Vikipediya azad ensiklopediya Dnepr SES in tikintisi 1931 ci il SSRi də sənayeləşmə 1929 cu ilin mayından 1941 ci ilin i

Vikipediya azad ensiklopediya Dnepr SES in tikintisi 1931 ci il SSRI de senayelesme 1929 cu ilin mayindan 1941 ci ilin iyununa qeder heyata kecirilen inkisaf etmis kapitalist dovletlerinden iqtisadiyyatin geri qalmasini azaltmaq meqsedile Sovet Ittifaqinin senaye potensialinin suretle artmasi prosesinden ibaret idi Senayelesmenin resmi vezifesi Sovet Ittifaqinin esasen aqrar dovletden aparici senaye dovletine cevrilmesi idi Sosialist senayelesmesinin baslangici cemiyyetin kokunden yeniden qurulmasinin ucqat tapsiriqi senayelesme kend teserrufatinin kollektivlesdirilmesi ve medeni inqilab terkib hissesi kimi esasi xalq teserrufatinin ilk besillik inkisaf plani 1928 1932 ile qoyulmusdur Bu dovrde yeni dovlet istehsal fondlarinin yaradilmasina 45 000 000 000 rubl sermaye qoyulmusdur Sovet dovrunde senayelesme sovet metbuatinin yazdigi kimi boyuk qocaqliq hesab olunurdu Agir senaye istehsalinin istehsal guclerinin ve hecmlerinin suretle artmasi kapitalist olkelerinden iqtisadi musteqilliyin temin edilmesi ve olkenin mudafie qabiliyyetinin mohkemlendirilmesi ucun boyuk ehemiyyete malik idi Bu zaman Sovet Ittifaqi aqrar olkeden senaye olkesine kecid etdi Boyuk Veten muharibesi zamani Sovet senayesi nasist Almaniyasinin senayesi uzerinde ustunluyunu subut etdi QOELRO span Olkenin elektriklesdirilmesi planinin hazirlanmasina hele 1915 ci ilde baslanilib ve mueyyen fasileden sonra bolseviklerin dovrunde davam edib 1920 ci ilin dekabrinda QOELRO plani VIII Umumrusiya Sovetlerinin qurultayi terefinden beyenilmisdir bir il sonra ise IX Umumrusiya Sovetlerinin qurultayi tesdiq edilmisdir Plan erazilerin inkisafi planlari ile elaqeli elektrik enerjisi senayesinin qabaqcil inkisafini nezerde tuturdu 10 15 il muddetine nezerde tutulmus GOELRO plani umumi gucu 1 75 milyon kVt olan 30 regional elektrik stansiyasinin 20 IES ve 10 SES tikintisini nezerde tuturdu Layihe sekkiz esas iqtisadi rayonu Simali Merkezi Senaye Cenub Volqa Ural Qerbi Sibir Qafqaz ve Turkustan ehate edirdi Paralel olaraq olkenin neqliyyat sisteminin inkisafi kohne demir yolu xetlerinin yeniden qurulmasi ve yeni demir yolu xetlerinin tikintisi Volqa Don kanalinin tikintisi heyata kecirilib Neticeler span 1932 ci ilin sonunda dord il uc ayda ilk besillik planin ugurla ve vaxtindan evvel yerine yetirilmesi elan edildi Stalin oz neticelerine yekun vuraraq bildirdi ki agir senaye plani 108 faiz yerine yetirib 1 oktyabr 1928 ci il ve 1 yanvar 1933 cu il arasinda agir senayenin istehsal esas fondlari 2 7 defe artmisdir 1 ci ve 2 ci besillikler planlar illerinde SSRI nin umumi senaye mehsulunun fiziki hecminin artmasi 1928 1937 ci iller Mehsullar 1928 1932 1937 1932 1928 1 ci besillik plan 1932 1928 illik artim tempi 1 ci besillik plan 1937 1928 1 ci ve 2 ci besillik planlar 1937 1928 illik artim tempi 1 ci ve 2 ci besillik planlarCuqun mln t 3 3 6 2 14 5 188 17 439 18 Polad mln t 4 3 5 9 17 7 137 8 412 17 Qara metallarin prokati mln t 3 4 4 4 13 129 7 382 16 Komur mln t 35 5 64 4 128 181 16 361 15 Neft mln t 11 6 21 4 28 5 184 17 246 11 Elektrik enerjisi mlrd kVt saat 5 0 13 5 36 2 270 28 724 25 Kagiz min t 284 471 832 166 13 293 13 Sement mln t 1 8 3 5 5 5 194 18 306 13 Seker qumu min t 1283 1828 2421 142 9 189 7 Metalkesen dezgahlar min PCS 2 0 19 7 48 5 985 77 2425 43 Masinlar min PCS 0 8 23 9 200 2988 134 25000 85 Deri ayaqqabilar mln cut 58 0 86 9 183 150 11 316 14 1934 cu ilin yanvarinda UIK b P MK nin XVII qurultayinda 1934 cu ilin yanvarindaki meruzesinde qeyd olunan reqemleri seslendirerek demisdir Bu o demekdir ki olkemiz mohkem ve qeti olaraq senaye olkesine cevrilib Milli iqtisadiyyatin umumi mehsullarinda senayenin faizle payi I AT Stalin 1913 1929 1930 1931 1932 1933 1 Senaye kiciksiz 42 1 54 5 61 6 66 7 70 7 70 42 Kend teserrufati 57 9 45 5 38 4 33 3 29 3 29 6 Birinci besillik planin ardinca senayelesmeye bir qeder az diqqet yetirilmis ikinci besillik plan daha sonra Ikinci Dunya muharibesinin baslamasi neticesinde pozulan ucuncu besillik plani Ilk besillik planlarin neticesi agir senayenin inkisafi olub ve bunun sayesinde V A Melyansevin qiymetlendirmesine gore 1928 40 ci iller erzinde UDM in artimi ilde 4 6 teskil edib diger evvelki hesablamalara gore 3 den 6 3 e qeder Senaye istehsali 1928 1937 ci iller erzinde 2 5 3 5 defe yeni ilde 10 5 16 diger hesablamalara gore 2 17 defe yeni ilde 9 artmisdir Xususile 1928 1937 ci illerde masin avadanliqlarinin istehsali ilde orta hesabla 27 4 artmisdir 1930 cu ilden 1940 ci ile qeder SSRI de ali ve orta texniki tehsil muessiselerinin sayi 4 defe artaraq 150 den cox olmusdur Senayelesme ve Boyuk Veten Muharibesi span Senayelesmenin esas meqsedlerinden biri Sovet Ittifaqinin herbi potensialini artirmaq idi Belelikle eger 1 yanvar 1932 ci ilde Qizil orduda 1446 tank ve 213 zirehli masin var idise 1 yanvar 1934 cu ilde onun terkibinde 7574 tank ve 326 zirehli masin var idi ve bu birlikde Boyuk Britaniya Fransa ve Nasist Almaniyasinin ordularindan daha cox idi Buna baxmayaraq 1938 ci ilde SSRI ve Almaniyanin UDM i 1940 ci ile qeder beraberlesdi ve pariteti saxladi SSRI ve Almaniyanin UDM in ABS dollari ile nisbeti 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945SSRI nin UDM i 359 366 417 359 274 305 362 343Almaniyanin UDM i 351 384 387 412 417 426 437 310SSRI nin UDM nin Almaniyanin UDM e nisbeti 102 95 108 87 66 72 83 111 Senayelesme ile SSRI nin Boyuk Veten muharibesinde Nasist Almaniyasi uzerinde qelebesi arasinda qarsiliqli elaqe diskussiya movzusudur Sovet dovrunde senayelesme ve muharibeden evvelki yeniden silahlanmanin qelebede helledici rol oynamasi noqteyi nezerinden qebul edilmisdir Lakin muharibe erefesinde Sovet texnikasinin Alman sayina gore ustunluyu reqibini dayandira bilmedi Istinadlar span Sov IKP nin proqrami 1961 ci il 2 may 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 oktyabr 2022 Senayelesme Boyuk Sovet Ensiklopediyasi 30 cildde bas redaktor Aleksandr Proxorov 3 cu nesr Moskva Sovet Ensiklopediyasi 1969 1978 SSRI 1967 ilde reqemlerde Moskva 1968 Vadim Ersovun ictimai kitabxanasinin saytinda SSRI nin senayelesme materiallarina da hemcinin baxin Iosif Stalin UIK b P MK nin isi haqqinda partiyanin XVII qurultayina hesabat meruzesi 26 yanvar 1934 cu il Arxivlesdirilib 2012 05 29 at the Wayback Machine Kitabda Iosif Stalin Eserler cild 13 Moskva Siyasi Edebiyyatin Dovlet Nesriyyati 1951 Sehife 282 Vitali Melyantsev Rusiya Uc Esr Erzinde Dunya Kontekstinde Iqtisadi Artim Ictimai Elmler ve Muasirlik 2003 5 S 84 95 Arxivlesdirilmis sureti 11 yanvar 2012 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 17 aprel 2011 1988 ci ilde MKI nin mutexessislerinin hesablamalarina gore UDM in artiminin orta illik tempi 6 1 teskil edib Bax Dunya inqilabi ve Dunya muharibesi 1 ci bolme Stiven C Uitkroft Devis R U Kuper C M Sovet Senayelesmesinin Yeniden Nezerden Kecirilmesi 1926 ci ilden 1941 ci ile qeder Iqtisadi Inkisaf Haqqinda Bezi Ilkin Neticeler Iqtisadi Tarixe Baxis 2 ci seriya 1986 Cild 39 2 S 264 DOI 10 1111 j 1468 0289 1986 tb00406 x Smelev N Popov V Erefesinde SSRI de iqtisadi yenidenqurma Moskva 1989 Murstin R Sovet Ittifaqinda Masin Qiymetleri ve Istehsali 1928 1958 Kembric Massacusets Harvard Universiteti Nesriyyati 1962 Petrovski David Aleksandrovic Texnikumun yeniden qurulmasi ve besillik cercive Sehife 5 Leninqrad Gostehizdat 1930 42 sehife Leninqrad regional sovnarhoz http alkruglov narod ru z petrovsk pdf Arxivlesdirilib 2020 08 01 at the Wayback Machine Aleksandr Arefyev Mixail Arefyev Rusiyada Muhendislik ve Texniki Tehsil Haqqinda http www socioprognoz ru files File publ Inkzenerno technicheckoe pdf Arxivlesdirilib 2017 01 10 at the Wayback Machine Kirill Aleksandrov Boyuk depressiya qarsi senayelesme Gazeta ru 15 05 2009 20 yanvar 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 oktyabr 2022 Nigmatulinin B I Iqtisadiyyat doyusunde xalqlarin qurbanlari www proatom ru PRoAtom B I Nigmatulinin 1941 1945 ci illerde Boyuk Veten muharibesi monoqrafiyasi uzre 21 aprel 2015 11 oktyabr 2022 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 27 noyabr 2020 Nigmatulinin B I Iqtisadiyyat doyusunde xalqlarin qurbanlari www proatom ru PRoAtom B I Nigmatulinin monoqrafiyasi uzre 1941 1945 ci illerde Boyuk Veten muharibesi 21 aprel 2015 14 noyabr 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 27 noyabr 2020 Mixail Meltyukhov Stalinin qacirdigi sans Sovet Ittifaqi ve Avropa ugrunda mubarize 1939 1941 Moskva Vede 2000 12 ci bolme 1940 1941 ci illerde Almaniyanin strategiyasinda Serq kampaniyasi nin yeri ve Barbarossa emeliyyatinin baslanmasina tereflerin gucu Arxivlesdirilib 2020 08 09 at the Wayback Machine Kateqoriyalar Iqtisadi islahatlarSSRI iqtisadiyyatiIqtisadiyyat tarixiSSRI senayesiSenayelesmeGizli kateqoriya Vikipediya Deqiqlik teleb eden meqaleler