Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Nürnberq prosesi - III Reyxin rəhbərləri üzərində baş verən beynəlxalq məhkəmə prosesi.
Hadisələr
Nürnberq prosesi, İkinci Dünya Müharibəsinin qalib Müttəfiq dövlətləri tərəfindən məğlubiyyətə uğradılmış Nasist rejminin öndə gələn şəxsiyyətlərini mühakimə etmək üçün 1945-1949-cu illərdə qurduqları məhkəmədir. Bu məhkəmələr, İkinci Dünya Müharibəsindən sonra Soyuq Müharibənin hələ tam olaraq ortaya çıxmadığı, hüquqiliyin ön planda olduğu dönəmdə Nasist rejiminin şok edici vəhşətlərinə bir reaksiya olaraq qurulmuşlardır. Hərbi məhkəmələr ABŞ, İngiltərə, Fransa və Rusiyanın hakimlərindən təşkil olumuşdu və mühakimə edilən öndə gələn şəxsiyyətlər arasında Martin Borman, Rudolf Hess, Yoahim von Ribbentrop var idi. Bu insanlar ve nasist liderləri dört cinayətlə ittiham olunurdular: 1)Sülhə qarşı sui-qəsd 2)Sülhə qarşı cinayətlər 3)Müharibə cinayətləri 4) İnsanlığa qarşı cinayətlər Ən məşhur olan birinci məhkmədə en yuxarı pillədəki 22 nasist lider mühakimə olundu; 12 nəfər ölüm cəzası, 7 nəfər həbs cəzası aldı, 3 nəfər isə sərbəst buraxıldı. Bu məhkəmənin ardından ümumilikdə 177 nəfərin mühakimə olunduğu 12 məhkəmə daha reallaşdırıldı, 24 nəfər ölüm cəzasına məhkum olundu.
İştirakçılar
Hər dörd ölkə tərəfindən bir baş hakim, alternativ hakim və prokuror təmin edilmişdir. Məhkəmənin hakimləri:
-Geoffrey Lawrence (Böyük Britaniya baş hakimi və məhkəmə sədri) - Norman Birkett (Böyük Britaniya alternativ hakimi) - Francis Biddle ( ABŞ baş hakimi) - John Parker ( ABŞ alternativ hakimi) - Henri Donnedieu de Vabres (Fransız baş hakim) - Robert Falco (Fransız alternativ hakim) - Iona Nikitchenko (SSRİ hakimi) - Alexander Volchkov (SSRİ alternativ hakimi)
Verilən iddianamə:
1. Sülhə qarşı işlənən cinayətə və ya sui-qəsddə ortaq olmaq 2. Sülhə qarşı döyüş icra, təcavüzkarlıq və digər cinayətləri başlamaq və planlamaq 3. Müharibə cinayətləri 4. İnsanlığa qarşı cinayətlər
Günahlandırılıb bəraət qazanan (I), günahkar olan (G), ittiham olunmayan (O)
| Adı | Günahlandırmalar | Cəzası | Qeydlər |
|---|---|---|---|
| 1 2 3 4 | |||
| Martin Bormann | I O G G | Ölüm | Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyası katibi olaraq Hessin xələfi. Qiyabi ölümə məhkum edildi. Intiharından sonra qalıqları 1972-ci ildə tapdı |
| Karl Dönitz | I G G O | 10 il | Kriegsmarinein 1943-cü ilə qədər ki lideridir. Hitlerin ölümündən sonra Almaniyanın dövlət başçısı oldu. 1936-ci ildəki London Dəniz Razılaşmasını pozuntu etməkdən günahkar hesab edildi. |
| Hans Frank | I O G G | Ölüm | 1933-1945-ci illər arası Nasist Almaniyasının hüquq lideri oldu. 1939-1945-ci illər arasında işğal edilən Polşada general və qubernator oldu. |
| Wilfelm Frick | I G G G | Ölüm | 1933-1945-ci illər arası Nasist Almaniyasında Daxili İşlər Naziri olub. |
| Hans Fritzsche | I I I O | Bəraət | Populyar radio şərhçisi və Nasist Almaniyası zamanı Propoqanda Nazirliyinin xəbər hissəsi sədri idi. Hitlerin və Joseph Goebbelsin intiharından sonra təslim olmuşdur. |
| Walther Funk | I G G G | Ömürlük həbs | Hitlerin İqtisadiyyat Naziri olmuşdur. Reichsbank-ın sədri olmuşdur. 16 may 1957-ci ildə səhhətində problemlər olduğu üçün azadlığa buraxıldı. 31 may 1960-cı ildə vəfat etdi. |
| Hermann Göring | G G G G | Ölüm | Reichsmarschall, 1935-1945-ci illər arası Luftwaffe komandiri, müharibənin son illərində Nasist iyerarxiyasında Hitlerdən sonra ikinci adam idi. Onun xələfi idi. Edam edilməsinə az vaxt qalmış zamanda zəhər içərək intihar etmişdir. |
| Rudolf Hess | G G I I | Ömürlük həbs | Hitlerin vəkili. 1941-ci ildə İngiltərə ilə sülh görüşmələri etmək üçün təyyarəsi ilə İsveçrəyə getdi və həbs olundu.Ölənə qədər Spandau Həbsxanasında saxlanıldı. |
| Alfred Jodl | G G G G | Ölüm | 1938-1945-ci illə arası OKW şefi olmuşdur. Edamından sonra 1953-cü ildə Alman məhkəməsi tərəfindən haqlı çıxarıldı. |
| Ernst Kaltenbrunner | I O G G | Ölüm | 1943-1945-ci illər arasında RSHA-nın sədri oldu. Einsatzgruppen və toplama düşərgələrindəki bir çox ölüm əmrini verdi. |
| Wilhelm Keitel | G G G G | Ölüm | Adolf Hitlerin ən sadiq və güvənli köməkçilərindən biri. 1938-1945 |
| Gustav Krupp von Bohlen und Halbach | I I I I | Sağlamlığındakı problemlərə görə iddiası qaldırıldı | Böyük Nazi sənayeçisi idi. Krupp şirkətlərinin 1912-1945-ci illərindəki idarəçisi idi. Sağlamlığı məhkəmə araşdırmasına uyğun deyildi. 16 yanvar 1950-ci ildə vəfat etdi. |
| Robert Ley | I I I I | Məhkəmə qərarı bildirməmişdən qabaq intihar edib | Alman Əmək Cəbhəsinin sədri olub. 25 oktyabr 1945-ci ildə ittiham olunmasından qabaq intihar edərək özünü öldürüb |
| Baron Konstantin von Neurath | G G G G | 15 il | 1932-1938-ci illər arası Xarici İşlər Naziri işləmiş. 1938-ci ildə vəzifəsini Ribbentropa təhvil verdi. Daha sonra Bohemia və Moraviada qubernator işləmişdir (1939-1943). Hitler ilə anlaşılmamazlıq səbəbi ilə istefa etmişdir. Azadlığa çıxdıqdan sonra 6 noyabr 1954-cü ildə vəfat etmişdir. |
| Franz von Papen | I I O O | Bəraət | 1932-ci ildə Almaniya kansleri işləmiş. 1935-1938-ci illər arası Avstriyada səfir işləmiş və 1939-1944-cü illər arası Türkiyədə səfir işləmiş . Nürnberq məhkəməsindən bəraət almasına baxmayaraq von Papen Alman de-naziləşdirmə məhkəməsi tərəfindən 1947-ci ildə müharibə cinayətkarı olaraq cəzalandırıldı və 8 il ağır işlərə məhkum edildi. 2 il xidmət etdikdən sonra əhv edildi. |
| Erich Raeder | G G G O | Ömürlük həbs | 1928-ci ildən 1943-cü ilə kimi Kriegsmarine-də komandir işləmiş. |
| Joachim von Ribbentrop | G G G G | Ölüm | 1936-1938-ci illər arası Böyük Britaniyada səfir işləmiş. 1938-1945-ci illər arası Almaniya Xarici İşlər Naziri işləmişdir. |
| Alfred Rosenberg | G G G G | Ölüm | İrq nəzəriyyəsi ideoloqu. Sonradan işğal edilən şərq bölgəsi sədri.(1941-1945) |
| Fritz Sauckel | I I G G | Ölüm | 1942-1945-ci illər arası Nazi kölə işçi proqramının səlahiyyətlisi idi |
| Dr. Hjalmar Schacht | I I O O | Bəraət | Tanınmış bankir və iqtisadçı. 1934-1937-ci illər arası İqtisadiyyat Naziri. |
| Baldur von Schirach | I O O G | 20 il | 1933-1940-cı illər arası Hitler Gəncliyi lideri idi. Məhkəmədə peşman lığını bildirmişdi. |
| Arthur Seyss-Inquart | I G G G | Ölüm | 1938-ci ildə Avstriya konsleri 1939-1940-cı iilər arası Polşada Frankın köməkçisi işləyib. Daha sonra 1940-1945-ci illərdə işğal altında olan Hollandiyada Reich Komisarı işləyib. Məhkəmədə peşman olduğunu bildirmişdir. |
| Albert Speer | I I G G | 20 il | Hitlerin sevimli memarı və dostu. 1942-ci ildən etibarən Silahlanma Naziri işləmiş. Silahların istehsalında işğal olunmuş ərazilərdə kölə işçilərin istifadəsindən cavabdeh idi. Məhkəmədə peşman lığını bildirmişdi. |
| Julius Streicher | I O O G | Ölüm | 1922-1940-cı illər arası həftəlik qəzet Der Stürmer-in nəşiriyyatçısı idi. |
İstinadlar
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Nurnberq prosesi III Reyxin rehberleri uzerinde bas veren beynelxalq mehkeme prosesi HadiselerNurnberq prosesi Ikinci Dunya Muharibesinin qalib Muttefiq dovletleri terefinden meglubiyyete ugradilmis Nasist rejminin onde gelen sexsiyyetlerini muhakime etmek ucun 1945 1949 cu illerde qurduqlari mehkemedir Bu mehkemeler Ikinci Dunya Muharibesinden sonra Soyuq Muharibenin hele tam olaraq ortaya cixmadigi huquqiliyin on planda oldugu donemde Nasist rejiminin sok edici vehsetlerine bir reaksiya olaraq qurulmuslardir Herbi mehkemeler ABS Ingiltere Fransa ve Rusiyanin hakimlerinden teskil olumusdu ve muhakime edilen onde gelen sexsiyyetler arasinda Martin Borman Rudolf Hess Yoahim von Ribbentrop var idi Bu insanlar ve nasist liderleri dort cinayetle ittiham olunurdular 1 Sulhe qarsi sui qesd 2 Sulhe qarsi cinayetler 3 Muharibe cinayetleri 4 Insanliga qarsi cinayetler En meshur olan birinci mehkmede en yuxari pilledeki 22 nasist lider muhakime olundu 12 nefer olum cezasi 7 nefer hebs cezasi aldi 3 nefer ise serbest buraxildi Bu mehkemenin ardindan umumilikde 177 neferin muhakime olundugu 12 mehkeme daha reallasdirildi 24 nefer olum cezasina mehkum olundu IstirakcilarHer dord olke terefinden bir bas hakim alternativ hakim ve prokuror temin edilmisdir Mehkemenin hakimleri Geoffrey Lawrence Boyuk Britaniya bas hakimi ve mehkeme sedri Norman Birkett Boyuk Britaniya alternativ hakimi Francis Biddle ABS bas hakimi John Parker ABS alternativ hakimi Henri Donnedieu de Vabres Fransiz bas hakim Robert Falco Fransiz alternativ hakim Iona Nikitchenko SSRI hakimi Alexander Volchkov SSRI alternativ hakimi Verilen iddianame 1 Sulhe qarsi islenen cinayete ve ya sui qesdde ortaq olmaq 2 Sulhe qarsi doyus icra tecavuzkarliq ve diger cinayetleri baslamaq ve planlamaq 3 Muharibe cinayetleri 4 Insanliga qarsi cinayetler Gunahlandirilib beraet qazanan I gunahkar olan G ittiham olunmayan O Adi Gunahlandirmalar Cezasi Qeydler1 2 3 4Martin Bormann I O G G Olum Nasional Sosialist Alman Fehle Partiyasi katibi olaraq Hessin xelefi Qiyabi olume mehkum edildi Intiharindan sonra qaliqlari 1972 ci ilde tapdiKarl Donitz I G G O 10 il Kriegsmarinein 1943 cu ile qeder ki lideridir Hitlerin olumunden sonra Almaniyanin dovlet bascisi oldu 1936 ci ildeki London Deniz Razilasmasini pozuntu etmekden gunahkar hesab edildi Hans Frank I O G G Olum 1933 1945 ci iller arasi Nasist Almaniyasinin huquq lideri oldu 1939 1945 ci iller arasinda isgal edilen Polsada general ve qubernator oldu Wilfelm Frick I G G G Olum 1933 1945 ci iller arasi Nasist Almaniyasinda Daxili Isler Naziri olub Hans Fritzsche I I I O Beraet Populyar radio serhcisi ve Nasist Almaniyasi zamani Propoqanda Nazirliyinin xeber hissesi sedri idi Hitlerin ve Joseph Goebbelsin intiharindan sonra teslim olmusdur Walther Funk I G G G Omurluk hebs Hitlerin Iqtisadiyyat Naziri olmusdur Reichsbank in sedri olmusdur 16 may 1957 ci ilde sehhetinde problemler oldugu ucun azadliga buraxildi 31 may 1960 ci ilde vefat etdi Hermann Goring G G G G Olum Reichsmarschall 1935 1945 ci iller arasi Luftwaffe komandiri muharibenin son illerinde Nasist iyerarxiyasinda Hitlerden sonra ikinci adam idi Onun xelefi idi Edam edilmesine az vaxt qalmis zamanda zeher icerek intihar etmisdir Rudolf Hess G G I I Omurluk hebs Hitlerin vekili 1941 ci ilde Ingiltere ile sulh gorusmeleri etmek ucun teyyaresi ile Isvecreye getdi ve hebs olundu Olene qeder Spandau Hebsxanasinda saxlanildi Alfred Jodl G G G G Olum 1938 1945 ci ille arasi OKW sefi olmusdur Edamindan sonra 1953 cu ilde Alman mehkemesi terefinden haqli cixarildi Ernst Kaltenbrunner I O G G Olum 1943 1945 ci iller arasinda RSHA nin sedri oldu Einsatzgruppen ve toplama dusergelerindeki bir cox olum emrini verdi Wilhelm Keitel G G G G Olum Adolf Hitlerin en sadiq ve guvenli komekcilerinden biri 1938 1945Gustav Krupp von Bohlen und Halbach I I I I Saglamligindaki problemlere gore iddiasi qaldirildi Boyuk Nazi senayecisi idi Krupp sirketlerinin 1912 1945 ci illerindeki idarecisi idi Saglamligi mehkeme arasdirmasina uygun deyildi 16 yanvar 1950 ci ilde vefat etdi Robert Ley I I I I Mehkeme qerari bildirmemisden qabaq intihar edib Alman Emek Cebhesinin sedri olub 25 oktyabr 1945 ci ilde ittiham olunmasindan qabaq intihar ederek ozunu oldurubBaron Konstantin von Neurath G G G G 15 il 1932 1938 ci iller arasi Xarici Isler Naziri islemis 1938 ci ilde vezifesini Ribbentropa tehvil verdi Daha sonra Bohemia ve Moraviada qubernator islemisdir 1939 1943 Hitler ile anlasilmamazliq sebebi ile istefa etmisdir Azadliga cixdiqdan sonra 6 noyabr 1954 cu ilde vefat etmisdir Franz von Papen I I O O Beraet 1932 ci ilde Almaniya kansleri islemis 1935 1938 ci iller arasi Avstriyada sefir islemis ve 1939 1944 cu iller arasi Turkiyede sefir islemis Nurnberq mehkemesinden beraet almasina baxmayaraq von Papen Alman de nazilesdirme mehkemesi terefinden 1947 ci ilde muharibe cinayetkari olaraq cezalandirildi ve 8 il agir islere mehkum edildi 2 il xidmet etdikden sonra ehv edildi Erich Raeder G G G O Omurluk hebs 1928 ci ilden 1943 cu ile kimi Kriegsmarine de komandir islemis Joachim von Ribbentrop G G G G Olum 1936 1938 ci iller arasi Boyuk Britaniyada sefir islemis 1938 1945 ci iller arasi Almaniya Xarici Isler Naziri islemisdir Alfred Rosenberg G G G G Olum Irq nezeriyyesi ideoloqu Sonradan isgal edilen serq bolgesi sedri 1941 1945 Fritz Sauckel I I G G Olum 1942 1945 ci iller arasi Nazi kole isci proqraminin selahiyyetlisi idiDr Hjalmar Schacht I I O O Beraet Taninmis bankir ve iqtisadci 1934 1937 ci iller arasi Iqtisadiyyat Naziri Baldur von Schirach I O O G 20 il 1933 1940 ci iller arasi Hitler Gencliyi lideri idi Mehkemede pesman ligini bildirmisdi Arthur Seyss Inquart I G G G Olum 1938 ci ilde Avstriya konsleri 1939 1940 ci iiler arasi Polsada Frankin komekcisi isleyib Daha sonra 1940 1945 ci illerde isgal altinda olan Hollandiyada Reich Komisari isleyib Mehkemede pesman oldugunu bildirmisdir Albert Speer I I G G 20 il Hitlerin sevimli memari ve dostu 1942 ci ilden etibaren Silahlanma Naziri islemis Silahlarin istehsalinda isgal olunmus erazilerde kole iscilerin istifadesinden cavabdeh idi Mehkemede pesman ligini bildirmisdi Julius Streicher I O O G Olum 1922 1940 ci iller arasi heftelik qezet Der Sturmer in nesiriyyatcisi idi IstinadlarHemcinin baxNurnberq prosesinde teqsirlendirilen sexslerin siyahisiXarici kecidlerVikianbarda Nurnberq prosesi ile elaqeli mediafayllar var