fbpx
Wikipedia

Çövkən

Avqust 05, 2021

Bu məqalə Çövkən haqqındadır. Digər mənalar üçün Çovqan (dəqiqləşdirmə) səhifəsinə baxın.
Çövkən

Şəki rayonunda Azərbaycan milli çövkən komandası
Ümumi məlumat
İcraçı qurum Azərbaycan Respublikası Atçılıq Federasiyası
Xarakteristikaları
Tipi Fərdi
Cinsiyyətə görə Kişi, qadın
Beynəlxalq arenada

Çövkən, bəzən çovqan — At ilə oynanılan idman komanda oyunu və müasir polo oyununun bir versiyası. Oyunun mahiyyəti ondan ibarətdir ki, iştirakçılar iki dəstəyə ayrılır və iki tərəfdə qoyulan dirəklərdən ibarət rəqib qapılarından topu keçirmək tələb olunurdu. Oyunda iştirak edən hər komandanın tərkibi 7 nəfərdən ibarətdir. Atların sayı 6 olmalıdır. Oyun ikihissəli olmaqla 30 dəqiqə davam edir.

Chogān, a horse-riding game accompanied by music and storytelling
UNESCO-nun Qeyri-maddi Mədəni İrsi
Ölkə İran
İstinad 1282
Region Asiya
Daxil edilməsi 2017 (12-ci sessiya)
Chovqan, a traditional Karabakh horse-riding game in the Republic of Azerbaijan
UNESCO-nun Qeyri-maddi Mədəni İrsi
Ölkə Azərbaycan
İstinad 905
Region Avropa və Şimali Amerika
Daxil edilməsi 2013 (8-ci sessiya)

"Qarabağ atı ilə oynanılan çövkən oyunu" 2013-cü ildə UNESCO-nun Qeyri-maddi mədəni irsin Reprezentativ Siyahısına daxil edilmişdir.

Etimologiya

"Çövkən" sözü bəzi Azərbaycan mənbələrində "ağaccıq" kimi işlədilmişdir. Çövkən oyununun adı da oyunda işlədilən alətin adı ilə adlandırılmışdır. Bu da ağacdan hazırlanmış, çövkən adlandırılan alətdir. Çövkəni oyunçular at belində bu alətin köməyi ilə oynayırlar. Rəssam Elçin Muxtar Elxan "El-oba oyunu, xalq tamaşası" kitabında yazır:

  Çövkən IX-XVII yüzilliklərdə Azərbaycanda geniş yayılmış, əsasən at üstündə, qismən atsız oynanılan qədim oyun və bu zaman istifadə olunan ucu əyri uzun dəyənəyin adıdır. Musiqinin müşayiəti ilə keçirilən bu oyunda atları rəng etibarı ilə bir-birindən fərqli olan hər dəstədə 6-8, bəzən isə daha çox atlı iştirak edirdi. Oyunda əsas məqsəd dəyənəklə rəqib qapısına top vurmaq idi. Əhalinin müxtəlif təbəqələri arasında geniş şöhrət tapmış, bəzən isə kişilərlə yanaşı, qadınların iştirakı ilə keçirilən bu oyunun əski qaynaqlarda "kuyiçövkən", "çomaq oyunu" və "çövkənbazi" adları ilə qeyd edilən başqa variantları da olmuşdur.  

Professor Kamran İmanovun sözlərinə görə, müasir Azərbaycan dilində "çövkən" termini "çovqan" kimi də səslənir və "Azərbaycan dilinin izahlı lüğət"lərində bu sözün mənası "at üstündə ucu əyri çomaqla top-top oyunu" kimi təsvir edilir. O, "çövkən" sözünün və oyununun türk mənşəli olması türklər yaşayan arealda böyük izlər buraxaraq digər xalqlar tərəfindən mənimsənilib və geniş yayıldığını qeyd edib.

Tarixi

 
Çövkən oyunu təsvir edilmiş miniatür. "Top və çövkən". 16-cı əsr, Təbriz, Səfəvilər.

Komanda oyun növü olan çövkən yarışları eramızın birinci minilliyinin ortalarında formalaşmış, yüzillər ərzində Azərbaycanda, Orta Asiyada, İranda, Türkiyədə, İraqda və qonşu ölkələrdə məşhur olmuşdur. Mənbələr XII əsrdə İslam dünyasının mədəni mərkəzlərindən Bağdadda Orta Şərq ölkələrinin atçaparları arasında tarixdə ilk beynəlxalq çövkən yarışlarının keçirildiyi göstərir. Çövkən yarışlarının Azərbaycanda çox qədimdən məşhur olduğu faktlarla təsdiqlənir. Örənqalada aparılmış arxeoloji qazıntılar zamanı tapılan şirli qab üzərində çövkən oyunun təsvir edildiyi rəsm bu oyunun IX əsrdə Beyləqan şəhərində yayıldığını əyani sübut edir.

Akademik Teymur Bünyadova görə, çövkən oyununun mahiyyəti gəncləri qəhrəmanlıq ruhunda tərbiyə etməkdir. Folklorşünas Məhəmməd Məmmədovun fikrincə, orta əsrlərdə vaxtaşırı müharibələr güclü və məharətli döyüşçülərin hazırlanmasını tələb edirdi ki, onda da çövkən oyunu mühüm rol oynayıb.

1842-ci ildə Britaniyalı səyyah M.Braun çövkən haqqında öz fikirlərini belə izah edirdi:

  Bu, atlarla əsl hokkey oyununa bənzəyir. Çox gözəl oyun növüdür və düşünürəm ki, qərblilər üçün də faydalı olardı.  

Qarabağ xanlığı dövründə çövkən oyunlarına maraq daha da artıb, Şuşa şəhərindəki Cıdır düzündə, Xankəndi və Xocalı arasındakı ərazidə, Ağdamda cıdır yarışları, müxtəlif atüstü oyunlar, o cümlədən çövkən yarışları keçirilib.

1950-ci illərdə başda çövkən olmaqla bir sıra Azərbaycan milli atüstü oyunları bərpa edildi. Bu sahənin tədqiqatçısı Fikrət Hüseynov tarixi sənədlər və folklor materialları əsasında oyun qaydalarını hazırlayaraq kitabça şəklində çap etdirdi. 1960-cı ilin may ayında ilk dəfə olaraq Azərbaycanın qərb bölgəsinin bir neçə kənd komandası arasında çövkən yarışı keçirildi. Bir ildən sonra çövkən yığma komandası Bakı cıdır meydanında respublika komandasına 2:1 hesabı ilə qalib gəldi. Çövkən Moskvada keçiriləcək yarışlarda iştirak etmək hüququ qazandı.

2006-cı ildən Şəki rayonunun Daşüz kəndində yerləşən Respublika Atçılıq Turizm Mərkəzinin Şəki filialında çövkən üzrə "Prezident Kuboku" keçirilir. Həmin ildə çövkənlə məşğul olan və yarışlarda iştirak edən cəmi 3 Azərbaycan rayonu vardısa, 2014-ci il müddətində onların sayı 20-ə çatmışdı. 2016-cı ildə Prezident Kuboku uğrunda Azərbaycandan 22 şəhər və rayonundan 24 komanda iştirak etmişdir.

"Qarabağ atı ilə oynanılan çövkən oyunu" 2013-cü ildə UNESCO-nun Qeyri-maddi mədəni irsin Reprezentativ Siyahısına daxil edilmişdir.

Oyunun qaydaları

 
Çövkən oyunu

Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində formalaşmış Qarabağ atları çövkən oyunu üçün ən ideal atlar hesab edilir.

Meydança

Oyunlar uzunluğu 90–250, eni 60–120 metrədək olan meydançada keçirilir. Bu oyun üçün futbol meydançasından istifadə etmək olar.

Top

Bu oyunda istifadə edilən top girdə və 38–41 sm arasında olur.

Əsas qaydalar və ümumi anlayış

Oyunun mahiyyəti ondan ibarətdir ki, iştirakçılar iki dəstəyə ayrılır və iki tərəfdə qoyulan dirəklərdən ibarət rəqib qapılarından topu keçirmək tələb olunurdu. Oyunda iştirak edən hər komandanın tərkibi 7 nəfərdən ibarətdir. Atların sayı 6 olmalıdır. Oyun ikihissəli olmaqla 30 dəqiqə davam edir. 10 dəqiqə fasilə olur.

Xalların hesablanma sistemi

Qapı çərçivəsindən cərimə meydançasına daxil olub topu qapıya vurmaq hesaba alınmır.

Hakimlər

Çövkən oyunlarının hakimi isə, adətən, meydanı at üstündə müşayiət edir. Ona yan xətlərdə duran iki hakim də köməklik göstərir.

Oyunçular

Seçilmək üçün bir dəstənin üzvləri mütləq o biri dəstəninkindən fərqli geyimdə oyuna qatılırlar. Çövkənin özəlliyi ondan ibarətdir ki, yaş həddi tələb olunmur. Fiziki cəhətdən sağlam olan şəxs hər vaxt çövkənlə məşğul ola bilər. Oyunçunun xüsusi geyim formasına papaq, çuxa, at minmək üçün gen şalvar, yüngülboğazlı çəkmə daxildir. Oyunçular eyni formadan, eyni uzunluqda olan çomaqdan istifadə edirlər. Oyunçu geyim qaydalarına əməl etməyəndə, kobudluq edəndə meydandan birdəfəlik və ya 2 dəqiqəlik qovula bilər.

Mədəniyyətdə

Ədəbiyyatda

 
XVI əsrə aid Nizami Gəncəvinin Xosrov və Şirin poemasında çövkən oyununu təsvir edən miniatür

Azərbaycan ədəbiyyatında çövkənin izlərinə çox rast gəlinir. "Kitabi-Dədə Qorqud" boylarında, I Şah Təhmasibin "Kuh və çövkən" və Nizami Gəncəvinin "Xosrov və Şirin" əsərində çövkəndən bəhs edilir. Klassik Azərbaycan şairləri olan Qətran Təbrizi, Xaqani Şirvani, Zülfüqar Şirvani, İmadəddin Nəsimi, Şah İsmayıl Xətai və digərlərinin şeirlərində çövkənlə bağlı müəyyən ifadələrə rast gəlinir. "Kitabi-Dədə Qorqud" dastanının "Salur Qazanın evinin yağmalanması" boyunda yazılır:

  Qılıncını nə öyərsən, mərə kafir, əyri başlı çövkənimcə gəlməz mənə.  

Ədəbi nümunələrdən də məlum olur ki, Azərbaycanda çövkən oyununda təkcə kişilər deyil, qadınlar da iştirak edib. Nizaminin "Xosrov və Şirin" poemasında Şirin çövkən meydanında Sasani hökmdarı II Xosrovdan geri qalmır. Şirin ilə bərabər qızların da bu oyunda iştirakı təsvir edilir. Yazıçı Məmməd Səid Ordubadinin "Qılınc və qələm" romanında xüsusi bir fəsil çövkən oyununa həsr olunub. O bölümdə göstərilir ki, Ərəb Xilafəti dövründə bu oyun ən təntənəli bayramlar, xüsusi günlər zamanı keçirilirdi və bu oyunun ən yaxşı ustaları kimi azərbaycanlılar ora aparılırdı.

Kinoda

Azərbaycan kinematoqrafında çövkənə həsr olunan filmlərdən "Çovqan oyunu", "Çövkən" və "Uç, mənim atım"-ı qeyd etmək olar.

Təsviri incəsənətdə

Çövkən orta əsrlərə aid miniatürlərdə də təsvir edilib.

Qalereya

İstinadlar

  1. Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. 10-cu cild. S. 377.
  2. ↑ "Çövkən - sağlamlıq və sevgi". www.anl.az. www.anl.az. 21 iyun 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 iyun 2016.
  3. ↑ "Chovqan, a traditional Karabakh horse-riding game in the Republic of Azerbaijan". www.unesco.org. UNESCO. 21 iyun 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 iyun 2016.
  4. ↑ "İgidlik və cəsurluq rəmzi - atüstü milli oyunlarımız". www.anl.az. www.anl.az. 21 iyun 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 iyun 2016.
  5. ↑ "Çövkən - dünyada tanınan mədəni irsimiz". anl.az. anl.az. 21 iyun 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 iyun 2016.
  6. ↑ "Çövkən bizim xalqımıza məxsusdur". www.anl.az. www.anl.az. 21 iyun 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 iyun 2016.
  7. Л. С. Бретеницкий, Б. В. Веймарн. Искусство Азербайджана IV–XVIII веков. — М., 1976.
  8. ↑ . www.azerbaijan.az. www.azerbaijan.az. 2016-08-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 iyun 2016.
  9. ↑ . www.xalqqazeti.com. www.xalqqazeti.com. 2015-04-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 iyun 2016.
  10. ↑ "Çövkən - tarixdən bu günə". www.anl.az. www.anl.az. 21 iyun 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 iyun 2016.
  11. ↑ "Atçılığa münasibət kökündən dəyişdirilməlidir". www.anl.az. www.anl.az. 21 iyun 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 iyun 2016.
  12. "Prezident Kuboku uğrunda V çövkən milli oyunu başa çatdı". anl.az. anl.az. 21 iyun 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 iyun 2016.
  13. ↑ "Çövkən - tarixdən bu günə". www.anl.az. www.anl.az. 21 iyun 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 iyun 2016.
  14. "Çövkən oyunu getdikcə populyarlaşır". www.xezerxeber.com. www.xezerxeber.com. 21 iyun 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 iyun 2016.
  15. Borg, Chris. "National spirit: The Azerbaijani sport that makes horse sense". edition.cnn.com. CNN. 21 iyun 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 iyun 2016.
  16. Abbasov, Shahin. "Azerbaijan and Iran: Wrestling over Polo-like Game". www.eurasianet.org. www.eurasianet.org. 21 iyun 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 iyun 2016.
  17. Singh, Jaisal (2007). Polo in India. London: New Holland. S. 15. ISBN 978-1-84537–913-1.
  18. ↑ "Qarabağ atları üzərində çövkən oyununun UNESCO-nun Qeyri-Maddi Mədəni İrs Siyahısına salınması mühüm hadisədir". anl.az. anl.az. 21 iyun 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 iyun 2016.

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

  Vikianbarda Çövkən ilə əlaqəli mediafayllar var.
  • Справочник по коневодству — www.cnshb.ru
  • Кавказские национальные конные игры на сайте www.horse.ru 2019-06-06 at the Wayback Machine

Avqust 05, 2021
çövkən, məqalə, haqqındadır, digər, mənalar, üçün, çovqan, dəqiqləşdirmə, səhifəsinə, baxın, şəki, rayonunda, azərbaycan, milli, çövkən, komandasıümumi, məlumaticraçı, qurum, azərbaycan, respublikası, atçılıq, federasiyasıxarakteristikalarıtipi, fərdicinsiyyət. Bu meqale Covken haqqindadir Diger menalar ucun Covqan deqiqlesdirme sehifesine baxin CovkenSeki rayonunda Azerbaycan milli covken komandasiUmumi melumatIcraci qurum Azerbaycan Respublikasi Atciliq FederasiyasiXarakteristikalariTipi FerdiCinsiyyete gore Kisi qadinBeynelxalq arenadaCovken bezen covqan 1 At ile oynanilan idman komanda oyunu ve muasir polo oyununun bir versiyasi Oyunun mahiyyeti ondan ibaretdir ki istirakcilar iki desteye ayrilir ve iki terefde qoyulan direklerden ibaret reqib qapilarindan topu kecirmek teleb olunurdu 2 Oyunda istirak eden her komandanin terkibi 7 neferden ibaretdir 2 Atlarin sayi 6 olmalidir 2 Oyun ikihisseli olmaqla 30 deqiqe davam edir 2 Chogan a horse riding game accompanied by music and storytellingUNESCO nun Qeyri maddi Medeni IrsiOlke IranIstinad 1282Region AsiyaDaxil edilmesi 2017 12 ci sessiya Chovqan a traditional Karabakh horse riding game in the Republic of AzerbaijanUNESCO nun Qeyri maddi Medeni IrsiOlke AzerbaycanIstinad 905Region Avropa ve Simali AmerikaDaxil edilmesi 2013 8 ci sessiya Qarabag ati ile oynanilan covken oyunu 2013 cu ilde UNESCO nun Qeyri maddi medeni irsin Reprezentativ Siyahisina daxil edilmisdir 3 Mundericat 1 Etimologiya 2 Tarixi 3 Oyunun qaydalari 3 1 Meydanca 3 2 Top 3 3 Esas qaydalar ve umumi anlayis 3 4 Xallarin hesablanma sistemi 3 5 Hakimler 3 6 Oyuncular 4 Medeniyyetde 4 1 Edebiyyatda 4 2 Kinoda 4 3 Tesviri incesenetde 5 Qalereya 6 Istinadlar 7 Hemcinin bax 8 Xarici kecidlerEtimologiya Redakte Covken sozu bezi Azerbaycan menbelerinde agacciq kimi isledilmisdir 4 Covken oyununun adi da oyunda isledilen aletin adi ile adlandirilmisdir 4 Bu da agacdan hazirlanmis covken adlandirilan aletdir 4 Covkeni oyuncular at belinde bu aletin komeyi ile oynayirlar 4 Ressam Elcin Muxtar Elxan El oba oyunu xalq tamasasi kitabinda yazir Covken IX XVII yuzilliklerde Azerbaycanda genis yayilmis esasen at ustunde qismen atsiz oynanilan qedim oyun ve bu zaman istifade olunan ucu eyri uzun deyeneyin adidir Musiqinin musayieti ile kecirilen bu oyunda atlari reng etibari ile bir birinden ferqli olan her destede 6 8 bezen ise daha cox atli istirak edirdi Oyunda esas meqsed deyenekle reqib qapisina top vurmaq idi Ehalinin muxtelif tebeqeleri arasinda genis sohret tapmis bezen ise kisilerle yanasi qadinlarin istiraki ile kecirilen bu oyunun eski qaynaqlarda kuyicovken comaq oyunu ve covkenbazi adlari ile qeyd edilen basqa variantlari da olmusdur 5 Professor Kamran Imanovun sozlerine gore muasir Azerbaycan dilinde covken termini covqan kimi de seslenir ve Azerbaycan dilinin izahli luget lerinde bu sozun menasi at ustunde ucu eyri comaqla top top oyunu kimi tesvir edilir 6 O covken sozunun ve oyununun turk menseli olmasi turkler yasayan arealda boyuk izler buraxaraq diger xalqlar terefinden menimsenilib ve genis yayildigini qeyd edib 6 Tarixi Redakte Covken oyunu tesvir edilmis miniatur Top ve covken 16 ci esr Tebriz Sefeviler 7 Komanda oyun novu olan covken yarislari eramizin birinci minilliyinin ortalarinda formalasmis yuziller erzinde Azerbaycanda Orta Asiyada Iranda Turkiyede Iraqda ve qonsu olkelerde meshur olmusdur 8 Menbeler XII esrde Islam dunyasinin medeni merkezlerinden Bagdadda Orta Serq olkelerinin atcaparlari arasinda tarixde ilk beynelxalq covken yarislarinin kecirildiyi gosterir 8 Covken yarislarinin Azerbaycanda cox qedimden meshur oldugu faktlarla tesdiqlenir 8 Orenqalada aparilmis arxeoloji qazintilar zamani tapilan sirli qab uzerinde covken oyunun tesvir edildiyi resm bu oyunun IX esrde Beyleqan seherinde yayildigini eyani subut edir 8 9 Akademik Teymur Bunyadova gore covken oyununun mahiyyeti gencleri qehremanliq ruhunda terbiye etmekdir 4 Folklorsunas Mehemmed Memmedovun fikrince orta esrlerde vaxtasiri muharibeler guclu ve meharetli doyusculerin hazirlanmasini teleb edirdi ki onda da covken oyunu muhum rol oynayib 10 1842 ci ilde Britaniyali seyyah M Braun covken haqqinda oz fikirlerini bele izah edirdi Bu atlarla esl hokkey oyununa benzeyir Cox gozel oyun novudur ve dusunurem ki qerbliler ucun de faydali olardi 2 Qarabag xanligi dovrunde covken oyunlarina maraq daha da artib Susa seherindeki Cidir duzunde Xankendi ve Xocali arasindaki erazide Agdamda cidir yarislari muxtelif atustu oyunlar o cumleden covken yarislari kecirilib 4 1950 ci illerde basda covken olmaqla bir sira Azerbaycan milli atustu oyunlari berpa edildi 5 Bu sahenin tedqiqatcisi Fikret Huseynov tarixi senedler ve folklor materiallari esasinda oyun qaydalarini hazirlayaraq kitabca seklinde cap etdirdi 5 1960 ci ilin may ayinda ilk defe olaraq Azerbaycanin qerb bolgesinin bir nece kend komandasi arasinda covken yarisi kecirildi 11 Bir ilden sonra covken yigma komandasi Baki cidir meydaninda respublika komandasina 2 1 hesabi ile qalib geldi 11 Covken Moskvada kecirilecek yarislarda istirak etmek huququ qazandi 11 2006 ci ilden Seki rayonunun Dasuz kendinde yerlesen Respublika Atciliq Turizm Merkezinin Seki filialinda covken uzre Prezident Kuboku kecirilir 12 Hemin ilde covkenle mesgul olan ve yarislarda istirak eden cemi 3 Azerbaycan rayonu vardisa 2014 ci il muddetinde onlarin sayi 20 e catmisdi 2 13 2016 ci ilde Prezident Kuboku ugrunda Azerbaycandan 22 seher ve rayonundan 24 komanda istirak etmisdir 14 Qarabag ati ile oynanilan covken oyunu 2013 cu ilde UNESCO nun Qeyri maddi medeni irsin Reprezentativ Siyahisina daxil edilmisdir 3 Oyunun qaydalari Redakte Covken oyunu Azerbaycanin Qarabag bolgesinde formalasmis Qarabag atlari covken oyunu ucun en ideal atlar hesab edilir 4 15 16 Meydanca Redakte Oyunlar uzunlugu 90 250 eni 60 120 metredek olan meydancada kecirilir 13 Bu oyun ucun futbol meydancasindan istifade etmek olar 13 Top Redakte Bu oyunda istifade edilen top girde ve 38 41 sm arasinda olur 2 Esas qaydalar ve umumi anlayis Redakte Oyunun mahiyyeti ondan ibaretdir ki istirakcilar iki desteye ayrilir ve iki terefde qoyulan direklerden ibaret reqib qapilarindan topu kecirmek teleb olunurdu 2 Oyunda istirak eden her komandanin terkibi 7 neferden ibaretdir 2 Atlarin sayi 6 olmalidir 2 Oyun ikihisseli olmaqla 30 deqiqe davam edir 2 10 deqiqe fasile olur 2 Xallarin hesablanma sistemi Redakte Qapi cercivesinden cerime meydancasina daxil olub topu qapiya vurmaq hesaba alinmir 2 Hakimler Redakte Covken oyunlarinin hakimi ise adeten meydani at ustunde musayiet edir 2 Ona yan xetlerde duran iki hakim de komeklik gosterir 2 Oyuncular Redakte Secilmek ucun bir destenin uzvleri mutleq o biri desteninkinden ferqli geyimde oyuna qatilirlar 2 Covkenin ozelliyi ondan ibaretdir ki yas heddi teleb olunmur 2 Fiziki cehetden saglam olan sexs her vaxt covkenle mesgul ola biler 2 Oyuncunun xususi geyim formasina papaq cuxa at minmek ucun gen salvar yungulbogazli cekme daxildir 2 Oyuncular eyni formadan eyni uzunluqda olan comaqdan istifade edirler 2 Oyuncu geyim qaydalarina emel etmeyende kobudluq edende meydandan birdefelik ve ya 2 deqiqelik qovula biler 2 Medeniyyetde RedakteEdebiyyatda Redakte XVI esre aid Nizami Gencevinin Xosrov ve Sirin poemasinda covken oyununu tesvir eden miniatur 17 Azerbaycan edebiyyatinda covkenin izlerine cox rast gelinir 5 Kitabi Dede Qorqud boylarinda I Sah Tehmasibin Kuh ve covken ve Nizami Gencevinin Xosrov ve Sirin eserinde covkenden behs edilir 2 5 9 Klassik Azerbaycan sairleri olan Qetran Tebrizi Xaqani Sirvani Zulfuqar Sirvani Imadeddin Nesimi Sah Ismayil Xetai ve digerlerinin seirlerinde covkenle bagli mueyyen ifadelere rast gelinir 10 Kitabi Dede Qorqud dastaninin Salur Qazanin evinin yagmalanmasi boyunda yazilir Qilincini ne oyersen mere kafir eyri basli covkenimce gelmez mene 10 Edebi numunelerden de melum olur ki Azerbaycanda covken oyununda tekce kisiler deyil qadinlar da istirak edib 5 Nizaminin Xosrov ve Sirin poemasinda Sirin covken meydaninda Sasani hokmdari II Xosrovdan geri qalmir 5 Sirin ile beraber qizlarin da bu oyunda istiraki tesvir edilir 5 Yazici Memmed Seid Ordubadinin Qilinc ve qelem romaninda xususi bir fesil covken oyununa hesr olunub 18 O bolumde gosterilir ki Ereb Xilafeti dovrunde bu oyun en tenteneli bayramlar xususi gunler zamani kecirilirdi ve bu oyunun en yaxsi ustalari kimi azerbaycanlilar ora aparilirdi 18 Kinoda Redakte Azerbaycan kinematoqrafinda covkene hesr olunan filmlerden Covqan oyunu Covken ve Uc menim atim i qeyd etmek olar Tesviri incesenetde Redakte Covken orta esrlere aid miniaturlerde de tesvir edilib 5 Qalereya Redakte Covken oyununu tesvir eden miniatur Ebulqasim Firdovsinin Sahname eserinin 15 ci esre aid manuskripti Leyden Universitetinin kitabxanasi Hollandiya Ozbekistan poct markasiIstinadlar Redakte Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 cu cild S 377 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Covken saglamliq ve sevgi www anl az www anl az 21 iyun 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 iyun 2016 1 2 Chovqan a traditional Karabakh horse riding game in the Republic of Azerbaijan www unesco org UNESCO 21 iyun 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 iyun 2016 1 2 3 4 5 6 7 Igidlik ve cesurluq remzi atustu milli oyunlarimiz www anl az www anl az 21 iyun 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 iyun 2016 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Covken dunyada taninan medeni irsimiz anl az anl az 21 iyun 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 iyun 2016 1 2 Covken bizim xalqimiza mexsusdur www anl az www anl az 21 iyun 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 iyun 2016 L S Bretenickij B V Vejmarn Iskusstvo Azerbajdzhana IV XVIII vekov M 1976 s 88 1 2 3 4 AZERBAYCANIN IDMAN TARIXI www azerbaijan az www azerbaijan az 2016 08 01 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 iyun 2016 1 2 Britaniyanin nufuzlu The Telegraph qezeti Azerbaycanin qedim covken oyunundan yazib www xalqqazeti com www xalqqazeti com 2015 04 16 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 30 iyun 2016 1 2 3 Covken tarixden bu gune www anl az www anl az 21 iyun 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 iyun 2016 1 2 3 Atciliga munasibet kokunden deyisdirilmelidir www anl az www anl az 21 iyun 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 iyun 2016 Prezident Kuboku ugrunda V covken milli oyunu basa catdi anl az anl az 21 iyun 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 iyun 2016 1 2 3 Covken tarixden bu gune www anl az www anl az 21 iyun 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 iyun 2016 Covken oyunu getdikce populyarlasir www xezerxeber com www xezerxeber com 21 iyun 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 iyun 2016 Borg Chris National spirit The Azerbaijani sport that makes horse sense edition cnn com CNN 21 iyun 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 iyun 2016 Abbasov Shahin Azerbaijan and Iran Wrestling over Polo like Game www eurasianet org www eurasianet org 21 iyun 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 iyun 2016 Singh Jaisal 2007 Polo in India London New Holland S 15 ISBN 978 1 84537 913 1 1 2 Qarabag atlari uzerinde covken oyununun UNESCO nun Qeyri Maddi Medeni Irs Siyahisina salinmasi muhum hadisedir anl az anl az 21 iyun 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 iyun 2016 Hemcinin bax RedakteQeyri maddi medeni irs Azerbaycanda YUNESKO nun qeyri maddi medeni irs siyahisiXarici kecidler Redakte Vikianbarda Covken ile elaqeli mediafayllar var Spravochnik po konevodstvu www cnshb ru Kavkazskie nacionalnye konnye igry na sajte www horse ru Arxivlesdirilib 2019 06 06 at the Wayback MachineMenbe https az wikipedia org w index php title Covken amp oldid 5959316, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.