fbpx
Wikipedia

Qarapapaqlar

Qarapapaqlar və ya TərəkəmələrŞimali Qafqazda Dərbənd, Gürcüstanda Kvemo Kartli, Azərbaycanda Qazax, İranda SulduzTürkiyədə isə ümumi olaraq Şimal-şərqi Anadoluda yaşayan Azərbaycan türklərinə bağlı bir tayfa. Əhali əsasən maldarlıqla məşğul olur və əksər hallarda köçərilər kimi rast gəlinir.

Qarapapaqlar
Tərəkəmə əsgərləri.
Özünüadlandırma
Qarapapaq
Ümumi sayı
800 000-1 000 000
Yaşadığı ərazilər
Azərbaycan 400 000
Türkiyə 200 000
İran 54 600
Gürcüstan 155 000
Dağıstan 120 000
Dili

Azərbaycan dili (qərb dialekti)

İrqi
Avropoid
Dini

İslam (çox hissəsi sünni,bir hissəsi şiə)

Daxildir
Azərbaycan türkləri
Mənşəyi
OğuzlarQıpçaqlar
Qohum xalqlar

Türk xalqları

Məskunlaşma

Əvvəllər Sırdəryanın sağ sahilində yaşayıblar. Oğuz türkləri (türkmanlar) XI əsrdən başlayaraq, İran, Zaqafqaziya, Kiçik AsiyaMesopotamiyaya yayılıblar. Köçəri həyat sürən türklərin bir hissəsinə tərəkəmə (ərəbcə "tərakimə" - türkmənlər) deyiblər.Bəzi mənbələrdə Tərəkəmələri etnik qrup sayırlar.Amma bu belə deyil, tərəkəmələr birinci dəfələrdən sayına görə etnik qrup olub. Sonra isə sayları artdıqca millət kimi formalaşıblar. Tərəkəmələr Azərbaycan, Dağıstan, Türkiyə və Gürcüstanda yaşayırlar. Azərbaycanda Kür-Araz ovalığında, Mil-Qarabağ, Muğan və Şirvan düzlərində, Qərbi Azərbaycanın Göyçə mahalında yaşayan və icma halında yaylağa gedən tərəkəmələr həm də əkinçiliklə məşğul olurdular. Tərəkəmələrin qalan hissəsi aranda biçini qurtarıb, payız əkininə hazırlıq görürdülər. Onlar əsasən heyvandarlıq məhsulları (yağ, pendir, yun və s.) istehsal edir, bunları taxıl və sənətkarlıq məhsulları ilə dəyişirdilər. Xalçaçılıq, toxuculuq və s. də inkişaf etmişdi. "Tərəkəmə" xalq rəqsi və musiqisi tərəkəmələrlə bağlıdır. Tərəkəmələr Azərbaycan, Türkiyə, Gürcüstan,Dağıstan,İran ərazilərində yaşayırlar.

Həyat

Tərəkəmələr əsasən qoyunçuluqla məşğul olurlar. Azərbaycanda yayı müvəqqəti olaraq Dağlıq Qarabağ və ətrafı rayonlarda, digər fəsilləri isə əsasən Aran ərazilərdə yaşayırdılar. Qarabağ müharibəsində, Ermənistanın Azərbaycanın 20% ərazisinin işğalı ilə əlaqədar tərəkəmələr yay aylarında dağlıq ərazilərə köç edə bilmədikləri üçün əvvələr köçəri həyat sürən tərəkəmələr getdikcə oturaq həyata keçirlər. Rayon mərkəzlərində digər əhaliylə qaynayıb qarışsalar da, kəndlərdə yaşayan tərəkəmələr millət birliyini qoruyub saxlamışlar.

Dil və mənşə

Tərəkəmələr, Azərbaycan türklərinə bağlı bir tayfadır. Azərbaycan dilində, özünə məxsus qərb ləhcəsində danışırlar. Ana dillərindən başqa, rus, anadolu türk, gürcü dilləri kimi yaşadıqları ölkənin dillərini də danışırlar. Tarixən İslamı qəbul etmiş və bu dinə sitayiş edirlər.

Azərbaycan Respublikasının iqtisadi həyatında əsaslı rol oynayaraq, kənd təsərüfatı məhsulun əsas hissəsini istehsal edirlər. Həmçinin tərəkəmə millətindən bir çox alimlər, professorlar çıxmış, elmə töhfələr vermişlər.

Qarapapaq (Tərəkəmə) milli marşı:

Yeminq etdim bir olmağa, tafınmışam mən Allaha.

Qarapapağ türküyəm mən, duysun hamı qoy bir daha.

Soyum Qıpçağ,Oğuz türkü, qardaşımdı Krım xanı,

Tərəkəmə deyənlərə, göstərmişəm adı sanı.

Öz elimdə dustağ qaldım, çox qıydılar iyid cana,

Qardaşlara Salam söylə, yolun düşsə Dağıstana.

Qaraçöpdür yurdum mənim, Borçalıdır doğma vatan,

Türk elinin iyidlərin, tanıyıfdır bütün cahan!

İstinadlar

  1. Азербайджанцы. Большая Советская Энциклопедия (цитаты)
  2. . 2014-09-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-31.
  3. Значение слова «Карапапахи» в Большой Советской Энциклопедии
  4. Российский Этнографический музей : Толковый словарь: Карапапахи
  5. Теорию происхождения карапапахов от огузов обосновали турецкий историк Фахреттин Кырзыоглу и ранее другой известный историк Заки Валиди Тоган
  6. Алиев Камиль Кумыкские общины за рубежом: история и современность / Kumukia. Кумысский мир. История, культура, география. Размещено: 2005-09-09. Опубликовано: журнал "Возрождение", Махачкала. 1999, № 5. С. 35—42.
  7. Межнациональные отношения в Турции : Обзор генерального консульства России в Трабзоне (2002) / Абхазия — страна души. По материалам журнала «Полпред», 2002.
  8. Sakinat Hajiyeva (1990). Дагестанские терекеменцы: XIX - начало XX в. Наука. səh. 3. ISBN 5-02-016761-4.

qarapapaqlar, tərəkəmələr, şimali, qafqazda, dərbənd, gürcüstanda, kvemo, kartli, azərbaycanda, qazax, iranda, sulduz, türkiyədə, isə, ümumi, olaraq, şimal, şərqi, anadoluda, yaşayan, azərbaycan, türklərinə, bağlı, tayfa, əhali, əsasən, maldarlıqla, məşğul, ol. Qarapapaqlar ve ya Terekemeler Simali Qafqazda Derbend Gurcustanda Kvemo Kartli Azerbaycanda Qazax Iranda Sulduz ve Turkiyede ise umumi olaraq Simal serqi Anadoluda yasayan Azerbaycan turklerine bagli bir tayfa 1 2 3 4 5 6 7 Ehali esasen maldarliqla mesgul olur ve ekser hallarda koceriler kimi rast gelinir 8 Qarapapaqlar Terekeme esgerleri OzunuadlandirmaQarapapaqUmumi sayi800 000 1 000 000Yasadigi erazilerAzerbaycan 400 000Turkiye 200 000Iran 54 600Gurcustan 155 000Dagistan 120 000DiliAzerbaycan dili qerb dialekti IrqiAvropoidDiniIslam cox hissesi sunni bir hissesi sie DaxildirAzerbaycan turkleriMenseyiOguzlar ve QipcaqlarQohum xalqlarTurk xalqlari Mundericat 1 Meskunlasma 2 Heyat 3 Dil ve mense 4 IstinadlarMeskunlasma RedakteEvveller Sirderyanin sag sahilinde yasayiblar Oguz turkleri turkmanlar XI esrden baslayaraq Iran Zaqafqaziya Kicik Asiya ve Mesopotamiyaya yayiliblar Koceri heyat suren turklerin bir hissesine terekeme erebce terakime turkmenler deyibler Bezi menbelerde Terekemeleri etnik qrup sayirlar Amma bu bele deyil terekemeler birinci defelerden sayina gore etnik qrup olub Sonra ise saylari artdiqca millet kimi formalasiblar Terekemeler Azerbaycan Dagistan Turkiye ve Gurcustanda yasayirlar Azerbaycanda Kur Araz ovaliginda Mil Qarabag Mugan ve Sirvan duzlerinde Qerbi Azerbaycanin Goyce mahalinda yasayan ve icma halinda yaylaga geden terekemeler hem de ekincilikle mesgul olurdular Terekemelerin qalan hissesi aranda bicini qurtarib payiz ekinine hazirliq gorurduler Onlar esasen heyvandarliq mehsullari yag pendir yun ve s istehsal edir bunlari taxil ve senetkarliq mehsullari ile deyisirdiler Xalcaciliq toxuculuq ve s de inkisaf etmisdi Terekeme xalq reqsi ve musiqisi terekemelerle baglidir Terekemeler Azerbaycan Turkiye Gurcustan Dagistan Iran erazilerinde yasayirlar Heyat RedakteTerekemeler esasen qoyunculuqla mesgul olurlar Azerbaycanda yayi muveqqeti olaraq Dagliq Qarabag ve etrafi rayonlarda diger fesilleri ise esasen Aran erazilerde yasayirdilar Qarabag muharibesinde Ermenistanin Azerbaycanin 20 erazisinin isgali ile elaqedar terekemeler yay aylarinda dagliq erazilere koc ede bilmedikleri ucun evveler koceri heyat suren terekemeler getdikce oturaq heyata kecirler Rayon merkezlerinde diger ehaliyle qaynayib qarissalar da kendlerde yasayan terekemeler millet birliyini qoruyub saxlamislar Dil ve mense RedakteTerekemeler Azerbaycan turklerine bagli bir tayfadir Azerbaycan dilinde ozune mexsus qerb lehcesinde danisirlar Ana dillerinden basqa rus anadolu turk gurcu dilleri kimi yasadiqlari olkenin dillerini de danisirlar Tarixen Islami qebul etmis ve bu dine sitayis edirler Azerbaycan Respublikasinin iqtisadi heyatinda esasli rol oynayaraq kend teserufati mehsulun esas hissesini istehsal edirler Hemcinin terekeme milletinden bir cox alimler professorlar cixmis elme tohfeler vermisler Qarapapaq Terekeme milli marsi Yeminq etdim bir olmaga tafinmisam men Allaha Qarapapag turkuyem men duysun hami qoy bir daha Soyum Qipcag Oguz turku qardasimdi Krim xani Terekeme deyenlere gostermisem adi sani Oz elimde dustag qaldim cox qiydilar iyid cana Qardaslara Salam soyle yolun dusse Dagistana Qaracopdur yurdum menim Borcalidir dogma vatan Turk elinin iyidlerin taniyifdir butun cahan Istinadlar Redakte Azerbajdzhancy Bolshaya Sovetskaya Enciklopediya citaty Azerbajdzhancy BSE Yandeks Slovari 2014 09 08 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 12 31 Znachenie slova Karapapahi v Bolshoj Sovetskoj Enciklopedii Rossijskij Etnograficheskij muzej Tolkovyj slovar Karapapahi Teoriyu proishozhdeniya karapapahov ot oguzov obosnovali tureckij istorik Fahrettin Kyrzyoglu i ranee drugoj izvestnyj istorik Zaki Validi Togan Aliev Kamil Kumykskie obshiny za rubezhom istoriya i sovremennost Kumukia Kumysskij mir Istoriya kultura geografiya Razmesheno 2005 09 09 Opublikovano zhurnal Vozrozhdenie Mahachkala 1999 5 S 35 42 Mezhnacionalnye otnosheniya v Turcii Obzor generalnogo konsulstva Rossii v Trabzone 2002 Abhaziya strana dushi Po materialam zhurnala Polpred 2002 Sakinat Hajiyeva 1990 Dagestanskie terekemency XIX nachalo XX v Nauka seh 3 ISBN 5 02 016761 4 Etnos ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Vikianbarda Qarapapaqlar ile elaqeli mediafayllar var Menbe https az wikipedia org w index php title Qarapapaqlar amp oldid 6053472, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.