve Cak Berridir Rock and roll un boyuk krali Elvis Presli R amp B ile kantri ve hillbilli musiqilerini cox yaxsi sintez etmisdir Cak Berri ise ozunden evvelki gitaracilarin texnikalarini sintez ederek rock and roll un ilk gitara qehremani olmusdur Buna baxmayaraq ikisinin de esl sohretleri bu birlesdirici guclerinden ve ozlerinden sonraki butun rok musiqicilerine tesir etmelerinden gelmisdir Lakin senaye rock and roll u cox tez udmusdur Arasdirmacilarin coxu 1950 ci illerin sonunun rock and roll musiqisinin de sonu oldugu movzusunda fikir ireli surmusduler 1950 ci illerin sonunda en meshur rock and roll musiqicilerinden olan Elvis Presli herbi xidmetde Cak Berri ise hebsde idi Baddi Holli ise vefat etmisdi 1959 63 cu iller arasinda rok musiqisinde demek olar ki bir bosluq yaranmisdi Lakin bu illerde sonradan 60 ci iller gencliyinin lideri adini alan musiqici Bob Daylan meydana cixmisdir Daylanin ilk uc albomundaki musiqiler ne folk musiqisi ne de rock and roll musiqisine aid idi Daylan mahnilarinda qaralara qarsi dusmenliyin inadla davam etmesinden doyusun menasizligindan sevginin ehemiyyetinden dunyanin gozelliklerinin suretle itib getmesinden behs etmisdir Amerikada reallasan bu musiqi yonumlu inkisaflar butun dunya gencliyine amma en cox ingilis gencliyine boyuk tesir etmisdir Usaqliqlarindan beri rock and roll musiqisiyle boyuyen ingilis gencleri arasindan bir cox musiqici cixmis bunlar Beatles Rolling Stones Animals kimi ilk rok birliklerini qurmuslar Bu qruplar ilk zamanlarda amerikan musiqininin alt novlerinden tesirlenmisler lakin qisa bir muddet sonra ozlerine xas strukturlari ortaya qoyaraq esl menada rok musiqisini formalasdirmislar Bu qruplardan ilk musiqi albomunu satisa cixaran Beatles yaranisindan bir iki il sonra ilk albomlarindaki bluz buqi qospel mahni ailelerinin parcalarini kopiya etmekden ve rock and roll a yaxin musiqi parcalari bestelemekden yavas yavas imtina etmeye baslamisdir En son rock and roll mahnilarindan biri de 1965 ci ilde Help albomunda Larri Uilliyamsa aid Dizzy Miss Lizzy musiqi parcasi olmusdur Rok Redakte1965 ci ilde Rubber Soul albomu cixdiqdan sonra musiqide tamamile xususi qurulusa kecid tamamlandi Bu inkisafdan sonra rokun manee toredile bilmez yukselisi baslamis oldu Erik Klaptonun uzvu oldugu qruplar xususile Cream cox boyuk ugurlara imza atmisdir Beatles ulduzu sonerken sehneye Erik Klapton adiyla dunyanin en yaxsi gitara virtuozlarindan biri cixdi O zaman ABS kucelerinin divarlarinin Clapton his God Klapton tanridir yazilari ile dolmasi dovru idi 1960 ci illerin sonu dunyada genclik herekatlari olaraq xarakterize ede bileceyimiz bir usyanin yuksek seviyyeye catdigi illerdir Get gede boyuyen nuve muharibeleri hedesi Amerikanin Vyetnami amansizca doyuse sovq etmesi bir cox vyetnamlinin ve Amerikalinin bu doyusde olmesi carxlari herekete kecirmis cicek gucu hereketi bele bir muhitde ortaya cixmisdir Artiq rok musiqisi dunyaya qlobal problemlerin catdirilmasi vezifesini oz uzerine goturmusdur Meshur doyusme sevis suari bu herekatin bir mehsuludur Cicek gucunu yaradanlarin ekseriyyeti orta sinif ag genclerdir Bu insanlar hippi olaraq adlandirilmislar Umumiyyetle o dovrlerde bu herekat harada olmagindan asili olmayaraq butun rok qruplarindan destek almisdir Bu illerde serq dinlerine olan maraq da artmis hetta Beatles uzvleri Hindistana taninmis Hindi Maharisi Yoqini ziyarete getmisdiler Rokdaki bu serq debi ile birlikde musiqicilerin ve dinleyicilerin narkotik maddelere olan maraqlari daha da artmisdi Hippilerin bezileri zaman kecdikce nizam intizam mudafiecisine cevrilmisdiler Bunlara en yaxsi numune ABS dovlet bascisi Bill Klintondur 1960 70 ci iller rok tarixi baximindan cox muxtelif ve ehemiyyetli qruplari daxilinde saxlamisdir Beatles Animals The Doors Rolling Stones The who kimi qruplar hamisi bu tarixlerde yaranmislar 1965 70 ci iller arasinda qurulan Pink Floyd Deep Purple Yes kimi qruplar da artiq meqa rok qruplari idi Bu qruplar sayesinde rok hec olmadigi qeder meshur olub ciddi bir musiqi janri kimi qarsilanmaga baslanmisdir Rok musiqicileri ozlerini klassik musiqi ifacilari kimi gormeleri de bu dovre tesaduf edir O zamanlarin en diqqet ceken muzakiresi rokun bir senet novu olub olmadigidir 70 ci illerin ikinci yarisina gelindiyinde rok artiq val satislari ve konsert gelirleriyle musiqi senayesinin en yaxsi dolanisiq qaynagini meydana getirmekdeydi Rok musiqicileri milyonlarla dollarliq elektronik aletlere sahib idiler ve hamisi cox zengin olmusdular Bu mega rok qruplari ne edirse etsin satdiglarindan oteri val sirketleri yenilere hec sans vermemekle ve ya sans verseler bele musiqilerini onlar kimi hazirlamaq serti qoymusdular Pank rok da ele bu dovrlerde ozunu gostermisdir Pankda diger hec bir rok novunde gorulmeyen siddet qarisiqliq ve xaos vardir bu xususiyyetler pankin qaranliq qanadini gozler onunde acmisdir 60 ci illerde Nyu yorkun qaraj qruplarindan formalasan Velvet Underground pankin ilk toxumlarini atan qrup olaraq gosterile biler Ancaq bu fikiri ilk pank birliklerinden biri olan Sex Pistols qebul etmeyerek reaksiya vermisdir Pankda qetilikle keyfiyyet ve xosuna gelme qaygisi yoxdur Pankcilar 1960 70 ci illerdeki rok musiqisini ve tebii ki rokculari da lenetleyirdiler cunki onlarin fikrince rokdan artiq pul san sohret vasitesi olaraq istifade edilmeye baslanmisdir 1970 ci illerin uzun ve qarisiq sololari ile dolu musiqi parcalari yerine qisa ve nizamsiz sekilde musiqiler ifa edilirdi Hetta Sex Pistols o qeder sade ve primitiv ifa ederdi ki izleyenler ister istemez bunu men de ifa ede bilerem kimi bir fikre dusurduler Senayenin en boyuk dusmeni olmasina baxmayaraq pank deliliyi de diger butun rok delilikleri kimi qisa muddetde senaye terefinden udulub deb halina getirilmisdir Pank geyimleri en luks magazalarin vitrinlerinde biribirinin ardinca duzulmusdur Heavy Metal Redakte80 ci illere geldikde bir cox rok musiqi novu icra halinda oldugundan bir Heavy Metal partlayisi yaranmisdir Heavy Metal musiqisini izah eden en yaxsi soz qarisiqliq dir Butun Heavy Metal qruplarinin fealiyyet saheleri ferqlidir Bu musiqi novunun icinde kommunizm fasizm anarxizm inqilabciliq sadizm kimi bir birinden cox ferqli movzulari tapmaq mumkundur Heavy Metal bu coxrengliliyi sayesinde bir cox alt novlere ayrilmisdir Lakin hamisinda ortaq olan bir sey vardir kufr Kimi dovlete kimi qaralara kufr edirdi 90 ci illere nezer yetirsek gozlenilen yeni rok anlayisi Amerikanin Sietl adli seherinden geldi Bu seherde qurulan qaraj qruplarinin evvel Amerikaya sonra butun dunyaya acilmasi ile birlikde bir grunge cereyani yasanmisdir Hele Nirvananin Nevermind albomu bu yeni alternativ roku butun dunyaya tanitdi Bu gun Pearl Jam Soundgarden Red Hot Chilli Peppers Therapy kimi qruplar sayesinde rok yeniden canlanmisdir Caz RedakteBu gun hetta Amerikanin en son dovre aid pop musiqisi ile enenevi hind musiqisi ile elaqedar olan caz da vardir Muasir caz cox genis anlayisdir lakin hetta bugunku cazda da bluz ve improvize elementleri movcuddur Caz ele musiqidir ki ifaci onu yaratmaq ucun oz kecmisini oyrenmeye ve yeni musiqi yaratmaq ucun hemin kecmisden istifade etmeye mecbur olur Avropa musiqisinin kecmisi Amerika musiqisinden tamam ferqli olduguna gore avropali musiqicilerin yaratdigi caz bu ferqi eks etdirirdi Elbette bu umumi qaydadan istisnalar da var lakin butovlukde Amerika cazi daha cox bluz xarakteri dasiyir Avropa cazinda ise klassik musiqinin tesiri daha guclu hiss olunur Bu gun dunyada elaqeler cox guclendiyi seraitde hem avropalilar hem de amerikalilar hele genc yaslarindan baslayaraq cox vaxt eyni musiqini esidir buna gore de onlarin yaratdigi cazda ferqler xeyli azalmisdir Amerikada xususile 1900 cu illerin evvelinde zenciler bugunkune gore cox daha alcaldilmis bir veziyyetde idiler Ve cazin en guclu qollarindan deye bileceyimiz bluz axininin baslamasi da bu dovre tesaduf edir Nyu Orlean seheri cazin merkezi halina gelir Bu gun hele de caz ifacilarinin ezici bir seqmentinin zenciler oldugunu gorerik Cunki caz musiqisi amerikan musiqisi olaraq deyil daha cox afro amerikan yeni Afrika Amerika qarisigi olan bir musiqi novu olaraq qeyd edilir Amma buna baxmayaraq caz musiqisi hele de en derin felsefeye malik ve cox az miqdar insanin anlaya bileceyi derinden hiss ede bileceyi bir musiqi novudur Dovrumuzde hele de caz musqisinin guclu gorkemli numayendeleri vardir ve istehsal edilen musiqi baximindan keyfiyyetini qoruya bilmisdir Cunki bu musiqini ifa etmek boyuk istedad savad ve meharet eyni zamanda da guclu ses diapazonu teleb edir XIX esrin ortalarindan baslayaraq ABS in bir sira cenub statlarinda movcud olmus en qedim enenevi caz tiplerinden biri de arxaik caz idi Arxaik caz XIX esrin seyyar zenci ve kreol orkestrlerinin musiqisi ile temsil edilmisdi Arxaik caz dovrunden sonra Yeni Orlean stili klassik stil yaranmisdir Hip hop RedakteQara Amerikalilarin imtina edilmez musiqisi olan Qanqster rep qanqsta milyonlarla genci tesiri altina salmisdir Bu axin qaralarin yasadigi her seherde suretle yayilirdi Qanqsta genclerin gederek deyisen geyim terzlerinde danismalarinda ve hetta kucelerdeki gedislerinde bele ozunu hiss etdirirdi 1970 ci illerde ise Nyu York ve Bronks seherlerinin arxa kucelerinde qaraderili amerikanlilarin dinlediyi yeni musiqi novu hip hop musiqisi yarandi DJ lerin iki qrammofondan istifade ederek qarisdirdiqlari disko ritmlerinin ustune reperlerin heyatlarini izah etdikleri qafiyeli ritmik setirler elave ederek yaratdiqlari bir musiqi novu idi Genclerin hazirladiqlari rep kasetlerini deyisdirmeleriyle kuceden kuceye seherden sehere yayilan hip hop bir alt medeniyyeti halina geldi Ve hiphop rok musiqinin yarim esrlik suverenliyine son vererek Amerikanin en cox dinlenen musiqisi oldu Qaraderili amerikalilarin atisma seklinde bir birlerine soyledikleri mahnilar qisa muddetde ara kucelerden cixib prospektlere meydanlara oradan da basqa seherlere yayildi Zamanla hip hop Amerikanin en tesirli en meshur musiqi medeniyyetine cevrildi Bele ki Amerikanin en cox satan musiqi jurnali Bilbordun 11 Oktyabr 2003 cu il sayinda en cox dinlenen 10 mahni siralamasindaki 10 mahninin hamisi da hiphop novunde idi Amerika tarixinde ilk defe 10 qaraderili mugenniden ibaret olan bu siyahi bir zamanlar qapilarini rep musiqisine baglayan radiolarin artiq hip hop axinina teslim oldugunu subut edirdi Ustelik qaralarin yaratdigi ve bu gun yalniz Amerikada 45 milyon adama xitab eden bu musiqinin dinleyicilerinin yuzde seksenini agderili dinleyicilerin teskil etmesi de maraqli faktdir Kantri musiqisi RedakteAmerikan musiqisi dunyada en cox dinlenilen musiqi olmaqla yanasi bir cox xalqlarin musiqi medeniyyetini de ozunde birlesdirir ABS kantri musiqisinin kokleri Britaniya adalarinin xalq musiqisine dayanir Ingilis irland sotland ve uels poeziyasi folkloru balladasi ve denizci negmeleri Birlesmis Statlarda milli musiqi adi ile meydana gelen ilkin negmelerin bir necesinin esasini teskil edir Buna baxmayaraq oten 5 esr erzinde musiqinin muxtelif regional ve etnik janrlari Amerika musiqisine derinden tesir etmisdir Meksikadaki Almaniyadaki Polsadaki Fransadaki amerikalilarin ve bir nece basqa qruplarin hamisinin yerli musiqinin inkisafinda boyuk tesirleri olmusdur Menseyi Redakte Bu gunku yerli musiqinin menseyi 18 ci esr Cenubi Amerikasi hesab oluna biler cunki cox sayli ingilisdilli muhacir hemin dovrde bu regiona kocurdu 19 cu esrin evvellerine qeder bu ingilis tesebbusculerinden bezileri Texas qeder uzaq qerbe kocduler Esasen kend aqrar cemiyyet olan Cenub getdikce urbanizasiyalasan ve senayelesen Simaldan medeni cehetden bir qeder ayrildi Netice etibarile cenublular oz ata baba yurdlarinin xalq musiqisi enenesini qoruyub saxlamaga meyilli oldular Cenub xalq mahnilarinin adeten Britaniya adalarinin enenevi musiqisine esaslanmasina baxmayaraq onlar Cenubun muxtelif bolgelerinde rast gelinen mueyyen etnik ve sosial tesirlere gore ehemiyyetli derecede deyisikliye meruz qalmisdir 19 cu esrin ortalarina qeder kantri musiqisi ne Birlesmis Statlarin diger erazilerinde ve Cenub boyunca regiondan regiona keskin ferqlenen muxtelif uslublu novler daxil idi Texas statinin kantri musiqisine verdiyi tohfeler Redakte Texasda kantri musiqi oz unikal cehetlerini tekmillesdirdi 1820 ci ilde ingilisdilli muhacirlerin Texas vilayetine getirilmesile bagli Moziz ve Ostinin Meksika hokumeti ile raziligindan sonra on minlerle agderili ozleri ile birge cenub folklorunu getirerek novbeti 20 il erzinde Texasa axin etdi Ekseriyyeti ise gelecekde Texasda kantri musiqisinin unikal inkisafinda ehemiyyetli tesiri olacaq qaraderili qullari da ozleri ile getirmisdi 1920 ci ile qeder radio fonoqraf ve hereket etdirilen sekillerin getdikce artmasi evveller esasen Cenub ve Cenub qerble mehdudlasan kantri musiqisinin butun olke boyunca ve hetta beynelxalq bazarda genis vuset almasina komek etdi Kantri musiqisinin ilk melum ticari rekordu 1922 ci ile tesaduf edir 1924 cu ilde Texas Cefersondan olan Vernon Dolhart bir milyondan cox nusxenin satisi uzre ilk olke rekordunu qirmisdi Tezlikle sesyazma ile mesgul olan sirketler ve Hollivud kinorejissorlari gelir getirecek ifaci ulduz tapmaq ucun olkemiqyasli axtarisa basladilar Texasdan olan ve ya Texasda yasayan bu ulduzlardan Cen Otri Deyl Evanz Teks Riter ve Cimi Rocers en nufuzlular sirasinda idiler Radionun ve kinofilmlerdeki mugenni obrazlarinin boyuk sohret qazanmasi bu musiqi janrini beynelxalq tamasaciya catdirmaga ve Texasin tarix ve medeniyyetinin daimi ve guclu simvolu olan kouboy musiqisinin yaradilmasina komek etdi 1930 cu illerdeki Boyuk Bohran dovrunde Texas tekamul eden kantri musiqisine tohfeler vermekde davam edirdi 1930 cu iller erzinde eslen Texasin Limston kendinden olan Bob Uilz ve Texasin Stefenvi seherinden olan Milton Braun indiye qeder movcud olan Amerika musiqisinin en uzunomurlu ve en ecazkar novlerinden birini qerb musiqisini yaratmaq ucun muxtelif cur caz ve xalq musiqilerinin temsilcileri ile birge fealiyyete basldilar Qerb musiqisi enenevi balladalarin ve skripkada ifa edilen rils vals sotland ve polyak musiqisi klassik caz ve qemgin notlarin melodiyalarinin ve mariaciden boyuk orkestr musiqisine qeder coxsayli musiqi novlerinin tesirlerini eks etdiren instrumental bestelerin qarisiq sintezinden ibaretdir Qerb musiqi qruplarinin genis ehate dairesine malik olmasinda Uilse Brauna ve diger musiqi novlerinin temsilcilerine onlarin etnik ve cografi menseyinden asili olmadan duyulan sevgi muhum rol oynamisdir Bohran dovrunde oz islerini radioda davam etdirmek ucun estrada mugennileri muxtelif ve genis dinleyici kutlesinin diqqetini celb edecek bir cox musiqi novunde ifa etmeye mecbur oldular Son netice kantri musiqisinin ozeyine nufuz eden ecazkar musiqi novu kimi qebul olunmus Texas musiqisi ve ya Qerb musiqisi kimi taninan yeni bir musiqi novunun yaranmasi oldu Honki tonk mahnilari Redakte 2 ci Dunya Muharibesi dovru kantri musiqisine diger muhum yenilikler bexs etdi Sivil ehalinin suretle muharibeye seferber olunmasi urbanizasiya ve senayelesmede keskin artimla neticelendi cunki milyonlarla amerikali kendli fabrik ve sirketlerde islemek ucun seherlere kocurdu Kend teserrufatindan seher heyatina bu suretli kecid honki tonk adlanan kantri musiqisinin yeni bir novunun yaranmasinda ozunu buruze verdi Hele de ilkin musiqi struktruna ve olkenin enenevi instrumentovkasina esaslanmasina baxmayaraq honki tonk getdikce urbanizasiyalasan senayelesen ve menevi cehetden zeif olan cemiyyetin problemlerinden daha aciq askar sekilde behs edirdi Evveller cemiyyet icinde aciq askar sekilde muzakire olunmayan alkoholizm xeyanet bosanma ve bu qebilden olan diger sosial problemler honki tonk mahnilarinin umumi movzusuna cevrildi Bu dovrun en moteber honki tonk musiqicilerinden bezileri Texasdan idiler Karnaj sehnesinde cixis eden ilk yerli ifaci Ernest Tabn 2 ci Dunya Muharibesinin Honki tonk erasi kimi movqe tutmasinda xidmetleri olmusdur 1950 ci illerin sonuna kimi Texas senetcileri getdikce pop musiqisinin ana xettine kantri musiqisinin motivlerini getirmekle kantri musiqi ve pop musiqisi arasindaki keskin ferqi tedricen aradan qaldirirdilar Meselen Coni Hartonun Batlle of New Orleans Cim Rivsin He ll have to go Cimi Dinsin Big Bad John ve Rocer Millerin King of the Road mahnilarinin hamisi hem kantri hem de pop musiqisi cedvellerinde en cox dinlenilenler arasinda idi Hetta Texas esilli Bak Ounsun super pop ulduzlarindan olan Beatles qrupu terefinden yazilmis Act Naturally adli bir mahnisi da var idi 1970 ci illerde Texasda amerikan musiqisinin istiqametini hemiselik deyisecek daha bir musiqi alt janri meydana geldi Ostindeki Amadil Beynelxalq Merkezi ve Soup Krik bari kouboylar hippiler velosipedciler ve kollec telebeleri ucun agilar kantri musiqi rock and roll un da daxil oldugu muxtelif musiqi novlerini serbest qarisdirmaga ve dinlemeye imkan veren bir muhit temin edirdi Uil Nelson Uaylon Ceningz ve Kris Kristoferson kimi texasli bestekar mugenniler mutereqqi olke herekatinin irelilemesine oz tohfelerini vermisdirler Texasli ulduzlar Redakte 22 iyun 1936 ci ilde Texasda Braunsvilde dunyaya gelen Kris Kristoferson oz tercumeyi halinda helikopter pilotu elmi isci ve dalandar kimi muxtelif peseleri qeyd edir Bob Daylan Coni Kes ve Barbara Streyzendle birge rollar canlandirmaq ve seslendirmekle o muveffeqiyyetli bir bestekar ve film ulduzuna cevrildi 15 iyun 1937 ci ilde Texasda Labok yaxinligindaki Lidlfildde dunyaya gelen Uaylon Ceningz ses yazmaq ucun ARK Amerika Radio Kooperasiyasi sesyazma studiyasina getmezden evvel Badi Holinin orkestrinda bas gitara calirdi 30 aprel 1933 cu ilde Texas Abotda dunyaya gelen Uili Nelsonu nenesi ve babasi boyutmusduler O oz mahnilarini bestelemeye usaqliqdan baslamisdi 1960 ci illere qeder ise Nesvilde muveffeqiyyetli bestekarliq karyerasini qurmusdu Night Life Rey Prays Crazy Pesti Klayn ve Hello walls Faron Yang da daxil olmaqla yerli musiqinin en boyuk ulduzlarindan bezileri Nelsonun mahnilarini en cox dinlenilenler zirvesine qaldirdilar Lakin 1970 ci illerin evvellerine qeder Nelson daha genis yaradici azadligini tapmaq umidi ile dogma stati Texasa qayitmisdi Texas kimi mutereqqi statda Moms Don t Let Your Babies Grow Up To Be Cowboys kimi sevilen mahnilarin qeyri adi ticari uguru Nesvil teskilatini Nelson Ceginz ve diger qeyri qanuni senetcileri tesdiqlemeye ve onlarin enenevi olmayan musiqi novlerini kantri musiqinin ozeyine elave etmeye vadar etdi Tezlikle Rey Uayli Habed Bili Cou Seyver Marsiya Bol Gay Klark Maykl Martin Mofey Rodni Crouel Coni Rodriqz Tanya Take BC Tomas Fredi Fender Don Uilyamzin daxil oldugu daha genc texasli ifacilarin axini yerli xalq agi pop rok ve qerb musiqilerini ehate eden yeni ve daha eklektik zidd fikirleri mexaniki birlesdiren musiqi bazarinin yaranmasina getirib cixardi 1980 ci iller kantri musiqisi Redakte 1980 ci illerde kantri musiqisinde daha muhum irelileyisler bas verdi 1948 ci ilde Seminolda dunyaya gelen Lari Getlin 1948 ci ilde Hyustonda dunyaya gelen Barbara Mendrel ve 1938 ci ilde Hyustonda dunyaya gelen Keni Rocerz kimi yerli texaslilar kantri pop musiqisi ile cedvellerde zirveye yukseldikleri zaman San Markosda yasayan kollecli dostlardan ibaret bir qrup demek olar ki yerli musiqi alemini zirveye dasidilar Mayk Deyli Teri Heyl Tomi Fut Ron Keybel ve Corc Streyt adli taninmayan ifacilarin da daxil oldugu The Eyes in the Hole orkestri enenevi kantri musiqi koklerine qayitmaga ruhlandirmaqla sehneye cixmaga basladi 1952 ci ilde Texas Potitde dunyaya gelen ve yaxinliqdaki Persolda boyuyen Corc Streyt Birlesmis Statlar ordusunda olarken bos vaxtlarinda oz ifaciliq qabiliyyeti uzerinde isleyirdi sonra ise kend teserrufati sahesinde derece elde etmek meqsedile Cenub qerbi Texas Dovlet Universitetinde tehsilini davam etdirmisdi Universitet ve xususen San Markosda Kent Finleyz Cetem kucesinde bas tutan seheretrafi konsertler vasitesile Streyt ve orkestrin sadiq perestiskarlarinin sayi artdi 1981 ci ilde Streyt AMK Amerika Musiqi Kooperasiyasi studiyasinda qeydiyyatdan kecdi ve tezlikle olkenin super ulduzuna cevrildi Qerb musiqisinde guclu bir tesire malik olan ve honki tonkun esaslarina soykenen Fool Hearted Memory Right or Wrong Amarillo by Morning in da daxil oldugu onun en cox sevilen mahnilarindan ibaret albomu minlerle nusxede satildi ve yerli musiqinin daha enenevi sedalarina yeniden maraq oyatdi 2006 ci ilde Streyte musiqi sahesindeki xidmetlerine gore resmi sekilde Hall of Fame mukafati verildi 2009 cu ilde ise Dovlet Musiqi Akademiyasi terefinden Son 10 ilin en yaxsi senetcisi adina layiq goruldu 2010 cu ile kimi Streytin 57 en sevilen mahnilarindan ibaret albomu butun musiqi janrlarindan olan temsilciler arasinda dunya rekoru qirdi 21 ci esr kantri musiqisi Redakte 1990 ci illerden 21 ci esre qeder Texasdan olan Li Ann Uamak Klint Blek Layl Lavet Robert Erl Jr Cimi Deyl Cilmor Cou Eli Rendi Rocerz Kevin Fouler Rik Trevayne ve saysiz hesabsiz diger senetciler muveffeqiyyetli karyera qurmaq ucun oz seleflerinin izlerinden gedibler Bu genc musiqi temsilcileri novbeti bir nece il erzinde yerli musiqide derin ve davamli Texas tesirinin olacagindan xeber verirler Xarici kecidler RedakteAudio clips Traditional music of the United States Musee d Ethnographie de Geneve Accessed November 25 2010 fr American Federation of Musicians American Guild of Music Essential American Recordings Survey Music Business Journal Music Publisher s Association Music Library Association Arxivlesdirilib 2014 12 21 at the Wayback MachineHemcinin bax RedakteXalq mahnisi Kantri musiqisiMenbe https az wikipedia org w index php title ABS musiqisi amp oldid 5814243, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.