Əski and — Bibliyanın həcmcə daha böyük, birinci bölməsi. 39 kitabdan ibarət olub, e.ə. 3–2 əsrlərdə tamamlanmışdır. Yəhudilər və xristianlar tərəfindən Müqəddəs Yazılar kimi qəbul olunur. Yəhudilər Əhdi-Ətiqə Tanax deyirlər. Tanax 3 hissədən ibarətdir: Tövrat (תּוֹרָה Tora), Peyğəmbərlər (נְבִיאִים Nəviim) və Yazılar (כְּתוּבִים Kətuvim). "Tanax" adı bu üç hissənin ibrani dilindəki baş hərflərinin birləşməsindən meydana gələn sözdür (Ta-Na-X).
Tanaxda və Əhdi-Ətiqdə kitabların sıralanması
İudaizmdə (Tanaxda) və xristianlıqda (Əhdi-Ətiqdə) kitabların sıralanma və kateqoriyalara bölünmə ənənələri fərqlidir.
Tanax
Əhdi-Ətiq
Tövrat: Yaradılış Çıkış Levililər Saylar Qanunun Təkrarı
Tövrat: Yaradılış Çıkış Levililər Saylar Qanunun Təkrarı
Arapçalar: Yəhudi ərəbcəsi · Yəhudi Bağdad ərəbcəsi · Yəhudi Mərakeş ərəbcəsi · Yəhudi İraq ərəbcəsi · Yəhudi Tripoli ərəbcəsi · Yəhudi Tunis ərəbcəsi · Yəhudi Yəmən ərəbcəsi
Diğer: Kayla · Yəhudi Bərbəricəsi
Hint-Avrupa
Cermen: Yeşiviş · Yidiş · Yingliş
Roman: İtalkian · Katalanik · Ladino · Lusitanik · Şuadit · Yəhudi Araqoncası · Yəhudi Latincası · Zarfatik
Əhdi-Ətiq, xüsusən yunan dilinə tərcüməsi Septuaginta erkən xristiankilsəsinin Müqəddəs Yazıları idi. Sinoplu Markion (təqr. 100–160) kimi Əhdi-Ətiqi rədd edən müəllimlər Kilsə tərəfindən qəbul edilmirdi. İsa Məsih Özü Əhdi-Ətiqin əbədi olaraq Müqəddəs Yazı olacağını öyrədirdi. Xristianlığın Əhdi-Ətiqə münasibətini məşhur kilsə atası Avqustinin sözü ilə yekunlaşdırmaq olar: "Novum Testamentum in Vetere latet, Vetus Testamentum in Novo patet" – latın dilindən tərcümə: Yeni əhd (Əhdi-Cədid) köhnə əhddə gizlənmişdi, köhnə əhd (Əhdi-Ətiq) yeni əhddə aşkar olmuşdur.
Əhdi-Ətiq Xristian fəlsəfəsində
Əhdi-Ətiqin birinci kitabında rəvayət edilən hekayələr orta əsr xristian fəlsəfəsindəki kosmoqonik görüşlərin formalaşmasında xüsusi rol oynamışdır. Burada Tanrı tərəfindən dünyanın yaradılması hekayəsi müstəsna rol oynamışdır (Yaradılış 1). Burada həmçinin insanın da yaradılması haqqında söhbət açılır. Bu mövzu həmin kitabın ikinci fəslində də bir qədər fərqli tərzdə rəvayət edilir.
Yaradılış kitabının 3-cü fəslində 2014-06-27 at the Wayback Machine ilk insanların (Adəm və Həvvanın) qadağan olunmuş ağacdan meyvə yeməsi, bunun nəticəsində onların ilk dəfə günaha batmaları və cənnətdən qovulmaları haqqında rəvayətlər vardır.
Bu rəvayətlər eyni zamanda xristian antropologiyasının da əsasını təşkil etmişdir. Belə ki, xristian təlimində Adəm və Həvva, qadağan olunmuş ağacdan meyvə yedikləri üçün, günaha batdıqlarından sonra cənnətdən qovuldular və bu səbəbdən, onlardan törənən bütün bəşəriyyət, əcdadlarının bu ilkin günahına görə məsuliyyət daşıyır. Deməli insanlar bu dünyada günahkar doğulurlar.
Ancaq xristian ilahiyyatında ilk günahdan azad olmaq da mümkündür. Bunun üçün İsaya bir Tanrının oğlu, onun əbədi Sözü (Loqos) kimi inanmaq lazımdır. Çünki onun simasında Tanrı dünyaya insan obrazında gəlmiş, insanlığın günahlarını öz üzərinə götürmüş və könüllü olaraq insanlar naminə ölümü qəbul etmişdir. Bu səbəbdən ona iman edənlər ilk günahdan azad olurlar, öz həyatını Tanrıya ibadətlərdə keçirirlər, xeyirxahlıq edirlər, şərdən uzaqlaşırlar.
Tanrının var olması və gözəgörünməz olması (Çıxış 3:14; 33:20.), əqllə və duyğu ilə dərk olunmaması (Qanunun təkrarı 4:11–19) xristian filosoflarının tez-tez istinad etdiyi mövzulardandır. Bu mövzu bəzi hallarda yeni platonçu üslubda yozulurdu. Xristian etikasının əsasını isə "Çıxış" kitabının 20-ci fəslində olan 10 ehkam təşkil edir.
Orta əsr xristian fəlsəfəsinin ən yayılmış mövzularından biri şərin təbiəti haqqında olan düşüncələr, Tanrının bu şəri törətməməsi, ondan uzaqlaşması mövzusu (teodiseya) idi. Bu problemin həll olunmasından ötrü, Əhdi-Ətiqin "Əyyub" kitabına tez-tez müraciət edilirdi. Xeyir, şər, günah problemləri peyğəmbər Davuda aid edilən "Zəbur" kitabında da hallanmaqdadır. Burada bu problemlərin həlli isə, Tanrı tərəfindən göndərilmiş şəxsiyyətlə və gələcəkdə olacaq ədalətli İlahi mühakimə ilə bağlanır (Zəbur 2).
Xristian fəlsəfəsində ən çox hallandırılan başqa mövzulardan biri də bu dünyanın müvəqqəti, keçici olmasıdır. Bu məsələ isə həyatın mənası, ölümə münasibət kimi problemləri ortalığa çıxarırdı. Bu suallar haqqında düşünən mütəfəkkirlər isə bir çox hallarda Əhdi-Ətiqin "Vaiz" kitabına müraciət etmişdirlər.
Əhdi-Ətiqin Azərbaycanda yayılması
Əhdi-Ətiqin Azərbaycan dilinə ilk tərcüməsi 1891-ci ildə əski ərəb əlifbası ilə çıxmışdır. 1975-ci ildə Bibliya Tərcümə İnstitutu (The İnstitute for Bible Translation) Mirzə Xəzərə müraciət edib, Bibliyanın müasir Azərbaycan dilinə yeni tərcüməsini hazırlamaq işini ona tapşırmışdır. 1982-ci ildə Əhdi-Cədidin yeni tərcüməsi nəşr olunmuş və 1984-cü ildə Mirzə Xəzər Əhdi-Ətiqin tərcüməsini bitirmişdir. Ancaq onun tərcüməsi indiyədək çap olunmadan qalır. 1995-ci ildən başlayaraq Müqəddəs Kitab Şirkəti Əhdi-Ətiqi Azərbaycan dilinə yenidən tərcümə etməyə başladı. Əhdi-Ətiqin ayrı-ayrı kitabları tərcümə edilərək qismən çap olundu: 1999-cu ildə Rut və Yunus, 2000-ci ildə Yaradılış və Süleymanın Məsəlləri kitabları, 2004-cü ildə isə Zəbur və Əhdi-Ətiq Kitabı bütünlüklə nəşr olunmuşdur.
İstinadlar
Александр Мень. Словарь по библиологии. "Маркион Синопский"
Aydın Əlizadə (2007). Xristianlıq: tarix və fəlsəfə. Bakı: Əbilov, Zeynalov və qardaşlar, s. 15–18. ISBN 5-87459-013-7. 2016 tarixində arxivləşdirilib. 2016–08-16 tarixində istifadə olunub. (2.1"Əhdi-Ətiq xristian fəlsəfəsində" yarımfəsililinin mənbəyi).
əhdi, ətiq, xristianlıq, bakirə, məryəmin, doğması, isanın, çarmıxa, çəkilməsi, isanın, dirilməsi, pasxa, xristianlıqda, erkən, dövr, həvari, kilsə, inanc, incil, allahın, padşahlığı, septuaginta, yeni, əhd, bibliya, əhdi, cədid, xristian, kanonları, apokrif, . Xristianliq Isa Bakire Meryemin dogmasi Isanin carmixa cekilmesi Isanin dirilmesi Pasxa Isa Xristianliqda Erken Dovr Hevari Kilse Inanc Incil Allahin Padsahligi Septuaginta Yeni Ehd Bibliya Ehdi Etiq Ehdi Cedid Xristian kanonlari Apokrif Teologiya Bagislanma Veftiz Xristologiya Ata Ogul Muqeddes Ruh Insan Xilas Esxatologiya Uc uqnum Tarix ve Eneneler Xronologiya Meryem Pyotr Pavel Erken I Konstantin Kilse meclisi Xristianliqda bolunme Xac yurusleri Reformasiya Mezhebler ve Herekatlar QerbiAdventist Anabaptist Anglikan Baptist Kalvinizm Evangelizm Muqeddeslik Luteran Medotist Qedim Kilse Protestant Ellinci Katolik kilsesiSerqiPravoslav Katolik kilsesi Serqi Pravoslav Konstantinopol Pravoslav KilsesiHerekatlarYehovanin Sahidleri Sonuncu gun Unitarianizm Kristafel Birlik pentekostalizmi Esas movzular Medeniyyet Xristianligin tenqidi Ekumenizm Ayin ili Liturgiya Musiqi Veftiz Diger dinler Dua Vez SimvolizmXristianliqbaxmuzakireredakteEski and Bibliyanin hecmce daha boyuk birinci bolmesi 39 kitabdan ibaret olub e e 3 2 esrlerde tamamlanmisdir Yehudiler ve xristianlar terefinden Muqeddes Yazilar kimi qebul olunur Yehudiler Ehdi Etiqe Tanax deyirler Tanax 3 hisseden ibaretdir Tovrat ת ו ר ה Tora Peygemberler נ ב יא ים Neviim ve Yazilar כ תו ב ים Ketuvim Tanax adi bu uc hissenin ibrani dilindeki bas herflerinin birlesmesinden meydana gelen sozdur Ta Na X Mundericat 1 Tanaxda ve Ehdi Etiqde kitablarin siralanmasi 2 Xristianliqda Ehdi Etiqin yeri 2 1 Ehdi Etiq Xristian felsefesinde 3 Ehdi Etiqin Azerbaycanda yayilmasi 4 Istinadlar 5 Menbeler 6 Xarici kecidlerTanaxda ve Ehdi Etiqde kitablarin siralanmasi RedakteIudaizmde Tanaxda ve xristianliqda Ehdi Etiqde kitablarin siralanma ve kateqoriyalara bolunme eneneleri ferqlidir Tanax Ehdi EtiqTovrat Yaradilis Cikis Levililer Saylar Qanunun Tekrari Tovrat Yaradilis Cikis Levililer Saylar Qanunun TekrariPeygembetler Erken peygemberler Yesua Hakimler 1 Samuel 2 Samuel 1 Padsahlar 2 Padsahlar Axir peygemberler Yesaya Yeremya Yezekel Kicik peygemberler Huse Yoel Amos Acdiya Yunus Mikeya Nahum Habaqquq Sefanya Haqqay Zekeriyye Malaki Tarixi kitablar Yesua Hakimler Rut 1 Samuel 2 Samuel 1 Padsahlar 2 Padsahlar 1 Salnameler 2 Salnameler Ezra Nehemya EsterYazilar Zebur Suleymanin Meselleri Eyyub Negmeler Negmesi Rut Mersiyeler Vaiz Ester Daniel Ezra Nehemya 1 Salnameler 2 Salnameler Poetik kitablar Eyyub Zebur Suleymanin Meselleri Vaiz Negmeler NegmesiPeygemberlerin kitablari Yesaya Yeremya Mersiyeler Yezekel Daniel Huse Yoel Amos Acdiya Yunus Mikeya Nahum Habaqquq Sefanya Haqqay Zekeriyye Malaki Yehudilik Yehudilik felsefesi inam Secilmislik AlahaTanri Kabbala Mesih TaleKasrut Tevazu Minyan Tsedaka Dini metnler Tevrat Tora Tanah Talmud ZoqarHumas Sidur Misna Tora Arba TurimSulhan Aruh Tosefta Misna BerurahTanya Midras PiyutimTargum Muqqedes seherler Quds Safed Hebron Tiberia Yehudi bayramlari Sabat Rosasana Yom Kippur SukotSimhat Tora Hanuka Asara BaTevetTu Bisvat Purim PesahSavuot 9 Av Salos Regalim Dini sexsiyyetler Avraham Mose Dvora Rut Saul DavidSlomo Eliyahu Ilel Samay RasiIbn Ezra Rif Ramban GersonidesSaadia Gaon RambamBaal Sem Tov TosafistcilerYosef Albo Yosef Karo Ovadia Yosef Musevilik heyat terzi Brit Mila Bar Mitsva Siduh EvlilikNida Ad qoyma Pidyon Cenaze Mektebler Yesiva JTS HUC YU Dini rollar Kohen Haham Hazan MohelDayan Masgiah Ros yesiva GabaySohet Menaker Kabar Tokea Dini tikililer Tapinak Aglama DuvariSinaqoq Mikve Musevi Ayin sistemi Musevi Ibadetleri SahritMinha Arvit Avdala Yehudi dilleri Afro Asyatik Ibraniceler Ivrite Samarit Ivritcesi Yemen IvritcesiAramiceler Hulaula Lisan Didan Lisana Deni Lisanid Nosan Yehudi AramicesiArapcalar Yehudi erebcesi Yehudi Bagdad erebcesi Yehudi Merakes erebcesi Yehudi Iraq erebcesi Yehudi Tripoli erebcesi Yehudi Tunis erebcesi Yehudi Yemen erebcesiDiger Kayla Yehudi BerbericesiHint Avrupa Cermen Yesivis Yidis YinglisRoman Italkian Katalanik Ladino Lusitanik Suadit Yehudi Araqoncasi Yehudi Latincasi ZarfatikHind Iran Buhori Cuhuri CidiDiger Knaanik YevanikTurk Karayca KirimcakcaDiger Kartveli GruzinikDravid Yehudi Malayalami Etnik bolunmeler Afrika Falasa MagrebimAsya Buxara Kocin Yehudileri Paradesi YehudileriAvropa Askenaz Italkim SefaradQafqaz Dag yehudileri Gurcustan yehudileri KaraylarOrta Dogu Kurt Yehudileri Mizrahi Parsim Romanyot Samaritler Temani Musevi mezhebleri YehudilikTutucu Musevilik Ortodoks MusevilikHasidizmReformist Musevilik Humanist MusevilikYeniden yapilanmaci Rekonstruksiyonist Musevilik Dini obyektler Talet Tefilin Kipa SofarTsitsit Mezuza MenoraHanukiya Yad Musevi dualari Sema Amida Alenu Kal NidreKadis Alel Ma Tovu Kidus Diger dinlerle elaqeler Xristianliq Judeo HiristiyanXristianliq Musevilik elaqeleri IslamKatolik Musevilik haqqinda olan fikirlerJudeo Islamic Paganizm IbrahimiXristianliqda Ehdi Etiqin yeri RedakteEhdi Etiq xususen yunan diline tercumesi Septuaginta erken xristian kilsesinin Muqeddes Yazilari idi Sinoplu Markion teqr 100 160 kimi Ehdi Etiqi redd eden muellimler Kilse terefinden qebul edilmirdi 1 Isa Mesih Ozu Ehdi Etiqin ebedi olaraq Muqeddes Yazi olacagini oyredirdi 2 Xristianligin Ehdi Etiqe munasibetini meshur kilse atasi Avqustinin sozu ile yekunlasdirmaq olar Novum Testamentum in Vetere latet Vetus Testamentum in Novo patet latin dilinden tercume Yeni ehd Ehdi Cedid kohne ehdde gizlenmisdi kohne ehd Ehdi Etiq yeni ehdde askar olmusdur 3 Ehdi Etiq Xristian felsefesinde Redakte Ehdi Etiqin birinci kitabinda revayet edilen hekayeler orta esr xristian felsefesindeki kosmoqonik goruslerin formalasmasinda xususi rol oynamisdir Burada Tanri terefinden dunyanin yaradilmasi hekayesi mustesna rol oynamisdir Yaradilis 1 Burada hemcinin insanin da yaradilmasi haqqinda sohbet acilir Bu movzu hemin kitabin ikinci feslinde de bir qeder ferqli terzde revayet edilir Yaradilis kitabinin 3 cu feslinde Arxivlesdirilib 2014 06 27 at the Wayback Machine ilk insanlarin Adem ve Hevvanin qadagan olunmus agacdan meyve yemesi bunun neticesinde onlarin ilk defe gunaha batmalari ve cennetden qovulmalari haqqinda revayetler vardir Bu revayetler eyni zamanda xristian antropologiyasinin da esasini teskil etmisdir Bele ki xristian teliminde Adem ve Hevva qadagan olunmus agacdan meyve yedikleri ucun gunaha batdiqlarindan sonra cennetden qovuldular ve bu sebebden onlardan torenen butun beseriyyet ecdadlarinin bu ilkin gunahina gore mesuliyyet dasiyir Demeli insanlar bu dunyada gunahkar dogulurlar Ancaq xristian ilahiyyatinda ilk gunahdan azad olmaq da mumkundur Bunun ucun Isaya bir Tanrinin oglu onun ebedi Sozu Loqos kimi inanmaq lazimdir Cunki onun simasinda Tanri dunyaya insan obrazinda gelmis insanligin gunahlarini oz uzerine goturmus ve konullu olaraq insanlar namine olumu qebul etmisdir Bu sebebden ona iman edenler ilk gunahdan azad olurlar oz heyatini Tanriya ibadetlerde kecirirler xeyirxahliq edirler serden uzaqlasirlar Tanrinin var olmasi ve gozegorunmez olmasi Cixis 3 14 33 20 eqlle ve duygu ile derk olunmamasi Qanunun tekrari 4 11 19 xristian filosoflarinin tez tez istinad etdiyi movzulardandir Bu movzu bezi hallarda yeni platoncu uslubda yozulurdu Xristian etikasinin esasini ise Cixis kitabinin 20 ci feslinde olan 10 ehkam teskil edir Orta esr xristian felsefesinin en yayilmis movzularindan biri serin tebieti haqqinda olan dusunceler Tanrinin bu seri toretmemesi ondan uzaqlasmasi movzusu teodiseya idi Bu problemin hell olunmasindan otru Ehdi Etiqin Eyyub kitabina tez tez muraciet edilirdi Xeyir ser gunah problemleri peygember Davuda aid edilen Zebur kitabinda da hallanmaqdadir Burada bu problemlerin helli ise Tanri terefinden gonderilmis sexsiyyetle ve gelecekde olacaq edaletli Ilahi muhakime ile baglanir Zebur 2 Xristian felsefesinde en cox hallandirilan basqa movzulardan biri de bu dunyanin muveqqeti kecici olmasidir Bu mesele ise heyatin menasi olume munasibet kimi problemleri ortaliga cixarirdi Bu suallar haqqinda dusunen mutefekkirler ise bir cox hallarda Ehdi Etiqin Vaiz kitabina muraciet etmisdirler Ehdi Etiqin Azerbaycanda yayilmasi RedakteEhdi Etiqin Azerbaycan diline ilk tercumesi 1891 ci ilde eski ereb elifbasi ile cixmisdir 1975 ci ilde Bibliya Tercume Institutu The Institute for Bible Translation Mirze Xezere muraciet edib Bibliyanin muasir Azerbaycan diline yeni tercumesini hazirlamaq isini ona tapsirmisdir 1982 ci ilde Ehdi Cedidin yeni tercumesi nesr olunmus ve 1984 cu ilde Mirze Xezer Ehdi Etiqin tercumesini bitirmisdir Ancaq onun tercumesi indiyedek cap olunmadan qalir 1995 ci ilden baslayaraq Muqeddes Kitab Sirketi Ehdi Etiqi Azerbaycan diline yeniden tercume etmeye basladi Ehdi Etiqin ayri ayri kitablari tercume edilerek qismen cap olundu 1999 cu ilde Rut ve Yunus 2000 ci ilde Yaradilis ve Suleymanin Meselleri kitablari 2004 cu ilde ise Zebur ve Ehdi Etiq Kitabi butunlukle nesr olunmusdur 4 Istinadlar Redakte Aleksandr Men Slovar po bibliologii Markion Sinopskij Bax Matta 5 17 18 Luka 16 17 24 44 ve s Hammel G Hristos v Vethom zavete Chast I Edinstvo Vethogo i Novogo zaveta http www gumer info bogoslov Buks bogoslov hammel 01 php Bax Muqeddes Kitab Ehdi Etiq ve Ehdi Cedid Muqeddes Kitab Sirketi Baki 2009 Seh i iiMenbeler RedakteMuqeddes Kitab Ehdi Etiq ve Ehdi Cedid Muqeddes Kitab sirketi Baki 2009 Ehdi Etiq onlayn http www bible az Ehdi Etiq onlayn http www korpu net BibleNorth html Arxivlesdirilib 2013 09 18 at the Wayback Machine Aydin Elizade 2007 Xristianliq tarix ve felsefe Baki Ebilov Zeynalov ve qardaslar s 15 18 ISBN 5 87459 013 7 2016 tarixinde arxivlesdirilib 2016 08 16 tarixinde istifade olunub 2 1 Ehdi Etiq xristian felsefesinde yarimfesililinin menbeyi Xarici kecidler RedakteEnciklopediya Krugosvet Vethij Zavet http www krugosvet ru enc kultura i obrazovanie religiya VETHI ZAVET html Statya Vethij Zavet v Pravoslavnoj enciklopedii Azbuka very http azbyka ru dictionary 03 vethiy zavet all shtmlMenbe https az wikipedia org w index php title Ehdi Etiq amp oldid 5872775, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
