fbpx
Wikipedia

Anarxizm

Avqust 06, 2021

Anarxizm (q.yun. αναρχω –hakimiyyətsizlik) könüllü qurumlara əsaslanan özünü idarə edən cəmiyyətləri müdafiə edən siyasi fəlsəfədir. Bunlar əsasən dövlətsiz cəmiyyətlər olaraq təsvir olunur, lakin bəzi müəlliflərə görə bu qurumlar iyerarxiya olmayan azad birliklərdir. Anarxizm dövlətin arzu olunmaz, lazımsız və zərərli olduğu düşüncəsini əsas götürür

Anarxizmin rəmzi

Anarxizm əsas xüsusiyyətlərini özünü dövlətə münasibətdə göstərir. Bu cərəyana özlərini aid edən insanlar üçün dövlət şər mənbəyidir (zülm, müharibələr, repressiyalar, sosial parazitizm) və sosial münasibətlərin radikal şəkildə mükəmməlləşdirilməsinin yolu dövlətin dağıdılmasından və ləğvindən keçir. Anarxistlər siyasi mübarizə vasitəsi olan partiya, təşkilatlar və s. qurumlara neqativ münasibət bəsləyirlər. Anarxistlər "birbaşa təsir" taktikasına, yəni vətəndaşların dövlət hakimiyyətinə qarşı yönəlmiş birbaşa kütləvi aksiyalarına, həmçinin "ölümlə təbliğat"a – terrorçuluğa çox ciddi əhəmiyyət verirlər.

İndividualist anarxizmə görə, anarxizm siyasi mübarizə səviyyəsinə yüksəlmiş fərdi qiyamdır.

Anarxizmə onun cəmiyyətə təsirini və yayılmasını məhdudlaşdıran bəzi çatışmazlıqlar xasdır; bunlar mövcud ictimai institutlara və dövlətə alternativlər haqqında qeyri-müəyyən və utopik baxışlar, eyni zamanda, həddən artıq fərdiyyətçilik, nizamsızlıq, təşkilati zəifliklərdir. Lakin müasir cəmiyyətdə siyasi və sosial strukturların özündə belə hər zaman anarxik proqram və fəaliyyətləri qəbul edəcək və onlara meyillilik yaradacaq səbəblər və şərtlər mövcuddur; belə ki, həddən artıq bürokratizm bir çox hallarda dövlət əleyhinə əhval-ruhiyyənin geniş yayılmasına səbəb olur. Sosial və siyasi bərabərsizliyin mövcudluğu isə mülkiyyətin yenidən bölüşdürülməsi istəyinin güclənməsinə səbəb olur. İctimai davranışın sərtliyi və cəmiyyətdəki mühafizəkarlıq bir çox insanlar, xüsusilə də gənclər arasında kortəbii etirazlara səbəb olur və fərdi azadlıqlar uğrunda anarxist mübarizə meylini gücləndirir.

Anarxizmin əsas ideyası, iyerarxik bir qurumun - dövlət, din, patriarxat quruluş ya da iqtisadi elitalar - lazımsız olmaqdan əlavə daxili olaraq insanın bacarığının maksimallaşdırılmasına bir maneə olduğu fikridir. Anarxistlər ümumiyyətlə insanların özlərini yaradıcılıq, birgə iş və qarşılıqlı hörmət təməllərində idarə edə bilmə bacarığına sahib olduqlarına inanırlar. Gücün daxili olaraq zərər verici olduğuna və iqtidardakıların qaçınılmaz olaraq öz mənfəətləri ilə maraqlandıqlarına və özlərini seçənlərin yaxşılığından çox öz güclərini artırmağı hədəflədiklərinə inanırlar. Anarxistlər ümumiyyətlə əxlaqın fərdi bir məsələ olduğuna və ABŞ konstitusiyası kimi sekulyar qanunlar, ya da dini bir nüfuz tərəfindən diktə edilmiş qanunlar olmasından çox, digər fərdlər və cəmiyyətin yaxşılığı üçün sahib olduqları marağa söykənməsi lazım olduğuna inanırlar. Anarxist fəlsəfələrin çoxunda hər fərdin öz davranışlarından məsul olduğu ifadə edilir. Patriarxal idarə şəklinə əsaslanan idarəçilər, insanları özləri üçün düşünmək və davranmaqdan çəkindirərək, elita zümrənin onların yerinə qərar verdiyi və ehtiyaclarını qarşıladığı bir sistemi diktə edir; bu da insanlığını itirmiş bir sürünü yaradır. Hakimiyyət özünü haqsız yerə, ən fundamental fərdi əxlaqi qərarların alınmasında belə ən son hakim olaraq qəbul edəndə, məsələn nə üçün öldürülə biləcəyi, ya da nə üçün ölməyə dəyər olduğu kimi mövzularda (məcburi əsgərlik və abortda olduğu kimi), insan azadlığı ölçülməz şəkildə məhdudlaşdırılmış olur.

Anarxistlər çox fərqli təzyiq növləri arasındakı əlaqələrin fərqindədirlər (seksizm, irqçilik, heteroseksizm, sinifçilik və milliyyətçi şovinizm kimi) və bu səbəblə də digərlərinin davam etdiyi bir mühitdə ancaq birinə qarşı mübarizədə sıxlaşmanın faydasızlığının da fərqindədirlər. Anarxistlər dünyanı dəyişdirmək üçün istifadə edilən vasitələrin, bacarılması arzulanan nəticələrə uyğun olması lazım olduğuna inanırlar. Anarxistlər rəsmi təşkilatların varlığının lazımlılığı və hələ də mövcud olan dağıdıcı qurumların ancaq şiddət hərəkətləri ilə məhv edilə biləcəyi kimi mövzularda fərqli fikirlərə sahib olmaqla birlikdə, çoxu yalnız mövcud sistemi yıxmağın bir məqsəd olmadığı, yerinə qurulması hədəflənən daha insani və ağıllı yeni bir sistemin yaradılmasının da əhəmiyyətli olduğuna inanırlar.

Etimologiya

Bir çox müasir antropoloqlar ibtidai-icma quruluşu dövründə anarxizm olduğunu düşünürlər. Alberta Universitetində professor olan Harold Barclay bu anarxist dövrün min illər boyu davam etdiyini deyir. Feodal münasibətlərinin yarandığı dövrlərdə Çində Taoizm fəlsəfəsinin bir cərəyanı olaraq proto-anarxizm də görünür. Xüsusilə "Tao Te Çinq" əsərində ilkin təsirlər hiss olunur. Eramızdan əvvəl 300-cü illər Çinli filosof Bao Çinqyan imperatorların olmaması lazım olduğunu yazırdı. Qərbdə isə antik yunan fəlsəfəsinin nümayəndələri olan və eyni zamanda Stosizmin banisi Zeno və Kirenaik məktəbin banisi Aristip tərəfindən təbliğ olunurdu. Anarxiya sözünə bildiyimiz mənada ilk dəfə eramızdan əvvəl 476-cı ildə antik yunan dramaturqu Esxilin "Fiv əleyhinə yeddi sərkərdə" faciəsində rast gəlinir. Platon və Aristotel isə çox vaxt anarxiya ilə demokratiyanı bir tuturdular.

Tarixi inkişafı

Orta əsrlərin və yeni dövrün utopik əsərlərinin çoxu anarxist təfəkkürlə yaradılmışdır. Lakin bu təfəkkürlər bildiyimiz indiki anarxizm tipli deyildi. Bu düşüncələr daha çox dini məna daşıyırdı və əsasən də bu düşüncəli insanlar dini sektalarda toplaşırdı. Məşhur "Qarqantua və Pantaqruel" əsəri anarxist təfəkkürdə yazılmış əsərlərdən sayılır. Həmçinin hindu dövrü Amerikası da anarxiya hesab edilirdi. Anarxizm bildiyimiz mənada geniş şəkildə yalnız Paris inqilabından sonra istifadə edilməyə başladı.

Anarxizm nə deyil?

Anarxiyanın nə olduğunu göstərməkdən əlavə anarxiyanın nə olmadığını göstərmək də lazımdır.

Anarxiya kommunizm deyil. Anarxizm Marksist ideyalarla bir çox ortaq dəyəri daşısa da Marksist-Leninist düşüncədəki qruplar, anarxistlərin anti-avtoritar və fərdlərə maksimum azadlıq istəyən ideallarını tamamilə pozan partiya və proletariat diktaturası anlayışına ənənəvi olaraq əhəmiyyət verirlər. Ukrayna anarxistlərindən olan Nestor Maxno sürgündə yayımladığı "Delo truda" əsərində ixtisarla yazırdı:

"Kalinin keçən Rusiya Kommunist Partiyası 14-cü qurultayında Zinovyevin Buxarin və Ustrialovla eyni düşünmədiyini və tez-tez bərabərlik sözünü dediyini, bütün fəlsəfənin bərabərlik ideyası ətrafında qurulduğunu dediyinə görə əsəbləşdi və əlavə etdi: Kəndlilərlə fəhlələrin bərabərliyindən bəhs etmək olmaz, bu proletariat diktaturası məntiqi ilə əksdir. Kommunist olan və olmayan fəhlələrin bərabərliyindən də danıshmaq olmaz. Çünki birincilər iki dəfə yüksək maaş alır. Kommunistler arası bərabərlikdən də danışmayaq, fərqli vəzifələrdəkilər fərqli mövqe və fərqli maddi veziyyətə sahibdir.

Çox uzun olmayan bir zaman öncə Bolşeviklər başqa dilde danışırdılar. Bu siyasi cinayətləri bərabərlik bayrağı altında və SSRİ adını verdikləri çarlıq uğrunda edirlər. Bütün bunlara Bolşevik tanrılarının qana susamışlığından basqa cür ad vermək olmaz" Anarxizm libertarianlıq da deyil. Libertarianlar anarxistlərə çox oxşayırlar. Hər iki düşüncəli insanlar fərdi azadlıq və dövlətin məhvini düşünən insanlardır. Libertarianlar isə fərdi azadlığa daha çox önəm verirlər. Bir çox libertarian həm də anarxo-kapitalistdir. Libertarianlar yeri gələndə dövlətçi olurlar. Bu düşüncədəki libertarianlar üçün dövlət sadəcə polis rolunu oynamalı və təhlükəsizliyi qorumalıdır. Belə libertarianlara minarxist deyilir. Yəni dövlətin minimum gücə endirilməsi. Libertarianlıqda kapitalizm bir iqtisadi sistem olaraq görülsə də, anarxiyada bu yoxdur.

Anarxizm liberalizm deyil. Liberalizmin bir çox azadlıq dəyərini rəhbər tutması anarxiya ilə qarışdırıla bilir. Liberalizm dövlətdə bəzi reformların (səs vermək, toplaşma azadlığı və s.) olmasını, anarxizm isə bütün çökmüş qurumların yenilənməsini və dövlət müdaxiləsinin heç bir formasını daşımayan birbaşa hərəkət yolu ilə daha insani bir sistemin yaradılmasının lazımlı olduğunu müdafiə edir, yəni dövlətin məhvini. Anarxistlər dövlətdə çevriliş üçün hiyerarxiyanın ləğv edilməsi lazım olduğunu desələr də, liberallar buna elə də önəm vermir. Anarxistlər dövlətdə haqsızlıq baş alıb gedərsə bunun çarəsini vəzifədəki adamları dəyişmək deyil, qurumu birbaşa ləğv etməkdə görürlər. Bəzi anarxistlər, kiçik və lokal inkişafların belə qiymətli olduğu düşüncəsi ilə səs versələr və kütləvi mitinqlərdə iştirak etsələr də, bunların keçid pillələri olduğunun, inqilaba çatmaq üçün əvvəlcə bu pillələri addımlamağın lazımi olduğunu düşünür.

Anarxizm nihilizm də deyil. Nihilizm anarxizmin ekstremal versiyası olub, zor gücü tətbiq etmə, dağıdıcılıq və "hamı özü üçün" ideyalarını daşıyır. Anarxizm tam olaraq nihilizm də olmadığı kimi dövlət və dövlətçi qüvvələr tərəfindən çox vaxt anarxizmin özü kimi qələmə verilir. Təbii ki, anarxiyanın xaos ilə eyni mənaya gəlmədiyini uyduranlar da hakimiyyət olmasa cəmiyyətin məhv olacağını düşünən insanlardır. Anarxistlər təsirli, mütəşəkkil və ədalətli bir cəmiyyətin hiyerarxik olmayan, mərkəzdən idarə edilməyən və iştirakçı təməllər üzərində müvəffəqiyyətli ola biləcəyini müdafiə edir.

Anarxizm demokratiya deyil. Demokratiya hər bir fərdin cəmiyyəti idarəetməsində söz sahibi olmasına deyilir. Lakin bu "idarəetmə" sadəcə illüziya olmaqda qalır. Çünki səs çoxluğu sistemi ilə tutaq ki, 49% adamın dediyi yox 51% adamın dediyi qəbul edilir və azlıq da çoxluğun qəbul etdiyi qanuna tabe olmağa məcbur olur. Anarxizmdə isə belə bir haqsızlıq yoxdur. Kollektivist anarxizmdə kommunalar ortaq olaraq qanun qəbul etsə də, individual anarxizmə görə "eqoistlər birliyi" adlanan kommunaya bənzər qurumlar qərarları hər fərdin özünün seçdiyi formada təkcə özünə aid alır.

Anarxizmin qolları və nümayəndələri

İndividualist anarxizm - Alman filosof Maks Ştirner tərəfindən qurulmuşdur. Maks Ştirner Hegel məktəbinin yetirməsi idi. Lakin o Hegelin davamçıları olan Karl Marks və Fridrix Engelsdən ayrılmışdır. Marks kommunizmin, Ştirner isə individual anarxizmin əsasını qoymuşdur. Marks və Ştirnerin arasını yumşatmaq üçün Engels Marks’a Ştirneri "Azad olmuşlar içində ən müstəqili, ən bacarıqlısı və ən çalışqanı" olaraq göstərir. İndividualist anarxiya fərdin kütlədən daha önəmli olduğunu əsas tutan fəlsəfi cərəyandır. Emil Armand, Henri Toro kimi şəxslər tanınmış individualistlərdir.

Anarxo-kapitalizm - Şəxsi mülkiyyətin dövlət nəzarəti olmadan idarəsinə, iqtisadiyyatın siyasətlə yox qanunla idarə olunmasının tərəfdarı olan anarxist düşüncəsidir. Herbert Spenser ən tanınmış anarxo-kapitalistlərdəndir.

Kollektiv və Kommunist anarxizm - Fərqli anarxiya ideyalarıdır. Birinci cərəyan inqilabın başlanğıcını şəxsi mülkiyyətin ləğvində, ikinci cərəyan isə pulun ləğvində görür. Ən çox anarxist kollektivist anarxistdir. Bu cərəyanın və ümumiyyətlə anarxizmin ən böyük nümayəndəsi Mixail Bakunindir.

Anarxo-nasizm - "Milli dövlət" anlayışını rədd edən bu cərəyan Böyük Britaniyada yaranmışdır. Troy Southgate tərəfindən yaranan bu cərəyanın əsas hədəfi millətlərin bir-birindən aralı, dövlətsiz şəkildə qəbilə halında yaşamasıdır. 1998-ci ildə Milli İnqilabi Fraksiya adını verdiyi qurumla Böyük Britaniya dövlətçiliyinə son vermək istəsə də 2003-cü ildə fraksiyanı dağıtmışdı.

Anarxo-feminizm - Feminizm ilə anarxizmin ideallarını birləşdirir. Anarxo-feministler qadının sərbəstləşməsi və patriaxatın rolu üzərində klassik anarxistlərdən daha çox dayanırlar. Hər anarxo-feminist qadın olmur.

Və bunlar kimi daha çox qol.

Anarxiya və din

Anarxizm ilk olaraq Katolik kilsəsinə etiraz olaraq dini inkar edirdi çünki dövlətin bir nömrəli dəstəkçisi idi. Elə 1800-cü illərdə anarxistlərin şüarı - Ni Dieu ni maître! - Nə Allah nə də ağa! yarandı. Özünə anarxist deyən ilk insan olan Pyer Prodoun da "Allah pisdir" cümləsini yazmışdı. Emma Qoldman açıq şəkildə anarxizmin dinə müharibə elan etdiyindən yazırdı çünki anarxizm insanın hər cür buxovdan azad olmasını nəzərdə tutan ideologiyadır. Din də bu buxovlardan biridir. Bütün bunlara baxmayaraq buddist-anarxistlər, xristian-anarxistlər, iudaist-anarxistlər və müsəlman-anarxistlər də mövcuddur. İslamda ilk anarxizm izləri "Xaricilik" cərəyanında görünür. Onlar yüksək xəlifəlik və imamlıq vəzifəsinə İslam ehkamını bilən hər bir mömin müsəlmanın, hətta zəncinin seçilə biləcəyini deyirdi.

Mənbə

  • [1] Anarxizm nədir?


Avqust 06, 2021
anarxizm, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa, məqaləyə, uyğun, formada, mənbələr, əlavə, edib, vikipediyanı, zənginləşdirə, bilərsiniz, avqust, 2021, məqaləni, vikiləş. Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Anarxizm q yun anarxw hakimiyyetsizlik konullu qurumlara esaslanan ozunu idare eden cemiyyetleri mudafie eden siyasi felsefedir Bunlar esasen dovletsiz cemiyyetler olaraq tesvir olunur lakin bezi muelliflere gore bu qurumlar iyerarxiya olmayan azad birliklerdir Anarxizm dovletin arzu olunmaz lazimsiz ve zererli oldugu dusuncesini esas gotururAnarxizmin remzi Anarxizm esas xususiyyetlerini ozunu dovlete munasibetde gosterir Bu cereyana ozlerini aid eden insanlar ucun dovlet ser menbeyidir zulm muharibeler repressiyalar sosial parazitizm ve sosial munasibetlerin radikal sekilde mukemmellesdirilmesinin yolu dovletin dagidilmasindan ve legvinden kecir Anarxistler siyasi mubarize vasitesi olan partiya teskilatlar ve s qurumlara neqativ munasibet besleyirler Anarxistler birbasa tesir taktikasina yeni vetendaslarin dovlet hakimiyyetine qarsi yonelmis birbasa kutlevi aksiyalarina hemcinin olumle tebligat a terrorculuga cox ciddi ehemiyyet verirler Individualist anarxizme gore anarxizm siyasi mubarize seviyyesine yukselmis ferdi qiyamdir Anarxizme onun cemiyyete tesirini ve yayilmasini mehdudlasdiran bezi catismazliqlar xasdir bunlar movcud ictimai institutlara ve dovlete alternativler haqqinda qeyri mueyyen ve utopik baxislar eyni zamanda hedden artiq ferdiyyetcilik nizamsizliq teskilati zeifliklerdir Lakin muasir cemiyyetde siyasi ve sosial strukturlarin ozunde bele her zaman anarxik proqram ve fealiyyetleri qebul edecek ve onlara meyillilik yaradacaq sebebler ve sertler movcuddur bele ki hedden artiq burokratizm bir cox hallarda dovlet eleyhine ehval ruhiyyenin genis yayilmasina sebeb olur Sosial ve siyasi berabersizliyin movcudlugu ise mulkiyyetin yeniden bolusdurulmesi isteyinin guclenmesine sebeb olur Ictimai davranisin sertliyi ve cemiyyetdeki muhafizekarliq bir cox insanlar xususile de gencler arasinda kortebii etirazlara sebeb olur ve ferdi azadliqlar ugrunda anarxist mubarize meylini guclendirir Anarxizmin esas ideyasi iyerarxik bir qurumun dovlet din patriarxat qurulus ya da iqtisadi elitalar lazimsiz olmaqdan elave daxili olaraq insanin bacariginin maksimallasdirilmasina bir manee oldugu fikridir Anarxistler umumiyyetle insanlarin ozlerini yaradiciliq birge is ve qarsiliqli hormet temellerinde idare ede bilme bacarigina sahib olduqlarina inanirlar Gucun daxili olaraq zerer verici olduguna ve iqtidardakilarin qacinilmaz olaraq oz menfeetleri ile maraqlandiqlarina ve ozlerini secenlerin yaxsiligindan cox oz guclerini artirmagi hedeflediklerine inanirlar Anarxistler umumiyyetle exlaqin ferdi bir mesele olduguna ve ABS konstitusiyasi kimi sekulyar qanunlar ya da dini bir nufuz terefinden dikte edilmis qanunlar olmasindan cox diger ferdler ve cemiyyetin yaxsiligi ucun sahib olduqlari maraga soykenmesi lazim olduguna inanirlar Anarxist felsefelerin coxunda her ferdin oz davranislarindan mesul oldugu ifade edilir Patriarxal idare sekline esaslanan idareciler insanlari ozleri ucun dusunmek ve davranmaqdan cekindirerek elita zumrenin onlarin yerine qerar verdiyi ve ehtiyaclarini qarsiladigi bir sistemi dikte edir bu da insanligini itirmis bir surunu yaradir Hakimiyyet ozunu haqsiz yere en fundamental ferdi exlaqi qerarlarin alinmasinda bele en son hakim olaraq qebul edende meselen ne ucun oldurule bileceyi ya da ne ucun olmeye deyer oldugu kimi movzularda mecburi esgerlik ve abortda oldugu kimi insan azadligi olculmez sekilde mehdudlasdirilmis olur Anarxistler cox ferqli tezyiq novleri arasindaki elaqelerin ferqindedirler seksizm irqcilik heteroseksizm sinifcilik ve milliyyetci sovinizm kimi ve bu sebeble de digerlerinin davam etdiyi bir muhitde ancaq birine qarsi mubarizede sixlasmanin faydasizliginin da ferqindedirler Anarxistler dunyani deyisdirmek ucun istifade edilen vasitelerin bacarilmasi arzulanan neticelere uygun olmasi lazim olduguna inanirlar Anarxistler resmi teskilatlarin varliginin lazimliligi ve hele de movcud olan dagidici qurumlarin ancaq siddet hereketleri ile mehv edile bileceyi kimi movzularda ferqli fikirlere sahib olmaqla birlikde coxu yalniz movcud sistemi yixmagin bir meqsed olmadigi yerine qurulmasi hedeflenen daha insani ve agilli yeni bir sistemin yaradilmasinin da ehemiyyetli olduguna inanirlar Mundericat 1 Etimologiya 2 Tarixi inkisafi 3 Anarxizm ne deyil 4 Anarxizmin qollari ve numayendeleri 5 Anarxiya ve din 6 MenbeEtimologiya RedakteBir cox muasir antropoloqlar ibtidai icma qurulusu dovrunde anarxizm oldugunu dusunurler Alberta Universitetinde professor olan Harold Barclay bu anarxist dovrun min iller boyu davam etdiyini deyir Feodal munasibetlerinin yarandigi dovrlerde Cinde Taoizm felsefesinin bir cereyani olaraq proto anarxizm de gorunur Xususile Tao Te Cinq eserinde ilkin tesirler hiss olunur Eramizdan evvel 300 cu iller Cinli filosof Bao Cinqyan imperatorlarin olmamasi lazim oldugunu yazirdi Qerbde ise antik yunan felsefesinin numayendeleri olan ve eyni zamanda Stosizmin banisi Zeno ve Kirenaik mektebin banisi Aristip terefinden teblig olunurdu Anarxiya sozune bildiyimiz menada ilk defe eramizdan evvel 476 ci ilde antik yunan dramaturqu Esxilin Fiv eleyhine yeddi serkerde faciesinde rast gelinir Platon ve Aristotel ise cox vaxt anarxiya ile demokratiyani bir tuturdular Tarixi inkisafi RedakteOrta esrlerin ve yeni dovrun utopik eserlerinin coxu anarxist tefekkurle yaradilmisdir Lakin bu tefekkurler bildiyimiz indiki anarxizm tipli deyildi Bu dusunceler daha cox dini mena dasiyirdi ve esasen de bu dusunceli insanlar dini sektalarda toplasirdi Meshur Qarqantua ve Pantaqruel eseri anarxist tefekkurde yazilmis eserlerden sayilir Hemcinin hindu dovru Amerikasi da anarxiya hesab edilirdi Anarxizm bildiyimiz menada genis sekilde yalniz Paris inqilabindan sonra istifade edilmeye basladi Anarxizm ne deyil RedakteAnarxiyanin ne oldugunu gostermekden elave anarxiyanin ne olmadigini gostermek de lazimdir Anarxiya kommunizm deyil Anarxizm Marksist ideyalarla bir cox ortaq deyeri dasisa da Marksist Leninist dusuncedeki qruplar anarxistlerin anti avtoritar ve ferdlere maksimum azadliq isteyen ideallarini tamamile pozan partiya ve proletariat diktaturasi anlayisina enenevi olaraq ehemiyyet verirler Ukrayna anarxistlerinden olan Nestor Maxno surgunde yayimladigi Delo truda eserinde ixtisarla yazirdi Kalinin kecen Rusiya Kommunist Partiyasi 14 cu qurultayinda Zinovyevin Buxarin ve Ustrialovla eyni dusunmediyini ve tez tez beraberlik sozunu dediyini butun felsefenin beraberlik ideyasi etrafinda quruldugunu dediyine gore eseblesdi ve elave etdi Kendlilerle fehlelerin beraberliyinden behs etmek olmaz bu proletariat diktaturasi mentiqi ile eksdir Kommunist olan ve olmayan fehlelerin beraberliyinden de danishmaq olmaz Cunki birinciler iki defe yuksek maas alir Kommunistler arasi beraberlikden de danismayaq ferqli vezifelerdekiler ferqli movqe ve ferqli maddi veziyyete sahibdir Cox uzun olmayan bir zaman once Bolsevikler basqa dilde danisirdilar Bu siyasi cinayetleri beraberlik bayragi altinda ve SSRI adini verdikleri carliq ugrunda edirler Butun bunlara Bolsevik tanrilarinin qana susamisligindan basqa cur ad vermek olmaz Anarxizm libertarianliq da deyil Libertarianlar anarxistlere cox oxsayirlar Her iki dusunceli insanlar ferdi azadliq ve dovletin mehvini dusunen insanlardir Libertarianlar ise ferdi azadliga daha cox onem verirler Bir cox libertarian hem de anarxo kapitalistdir Libertarianlar yeri gelende dovletci olurlar Bu dusuncedeki libertarianlar ucun dovlet sadece polis rolunu oynamali ve tehlukesizliyi qorumalidir Bele libertarianlara minarxist deyilir Yeni dovletin minimum guce endirilmesi Libertarianliqda kapitalizm bir iqtisadi sistem olaraq gorulse de anarxiyada bu yoxdur Anarxizm liberalizm deyil Liberalizmin bir cox azadliq deyerini rehber tutmasi anarxiya ile qarisdirila bilir Liberalizm dovletde bezi reformlarin ses vermek toplasma azadligi ve s olmasini anarxizm ise butun cokmus qurumlarin yenilenmesini ve dovlet mudaxilesinin hec bir formasini dasimayan birbasa hereket yolu ile daha insani bir sistemin yaradilmasinin lazimli oldugunu mudafie edir yeni dovletin mehvini Anarxistler dovletde cevrilis ucun hiyerarxiyanin legv edilmesi lazim oldugunu deseler de liberallar buna ele de onem vermir Anarxistler dovletde haqsizliq bas alib gederse bunun caresini vezifedeki adamlari deyismek deyil qurumu birbasa legv etmekde gorurler Bezi anarxistler kicik ve lokal inkisaflarin bele qiymetli oldugu dusuncesi ile ses verseler ve kutlevi mitinqlerde istirak etseler de bunlarin kecid pilleleri oldugunun inqilaba catmaq ucun evvelce bu pilleleri addimlamagin lazimi oldugunu dusunur Anarxizm nihilizm de deyil Nihilizm anarxizmin ekstremal versiyasi olub zor gucu tetbiq etme dagidiciliq ve hami ozu ucun ideyalarini dasiyir Anarxizm tam olaraq nihilizm de olmadigi kimi dovlet ve dovletci quvveler terefinden cox vaxt anarxizmin ozu kimi qeleme verilir Tebii ki anarxiyanin xaos ile eyni menaya gelmediyini uyduranlar da hakimiyyet olmasa cemiyyetin mehv olacagini dusunen insanlardir Anarxistler tesirli mutesekkil ve edaletli bir cemiyyetin hiyerarxik olmayan merkezden idare edilmeyen ve istirakci temeller uzerinde muveffeqiyyetli ola bileceyini mudafie edir Anarxizm demokratiya deyil Demokratiya her bir ferdin cemiyyeti idareetmesinde soz sahibi olmasina deyilir Lakin bu idareetme sadece illuziya olmaqda qalir Cunki ses coxlugu sistemi ile tutaq ki 49 adamin dediyi yox 51 adamin dediyi qebul edilir ve azliq da coxlugun qebul etdiyi qanuna tabe olmaga mecbur olur Anarxizmde ise bele bir haqsizliq yoxdur Kollektivist anarxizmde kommunalar ortaq olaraq qanun qebul etse de individual anarxizme gore eqoistler birliyi adlanan kommunaya benzer qurumlar qerarlari her ferdin ozunun secdiyi formada tekce ozune aid alir Anarxizmin qollari ve numayendeleri RedakteIndividualist anarxizm Alman filosof Maks Stirner terefinden qurulmusdur Maks Stirner Hegel mektebinin yetirmesi idi Lakin o Hegelin davamcilari olan Karl Marks ve Fridrix Engelsden ayrilmisdir Marks kommunizmin Stirner ise individual anarxizmin esasini qoymusdur Marks ve Stirnerin arasini yumsatmaq ucun Engels Marks a Stirneri Azad olmuslar icinde en musteqili en bacariqlisi ve en calisqani olaraq gosterir Individualist anarxiya ferdin kutleden daha onemli oldugunu esas tutan felsefi cereyandir Emil Armand Henri Toro kimi sexsler taninmis individualistlerdir Anarxo kapitalizm Sexsi mulkiyyetin dovlet nezareti olmadan idaresine iqtisadiyyatin siyasetle yox qanunla idare olunmasinin terefdari olan anarxist dusuncesidir Herbert Spenser en taninmis anarxo kapitalistlerdendir Kollektiv ve Kommunist anarxizm Ferqli anarxiya ideyalaridir Birinci cereyan inqilabin baslangicini sexsi mulkiyyetin legvinde ikinci cereyan ise pulun legvinde gorur En cox anarxist kollektivist anarxistdir Bu cereyanin ve umumiyyetle anarxizmin en boyuk numayendesi Mixail Bakunindir Anarxo nasizm Milli dovlet anlayisini redd eden bu cereyan Boyuk Britaniyada yaranmisdir Troy Southgate terefinden yaranan bu cereyanin esas hedefi milletlerin bir birinden arali dovletsiz sekilde qebile halinda yasamasidir 1998 ci ilde Milli Inqilabi Fraksiya adini verdiyi qurumla Boyuk Britaniya dovletciliyine son vermek istese de 2003 cu ilde fraksiyani dagitmisdi Anarxo feminizm Feminizm ile anarxizmin ideallarini birlesdirir Anarxo feministler qadinin serbestlesmesi ve patriaxatin rolu uzerinde klassik anarxistlerden daha cox dayanirlar Her anarxo feminist qadin olmur Ve bunlar kimi daha cox qol Anarxiya ve din RedakteAnarxizm ilk olaraq Katolik kilsesine etiraz olaraq dini inkar edirdi cunki dovletin bir nomreli destekcisi idi Ele 1800 cu illerde anarxistlerin suari Ni Dieu ni maitre Ne Allah ne de aga yarandi Ozune anarxist deyen ilk insan olan Pyer Prodoun da Allah pisdir cumlesini yazmisdi Emma Qoldman aciq sekilde anarxizmin dine muharibe elan etdiyinden yazirdi cunki anarxizm insanin her cur buxovdan azad olmasini nezerde tutan ideologiyadir Din de bu buxovlardan biridir Butun bunlara baxmayaraq buddist anarxistler xristian anarxistler iudaist anarxistler ve muselman anarxistler de movcuddur Islamda ilk anarxizm izleri Xaricilik cereyaninda gorunur Onlar yuksek xelifelik ve imamliq vezifesine Islam ehkamini bilen her bir momin muselmanin hetta zencinin secile bileceyini deyirdi Menbe Redakte 1 Anarxizm nedir Menbe https az wikipedia org w index php title Anarxizm amp oldid 5567536, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.