fbpx
Wikipedia

Ələsgər Məmmədov (şərqşünas)

Avqust 09, 2021

Ələsgər Cəfər oğlu Məmmədov (10 oktyabr 1919, Bakı – 29 yanvar 2000, Bakı) — şərqşünas alim, pedaqoji elmlər doktoru, professor, əməkdar elm xadimi, Azərbaycanda müasir ərəbşünaslığın banisi.(Qeyd: Rəsmi sənədlərdə alimin adı Əli Əsgər Məmmədov yazılmışdır).

Ələsgər Məmmədov
Ələsgər Cəfər oğlu Məmmədov
Doğum tarixi
Doğum yeri Bakı
Vəfat tarixi (80 yaşında)
Vəfat yeri Azərbaycan, Bakı
Vətəndaşlığı Azərbaycan
Elm sahəsi Şərqşünas
Elmi dərəcəsi Pedaqoji elmlər doktoru (1994)
Elmi adı Professor (1967)
İş yeri
Təhsili

Həyatı

Ələsgər Məmmədov 10 oktyabr 1919-cu ildə Bakının Keşlə kəndində anadan olmuş, 5 yaşından ata və anasını itirmiş, əmisinin himayəsində yaşamışdır. 7 illik məktəbi bitirdikdən sonra N.Nərimanov adına Bakı Sənaye Texnikumuna (1933-1937) daxil olmuş, təqribən 14-15 yaşından etibarən müstəqil həyata başlamışdır. Sonralar Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunun xarici dillər fakültəsinin alman dili şöbəsini (1937-1941), Moskva Hərbi Xarici Dillər İnstitutunun ərəb dili şöbəsini (1941-1944) bitirmişdir.

Əmək fəaliyyətinə Bakı Xüsusi Hərbi Dəniz Məktəbində alman dilinin tədrisi ilə başlamış Ələsgər Məmmədov 1945-ci ilin fevralından 1947-ci ilin avqust ayınadək SSRİ Xarici İşlər Nazirliyində Yaxın Şərq Ölkələri şöbəsinin böyük referenti vəzifəsində çalışmışdır. İşlədiyi 2 il yarım ərzində Almaniya Xarici İşlər Nazirliyinin ələ keçirilmiş diplomatik sənədlərinin böyük bir qismini (30-dan artıq) alman dilindən rus dilinə tərcümə etmişdir. SSRİ Xarici İşlər Nazirliyinin xətti ilə 1945-ci ilin dekabr ayından 1946-cı ilin fevral ayınadək Nürnberq Beynəlxalq Hərbi Tribunalda alman dili tərcüməçisi kimi iştirak etmişdir. Ələsgər Məmmədov həmin prosesdə iştirak edən iki azərbaycanlıdan biri olmuşdur (digəri: Ənvər Nazim oğlu Məmmədov).

Ələsgər Məmmədov həyatının bu dövrü haqqında bildirirdi ki, gənc mütəxəssis kimi alman dilindən imtahan verərkən, imtahanı qəbul edən məşhur alim, alman dili qrammatikasının müəllifi Qrabor-Passak ondan razı qalmış və Qrabor-Passakın məsləhəti ilə o, alman dili tərcüməçisi kimi Nürnberq beynəlxalq hərbi tribunalına göndərilmişdir.

Qeyd etmək lazımdır ki, Nürnberq prosesində iştirak edərkən Ələsgər Məmmədovun 26 yaşı var idi. Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının "Nürnberq mühakiməsi (1945)" məqaləsində Ələsgər Məmmədovun Nürnberq mühakiməsində Sovet nümayəndəliyi tərkibində alman dili tərcüməçisi kimi iştirak etməsi göstərilmişdir.

Elmi fəaliyyəti

Ələsgər Məmmədov 1947-ci ilin avqust ayından Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki Bakı Dövlət Universiteti) Şərqşünaslıq fakültəsində çalışmışdır. O, 1947-1950 illərdə Universitetdə baş müəllim vəzifəsində işləmiş, 1948-1950 illərdə ərəb dili ixtisası üzrə aspiranturaya daxil olmuş, 1953-cü ildə filologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsini almışdır. 1954-cü ildə dosent, 1967-ci ildə professor olan Ə.Məmmədov 1992-ci ildə əməkdar elm xadimi, 1994-cü ildə isə pedaqoji elmlər doktoru alimlik dərəcəsini almış və Azərbaycanda müdafiə etmədən doktorluq dərəcəsi alan ilk alim olmuşdur. Alimlərin dediyinə görə, onun yazdığı hər bir dərslik doktorluq dərəcəsi almaq üçün kifayət idi.

Ələsgər Məmmədov 1957-ci ildə Azərbaycanda ərəbşünaslıq məktəbinin əsasını qoymuşdur. Bu məktəbin ilk tələbələrindən olan, AMEA-nın müxbir üzvü, fəlsəfə elmləri doktoru, professor Zakir Məmmədov tərtibçisi olduğu və tərcümələrin əksəriyyətini etdiyi "Şərq fəlsəfəsi (IX-XII əsrlər)" (Bakı Dövlət Universiteti nəşriyyatı, 1999) kitabını professor Ələsgər Məmmədov tərəfindən əsası qoyulmuş Azərbaycan ərəbşünaslıq məktəbinin 40 illiyinə ithaf etmişdir.

Ə.Məmmədov Ərəb dili kafedrasını yaradaraq 29 il onun müdiri işləmişdir. O, Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsində "Ərəb ölkələrinə yayım" şöbəsinin yaradılmasının təşəbbüskarlarından biri və ilk redaktoru olmuş, "Dostluq" cəmiyyətinin yaranmasında yaxından iştirak etmişdir.

Ə.Məmmədov ərəb və alman dillərindən başqa ingilis, fransız, fars dillərini də gözəl bilmişdir. Ə.Məmmədov ərəb dilinin tədrisinə yenilik gətirməklə onu Avropa üsuluna uyğunlaşdırmış, ana dili ilə müqayisəli şəkildə hazırlamışdır. Bu qayda ilə tələbələr ərəb dilini tez mənimsəyir, 4-5 ilə mükəmməl öyrənə bilirlər. Məhz bununla əlaqədar Ə.Məmmədov "Ərəb dilinin açarını tapmışam" deyərdi. Bir pedaqoq kimi Ələsgər Məmmədov əvəzsiz müəllim idi. O, dərs prosesində bu çətin dili öyrədərkən ciddi tələbkarlığı ilə yanaşı, incə yumoru ilə tələbələrində zehni yüngüllük yaradardı. Onun metodu bu gün də müəllim işləyən davamçıları üçün ənənə şəklini alıb.

Ələsgər Məmmədovun 573 səhifədən ibarət ilk "Ərəb dili" dərsliyi Sovet İttifaqında 1958-ci ildə kütləvi tirajla (5000 nüsxə) buraxılmış, təkcə Azərbaycanda deyil, Tacikistan, Özbəkistan və başqa yerlərdə də istifadə edilmişdi. Alim ali məktəblərin I və II kurs Azərbaycan və rus bölmələrində oxuyan tələbələr üçün "Ərəb dili" və "Arabskiy yazık" dərslikləri, "Ərəb dilinin qısa kursu", İlahiyyat fakültəsinin tələbələri üçün "Ərəb dili" dərsliyi, II-XI siniflər üçün də dərsliklər yazmışdır. 1972-ci ildə I və II kurs Azərbaycan bölməsi üçün yazdığı "Ərəb dili" kitabı sifarişə əsasən 22 ölkəyə göndərilmişdir. 1980-ci ildə çapdan çıxmış I və II kurs rus bölməsi üçün "Arabskiy yazık" kitabı nəinki Azərbaycanda, həmçinin Moskva, Lvov, Kiyev, Daşkənd və digər şəhərlərin ali məktəblərində dərslik kimi istifadə edilir.

Ə.Məmmədovun Bakı Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsi ərəb filologiyası şöbəsinin I və II kursları üçün olan "Ərəb dili" dərsliyi 2013-cü ildə çapdan çıxmışdır.

Ə.Məmmədov orta və ali məktəblər üçün rus və Azərbaycan dillərində yazılmış 30-dan çox ərəb dili dərsliyinin müəllifidir. Orta əsr ərəbdilli mənbələrin tədqiqində onun məktəbinin nümayəndələrinin xidməti böyükdür.

Ələsgər Məmmədov məktəbinin nümayəndələri ərəb ölkələrində tərcüməçi kimi də fəaliyyət göstərirlər. Alim özü bu barədə müsahibələrinin birində bildirirdi ki, tələbələrimin əksəriyyəti İraq, Suriya, Sudan, İordaniya, Küveyt, Yəmən, Ədən, Misir, Liviya, Tunis və Əlcəzairdə tərcüməçi və diplomat işləyirlər. Misir, İraq, İordaniya və başqa ərəb ölkələrinin bir sıra qəzet və jurnallarında Ə.Məmmədov haqqında geniş materiallar verilmişdir.

Ə.Məmmədov Azərbaycanın ərəb ölkələri ilə əlaqələrinin möhkəmlənməsində də iştirak etmişdir. Alim müsahibələrində bu barədə qeyd etmişdir: "Mən dəfələrlə İraq, Misir və Suriyada rəsmi nümayəndə heyətinin tərkibində olmuşam. 1963-cü ilin mart ayında isə Misirdə sovet maarif işçilərinin nümayəndə heyətinin sədri kimi getmişdim".

Ələsgər Məmmədovu "Azərbaycan ərəbşünaslıq elminin banisi, patriarxı" adlandıran ərəbşünas alim Nəriman Qasımoğlu yazırdı ki, əgər Türkiyədə ərəbcəni 10-15 ilə mükəmməl öyrənmək mümkündürsə, Bakıda Ələsgər müəllimin üslubu ilə bu, 4-5 il müddətində başa gələ bilir.

Bir çox ölkələr üçün ərəbşünas kadrların hazırlanması işində də Ələsgər Məmmədovun xidməti böyükdür. Alim 1990-ci ildə verdiyi müsahibəsində bu məsələyə toxunarkən yazırdı ki, vaxtilə öz milli mütəxəssisi olmayan Azərbaycanda indi Bolqarıstan, ADR, Macarıstan, Vyetnam, Laos, Monqolustan və Kuba üçün ərəbşünas kadrlar hazırlanır.

1 dekabr 1999-cu ildə Bakı Dövlət Universitetində Azərbaycanda müasir ərəbşünaslığın banisi Ələsgər Məmmədovun anadan olmasının 80, elmi-pedaqoji fəaliyyətinin 60 illiyinə həsr edilmiş elmi sessiya keçirilmişdir.

Azərbaycan Dövlət Teleradio Verilişləri Şirkətinin "Aztelefilm" Yaradıcılıq Birliyi tərəfindən Ələsgər Məmmədovun həyatından bəhs edən "Ömürdən qalan izlər" adlı tammetrajlı film çəkilmişdir.

Xidmətləri ilə Müəllimlərin müəllimi kimi yüksək bir ad qazanmış Ələsgər Məmmədovun həyat və fəaliyyəti haqqında həmkarları, tələbələri, ümumiyyətlə, onun yaradıcılığını qiymətləndirənlər tərəfindən çoxlu sayda məqalələr yazılmışdır.

Ələsgər Məmmədov və Nürnberq prosesi

 
1945-ci ildə Nürnberq Beynəlxalq Hərbi Tribunalında iştirak üçün Ələsgər Məmmədova verilmiş buraxılış vəsiqəsinin üzü
 
1945-ci ildə Nürnberq Beynəlxalq Hərbi Tribunalında iştirak üçün Ələsgər Məmmədova verilmiş buraxılış vəsiqəsinin arxası

Azərbaycanda ərəbşünaslıq məktəbinin əsasını qoymuş Ələsgər Məmmədov SSRİ Xarici İşlər Nazirliyinin xətti ilə 1945-ci ilin dekabr ayından 1946-cı ilin fevral ayınadək Nürnberq Beynəlxalq Hərbi Tribunalında alman dili tərcüməçisi kimi iştirak etmişdir. O, həmin prosesdə iştirak edən yeganə azərbaycanlı olmuşdur.

 
1946-cı ildə Nürnberq Beynəlxalq Hərbi Tribunalında iştirak üçün Ələsgər Məmmədova verilmiş buraxılış vəsiqəsinin üzü
 
1946-cı ildə Nürnberq Beynəlxalq Hərbi Tribunalında iştirak üçün Ələsgər Məmmədova verilmiş buraxılış vəsiqəsinin arxası

Ələsgər Məmmədov Nürnberq prosesi haqqında müsahibələrindən birində bildirirdi ki, mühakiməyə 24 nəfər baş hərbi cani cəlb edilmişdi. Lakin müttəhimlər kürsüsündə yalnız 21 cani oturmuşdu. Baş canilərdən Qustav Krupp sağalmaz xəstə idi, Robert Ley özünü öldürmüş, Martin Borman isə yoxa çıxmışdı. Nürnberq Beynəlxalq Hərbi Tribunalı 1945-ci il noyabrın 20-dən 1946-cı ilin oktyabrın 1-nə kimi davam etmişdi. Məhkəmənin 403 açıq iclası olmuş, 116 şahid və 143 yazılı ifadə dinlənilmiş, 200 mindən artıq sənəd araşdırılmışdı.

Cinayətlərin törədilməsində baş canilərlə yanaşı, Nasist Partiyası, ali dövlət orqanları, eses dəstələri, ordu, gənc hitlerçilər təşkilatı və b. günahlandırıldı. Onlara qarşı ittihamlar tutarlı faktlarla sübut edildi. Baş hərbi canilər haqqında hökm 1946-cı il 30 sentyabrdan 1 oktyabra keçən gecə elan olundu. Canilər bir-bir çağrılır və hökmü dinləyirdilər.

Nürnberq prosesi 11 ay davam etmiş, Ələsgər Məmmədov isə orada 2 ay yarım - 11 dekabr 1945-ci ildən 20 fevral 1946-cı ilə kimi iştirak etmişdir. Alim bu barədə bildirmişdir ki, əsas işim alman dilindən rus dilinə yazılı şəkildə sənədlər tərcümə etmək idi. Bəzən istintaqları tərcümə etməyə çağırılırdım. Böyüklü-kiçikli 30-dan artıq sənəd tərcümə etdim.

Ələsgər Məmmədov Nürnberq prosesi haqqında qeyd edirdi ki, əvvəl-əvvəl müttəhimlər məhkəmə iclaslarında çıxış edən İngiltərə, Amerika və Fransanın nümayəndələrini diqqətlə dinləyir, SSRİ-dən olan nümayəndələrə isə etinasız yanaşırdılar. Çox keçmədi bizim nümayəndə heyətinin gətirdiyi tutarlı dəlillər müttəhimləri onlara xüsusi diqqətlə qulaq asmağa məcbur etdi. Salonda müttəhimlərin oturduqları yerlə mənim oturduğum yer çox yaxın idi. Gerinq 2-3 addımlığımda əyləşmişdi. O çox vaxt çənəsini qarşıdakı söykənəcəyə söykəyərdi, R.Hess əzilib-büzülərdi, Rozenberq dırnaqlarını çeynəyərdi. Müttəhimlər içərisində V.Keytel daim nəsə yazar, yazmayanda isə qələmin başını ağzında saxlayardı. Y.Ştreyxer demək olar ki, həmişə mürgələyər, K.Dyonits, E.Reder və Q.Şaxt isə özlərini çox ciddi aparırdılar.

Ələsgər Məmmədov müsahibəsində belə bir faktı da xatırladır: 1943-cü ildə Sovet ordusu tərəfindən əsir alınmış 6-cı ordunun komandanı feldmarşal Fon Paulus şahid kimi məhkəmə salonuna girəndə müttəhimlər əvvəl-əvvəl bərk həyəcanlandılar. Onlar inana bilmirdilər ki, Paulus özünü öldürməyib, sağdır (Almaniyada söz yayılıbmış ki, o özünü öldürüb). Lakin tədricən müttəhimlərin üzündəki bu həyəcan nifrətlə əvəz olundu.

Qeyd etmək lazımdır ki, Nürnberq prosesində iştirak edərkən Ələsgər Məmmədovun 26 yaşı var idi.

Ədəbiyyat

  • Xalidə İbrahimova, Rahil Bürcəliyev. Nürnberq məhkəməsinin canlı şahidi. Ələsgər Məmmədovla müsahibə. "Millət" qəzeti, 5.II.1998

İstinadlar

  1. ↑ Görkəmli şərqşünas-alim Əli Əsgər Məmmədovun xatirəsinə. Bakı Universitetinin Xəbərləri. Humanitar elmlər seriyası. № 2. 2002
  2. ↑ Ərəbşünas alim. Rizvan Cümşüdoğlunun Ələsgər Məmmədovla müsahibəsi. "Azərbaycan" qəzeti, 4 may 1990-cı il
  3. Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. VII cild. Bakı, 1983
  4. Vasim Məmmədəliyev, Elxan Əzizov. Görkəmli ərəbşünas. "Azərbaycan müəllimi" qəzeti, 8 dekabr 1989-cu il
  5. Zülfüqar Şahsevənli. Böyük alim, bənzərsiz ziyalı. "Günay" qəzeti, 10 oktyabr 2000-ci il
  6. Ülkər Zakirqızı (Məmmədova). Azərbaycan ərəbşünaslığının nur mənbəyi. "525-ci qəzet", 16 aprel 2009-cu il
  7. Əli Əsgər Məmmədovun “Ərəb dili” dərsliyi yenidən nəfis tərtibatda çapdan çıxmışdır[ölü keçid]
  8. Nəriman Qasımoğlu. Şəhid Ələsgər Məmmədov. "Azadlıq" qəzeti, 1 fevral 2000-ci i
  9. ↑ Ərəbşünas alim. Rizvan Cümşüdoğlunun Ələsgər Məmmədovla müsahibəsi. "Azərbaycan" qəzeti, 4.V.1990
  10. ↑ Elşən. Nürnberq prosesinin tərcüməçilərindən biri müstəqil Azərbaycan Respublikasının vətəndaşıdır. Ələsgər Məmmədovla müsahibə. "525-ci qəzet", 30.XI.1995

Avqust 09, 2021
ələsgər, məmmədov, şərqşünas, ələsgər, cəfər, oğlu, məmmədov, oktyabr, 1919, bakı, yanvar, 2000, bakı, şərqşünas, alim, pedaqoji, elmlər, doktoru, professor, əməkdar, xadimi, azərbaycanda, müasir, ərəbşünaslığın, banisi, qeyd, rəsmi, sənədlərdə, alimin, adı, ə. Elesger Cefer oglu Memmedov 10 oktyabr 1919 Baki 29 yanvar 2000 Baki serqsunas alim pedaqoji elmler doktoru professor emekdar elm xadimi Azerbaycanda muasir erebsunasligin banisi Qeyd Resmi senedlerde alimin adi Eli Esger Memmedov yazilmisdir Elesger MemmedovElesger Cefer oglu MemmedovDogum tarixi 10 oktyabr 1919Dogum yeri BakiVefat tarixi 29 yanvar 2000 80 yasinda Vefat yeri Azerbaycan BakiVetendasligi AzerbaycanElm sahesi SerqsunasElmi derecesi Pedaqoji elmler doktoru 1994 Elmi adi Professor 1967 Is yeri BDUTehsili Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Universiteti Mundericat 1 Heyati 2 Elmi fealiyyeti 3 Elesger Memmedov ve Nurnberq prosesi 4 Edebiyyat 5 IstinadlarHeyati RedakteElesger Memmedov 10 oktyabr 1919 cu ilde Bakinin Kesle kendinde anadan olmus 5 yasindan ata ve anasini itirmis emisinin himayesinde yasamisdir 7 illik mektebi bitirdikden sonra N Nerimanov adina Baki Senaye Texnikumuna 1933 1937 daxil olmus teqriben 14 15 yasindan etibaren musteqil heyata baslamisdir Sonralar Azerbaycan Pedaqoji Institutunun xarici diller fakultesinin alman dili sobesini 1937 1941 Moskva Herbi Xarici Diller Institutunun ereb dili sobesini 1941 1944 bitirmisdir 1 Emek fealiyyetine Baki Xususi Herbi Deniz Mektebinde alman dilinin tedrisi ile baslamis Elesger Memmedov 1945 ci ilin fevralindan 1947 ci ilin avqust ayinadek SSRI Xarici Isler Nazirliyinde Yaxin Serq Olkeleri sobesinin boyuk referenti vezifesinde calismisdir Islediyi 2 il yarim erzinde Almaniya Xarici Isler Nazirliyinin ele kecirilmis diplomatik senedlerinin boyuk bir qismini 30 dan artiq alman dilinden rus diline tercume etmisdir SSRI Xarici Isler Nazirliyinin xetti ile 1945 ci ilin dekabr ayindan 1946 ci ilin fevral ayinadek Nurnberq Beynelxalq Herbi Tribunalda alman dili tercumecisi kimi istirak etmisdir Elesger Memmedov hemin prosesde istirak eden iki azerbaycanlidan biri olmusdur digeri Enver Nazim oglu Memmedov 1 Elesger Memmedov heyatinin bu dovru haqqinda bildirirdi ki genc mutexessis kimi alman dilinden imtahan vererken imtahani qebul eden meshur alim alman dili qrammatikasinin muellifi Qrabor Passak ondan razi qalmis ve Qrabor Passakin mesleheti ile o alman dili tercumecisi kimi Nurnberq beynelxalq herbi tribunalina gonderilmisdir 2 Qeyd etmek lazimdir ki Nurnberq prosesinde istirak ederken Elesger Memmedovun 26 yasi var idi Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasinin Nurnberq muhakimesi 1945 meqalesinde Elesger Memmedovun Nurnberq muhakimesinde Sovet numayendeliyi terkibinde alman dili tercumecisi kimi istirak etmesi gosterilmisdir 3 Elmi fealiyyeti RedakteElesger Memmedov 1947 ci ilin avqust ayindan Azerbaycan Dovlet Universitetinin indiki Baki Dovlet Universiteti Serqsunasliq fakultesinde calismisdir O 1947 1950 illerde Universitetde bas muellim vezifesinde islemis 1948 1950 illerde ereb dili ixtisasi uzre aspiranturaya daxil olmus 1953 cu ilde filologiya elmleri namizedi alimlik derecesini almisdir 1954 cu ilde dosent 1967 ci ilde professor olan E Memmedov 1992 ci ilde emekdar elm xadimi 1994 cu ilde ise pedaqoji elmler doktoru alimlik derecesini almis ve Azerbaycanda mudafie etmeden doktorluq derecesi alan ilk alim olmusdur Alimlerin dediyine gore onun yazdigi her bir derslik doktorluq derecesi almaq ucun kifayet idi 1 Elesger Memmedov 1957 ci ilde Azerbaycanda erebsunasliq mektebinin esasini qoymusdur Bu mektebin ilk telebelerinden olan AMEA nin muxbir uzvu felsefe elmleri doktoru professor Zakir Memmedov tertibcisi oldugu ve tercumelerin ekseriyyetini etdiyi Serq felsefesi IX XII esrler Baki Dovlet Universiteti nesriyyati 1999 kitabini professor Elesger Memmedov terefinden esasi qoyulmus Azerbaycan erebsunasliq mektebinin 40 illiyine ithaf etmisdir E Memmedov Ereb dili kafedrasini yaradaraq 29 il onun mudiri islemisdir O Azerbaycan Televiziya ve Radio Verilisleri Komitesinde Ereb olkelerine yayim sobesinin yaradilmasinin tesebbuskarlarindan biri ve ilk redaktoru olmus Dostluq cemiyyetinin yaranmasinda yaxindan istirak etmisdir 4 E Memmedov ereb ve alman dillerinden basqa ingilis fransiz fars dillerini de gozel bilmisdir 5 E Memmedov ereb dilinin tedrisine yenilik getirmekle onu Avropa usuluna uygunlasdirmis ana dili ile muqayiseli sekilde hazirlamisdir Bu qayda ile telebeler ereb dilini tez menimseyir 4 5 ile mukemmel oyrene bilirler Mehz bununla elaqedar E Memmedov Ereb dilinin acarini tapmisam deyerdi 1 Bir pedaqoq kimi Elesger Memmedov evezsiz muellim idi O ders prosesinde bu cetin dili oyrederken ciddi telebkarligi ile yanasi ince yumoru ile telebelerinde zehni yungulluk yaradardi Onun metodu bu gun de muellim isleyen davamcilari ucun enene seklini alib 6 Elesger Memmedovun 573 sehifeden ibaret ilk Ereb dili dersliyi Sovet Ittifaqinda 1958 ci ilde kutlevi tirajla 5000 nusxe buraxilmis tekce Azerbaycanda deyil Tacikistan Ozbekistan ve basqa yerlerde de istifade edilmisdi Alim ali mekteblerin I ve II kurs Azerbaycan ve rus bolmelerinde oxuyan telebeler ucun Ereb dili ve Arabskiy yazik derslikleri Ereb dilinin qisa kursu Ilahiyyat fakultesinin telebeleri ucun Ereb dili dersliyi II XI sinifler ucun de derslikler yazmisdir 1972 ci ilde I ve II kurs Azerbaycan bolmesi ucun yazdigi Ereb dili kitabi sifarise esasen 22 olkeye gonderilmisdir 1980 ci ilde capdan cixmis I ve II kurs rus bolmesi ucun Arabskiy yazik kitabi neinki Azerbaycanda hemcinin Moskva Lvov Kiyev Daskend ve diger seherlerin ali mekteblerinde derslik kimi istifade edilir 1 E Memmedovun Baki Dovlet Universitetinin Serqsunasliq fakultesi ereb filologiyasi sobesinin I ve II kurslari ucun olan Ereb dili dersliyi 2013 cu ilde capdan cixmisdir 7 E Memmedov orta ve ali mektebler ucun rus ve Azerbaycan dillerinde yazilmis 30 dan cox ereb dili dersliyinin muellifidir Orta esr erebdilli menbelerin tedqiqinde onun mektebinin numayendelerinin xidmeti boyukdur Elesger Memmedov mektebinin numayendeleri ereb olkelerinde tercumeci kimi de fealiyyet gosterirler Alim ozu bu barede musahibelerinin birinde bildirirdi ki telebelerimin ekseriyyeti Iraq Suriya Sudan Iordaniya Kuveyt Yemen Eden Misir Liviya Tunis ve Elcezairde tercumeci ve diplomat isleyirler 2 Misir Iraq Iordaniya ve basqa ereb olkelerinin bir sira qezet ve jurnallarinda E Memmedov haqqinda genis materiallar verilmisdir 2 E Memmedov Azerbaycanin ereb olkeleri ile elaqelerinin mohkemlenmesinde de istirak etmisdir Alim musahibelerinde bu barede qeyd etmisdir Men defelerle Iraq Misir ve Suriyada resmi numayende heyetinin terkibinde olmusam 1963 cu ilin mart ayinda ise Misirde sovet maarif iscilerinin numayende heyetinin sedri kimi getmisdim 2 Elesger Memmedovu Azerbaycan erebsunasliq elminin banisi patriarxi adlandiran erebsunas alim Neriman Qasimoglu yazirdi ki eger Turkiyede erebceni 10 15 ile mukemmel oyrenmek mumkundurse Bakida Elesger muellimin uslubu ile bu 4 5 il muddetinde basa gele bilir 8 Bir cox olkeler ucun erebsunas kadrlarin hazirlanmasi isinde de Elesger Memmedovun xidmeti boyukdur Alim 1990 ci ilde verdiyi musahibesinde bu meseleye toxunarken yazirdi ki vaxtile oz milli mutexessisi olmayan Azerbaycanda indi Bolqaristan ADR Macaristan Vyetnam Laos Monqolustan ve Kuba ucun erebsunas kadrlar hazirlanir 2 1 dekabr 1999 cu ilde Baki Dovlet Universitetinde Azerbaycanda muasir erebsunasligin banisi Elesger Memmedovun anadan olmasinin 80 elmi pedaqoji fealiyyetinin 60 illiyine hesr edilmis elmi sessiya kecirilmisdir Azerbaycan Dovlet Teleradio Verilisleri Sirketinin Aztelefilm Yaradiciliq Birliyi terefinden Elesger Memmedovun heyatindan behs eden Omurden qalan izler adli tammetrajli film cekilmisdir Xidmetleri ile Muellimlerin muellimi kimi yuksek bir ad qazanmis Elesger Memmedovun heyat ve fealiyyeti haqqinda hemkarlari telebeleri umumiyyetle onun yaradiciligini qiymetlendirenler terefinden coxlu sayda meqaleler yazilmisdir Elesger Memmedov ve Nurnberq prosesi Redakte 1945 ci ilde Nurnberq Beynelxalq Herbi Tribunalinda istirak ucun Elesger Memmedova verilmis buraxilis vesiqesinin uzu 1945 ci ilde Nurnberq Beynelxalq Herbi Tribunalinda istirak ucun Elesger Memmedova verilmis buraxilis vesiqesinin arxasi Azerbaycanda erebsunasliq mektebinin esasini qoymus Elesger Memmedov SSRI Xarici Isler Nazirliyinin xetti ile 1945 ci ilin dekabr ayindan 1946 ci ilin fevral ayinadek Nurnberq Beynelxalq Herbi Tribunalinda alman dili tercumecisi kimi istirak etmisdir O hemin prosesde istirak eden yegane azerbaycanli olmusdur 1 1946 ci ilde Nurnberq Beynelxalq Herbi Tribunalinda istirak ucun Elesger Memmedova verilmis buraxilis vesiqesinin uzu 1946 ci ilde Nurnberq Beynelxalq Herbi Tribunalinda istirak ucun Elesger Memmedova verilmis buraxilis vesiqesinin arxasi Elesger Memmedov Nurnberq prosesi haqqinda musahibelerinden birinde bildirirdi ki muhakimeye 24 nefer bas herbi cani celb edilmisdi Lakin muttehimler kursusunde yalniz 21 cani oturmusdu Bas canilerden Qustav Krupp sagalmaz xeste idi Robert Ley ozunu oldurmus Martin Borman ise yoxa cixmisdi Nurnberq Beynelxalq Herbi Tribunali 1945 ci il noyabrin 20 den 1946 ci ilin oktyabrin 1 ne kimi davam etmisdi Mehkemenin 403 aciq iclasi olmus 116 sahid ve 143 yazili ifade dinlenilmis 200 minden artiq sened arasdirilmisdi Cinayetlerin toredilmesinde bas canilerle yanasi Nasist Partiyasi ali dovlet orqanlari eses desteleri ordu genc hitlerciler teskilati ve b gunahlandirildi Onlara qarsi ittihamlar tutarli faktlarla subut edildi Bas herbi caniler haqqinda hokm 1946 ci il 30 sentyabrdan 1 oktyabra kecen gece elan olundu Caniler bir bir cagrilir ve hokmu dinleyirdiler 9 Nurnberq prosesi 11 ay davam etmis Elesger Memmedov ise orada 2 ay yarim 11 dekabr 1945 ci ilden 20 fevral 1946 ci ile kimi istirak etmisdir Alim bu barede bildirmisdir ki esas isim alman dilinden rus diline yazili sekilde senedler tercume etmek idi Bezen istintaqlari tercume etmeye cagirilirdim Boyuklu kicikli 30 dan artiq sened tercume etdim 9 Elesger Memmedov Nurnberq prosesi haqqinda qeyd edirdi ki evvel evvel muttehimler mehkeme iclaslarinda cixis eden Ingiltere Amerika ve Fransanin numayendelerini diqqetle dinleyir SSRI den olan numayendelere ise etinasiz yanasirdilar Cox kecmedi bizim numayende heyetinin getirdiyi tutarli deliller muttehimleri onlara xususi diqqetle qulaq asmaga mecbur etdi Salonda muttehimlerin oturduqlari yerle menim oturdugum yer cox yaxin idi Gerinq 2 3 addimligimda eylesmisdi O cox vaxt cenesini qarsidaki soykeneceye soykeyerdi R Hess ezilib buzulerdi Rozenberq dirnaqlarini ceyneyerdi Muttehimler icerisinde V Keytel daim nese yazar yazmayanda ise qelemin basini agzinda saxlayardi Y Streyxer demek olar ki hemise murgeleyer K Dyonits E Reder ve Q Saxt ise ozlerini cox ciddi aparirdilar 10 Elesger Memmedov musahibesinde bele bir fakti da xatirladir 1943 cu ilde Sovet ordusu terefinden esir alinmis 6 ci ordunun komandani feldmarsal Fon Paulus sahid kimi mehkeme salonuna girende muttehimler evvel evvel berk heyecanlandilar Onlar inana bilmirdiler ki Paulus ozunu oldurmeyib sagdir Almaniyada soz yayilibmis ki o ozunu oldurub Lakin tedricen muttehimlerin uzundeki bu heyecan nifretle evez olundu 10 Qeyd etmek lazimdir ki Nurnberq prosesinde istirak ederken Elesger Memmedovun 26 yasi var idi Edebiyyat RedakteXalide Ibrahimova Rahil Burceliyev Nurnberq mehkemesinin canli sahidi Elesger Memmedovla musahibe Millet qezeti 5 II 1998Istinadlar Redakte 1 2 3 4 5 6 Gorkemli serqsunas alim Eli Esger Memmedovun xatiresine Baki Universitetinin Xeberleri Humanitar elmler seriyasi 2 2002 1 2 3 4 5 Erebsunas alim Rizvan Cumsudoglunun Elesger Memmedovla musahibesi Azerbaycan qezeti 4 may 1990 ci il Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi VII cild Baki 1983 Vasim Memmedeliyev Elxan Ezizov Gorkemli erebsunas Azerbaycan muellimi qezeti 8 dekabr 1989 cu il Zulfuqar Sahsevenli Boyuk alim benzersiz ziyali Gunay qezeti 10 oktyabr 2000 ci il Ulker Zakirqizi Memmedova Azerbaycan erebsunasliginin nur menbeyi 525 ci qezet 16 aprel 2009 cu il Eli Esger Memmedovun Ereb dili dersliyi yeniden nefis tertibatda capdan cixmisdir olu kecid Neriman Qasimoglu Sehid Elesger Memmedov Azadliq qezeti 1 fevral 2000 ci i 1 2 Erebsunas alim Rizvan Cumsudoglunun Elesger Memmedovla musahibesi Azerbaycan qezeti 4 V 1990 1 2 Elsen Nurnberq prosesinin tercumecilerinden biri musteqil Azerbaycan Respublikasinin vetendasidir Elesger Memmedovla musahibe 525 ci qezet 30 XI 1995Menbe https az wikipedia org w index php title Elesger Memmedov serqsunas amp oldid 6078042, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.