Caz — XX əsrdə ABŞ-da xüsusən zəncilər tərəfindən yaradılmış musiqi sənəti. Məşhur cazmenlərdən Lui Armstronqu göstərmək olar.
Caz musiqisinin tarixi haqqında
XIX əsrin sonunda ABŞ-ın Missuri ştatının barlarında yeni üslubda yaradılmış musiqi səslənməyə başlanır. Avropa musiqisinin ənənələrini — Şopen və List yaradıcılığını, marş, polka kimi məişət janrlarını zənci musiqisinin formaları ilə qovuşduran bu yeni üslub reqtaym adlanır və az bir vaxtda o, geniş yayılır. Faktik olaraq cazın ilkin mərhələsini də məhz reqtaym təşkil edir. Lakin caz, sözün həqiqi mənasında XX əsrin əvvəlində Nyu-Orlean şəhərində yaranmışdır. Çoxmillətli liman şəhəri olan Nyu-Orleanda hər cür musiqi — həm reqtaym, həm ispan və fransız musiqisi, həm blüz (Afrika, Amerika və Avropaxalq musiqi formalarının kəsişməsində yaranmış janr) və həm də kantri-musiqisi (Amerikanın ağ əhalisinin ənənəvi musiqisi) səslənərdi. Məhz bu müxtəlif mənşəli musiqi formalarının sintezi nəticəsində Nyu-Orlean cazı və yaxud ənənəvi caz yaranır.
Bu musiqini adətən qara musiqiçilərdən ibarət ansambllar ifa edərdi. Lakin tezliklə caz musiqisi ağ əhalinin diqqətini də özünə cəlb edir. «Qara caz»la daha məhdud ekspressiyaya malik olan, estradaya yaxın «ağ caz» və ya diksilend üslubu meydana çıxır. 20-ci illərin əvvəllərində ABŞ-ın qara əhalisinin cənubdan şimala köçməsi ilə əlaqədar görkəmli caz musiqiçiləri Nyu-Orleandan Çikaqoya gəlirlər. Çox keçmir ki, həmin şəhər dünyanın ən möhtəşəm caz mərkəzi kimi böyük şöhrət qazanır. Məhz burada caz musiqisi ilk dəfə qrammofon valına yazılır, radio verilişlərində səslənir.
20-ci illərin və bəlkə də bütövlükdə caz tarixinin ən görkəmli musiqiçisi zənci Lui Armstronqdur. Onun virtuoz truba çalmaq məharəti, eləcə də nadir, bənzərsiz səsi indiyədək caz ifaçıları üçün bir etalon olaraq qalır.
30-cu illərin əvvəlində caz tarixində baş vermiş daha bir mühacirət dalğası — bu dəfə Çikaqodan Nyu-Yorka — yeni, svinq üslubunun yaranmasına gətirib çıxarır («svinq» sözünün mənası «yırğalanma», «yellənmə»dir). Biq-bənd adı ilə tanınan və tərkiblərini xeyli genişləndirmiş bu ansambllar caza böyük kommersiya uğuru gətirir. «Svinq kralı» klarnet-çalan Benni Qudmen, görkəmli pianoçu və bəstəkar Dük Ellinqton və istedadlı trombonçalan Qlen Miller 30-cuların ən məşhur biq-bəndlərinə rəhbərlik etmişlər. Gözəl müğənni, «cazın birinci ledisi» Ella Fitscerald da biq-bəndlərdən birində çıxış etmişdir. Onun ecazkar səsi və improvizasiya qabiliyyəti bu günədək caz musiqisinin ən yüksək, əlçatmaz zirvələrindən hesab olunur. 30-cu illərin sonunda Kanzas şəhərində əvvəlcə eksperiment xarakteri daşıyan modern-caz və ya bibop üslubu yaranır. Bibopda əsas diqqət orkestrin həmahəng səslənməsinə deyil, müxtəlif alətlərin solo ifasına yetirilir. 40-cıların məşhur cazmenləri saksafonçalan Çarli Parker və trubaçalan Dizzi Gillespi bibopa dünya şöhrəti gətirirlər. Çarli Parkerin modern-cazın inkişafında oynadığı rolu çox vaxt Lui Armstronqun ənənəvi caz sahəsindəki xidmətlərinə bərabər tuturlar. Dizzi Gillespinin kəşflərindən biri də caza Afrika, Kuba ritmlərini daxil etməsidir.
50-ci illərin əvvəlində bir çox caz musiqiçiləri «isti» bibopdan uzaqlaşıb melodikliyi və mülayim xarakteri ilə seçilən kul caz (yəni «sərin caz») üslubunu yaradırlar. Bu üslubun banisi cazın ən parlaq simalarından biri — trubaçalan Mayls Devisdir. Onun rəhbərlik etdiyi orkestr əvvəllər caza heç də xas olmayan nəfəsli alətlərlə zənginləşir. Mayls Devis caz musiqisində elektron alətlərin də tətbiq olunmasına tərəfdar çıxır. Həmin meyl 70-ci illər-də Kaliforniyada «Qərb sahilinin cazı» adı ilə tanınmış caz musiqisinin yeni formasının yaranması ilə nəticələnir. Görkəmli pianoçu Deyv Brubekin təmsil etdiyi bu yeni üslub Avropa musiqisinin bir çox əlamətlərindən yaradıcdıqla bəhrələnir. Lakin caz pərəstişkarları bu gün də ifadəli, ehtiraslı bibop üslubuna üstünlük verməkdədirlər. Bibopdan hard-bop deyilən bir üslub da törəmişdir. Bu üslubu barabançalan Art Bleyki və onun yaratdığı «Jazz Messengers» qrupu təmsil edirlər. «Hard» «möhkəm» deməkdir və doğrudan da, hard-bop musiqisi özünün «möhkəm» ritmi ilə fərqlənir. Burada Afrika musiqisinin hərarətli ritmlərinə geniş meydan verilir.
60-cı illərin ən populyar caz üslubu fri-cazdır («fri» «sərbəst» deməkdir). Onun ən görkəmli nümayəndələri saksafonçular Con Koltreyn və Ornett Kolman sayılır. Onlar caz musiqisində improvizasiyanı bir növ bərpa edirlər. Koltreynin ifa tərzi dinamik və fəal, Kolmanınkı isə mülayim və tarazlaşdırılmış xarakteri ilə fərqlənirdi. 60-cı illərin sonunda caz kompozisiyalarında müasir rok musiqisinin xüsusiyyətləri tətbiq olunmağa başlayır. Eyni zamanda, rok musiqiçiləri də tez-tez caz improvizasiyalarından istifadə edirlər. Bu qarşılıqlı bəhrələnmə nəticəsində fyujn və yaxud caz-rok üslubu meydana çıxır. Onun ilk nümayəndəsi məşhur Mayls Devisin 1970-ci ildə buraxdığı «Bishes Brew» albomu indiyədək caz tarixində ən böyük kommersiya uğuru qazanmış disk hesab olunur. Caz-rokun sonrakı inkişafı Mayls Devisin yetirmələri Con Maklaflin və Çik Koria, eləcə də Corc Benson və başqalarının yaradıcılıq axtarışları ilə bağlıdır.
Caz-rokun ən virtuoz gitaraçalanı Con Maklaflinin 80-ci illərin əvvəlində yaratdığı məşhur «Mahavishnu Orchestra» kollektivi caz, rok, blüz, eləcə də hind musiqisinin ənənələrini orijinal tərzdə birləşdirmişdir. Maklaflin caz-roku simfonik musiqi ilə də əlaqələndirir — 1974-cü ildə London Simfonik Orkestri ilə birgə hazırladığı məşhur «Apocalypse» albomu buna gözəl nümunədir. Corc Benson əvvəlcə məharətli gitaraçı, sonralar istedadlı caz müğənnisi kimi də şöhrət qazanır. Pianoçu Çik Koria və onun rəhbərlik etdiyi «Return to Forever» qrupu caz-rok üslubunu Braziliya musiqisinin ecazkar ritmləri ilə zənginləşdirir. Daha bir qrup — «Weather Report» da caz-rokun inkişafına nəzərəçarpacaq təsir göstərmişdir. Onun buraxdığı «Heavy Weather» albomu Devisin «Bitches Brew» albomu ilə yanaşı, caz musiqisinin qızıl fonduna daxildir. Billi Kobhem (baraban), Yan Hammer (klavişli alətlər), Jan-Lyuk Lonti (skripka), Jako Pastorius, Con Patituçi (bas-gitara), El Dimeola və Pet Meteni (gitara) caz-rokun görkəmli təmsilçiləridir. Son illərdə caz musiqisinin taleyində heç bir köklü dəyişiklik baş verməmişdir. Caz-rok üslubunun yeni nəsli — Con Skofıld, Mayk Stern (gitara), Markus Miller (bas-gitara) və başqaları pərəstişkarlarını yeni uğurları ilə sevindirirlər. Keçmişə nəzər salan retrospektiv caz da yaranır.
90-cı illərin sonunda caz faktik olaraq yüzillik yubileyini qeyd edir. Lakin bu ecazkar musiqi cazibəsini, əhəmiyyətini əsla itirməmişdir, əksinə, tükənməz enerjisi və gümrahlığı ilə yeni-yeni nəsilləri getdikcə daha artıq özünə cəlb edir. Lui Armstronq, Dizzi Gillespi, Mayls Devisin şanlı ənənələri davam etdirilir.
İstinadlar
September 03, 2021
əsrdə, abş, xüsusən, zəncilər, tərəfindən, yaradılmış, musiqi, sənəti, məşhur, cazmenlərdən, armstronqu, göstərmək, olar, musiqisinin, tarixi, haqqında, redaktəxix, əsrin, sonunda, abş, missuri, ştatının, barlarında, yeni, üslubda, yaradılmış, musiqi, səslənmə. Caz XX esrde ABS da xususen zenciler terefinden yaradilmis musiqi seneti Meshur cazmenlerden Lui Armstronqu gostermek olar Caz musiqisinin tarixi haqqinda RedakteXIX esrin sonunda ABS in Missuri statinin barlarinda yeni uslubda yaradilmis musiqi seslenmeye baslanir Avropa musiqisinin enenelerini Sopen ve List yaradiciligini mars polka kimi meiset janrlarini zenci musiqisinin formalari ile qovusduran bu yeni uslub reqtaym adlanir ve az bir vaxtda o genis yayilir Faktik olaraq cazin ilkin merhelesini de mehz reqtaym teskil edir Lakin caz sozun heqiqi menasinda XX esrin evvelinde Nyu Orlean seherinde yaranmisdir Coxmilletli liman seheri olan Nyu Orleanda her cur musiqi hem reqtaym hem ispan ve fransiz musiqisi hem bluz Afrika Amerika ve Avropa xalq musiqi formalarinin kesismesinde yaranmis janr ve hem de kantri musiqisi Amerikanin ag ehalisinin enenevi musiqisi seslenerdi Mehz bu muxtelif menseli musiqi formalarinin sintezi neticesinde Nyu Orlean cazi ve yaxud enenevi caz yaranir Bu musiqini adeten qara musiqicilerden ibaret ansambllar ifa ederdi Lakin tezlikle caz musiqisi ag ehalinin diqqetini de ozune celb edir Qara caz la daha mehdud ekspressiyaya malik olan estradaya yaxin ag caz ve ya diksilend uslubu meydana cixir 20 ci illerin evvellerinde ABS in qara ehalisinin cenubdan simala kocmesi ile elaqedar gorkemli caz musiqicileri Nyu Orleandan Cikaqoya gelirler Cox kecmir ki hemin seher dunyanin en mohtesem caz merkezi kimi boyuk sohret qazanir Mehz burada caz musiqisi ilk defe qrammofon valina yazilir radio verilislerinde seslenir 20 ci illerin ve belke de butovlukde caz tarixinin en gorkemli musiqicisi zenci Lui Armstronqdur Onun virtuoz truba calmaq mehareti elece de nadir benzersiz sesi indiyedek caz ifacilari ucun bir etalon olaraq qalir 30 cu illerin evvelinde caz tarixinde bas vermis daha bir muhaciret dalgasi bu defe Cikaqodan Nyu Yorka yeni svinq uslubunun yaranmasina getirib cixarir svinq sozunun menasi yirgalanma yellenme dir Biq bend adi ile taninan ve terkiblerini xeyli genislendirmis bu ansambllar caza boyuk kommersiya uguru getirir Svinq krali klarnet calan Benni Qudmen gorkemli pianocu ve bestekar Duk Ellinqton ve istedadli tromboncalan Qlen Miller 30 cularin en meshur biq bendlerine rehberlik etmisler Gozel mugenni cazin birinci ledisi Ella Fitscerald da biq bendlerden birinde cixis etmisdir Onun ecazkar sesi ve improvizasiya qabiliyyeti bu gunedek caz musiqisinin en yuksek elcatmaz zirvelerinden hesab olunur 30 cu illerin sonunda Kanzas seherinde evvelce eksperiment xarakteri dasiyan modern caz ve ya bibop uslubu yaranir Bibopda esas diqqet orkestrin hemaheng seslenmesine deyil muxtelif aletlerin solo ifasina yetirilir 40 cilarin meshur cazmenleri saksafoncalan Carli Parker ve trubacalan Dizzi Gillespi bibopa dunya sohreti getirirler Carli Parkerin modern cazin inkisafinda oynadigi rolu cox vaxt Lui Armstronqun enenevi caz sahesindeki xidmetlerine beraber tuturlar Dizzi Gillespinin kesflerinden biri de caza Afrika Kuba ritmlerini daxil etmesidir 50 ci illerin evvelinde bir cox caz musiqicileri isti bibopdan uzaqlasib melodikliyi ve mulayim xarakteri ile secilen kul caz yeni serin caz uslubunu yaradirlar Bu uslubun banisi cazin en parlaq simalarindan biri trubacalan Mayls Devisdir Onun rehberlik etdiyi orkestr evveller caza hec de xas olmayan nefesli aletlerle zenginlesir Mayls Devis caz musiqisinde elektron aletlerin de tetbiq olunmasina terefdar cixir Hemin meyl 70 ci iller de Kaliforniyada Qerb sahilinin cazi adi ile taninmis caz musiqisinin yeni formasinin yaranmasi ile neticelenir Gorkemli pianocu Deyv Brubekin temsil etdiyi bu yeni uslub Avropa musiqisinin bir cox elametlerinden yaradicdiqla behrelenir Lakin caz perestiskarlari bu gun de ifadeli ehtirasli bibop uslubuna ustunluk vermekdedirler Bibopdan hard bop deyilen bir uslub da toremisdir Bu uslubu barabancalan Art Bleyki ve onun yaratdigi Jazz Messengers qrupu temsil edirler Hard mohkem demekdir ve dogrudan da hard bop musiqisi ozunun mohkem ritmi ile ferqlenir Burada Afrika musiqisinin heraretli ritmlerine genis meydan verilir 60 ci illerin en populyar caz uslubu fri cazdir fri serbest demekdir Onun en gorkemli numayendeleri saksafoncular Con Koltreyn ve Ornett Kolman sayilir Onlar caz musiqisinde improvizasiyani bir nov berpa edirler Koltreynin ifa terzi dinamik ve feal Kolmaninki ise mulayim ve tarazlasdirilmis xarakteri ile ferqlenirdi 60 ci illerin sonunda caz kompozisiyalarinda muasir rok musiqisinin xususiyyetleri tetbiq olunmaga baslayir Eyni zamanda rok musiqicileri de tez tez caz improvizasiyalarindan istifade edirler Bu qarsiliqli behrelenme neticesinde fyujn ve yaxud caz rok uslubu meydana cixir Onun ilk numayendesi meshur Mayls Devisin 1970 ci ilde buraxdigi Bishes Brew albomu indiyedek caz tarixinde en boyuk kommersiya uguru qazanmis disk hesab olunur Caz rokun sonraki inkisafi Mayls Devisin yetirmeleri Con Maklaflin ve Cik Koria elece de Corc Benson ve basqalarinin yaradiciliq axtarislari ile baglidir Caz rokun en virtuoz gitaracalani Con Maklaflinin 80 ci illerin evvelinde yaratdigi meshur Mahavishnu Orchestra kollektivi caz rok bluz elece de hind musiqisinin enenelerini orijinal terzde birlesdirmisdir Maklaflin caz roku simfonik musiqi ile de elaqelendirir 1974 cu ilde London Simfonik Orkestri ile birge hazirladigi meshur Apocalypse albomu buna gozel numunedir Corc Benson evvelce meharetli gitaraci sonralar istedadli caz mugennisi kimi de sohret qazanir Pianocu Cik Koria ve onun rehberlik etdiyi Return to Forever qrupu caz rok uslubunu Braziliya musiqisinin ecazkar ritmleri ile zenginlesdirir Daha bir qrup Weather Report da caz rokun inkisafina nezerecarpacaq tesir gostermisdir Onun buraxdigi Heavy Weather albomu Devisin Bitches Brew albomu ile yanasi caz musiqisinin qizil fonduna daxildir Billi Kobhem baraban Yan Hammer klavisli aletler Jan Lyuk Lonti skripka Jako Pastorius Con Patituci bas gitara El Dimeola ve Pet Meteni gitara caz rokun gorkemli temsilcileridir Son illerde caz musiqisinin taleyinde hec bir koklu deyisiklik bas vermemisdir Caz rok uslubunun yeni nesli Con Skofild Mayk Stern gitara Markus Miller bas gitara ve basqalari perestiskarlarini yeni ugurlari ile sevindirirler Kecmise nezer salan retrospektiv caz da yaranir 90 ci illerin sonunda caz faktik olaraq yuzillik yubileyini qeyd edir Lakin bu ecazkar musiqi cazibesini ehemiyyetini esla itirmemisdir eksine tukenmez enerjisi ve gumrahligi ile yeni yeni nesilleri getdikce daha artiq ozune celb edir Lui Armstronq Dizzi Gillespi Mayls Devisin sanli eneneleri davam etdirilir Istinadlar RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Caz amp oldid 6037273, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
