Aşağıda İranın Şərqi Azərbaycan ostanının mərkəzi olan Təbriz şəhərinin xronologiyası verilmişdir.
XV əsrə qədər
e.ə 714-cü il. – Şəhərin adı Assur kralı II Sarqonun epiqrafında qeyd edilmişdir.
Bizim eramız II–VII əsrlər İndiki Təbrizin ən erkən elementlərinin qurulması. Bəzi mənbələrdə eramızın III və IV əsrlərində erkən Sasanilər dövründə, bir digər mənbələrdə isə VII əsrdə tikildiyi iddia edilir.
B. E VIII əsr — Təbriz bazarının inşaasına başlanılır.
858-ci il- Təbrizdə güclü zəlzələ baş verir.
IX əsr — Təbriz Rəvvadi hakimliyinin mərkəzi olur.
981-ci il- Təbriz Rəvvadilər dövlətinin paytaxtı olur. Tədqiqatlar təsdiq edir ki, bu dövrdə Təbriz şəhristanının sahəsi 200 ha-dan artıq, əhalisinin sayı isə 100 min nəfərdən çox idi.
1041-ci il — Təbrizdə güclü zəlzələ baş verir. Bu təbii fəlakətdən cəmi dörd il sonra Təbrizə gəlmiş səyyah Nasir Xosrov onun artıq böyük və abad bir şəhər olduğunu təsdiq edirdi.
1060-cı il — Səlcuqlular Təbrizə yenidən yürüş edirlər.
1175-ci il — Təbriz Qızıl Arslan tərəfindən tutulur. Atabəylər və Ağsunqurilər tərəfindən bağlanan sazişlə Atabəylər dövlətinin tərkibinə daxil edilən şəhər dövlətin paytaxtlarından biri olur.
1208-ci il- Şəhər Gürcü krallığı tərəfindən işğal edilir.
1221-ci il — Monqolların Təbrizə ilk yürüşü baş verir. Təbriz əhalisi təzminat ödəyərək işğaldan xilas olurlar.
1225-ci il — Təbriz Xarəzm qoşunları tərəfindən ələ keçirilir.
1228-ci il — Şəmsəddin əl-Tuğrai Təbrizə hakim təyin edilir.
1231-ci il — Təbriz şəhəri monqollar tərəfindən işğal edilir.
1275-ci il- Marko Polo Çinə səyahəti zamanı Təbrizdən keçmişdir. Marko Polo qeyd edirdi ki, Təbrizin əhalisi əsasən sənətkarlardan və tacirlərdən ibarətdir.
1294-cü il- Keyxatu xanın əmri ilə Təbrizdə kağız pul- çao buraxılmağa başladı.
1321-ci il — İtaliyan səyyah Odorik Perdenon Təbrizə səyahət edir. O yazır : "Yer üzündə elə mal tapılmaz ki, Təbriz anbarlarında həmin maldan olmasın."
1330-cu il — Dəməşqiyyə inşa edilir.
1356–1357-ci illər — Şəhər Müzəffərilərin hücumuna məruz qalır.
1357-ci il — Qızıl Orda xanı Canı bəy (1340–1357) yerli feodallarla əlaqəyə girdi və 1357-ci ildə Azərbaycan ərazisində ciddi müqavimətə rast gəlmədən Təbrizə daxil oldu.
1367-ci il — Şeyx Üveysin Bağdada səfərindən istifadə edən Şirvanşah Kavus iki dəfə Təbrizə hücum edir.
1370-ci il — İmarəti Şeyx Üveys inşa edilir.
1376-cı il — Şeyx Üveysin ölümündən sonra Şah Şüca Təbrizə yürüş edərək buranı ələ keçirir. Təbriz şəhəri 4 ay müddətində onun əlində qaldı.
1382-ci il- Təbrizə Sultan Əhməd hücumuna məruz qalır.
1385-ci il — Şəhər Qızıl Orda xanı Toxtamış tərəfindən mühasirə edilir.
1387-ci il- Təbriz hakimlərindən olan Qara Bəstam və Pişkin hakimi Əmir Şəbli ittifaqa girərək Məhəmməd Dəvatinin üzərinə hücum etdilər, onu məğlubiyyətə uğradaraq Təbrizin idarəsini öz əllərinə aldılar.
1391-ci il — Mahmud Xalxali bura yürüş edərək, şəhərə daxil olur.
1392-ci il- Alatağ yaylağından Təbrizə irəliləyən Qara Yusif şəhəri tutdu, Mahmud Xalxala çəkildi. Təbriz bir neçə gündən sonra Əmir Bəstam və onun müttəfiqlərinin (qardaşı Mənsur və Xalıqın) əlinə keçdi. Qara Yusif şəhərdən çıxmalı oldu.
1404-cü ildə Təbrizdə olmuş ispan taciri Klavixo qeyd edirdi ki, şəhərdə 200 minədək ailə vardır.
1406-cı ildə Təbrizdə Əxi Qəssabın başçılığı ilə Teymuri hakimiyyəti əleyhinə üsyan baş vermişdi.
1406-cı il- Teymurilərin hakimiyyətinin zəifləməsindən faydalanan Sultan Əhməd qayıdıb Təbrizi ələ keçirdi və Cəlairi dövlətini bərpa etdi.
1406-cı ilin may ayında Şirvanşahın döyüşçüləri maneəsiz Təbrizə daxil oldular. Təbrizin I İbrahimin əlinə keçməsi Azərbaycan torpaqlarının vahid hakimiyyət altında birləşməsi demək idi.
1410-cu il avqustun 30-da -Təbriz yaxınlığında, Əsəd qəsəbəsi kənarındakı döyüşdə keçmiş müttəfiqi Cəlairi Sultan Əhmədi məğlub etmiş Qara Yusif ona hakimiyyətin yeni sülaləyə keçməsini qanuniləşdirən sənədlərə qol çəkdirdi, Təbriz Qaraqoyunlu dövlətinin paytaxtı elan edildi.
Təbriz 1690-cı il
1422-ci il — Şahrux Təbrizi tərk etdikdən sonra, Təbrizdə Qaraqoyunlu hakimiyyəti İsgəndər tərəfindən yenidən bərpa edilir.
1438-ci ilin baharında- Cahanşah bəzi Qaraqoyunlu və Şirvan əmirləri ilə birlikdə Ərdəbildən Təbrizə hərəkət etdi.
1468-ci il — Uzun Həsən Təbriz şəhərini yeni dövlətin paytaxtı elan etdi.
1474-cü il — Venesiya senatı Ambroco Kontarini fövqəladə səfir kimi Uzun Həsənin yanına, Təbrizə çatır. Həmin ilin sentyabrın 5-də Venesiya Respublikası tərəfindən Azərbaycana müəyyən tapşırıqla göndərilmiş Bartolomeo Liompardo da Təbrizə gəldi.
1475-ci il - Məscidi Həsən şah və Maqsudiyyə inşa edildi.
1483-cü il - Həşt- Behişt sarayı inşa edildi.
1500-cü il- Təbriz əhalisinin sayı 300 min nəfərə çatmışdır. Əhalinin sayına görə Dünyada 5-ci yerdə idi.
1501-ci il - İsmayıl təmtəraqla Təbrizə daxil oldu, adına xütbə oxutduraraq sikkə zərb etdirdi və Səfəvilər dövlətinin əsası qoyuldu.
1514-cü il sentyabr ayının 6-sı - Sultan Səlim Səfəvilər dövlətinin paytaxtına daxil oldu.
1530-ci il - Üləma bəy Təkəli şaha qarşı üsyan etdi, Təbrizi çapıb taladı və tayfasının bir hissəsi ilə Türkiyəyə getdi.
1534-ci il iyunun 13-ü –Osmanlılar Təbrizi, sonra isə bütün Cənubi Azərbaycan vilayətlərini ələ keçirdi. Süleymanın da olduğu Osmanlıların əsas qüvvələri isə şəhərə sentyabrın 27-də çatdılar.
1535 -ci il- Səfəvilər hakimiyyətdə.
1535-ci il- Sultan Süleymanın II yürüşünə yenə Təbrizdən başladı.
1539-cu il - Londonun "Viktoriya və Albert" muzeyində saxlanılan və dünya xalçaçılığı sənətinin incilərindən biri olan Təbriz xalçası toxunmuşdur.
1548-ci il 2 iyun – Təbriz əhalisi Osmanlılara qarşı üsyan qaldırır. Səfəvilər yenidən hakimiyyətdə.
1548-ci il - Səfəvi dövlətinin paytaxtı Təbrizdən Qəzvinə köçürülür.
1555-ci il - Amasiya müqaviləsinə görə Təbriz Səfəvilər dövlətinin hakimiyyətinə keçir. İskəndər bəy Münşi yazır: Təbrizdə elə bir bayram keçirildi ki, o indiyə kimi qızılbaşların dilindən düşmür.
1562-ci il- Şəhərdə olmuş Cenkinson qeyd edir ki, "Təbriz Səfəvilərin ən iri şəhəridir". Lakin ingilis səyyahı əlavə edirdi ki, "bu şəhərin ticarət əhəmiyyəti əvvəlki dövrə nisbətən azalmışdı".
1571-1573-ci il - Təbrizdə üsyan baş vermişdir. Təbriz üsyanının təsiri nəticəsində I Şah Təhmasib şəhərə vergi toxunulmazlığı hüququ verdi və bu tədbir şəhərin sonrakı tərəqqisi üçün geniş imkanlar açdı.
1585-ci il - Osman paşa 200-minlik ordu ilə Pasinabad-Çaldıran-Xoy-Mərənd-Sufıyan-Təbriz istiqamətində yola düşür.
1591-ci il - Təbrizdə yenidən üsyan baş verir.
XVII–XVIII əsrlər
1603-cü il – Şah I Abbas şəhəri Osmanlılardan azad edir.
1610-cu il – Quyucu Murad paşanın komandanlığı altında Osmanlı ordusu Səfəvilər üzərinə hücum edərək Təbrizə kimi irəlilədi. Təbriz şəhəri osmanlılar tərəfındən böyük dağıntılara məruz qalaraq yandırıldı.
Balaban və qavalın müşayəti ilə musiqi məclisi: Səfəvilər dövlətinin ikinci şahı I Təhmasibə kəniz tərəfindən bir piyalə şərab süzülərkən təsvir olunmuş minyatür.
1611-ci il – Yenidən Səfəvi hakimiyyətinə keçdi.
1634-cü il sentyabrın 11-i – IV Murad şəhəri ələ keçirdi. Lakin sentyabn 15-də ərzaq və ələfin çatışmazlığı, qışın yaxınlaşması, Səfəvi qoşununun hücum təhlükəsi onları Təbrizdən çıxmağa məcbur etdi.
1640-cı il- Təbrizdə böyük dağıntılara səbəb olmuş zəlzələ baş verdi.
1655 -ci il - Sadiqiyyə mədrəsəsi inşa edildi.
1673-cü il – Təbriz əhalisinin sayı 550 min idi.
1676-cı il - Talibiyyə mədrəsəsi inşa edildi.
1711-ci il- Təbrizdə üsyan baş verdi. Katolik missioneri Jozef Mari Təbrizdən vətəninə göndərdiyi məktubunda yazırdı ki, bu üsyan zamanı 3000 təbrizli qubernatorun (bəylərbəyinin) sarayına basqın etmişdir.
1717-ci il - Rus elçisi A.P.Volinski Təbrizə gəldi. "Təbriz şəhəri iki dağ arasında olan rəvan yerdə salınmışdır. Onun uzunluğu beş verst, bəlkə də bir az çox məsafəni əhatə edir, eni bir verstə yaxındır. Deyilənlərə görə, burada 36000 yaşayış evi vardır. Tikintiləri daşdandır və yaşıllığa qərq olmuşdur".
1721-ci il –Təbrizdə dağıdıcı zəlzələ nəticəsində 80 min əhali tələf oldu.
1724-cü il - .Başda Abdulla Köprülü paşa olmaqla türk əsgərləri yenidən Təbriz şəhərinə yaxınlaşdılar. Təbrizlilər şəhəri təhvil verməzdən öncə Osmanlı komandanlığından ailələri və silahları ilə birlikdə şəhəri tərk etmək üçün icazə aldılar.
1724/25 -ci il- Osmanlılar 200minə qədər şəhər əhalisini qılıncdan keçirdilər.
Təbriz şəhərinin xəritəsi XVI əsr
1725-ci il - Təbrizdə Uzun Həsən və Mehdi Sahib əz-zaman məscidləri ətrafında bişmiş və çiy kərpicdən qala inşa olunmağa başlanmışdı.
1730-cu il - Səfəvilər yenidən hakimiyyətdə. Osmanlı komandanlığı Təbrizi Səfəvi qoşunlarına təslim edərkən oradakı yeniçərlər yiyələndikləri malikanələrdən məhrum olduqları üçün qiyam qaldırmışdılar.
1848-ci il- Təbrizdə şəhər yoxsulları və sənətkarların çıxışları baş verdi.
1860-ci il – Təbriz və Tehran teleqrafı işə başlayır.
1868-ci il- Təbriz Konstitutsiya binası inşa edilmişdir.
1875-ci il- Təbriz dövlət məktəbinin (Təbriz Darülfünunun) açılmışdır.
1881-ci il – Təbriz əhalisinin sayı 165 min nəfərdir.
1881-ci il – Təbriz Amerika Memorial Məktəbi fəaliyyətə başlayır.
1888-ci il- Təbrizdə "Dəbestan" (ibtidai məktəb) adlı ilk xüsusi yeni tipli ("üsuli-cədid") məktəbi İran maarifinin atası Mirzə Həsən Rüşdiyyə tərəfindən açıldı. O, Cənubi Azərbaycanda, ilk dəfə olaraq, əlifbanı yeni sövti-üsul (səs üsulu) ilə Azərbaycan dili əsasında tədris etməyə başlamış, çoxlu dərsliklər, o cümlədən, "Vətən dili", "Ana dili" dərsliklərini yazmışdı.
1891-ci il – Tənbəki üsyanı başladı.
XX əsr
1900-1940-cı illər
1906-cı ildə qəbul olunmuş seçki nizamnaməsində Azərbaycan əyalətinin inzibati sərhədləri daraldıldı və bu əyalətə Təbriz, Urmiya, Xoy, Deyləmqan, Maku, Marağa, Binab, Miyandoab, Soucbulaq, Dehxarqan, Mərənd, Əhər, Ərdəbil, Meşkin, Astara, Xalxal, Sərab, Miyanə, Sainqala mahalları daxil edildi.
1908-1909-cu il – Təbrizdə Məşrutə inqilabının(1905-1911) gedişində Məhəmməd Əli şah Qacarın Məşrutəni ləğv etmək yolunda başladığı əksinqilabı fəaliyyətə qarşı baş vermiş üsyan.
1908-ci il - Sərdar Homayun Vəli Qasım Təbrizin ilk bələdiyyə sədri təyin edildi.
1909-cu il:
19 aprel: Təbrizdə amerikalı müəllim və konstitusiya tərəfdarı olan Hovard Baskervil döyüşdə öldürüldü.
1970-ci il- Traktor Sazi Təbriz Futbol Klubu yaradıldı.
1973 -cü il- Göy Məscidin restavrasiyası başa çatdı.
1976-cı il – İyun: Təbrizin Bağ Şumal stadionunda 1976 AFC Asiya Kubokunun final turnirinin bir hissəsi keçirildi .
1977-ci il – 12 dekabr: Təbriz Universitetində Azərbaycan əyalət hökumətinin qurulmasının ildönümü ilə əlaqədar tələbələrin etiraz aksiyası hərbi hissələr tərəfindən zorakı şəkildə yatırıldı.
1978-ci il
Fevral: İranın neft emalı komplekslərinin bir hissəsi olan Təbriz neft emalı zavodu yaradıldı.
18 fevral: Şaha qarşı qaldırılan etiraz nümayişçilərdən birinin güllələnməsi ilə qarşıdurmaya çevrildi.
Şərqi Azərbaycan vilayəti daha kiçik Şərqi Azərbaycan və Ərdəbil vilayətlərinə bölündü .
1995-ci il – 21 May: İran Televizya və Radio Qurumu tərəfindən azərbaycanlı azlıqlara ədalətsiz rəftara qarşı tələbə etirazı baş verdi.
1996-cı il
Yadigari İmam Stadionu və Konstitusiya Muzeyi fəaliyyətə başladı.
Əhali: 1 191 043 nəfər.
1997-ci il - Təbriz İslam İncəsənət Universiteti yaradıldı.
1998-ci il
Hüseyn Fərhəngpour mer oldu.
Təbriz Petrokimya Şirkəti yaradıldı.
1999-cu il
18-23 İyul- İran Tələbə etirazları: Tehran Universitetində bir qrup tələbənin islahatçı Salam qəzetinin bağlanmasına qarşı sakit nümayiş keçirməsi ilə başladı.
Təbriz İncəsənət Universiteti yaradıldı.
2000-ci il - Səhənd əyalət televiziyası yayıma başladı.
XXI əsr
2001-ci il - Ehtişam Hajipour şəhərin yeni meri seçildi.
Əmir Nizaminin ev muzeyi və Dəmir dövrü muzeyi fəaliyyətə başladı.
May – Təbrizdə minlərlə etnik azərbaycanlı hökumətin rəsmi qəzetinin ( İran ) azərbaycanlı azlıqları təhqir edən karikaturasına qarşı nümayiş keçirdi.
2009-cı il- Göstəriş Polad Futbol Klubu yaradıldı. Göstəriş 2009-cu ildə maddi çətinliklərlə üzləşən Niroyə Zamini F.K.-ın lisenziyasını alaraq yaranmışdır.
2010-cu il – Dünyanın ən böyük bazarlarından biri olanTəbriz BazarıUNESCO-nun dünya mirası siyahısına salınmışdır. Təbriz bazarı 15 min kv.metr ərazini əhatə edir. İrili-xırdalı bazarda 5 min dükan və ticarət mərkəzi var.
2011-ci il
Avqust: Urmiya gölünün xilası üçün keçirilən etiraz aksiyası polis tərəfindən yatırıldı.
Əhali: 1.494.998.
2012-ci il
18 fevral: Şəhərin ən hündür binası Bloor Tower-in tikintisi başa çatdı.
11 avqust: Vərzəqanda baş verən güclü zəlzələ Təbrizi sarsıtdı.
Təbrizdə havanın çirklənməsi illik orta hesabla 40 PM2.5 və 68 PM10 -a çatır ki, bu göstərici normadan artıq hesab olunur.
2013-cü il
14 iyun: Əyalət şuralarına seçkilər keçirildi.
15 iyun: Minlərlə şəhər sakini İranın mötədil prezidentliyə namizədi Həsən Ruhaninin qələbəsini qeyd etmək üçün küçələrə çıxdı.
Noyabr: Sadiq Nəcəfi-Xəzərlou Təbrizin 55-ci meri seçildi.
2014-cü il
29 Mart: Təbrizdə "Dünya saatı" Saat Qülləsinin işıqları söndürülərək qeyd edildi.
25 dekabr: Təbriz Futbol Muzeyi yaradıldı.
Şəhər yeni yaradılmış milli inzibati rayonun bir hissəsi oldu .
2015-ci il
27 avqust: Təbriz metrosunun ilk hissəsi fəaliyyətə başladı.
2017-ci il
4 noyabr: İrəc Şahin-Baher Təbrizin 56-cı meri seçildi.
Qalereya
1827-ci ildə çəkilmiş Təbriz xəritəsi
Ərk qalasının qalıqları 1841.
Göy Məscidin qalıqları 1841
Sahibələmr Məscidi və Quru çayı. 1841
Təbrizdə bir ev 1841
Təbrizdə bir ev 1841
Göy Məscidin qalıqları yağlı boya tablosu 1872
Ali Qapıda toy mərasimi XIX əsr
Müzəffərəddin Şah Qacarın Təbriz şahzadəsi elan edilmə mərasimi , Ali Qapı, 1800-cü illərin sonu
Təbriz Məşrutə İnqilabı ərzində
Məşrutə inqilabı zamanı Təbrizin mühasirəsinin xəritəsi, 27 sentyabr 1908-ci il.
London News, Təbrizdə Dəvəçi körpüsünü müdafiə edən inqilabçıların eskizi (1 may 1909).
Konstitutsiyaçılar Təbrizdə XX əsrin əvvəlləri
Təbriz qalası və konstitusiya inqilabından sonrakı günlərdə ABŞ bayrağı, 1911.
Təbriz II Dünya Müharibəsi illərində
Sovet artilleriya bölmələri Təbrizdən keçərkən, 1940-cı illər
Sovet tankı və qoşunlarının Təbrizdən keçməsi, 1940-cı illər
Sovet T-26 tankı Təbrizin əsas küçəsindən keçir, 1940-cı illər
"Tabriz". Islamic Cultural Heritage Database. Istanbul: Organisation of Islamic Cooperation, Research Centre for Islamic History, Art and Culture. 15 April 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 February 2013.
Population of capital cities and cities of 100,000 and more inhabitants // Demographic Yearbook 1965. New York: Statistical Office of the United Nations. 1966. 140–161. 2018-09-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-10-15.
"Asian Nations Cup 1976". rsssf.com. 30 September 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 13 March 2015.
"Tabriz Petrochemical Company". tpco.ir. 10 November 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 13 March 2015.
"Amir Nezam House Museum". Tehran Times. 22 February 2012. 23 November 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2013.
. Archived from the original on 21 June 2010. İstifadə tarixi: 13 March 2015.
"Iran Shuts Down Newspaper Over Cartoon". The New York Times. 24 May 2006.
"Protests in Iran Over Disappearing Lake". The New York Times. 30 August 2011. 7 May 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 15 October 2022.
"Population of capital cities and cities of 100,000 or more inhabitants". Demographic Yearbook 2015. United Nations Statistics Division. 2016. 2019-04-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-10-15.
fa:برج بلور
"Hundreds killed in northwest Iran earthquakes". Al Jazeera. 12 August 2012. 10 December 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 6 February 2013.
World Health Organization, , Geneva, 2016, 28 March 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib
. 18 June 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 March 2015.
"تبریز ۲۵ خرداد. آخر هفته احمدی رفته -". youtube.com. İstifadə tarixi: 13 March 2015.
"صادق نجفی شهردار تبریز شد – خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency". mehrnews.com. 2013-10-13. 2014-04-27 tarixində . İstifadə tarixi: 13 March 2015.
. 2014-03-31 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-06.
"نخستین موزه فوتبال ایران در تبریز افتتاح شد" [First football museum opened in Tabriz, Iran] (fars). Tabnak. 1 October 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 13 March 2015.
Mənbə
Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. II cild (III-XIII əsrin I rübü). Bakı: Elm nəşriyyat. Nailə Vəlixanlı. 2007. səh. 608.
Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər)). Bakı: Elm nəşriyyat. Nailə Vəlixanlı. 2007. səh. 592.
S.M. Onullahi. XIII-XVII əsrlərdə Təbriz şəhərinin tarixi. Bakı. 1982.
Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. 407. ISBN978-9952-34-101-0.
Jean Chardin, The travels of Sir John Chardin into Persia and the East-Indies, through the Black Sea, and the country of Colchis, London: Christopher Bateman, 1691, səh. 352+
Jedidiah Morse; Richard C. Morse, Tauris // New Universal Gazetteer (4th), New Haven: S. Converse, 1823
William Ouseley, (Tabriz) // Travels in various countries of the East; more particularly Persia, London: Rodwell and Martin, 1823, OCLC 4198311
Övliya Çələbi. (Tabriz) // Narrative of Travels in Europe, Asia, and Africa, in the Seventeenth Century. 2. Tərcümə Joseph von Hammer-Purgstall. London: Oriental Translation Fund. 1834.
Edward Balfour, Tabreez // Cyclopaedia of India (3rd), London: B. Quaritch, 1885
Charles Wilson, ed.Tabriz // Handbook for Travellers in Asia Minor, Transcaucasia, Persia, etc., London: Murray's Handbooks for Travellers, 1895, ISBN9780524062142, OCLC 8979039
E.A. Brayley Hodgetts. (Tabreez) // Round about Armenia: the record of a journey across the Balkans through Turkey, the Caucasus, and Persia in 1895. London: Sampson Low, Marston and Co. 1896.
A.V. Williams Jackson, Tabriz // Persia Past and Present: a Book of Travel and Research, New York: Macmillan, 1906
Charles Melville. "Historical Monuments and Earthquakes in Tabriz". Iran. Taylor & Francis. 19. 1981: 159–177. doi:10.2307/4299714. JSTOR 4299714.
Christoph Werner. "The Amazon, the Sources of the Nile, and Tabriz: Nadir Mirza's Tarikh Va Jughrafi-yi Dar Al-saltana-yi Tabriz and the Local Historiography of Tabriz and Azerbaijan". Iranian Studies. 33 (1–2). 2000: 165–184. doi:10.1080/00210860008701980.
Christoph Werner. An Iranian Town in Transition: A Social and Economic History of the Elites of Tabriz, 1747–1848. Wiesbaden: Otto Harrassowitz Verlag. 2000.
C. Edmund Bosworth, ed.Tabriz // Historic Cities of the Islamic World. Leiden: Koninklijke Brill. 2007. ISBN978-9004153882.
Michael R.T. Dumper; Bruce E. Stanley, eds.Tabriz // Cities of the Middle East and North Africa, Santa Barbara, USA: ABC-CLIO, 2008
Tabriz // Grove Encyclopedia of Islamic Art & Architecture. Oxford University Press. 2009. ISBN9780195309911.
Aḥmad Monzawī; ʿAlī Naqī Monzawī. Bibliographies and Catalogues in Iran: Tabriz // Encyclopædia Iranica. 2012.
James D. Clark. Tabriz: the city in the 19th century // Encyclopædia Iranica. 2014.
Dr Stephanie Cronin. Reformers and Revolutionaries in Modern Iran: New Perspectives on the Iranian Left. Routledge. 15 April 2013. ISBN978-1-134-32890-1.
Tadeusz Swietochowski; Brian C. Collins. Historical Dictionary of Azerbaijan. USA: Scarecrow Press. 1999.
Population of capital cities and cities of 100,000 and more inhabitants // Demographic Yearbook 1965. New York: Statistical Office of the United Nations. 1966. 140–161.
Brenda Shaffer. "The formation of Azerbaijani collective identity in Iran". Nationalities Papers. 28 (3). 19 August 2010: 449–477. doi:10.1080/713687484.
Countries of the World: Iran // Statesman's Yearbook 2003. UK: Palgrave Macmillan. 2002. ISBN978-0-333-98096-5.
George Nathaniel Curzon, Persia and the Persian Question, London: Longmans, Green & Co., 1892, OCLC 3444074
Aprel 19, 2023
təbriz, şəhərinin, xronologiyası, aşağıda, iranın, şərqi, azərbaycan, ostanının, mərkəzi, olan, verilmişdir, mündəricat, əsrə, qədər, əsrlər, xvii, xviii, əsrlər, əsr, əsr, 1900, 1940, illər, 1950, 1990, illər, əsr, qalereya, təbriz, məşrutə, inqilabı, ərzində. Asagida Iranin Serqi Azerbaycan ostaninin merkezi olan Tebriz seherinin xronologiyasi verilmisdir Mundericat 1 XV esre qeder 2 XV XVI esrler 3 XVII XVIII esrler 4 XIX esr 5 XX esr 5 1 1900 1940 ci iller 5 2 1950 1990 ci iller 6 XXI esr 7 Qalereya 7 1 Tebriz Mesrute Inqilabi erzinde 7 2 Tebriz II Dunya Muharibesi illerinde 8 Istinadlar 9 MenbeXV esre qeder Redaktee e 714 cu il Seherin adi Assur krali II Sarqonun epiqrafinda qeyd edilmisdir Bizim eramiz II VII esrler Indiki Tebrizin en erken elementlerinin qurulmasi Bezi menbelerde eramizin III ve IV esrlerinde erken Sasaniler dovrunde bir diger menbelerde ise VII esrde tikildiyi iddia edilir B E VIII esr Tebriz bazarinin insaasina baslanilir 858 ci il Tebrizde guclu zelzele bas verir 1 2 IX esr Tebriz Revvadi hakimliyinin merkezi olur 3 981 ci il Tebriz Revvadiler dovletinin paytaxti olur Tedqiqatlar tesdiq edir ki bu dovrde Tebriz sehristaninin sahesi 200 ha dan artiq ehalisinin sayi ise 100 min neferden cox idi 1041 ci il Tebrizde guclu zelzele bas verir 1 2 Bu tebii felaketden cemi dord il sonra Tebrize gelmis seyyah Nasir Xosrov onun artiq boyuk ve abad bir seher oldugunu tesdiq edirdi 1055 ci il Selcuqlularin Tebrize ilk yurusu 4 1060 ci il Selcuqlular Tebrize yeniden yurus edirler 1175 ci il Tebriz Qizil Arslan terefinden tutulur Atabeyler ve Agsunquriler terefinden baglanan sazisle Atabeyler dovletinin terkibine daxil edilen seher dovletin paytaxtlarindan biri olur 1208 ci il Seher Gurcu kralligi terefinden isgal edilir 5 1221 ci il Monqollarin Tebrize ilk yurusu bas verir Tebriz ehalisi tezminat odeyerek isgaldan xilas olurlar 6 1225 ci il Tebriz Xarezm qosunlari terefinden ele kecirilir 7 1228 ci il Semseddin el Tugrai Tebrize hakim teyin edilir 7 1231 ci il Tebriz seheri monqollar terefinden isgal edilir 8 1275 ci il Marko Polo Cine seyaheti zamani Tebrizden kecmisdir Marko Polo qeyd edirdi ki Tebrizin ehalisi esasen senetkarlardan ve tacirlerden ibaretdir 1294 cu il Keyxatu xanin emri ile Tebrizde kagiz pul cao buraxilmaga basladi 1298 ci il Senbi Qazan insa edilir 9 1299 cu il Seher Elxaniler dovletinin paytaxina cevrilir 10 Tebriz Demir dovru muzeyi1300 cu il Rab i Residi elmi merkez insa edilir XIV esrin evvellerinde Tebrizin qala divarlarinin uzunlugu 25 min addim 24 km seherin umumi sahesi ise 36006 hektar idi 11 1305 ci il Qazaniyye insa edilir 1311 ci il Elisah Mescidi insa edilir 12 1314 cu il Seyid Hemze medresesi insa edilir 12 1320 ci il Erk qalasi insa edilir 1321 ci il Italiyan seyyah Odorik Perdenon Tebrize seyahet edir O yazir Yer uzunde ele mal tapilmaz ki Tebriz anbarlarinda hemin maldan olmasin 11 1330 cu il Demesqiyye insa edilir 12 1356 1357 ci iller Seher Muzefferilerin hucumuna meruz qalir 13 1357 ci il Qizil Orda xani Cani bey 1340 1357 yerli feodallarla elaqeye girdi ve 1357 ci ilde Azerbaycan erazisinde ciddi muqavimete rast gelmeden Tebrize daxil oldu 14 1358 ci il Celairi Seyx Uveys Tebrizi ele kecirir 15 1367 ci il Seyx Uveysin Bagdada seferinden istifade eden Sirvansah Kavus iki defe Tebrize hucum edir 1370 ci il Imareti Seyx Uveys insa edilir 12 1376 ci il Seyx Uveysin olumunden sonra Sah Suca Tebrize yurus ederek burani ele kecirir Tebriz seheri 4 ay muddetinde onun elinde qaldi 16 1382 ci il Tebrize Sultan Ehmed hucumuna meruz qalir 1385 ci il Seher Qizil Orda xani Toxtamis terefinden muhasire edilir 17 1387 ci il Tebriz hakimlerinden olan Qara Bestam ve Piskin hakimi Emir Sebli ittifaqa girerek Mehemmed Devatinin uzerine hucum etdiler onu meglubiyyete ugradaraq Tebrizin idaresini oz ellerine aldilar 18 1391 ci il Mahmud Xalxali bura yurus ederek sehere daxil olur 1392 ci il Alatag yaylagindan Tebrize irelileyen Qara Yusif seheri tutdu Mahmud Xalxala cekildi Tebriz bir nece gunden sonra Emir Bestam ve onun muttefiqlerinin qardasi Mensur ve Xaliqin eline kecdi Qara Yusif seherden cixmali oldu 19 1392 ci il Teymuri qosunu Tebrize daxil olur 20 19 XV XVI esrler Redakte1404 cu ilde Tebrizde olmus ispan taciri Klavixo qeyd edirdi ki seherde 200 minedek aile vardir 21 1406 ci ilde Tebrizde Exi Qessabin basciligi ile Teymuri hakimiyyeti eleyhine usyan bas vermisdi 22 1406 ci il Teymurilerin hakimiyyetinin zeiflemesinden faydalanan Sultan Ehmed qayidib Tebrizi ele kecirdi ve Celairi dovletini berpa etdi 11 1406 ci ilin may ayinda Sirvansahin doyusculeri maneesiz Tebrize daxil oldular Tebrizin I Ibrahimin eline kecmesi Azerbaycan torpaqlarinin vahid hakimiyyet altinda birlesmesi demek idi 1410 cu il avqustun 30 da Tebriz yaxinliginda Esed qesebesi kenarindaki doyusde kecmis muttefiqi Celairi Sultan Ehmedi meglub etmis Qara Yusif ona hakimiyyetin yeni sulaleye kecmesini qanunilesdiren senedlere qol cekdirdi Tebriz Qaraqoyunlu dovletinin paytaxti elan edildi 23 Tebriz 1690 ci il 1422 ci il Sahrux Tebrizi terk etdikden sonra Tebrizde Qaraqoyunlu hakimiyyeti Isgender terefinden yeniden berpa edilir 24 1438 ci ilin baharinda Cahansah bezi Qaraqoyunlu ve Sirvan emirleri ile birlikde Erdebilden Tebrize hereket etdi 25 1465 ci il Goy Mescid insa edildi 12 1467 ci ilde Tebrizde usyan bas verdi 1468 ci il Uzun Hesen Tebriz seherini yeni dovletin paytaxti elan etdi 26 1474 cu il Venesiya senati Ambroco Kontarini fovqelade sefir kimi Uzun Hesenin yanina Tebrize catir Hemin ilin sentyabrin 5 de Venesiya Respublikasi terefinden Azerbaycana mueyyen tapsiriqla gonderilmis Bartolomeo Liompardo da Tebrize geldi 27 1475 ci il Mescidi Hesen sah ve Maqsudiyye insa edildi 1483 cu il Hest Behist sarayi insa edildi 1500 cu il Tebriz ehalisinin sayi 300 min nefere catmisdir Ehalinin sayina gore Dunyada 5 ci yerde idi 1501 ci il Ismayil temteraqla Tebrize daxil oldu adina xutbe oxutduraraq sikke zerb etdirdi ve Sefeviler dovletinin esasi qoyuldu 28 1514 cu il sentyabr ayinin 6 si Sultan Selim Sefeviler dovletinin paytaxtina daxil oldu 29 1530 ci il Ulema bey Tekeli saha qarsi usyan etdi Tebrizi capib taladi ve tayfasinin bir hissesi ile Turkiyeye getdi 30 31 1534 ci il iyunun 13 u Osmanlilar Tebrizi sonra ise butun Cenubi Azerbaycan vilayetlerini ele kecirdi Suleymanin da oldugu Osmanlilarin esas quvveleri ise sehere sentyabrin 27 de catdilar 1535 ci il Sefeviler hakimiyyetde 1535 ci il Sultan Suleymanin II yurusune yene Tebrizden basladi 1539 cu il Londonun Viktoriya ve Albert muzeyinde saxlanilan ve dunya xalcaciligi senetinin incilerinden biri olan Tebriz xalcasi toxunmusdur 1548 ci il 2 iyun Tebriz ehalisi Osmanlilara qarsi usyan qaldirir Sefeviler yeniden hakimiyyetde 1548 ci il Sefevi dovletinin paytaxti Tebrizden Qezvine kocurulur 32 33 1555 ci il Amasiya muqavilesine gore Tebriz Sefeviler dovletinin hakimiyyetine kecir Iskender bey Munsi yazir Tebrizde ele bir bayram kecirildi ki o indiye kimi qizilbaslarin dilinden dusmur 12 1562 ci il Seherde olmus Cenkinson qeyd edir ki Tebriz Sefevilerin en iri seheridir Lakin ingilis seyyahi elave edirdi ki bu seherin ticaret ehemiyyeti evvelki dovre nisbeten azalmisdi 1571 1573 ci il Tebrizde usyan bas vermisdir Tebriz usyaninin tesiri neticesinde I Sah Tehmasib sehere vergi toxunulmazligi huququ verdi ve bu tedbir seherin sonraki tereqqisi ucun genis imkanlar acdi 1585 ci il Osman pasa 200 minlik ordu ile Pasinabad Caldiran Xoy Merend Sufiyan Tebriz istiqametinde yola dusur 1591 ci il Tebrizde yeniden usyan bas verir XVII XVIII esrler Redakte1603 cu il Sah I Abbas seheri Osmanlilardan azad edir 1610 cu il Quyucu Murad pasanin komandanligi altinda Osmanli ordusu Sefeviler uzerine hucum ederek Tebrize kimi ireliledi Tebriz seheri osmanlilar terefinden boyuk dagintilara meruz qalaraq yandirildi Balaban ve qavalin musayeti ile musiqi meclisi Sefeviler dovletinin ikinci sahi I Tehmasibe keniz terefinden bir piyale serab suzulerken tesvir olunmus minyatur 1611 ci il Yeniden Sefevi hakimiyyetine kecdi 1634 cu il sentyabrin 11 i IV Murad seheri ele kecirdi Lakin sentyabn 15 de erzaq ve elefin catismazligi qisin yaxinlasmasi Sefevi qosununun hucum tehlukesi onlari Tebrizden cixmaga mecbur etdi 34 1636 ci il Sahib el Emr mescidi insa edildi 35 1640 ci il Tebrizde boyuk dagintilara sebeb olmus zelzele bas verdi 34 36 1655 ci il Sadiqiyye medresesi insa edildi 34 1673 cu il Tebriz ehalisinin sayi 550 min idi 37 1676 ci il Talibiyye medresesi insa edildi 34 1711 ci il Tebrizde usyan bas verdi Katolik missioneri Jozef Mari Tebrizden vetenine gonderdiyi mektubunda yazirdi ki bu usyan zamani 3000 tebrizli qubernatorun beylerbeyinin sarayina basqin etmisdir 1717 ci il Rus elcisi A P Volinski Tebrize geldi Tebriz seheri iki dag arasinda olan revan yerde salinmisdir Onun uzunlugu bes verst belke de bir az cox mesafeni ehate edir eni bir verste yaxindir Deyilenlere gore burada 36000 yasayis evi vardir Tikintileri dasdandir ve yasilliga qerq olmusdur 1721 ci il Tebrizde dagidici zelzele neticesinde 80 min ehali telef oldu 1724 cu il Basda Abdulla Koprulu pasa olmaqla turk esgerleri yeniden Tebriz seherine yaxinlasdilar Tebrizliler seheri tehvil vermezden once Osmanli komandanligindan aileleri ve silahlari ile birlikde seheri terk etmek ucun icaze aldilar 1724 25 ci il Osmanlilar 200mine qeder seher ehalisini qilincdan kecirdiler Tebriz seherinin xeritesi XVI esr 1725 ci il Tebrizde Uzun Hesen ve Mehdi Sahib ez zaman mescidleri etrafinda bismis ve ciy kerpicden qala insa olunmaga baslanmisdi 1730 cu il Sefeviler yeniden hakimiyyetde Osmanli komandanligi Tebrizi Sefevi qosunlarina teslim ederken oradaki yenicerler yiyelendikleri malikanelerden mehrum olduqlari ucun qiyam qaldirmisdilar 1736 ci il Efsarlar hakimiyyetde 1747 ci il Tebriz xanligi yaradildi 1757 ci il Mehemmed Hesen xan Qacar seheri tutdu 38 1762 ci il Tebrizde Zendler hakimiyyete geldi 1775 ci il Yeniden zelzele bas verdi 37 1780 28 fevral Zelzele neticesinde 200 min seher sakini telef oldu Seher ehalisinin sayi teqriben 30 min oldu 10 1785 ci il Ehmed xan qarabagli Ibrahimxelil xanin 385 qosunlari ile birlikde Tebriz qalasini muhasireye aldi 1799 Qacar sahzadesi Abbas Mirze sehere hakim teyin edildi XIX esr Redakte1808 ci il Tebrizin ehalisi 250 min nefere catmisdi 1817 ci il Metbee fealiyyete baslayir 1827 ci il oktyabrin 13 de rus qosunu Tebrize daxil oldu 1828 ci il Seher Qacarlarin hakimiyyetine kecir 1830 ci il Seherde veba epidemiyasi baslayir1848 ci il Tebrizde seher yoxsullari ve senetkarlarin cixislari bas verdi 1860 ci il Tebriz ve Tehran teleqrafi ise baslayir 1868 ci il Tebriz Konstitutsiya binasi insa edilmisdir 1875 ci il Tebriz dovlet mektebinin Tebriz Darulfununun acilmisdir 1881 ci il Tebriz ehalisinin sayi 165 min neferdir 1881 ci il Tebriz Amerika Memorial Mektebi fealiyyete baslayir 1888 ci il Tebrizde Debestan ibtidai mekteb adli ilk xususi yeni tipli usuli cedid mektebi Iran maarifinin atasi Mirze Hesen Rusdiyye terefinden acildi O Cenubi Azerbaycanda ilk defe olaraq elifbani yeni sovti usul ses usulu ile Azerbaycan dili esasinda tedris etmeye baslamis coxlu derslikler o cumleden Veten dili Ana dili dersliklerini yazmisdi 1891 ci il Tenbeki usyani basladi XX esr Redakte1900 1940 ci iller Redakte 1906 ci ilde qebul olunmus secki nizamnamesinde Azerbaycan eyaletinin inzibati serhedleri daraldildi ve bu eyalete Tebriz Urmiya Xoy Deylemqan Maku Maraga Binab Miyandoab Soucbulaq Dehxarqan Merend Eher Erdebil Meskin Astara Xalxal Serab Miyane Sainqala mahallari daxil edildi 1908 1909 cu il Tebrizde Mesrute inqilabinin 1905 1911 gedisinde Mehemmed Eli sah Qacarin Mesruteni legv etmek yolunda basladigi eksinqilabi fealiyyete qarsi bas vermis usyan 1908 ci il Serdar Homayun Veli Qasim Tebrizin ilk belediyye sedri teyin edildi 1909 cu il 19 aprel Tebrizde amerikali muellim ve konstitusiya terefdari olan Hovard Baskervil doyusde olduruldu 29 aprel Rus kazaklari seheri ele kecirdiler 29 aprel Rus quvvelerinin gelmesi ile monarxistlerin seheri muhasireye almasi ugursuz oldu 1910 ci il Ehali 200 000 texminen 1911 ci il Dekabr 1911 ci ilde Tebrizin rus ordusu terefinden isgali 30 dekabr Seqat ol Eslam diger 10 konstitusiyaci ve milletci ile birlikde rus kazaklari terefinden edam edildi 39 1915 Tebriz Birinci Dunya Muharibesi zamani Osmanli quvveleri terefinden isgal edildi 1916 Colfa Tebriz demir yolu fealiyyete basladi Tebrizde ilk teatr binasi tikildi 40 1917 ci il Tebriz Yanginsondurme Qullesi tikilmisdir Ilk ozel fabriklerden biri olan Tavakoli kibrit fabriki quruldu 41 1918 ci il 28 fevral Ruslarin Tebrizden geri cekilmesi basa catdi 36 28 fevral Yerli Demokratlar Partiyasinin rehberi Ismayil Novbari sehere nezareti ele kecirdi 18 iyun Tebriz Osmanli quvveleri terefinden isgal edildi 1920 ci il 4 sentyabr Iran kazaklari Osmanli quvvelerinin geri cekilmesinden sonra sehere nezareti ele kecirdiler 42 Yayin sonu Xiyabaninin inqilabi kazaklarin komeyi ile yatirildi 1921 ci il Terbiet kitabxanasi yaradildi 1922 ci il 1 fevral Mayor Lahutinin usyani zamani usyancilar Tebrize nezareti ele kecirdi 43 1925 ci il Seher Pehleviler sulalesinin hakimiyyetine kecdi 1934 ci il Tebriz Belediyye Sarayi insa edildi 44 Boyuk dasqin seherin merkezi hisselerine o cumleden Ali Qapi sarayina coxlu ziyan vurdu 1937 Seher Serqi Azerbaycan vilayetinin paytaxti oldu 1941 Ingilis Sovet qosunlarinin Irana hucumu neticesinde Tebriz Qirmizi Ordu terefinden isgal edildi 1945 noyabr Seher Azerbaycan Xalq Hokumetinin paytaxti oldu Azerbaycan Universiteti yaradildi 1946 ci il Sovet qosunlari seherden geri cekildi Noyabr Azerbaycan Xalq Hokumeti Iran Imperiya ordusu terefinden suqut etdi 1947 ci il Tebriz Tibb Elmleri Universiteti yaradildi 1950 1990 ci iller Redakte 1950 Tebriz Beynelxalq Hava Limani fealiyyete basladi 1951 Azerbaycan i ayandah qezeti nesre basladi 45 1956 Tebriz Milli Kitabxanasi yaradildi Texti stadionu Tebriz acildi 1958 ci il Azerbaycan Muzeyi yaradilmisdir 1963 cu il Ehali 387 803 texminen 46 1967 ci il Senayelesmenin ilk neticesi olaraq Masin Sazi Tebriz zavodu yaradildi 1968 ci il Iran Traktor Istehsalat Sirketi o dovrde Iranin simal qerbindeki en boyuk senaye kompleksi Tebrizde yaradildi 1969 cu il Masin Sazi Futbol Klubu yaradildi 1970 ci il Traktor Sazi Tebriz Futbol Klubu yaradildi 1973 cu il Goy Mescidin restavrasiyasi basa catdi 1976 ci il Iyun Tebrizin Bag Sumal stadionunda 1976 AFC Asiya Kubokunun final turnirinin bir hissesi kecirildi 47 1977 ci il 12 dekabr Tebriz Universitetinde Azerbaycan eyalet hokumetinin qurulmasinin ildonumu ile elaqedar telebelerin etiraz aksiyasi herbi hisseler terefinden zoraki sekilde yatirildi 48 1978 ci il Fevral Iranin neft emali komplekslerinin bir hissesi olan Tebriz neft emali zavodu yaradildi 49 18 fevral Saha qarsi qaldirilan etiraz numayiscilerden birinin gullelenmesi ile qarsidurmaya cevrildi 48 1979 cu il Fevral Seher Iran Islam Respublikasinin terkib hissesine cevrildi Dekabr Azerbaycanli azliqlara edilen edaletsiz reftara qarsi boyuk etiraz bas verdi 48 Azerbaycanlilaren rubluk nesr olunan Varliq jurnali tesis edildi 1980 ci il Mart Yeni konstitusiyaya qarsi etirazlar Merkezi hokumet terefinden kobud sekilde yatirildi Sentyabr Iran Iraq muharibesinin ilk gununde Iraq Herbi Hava Quvvelerinin Tebriz hava limanina ve Tebriz Neft Emali Zavoduna hava zerbesi bas verdi 1982 ci il Ehali 852 000 texminen 1986 ci il Azerbaycan Velosiped Turu yaris baslayir Sehrdari Tebriz Medeniyyet ve Idman Klubu yaradildi 1989 cu il Sehend Texnologiya Universiteti quruldu Azerbaycan Sehid Medani Universiteti yaradildi 50 Tizhoushan liseyleri quruldu 1992 ci il Tebriz Beynelxalq Sergisi fealiyyete basladi 51 Serqi Azerbaycan vilayeti daha kicik Serqi Azerbaycan ve Erdebil vilayetlerine bolundu 1995 ci il 21 May Iran Televizya ve Radio Qurumu terefinden azerbaycanli azliqlara edaletsiz reftara qarsi telebe etirazi bas verdi 1996 ci il Yadigari Imam Stadionu ve Konstitusiya Muzeyi fealiyyete basladi Ehali 1 191 043 nefer 52 1997 ci il Tebriz Islam Incesenet Universiteti yaradildi 1998 ci il Huseyn Ferhengpour mer oldu Tebriz Petrokimya Sirketi yaradildi 53 1999 cu il 18 23 Iyul Iran Telebe etirazlari Tehran Universitetinde bir qrup telebenin islahatci Salam qezetinin baglanmasina qarsi sakit numayis kecirmesi ile basladi Tebriz Incesenet Universiteti yaradildi 2000 ci il Sehend eyalet televiziyasi yayima basladi XXI esr Redakte2001 ci il Ehtisam Hajipour seherin yeni meri secildi 2002 ci il Aprel Tebriz Cizgi Filmi Muzeyi fealiyyete basladi Tebriz Cizgi Filmi Muzeyi Iranin ilk ve tek cizgi filmi ve karikatura muzeyidir Tebriz seherinde kecirilen illik karikatura musabiqesi bu muzeyde kecirilir 2006 ci il Elireza Navin Tebrizin yeni meri secildi Emir Nizaminin ev muzeyi ve Demir dovru muzeyi fealiyyete basladi 54 55 May Tebrizde minlerle etnik azerbaycanli hokumetin resmi qezetinin Iran azerbaycanli azliqlari tehqir eden karikaturasina qarsi numayis kecirdi 56 2009 ci il Gosteris Polad Futbol Klubu yaradildi Gosteris 2009 cu ilde maddi cetinliklerle uzlesen Niroye Zamini F K in lisenziyasini alaraq yaranmisdir 2010 cu il Dunyanin en boyuk bazarlarindan biri olanTebriz Bazari UNESCO nun dunya mirasi siyahisina salinmisdir Tebriz bazari 15 min kv metr erazini ehate edir Irili xirdali bazarda 5 min dukan ve ticaret merkezi var 2011 ci il Avqust Urmiya golunun xilasi ucun kecirilen etiraz aksiyasi polis terefinden yatirildi 57 Ehali 1 494 998 58 2012 ci il 18 fevral Seherin en hundur binasi Bloor Tower in tikintisi basa catdi 59 11 avqust Verzeqanda bas veren guclu zelzele Tebrizi sarsitdi 60 Tebrizde havanin cirklenmesi illik orta hesabla 40 PM2 5 ve 68 PM10 a catir ki bu gosterici normadan artiq hesab olunur 61 2013 cu il 14 iyun Eyalet suralarina seckiler kecirildi 15 iyun Minlerle seher sakini Iranin motedil prezidentliye namizedi Hesen Ruhaninin qelebesini qeyd etmek ucun kucelere cixdi 62 63 Noyabr Sadiq Necefi Xezerlou Tebrizin 55 ci meri secildi 64 2014 cu il 29 Mart Tebrizde Dunya saati Saat Qullesinin isiqlari sondurulerek qeyd edildi 65 25 dekabr Tebriz Futbol Muzeyi yaradildi 66 Seher yeni yaradilmis milli inzibati rayonun bir hissesi oldu 2015 ci il 27 avqust Tebriz metrosunun ilk hissesi fealiyyete basladi 2017 ci il 4 noyabr Irec Sahin Baher Tebrizin 56 ci meri secildi Qalereya Redakte 1827 ci ilde cekilmis Tebriz xeritesi Erk qalasinin qaliqlari 1841 Goy Mescidin qaliqlari 1841 Sahibelemr Mescidi ve Quru cayi 1841 Tebrizde bir ev 1841 Tebrizde bir ev 1841 Goy Mescidin qaliqlari yagli boya tablosu 1872 Ali Qapida toy merasimi XIX esr Muzeffereddin Sah Qacarin Tebriz sahzadesi elan edilme merasimi Ali Qapi 1800 cu illerin sonuTebriz Mesrute Inqilabi erzinde Redakte Mesrute inqilabi zamani Tebrizin muhasiresinin xeritesi 27 sentyabr 1908 ci il London News Tebrizde Deveci korpusunu mudafie eden inqilabcilarin eskizi 1 may 1909 Konstitutsiyacilar Tebrizde XX esrin evvelleri Tebriz qalasi ve konstitusiya inqilabindan sonraki gunlerde ABS bayragi 1911 Tebriz II Dunya Muharibesi illerinde Redakte Sovet artilleriya bolmeleri Tebrizden kecerken 1940 ci iller Sovet tanki ve qosunlarinin Tebrizden kecmesi 1940 ci iller Sovet T 26 tanki Tebrizin esas kucesinden kecir 1940 ci illerIstinadlar Redakte 1 2 Balfour 1885 seh 143 1 2 Schlinder 1910 seh 341 Azerbaycan tarixi II cild 2007 seh 89 Azerbaycan tarixi II cild 2007 seh 284 Kalistrat 1983 seh 181 Azerbaycan tarixi II cild 2007 seh 325 1 2 Azerbaycan tarixi II cild 2007 seh 327 Azerbaycan tarixi II cild 2007 seh 332 Melville 1981 seh 159 1 2 Grove 2009 1 2 3 Azerbaycan tarixi III cild 2007 seh 66 1 2 3 4 5 6 Melville 1981 seh 159 172 Houtsma 1993 seh 798 Azerbaycan tarixi III cild 2007 seh 26 Azerbaycan tarixi III cild 2007 seh 28 Azerbaycan tarixi III cild 2007 seh 30 Azerbaycan tarixi III cild 2007 seh 39 Azerbaycan tarixi III cild 2007 seh 40 1 2 Azerbaycan tarixi III cild 2007 seh 41 Balfour 1885 Azerbaycan tarixi III cild 2007 seh 102 Azerbaycan tarixi III cild 2007 seh 77 Azerbaycan tarixi III cild 2007 seh 73 Azerbaycan tarixi III cild 2007 seh 74 Azerbaycan tarixi III cild 2007 seh 75 Azerbaycan tarixi III cild 2007 seh 83 Azerbaycan tarixi III cild 2007 seh 86 Azerbaycan tarixi III cild 2007 seh 174 Azerbaycan tarixi III cild 2007 seh 177 Azerbaycan tarixi III cild 2007 seh 187 Efendiyev 2007 seh 112 Azerbaycan tarixi III cild 2007 seh 192 Efendiyev 2007 seh 117 1 2 3 4 Melville 1981 Tabriz Islamic Cultural Heritage Database Istanbul Organisation of Islamic Cooperation Research Centre for Islamic History Art and Culture 15 April 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 February 2013 1 2 Bosworth 2007 1 2 Stanley 2008 Werner 2000 مؤسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران IICHS iichs org 5 October 2018 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 March 2015 Persia Statesman s Year Book London Macmillan and Co 1922 Tavakoli Match Co Website About Us tavakolimatches com 24 September 2015 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 March 2015 Tadeusz Swietochowski Brian C Collins Historical Dictionary of Azerbaijan USA Scarecrow Press 1999 Cronin 2013 چه بر سر عالی قاپوی تبریز آمد پایگاه فرهنگی اطلاع رسانی آناج Anaj ir 11 August 2012 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 March 2015 WorldCat USA Online Computer Library Center Istifade tarixi 6 February 2013 Population of capital cities and cities of 100 000 and more inhabitants Demographic Yearbook 1965 New York Statistical Office of the United Nations 1966 140 161 2018 09 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 10 15 Asian Nations Cup 1976 rsssf com 30 September 2018 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 March 2015 1 2 3 Shaffer 2010 درباره ما شرکت پالایش نفت تبریز tbzrefinery co ir 22 October 2012 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 March 2015 IRAN دانشگاه شهید مدنی آذربایجان PDF 4 September 2012 5 October 2018 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 13 March 2015 Tabriz International Exhibition Co 13 January 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 February 2013 Macmillan 2003 Tabriz Petrochemical Company tpco ir 10 November 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 March 2015 Amir Nezam House Museum Tehran Times 22 February 2012 23 November 2012 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 February 2013 سازمان ميراث فرهنگي صنايع دستي و گردشگري استان آذربايجان شرقي سایت موزه عصر آهن تبریز Archived from the original on 21 June 2010 Istifade tarixi 13 March 2015 Iran Shuts Down Newspaper Over Cartoon The New York Times 24 May 2006 Protests in Iran Over Disappearing Lake The New York Times 30 August 2011 7 May 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 October 2022 Population of capital cities and cities of 100 000 or more inhabitants Demographic Yearbook 2015 United Nations Statistics Division 2016 2019 04 02 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 10 15 fa برج بلور Hundreds killed in northwest Iran earthquakes Al Jazeera 12 August 2012 10 December 2018 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 February 2013 World Health Organization Global Urban Ambient Air Pollution Database Geneva 2016 28 March 2014 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib دوربین آناج شادی هواداران رئیس جمهور منتخب در تبریز پایگاه فرهنگی اطلاع رسانی آناج Anaj ir 18 June 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 March 2015 تبریز ۲۵ خرداد آخر هفته احمدی رفته youtube com Istifade tarixi 13 March 2015 صادق نجفی شهردار تبریز شد خبرگزاری مهر اخبار ایران و جهان Mehr News Agency mehrnews com 2013 10 13 2014 04 27 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 March 2015 Arxivlenmis suret 2014 03 31 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 02 06 نخستین موزه فوتبال ایران در تبریز افتتاح شد First football museum opened in Tabriz Iran fars Tabnak 1 October 2018 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 March 2015 Menbe RedakteAzerbaycan tarixi Yeddi cildde II cild III XIII esrin I rubu Baki Elm nesriyyat Naile Velixanli 2007 seh 608 Azerbaycan tarixi Yeddi cildde III cild XIII XVIII esrler Baki Elm nesriyyat Naile Velixanli 2007 seh 592 S M Onullahi XIII XVII esrlerde Tebriz seherinin tarixi Baki 1982 Oqtay Efendiyev Azerbaycan Sefeviler dovleti Baki Serq Qerb 2007 407 ISBN 978 9952 34 101 0 Jean Chardin The travels of Sir John Chardin into Persia and the East Indies through the Black Sea and the country of Colchis London Christopher Bateman 1691 seh 352 Jedidiah Morse Richard C Morse Tauris New Universal Gazetteer 4th New Haven S Converse 1823 William Ouseley Tabriz Travels in various countries of the East more particularly Persia London Rodwell and Martin 1823 OCLC 4198311 Ovliya Celebi Tabriz Narrative of Travels in Europe Asia and Africa in the Seventeenth Century 2 Tercume Joseph von Hammer Purgstall London Oriental Translation Fund 1834 Edward Balfour Tabreez Cyclopaedia of India 3rd London B Quaritch 1885 Charles Wilson ed Tabriz Handbook for Travellers in Asia Minor Transcaucasia Persia etc London Murray s Handbooks for Travellers 1895 ISBN 9780524062142 OCLC 8979039 E A Brayley Hodgetts Tabreez Round about Armenia the record of a journey across the Balkans through Turkey the Caucasus and Persia in 1895 London Sampson Low Marston and Co 1896 A V Williams Jackson Tabriz Persia Past and Present a Book of Travel and Research New York Macmillan 1906 Charles Melville Historical Monuments and Earthquakes in Tabriz Iran Taylor amp Francis 19 1981 159 177 doi 10 2307 4299714 JSTOR 4299714 Christoph Werner The Amazon the Sources of the Nile and Tabriz Nadir Mirza s Tarikh Va Jughrafi yi Dar Al saltana yi Tabriz and the Local Historiography of Tabriz and Azerbaijan Iranian Studies 33 1 2 2000 165 184 doi 10 1080 00210860008701980 Christoph Werner An Iranian Town in Transition A Social and Economic History of the Elites of Tabriz 1747 1848 Wiesbaden Otto Harrassowitz Verlag 2000 C Edmund Bosworth ed Tabriz Historic Cities of the Islamic World Leiden Koninklijke Brill 2007 ISBN 978 9004153882 Michael R T Dumper Bruce E Stanley eds Tabriz Cities of the Middle East and North Africa Santa Barbara USA ABC CLIO 2008 Tabriz Grove Encyclopedia of Islamic Art amp Architecture Oxford University Press 2009 ISBN 9780195309911 Aḥmad Monzawi ʿAli Naqi Monzawi Bibliographies and Catalogues in Iran Tabriz Encyclopaedia Iranica 2012 James D Clark Tabriz the city in the 19th century Encyclopaedia Iranica 2014 Dr Stephanie Cronin Reformers and Revolutionaries in Modern Iran New Perspectives on the Iranian Left Routledge 15 April 2013 ISBN 978 1 134 32890 1 Tadeusz Swietochowski Brian C Collins Historical Dictionary of Azerbaijan USA Scarecrow Press 1999 Population of capital cities and cities of 100 000 and more inhabitants Demographic Yearbook 1965 New York Statistical Office of the United Nations 1966 140 161 Brenda Shaffer The formation of Azerbaijani collective identity in Iran Nationalities Papers 28 3 19 August 2010 449 477 doi 10 1080 713687484 Countries of the World Iran Statesman s Yearbook 2003 UK Palgrave Macmillan 2002 ISBN 978 0 333 98096 5 George Nathaniel Curzon Persia and the Persian Question London Longmans Green amp Co 1892 OCLC 3444074 Menbe https az wikipedia org w index php title Tebriz seherinin xronologiyasi amp oldid 6789716, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}
.jpg.html){kind=link}
