Müqaviləyə görə, Qərbi Gürcüstan vilayətləri (İmereti çarlığı, Menqreliya, Quriya) Osmanlının təsir dairəsinə, Şərqi Gürcüstan vilayətləri (Mesxiya, Kartliya, Kaxetiya) isə Səfəvilərin hakimiyyəti altına düşür.
29 may1555-ci ildə bağlanıb. Müqavilə iki dövlət arasında Çaldıran döyüşü (1514) ilə başlayan uzunmüddətli müharibələri yekunlaşdırıb. Müqavilə 1578-ci ilə qədər davam edib və Osmanlıların novbəti dəfə Azərbaycana hücum etməsi ilə pozulmuşdur. 1578-ci ildə Osmanlı ordusu Amasya müqaviləsinin şərtlərini pozub Səfəvi sərhədlərini keçdi. Bununla da Osmanlı-Səfəvi müharibələrinin 1578-1590 mərhələsi başladı.
Tarixi
Osmanlı ilə Səfəvilər arasında olan Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1514-1555) nəticə vermədikdən sonra Osmanlı sultanı Süleyman Qanuni Səfəvilərlə sülh danışıqlarına başlamağa razı oldu. O, hələ Naxçıvandan geri qayıdarkən bu barədə baş vəziri Məhəmməd paşaya müvafiq göstərişlər vermişdi. Məhəmməd paşa isə sərhədyanı qızılbaş əmirlərinə məktub göndərərək Səfəvilərin başçısı I Şah Təhmasibdən Sinan bəyi azad etməyi və danışıqlar aparmaq üçün onunla öz nümayəndəsini göndərməyi xahiş etdi. Sinan bəy həbsxanadan azad edildi və onunla birlikdə Qacar tayfasının ağsaqqallarından Şahqulu bəydə yola düşdü. Şahqulu bəy qayıtdıqdan sonra, Sultan Süleyman Amasyada olarkən özünü ona çatdırmış “Qaradağ sufilərinin” ağsaqqallarından biri – Səfəvilərin eşikağası Fərruxzad bəy, Səfəvi elçisi kimi Osmanlı sultanının yanına göndərildi. Burada aparılmış danışıqlar nəticəsində “Amasya sülhü” adı altında məşhur olan sülh müqaviləsi bağlandı.
Farsdilli mənbələrdə bu sülhün dəqiq tarixi verilmir. Həsən bəy RumlununƏhsən ət-Təvarix əsərində, Qəffarinin və Əli Zeynalabdinin salnamələrində Fərruxzad bəyin elçiliyi barədə məlumat hicri-qəməri təqvimi ilə 961-ci ilə aid edilir. İsgəndər bəy Münşi onun tarixini xronoqram ilə verir (yəni 1+30+90+30+8+600+10+200), bu da hicri 969-cu il edir.. Bu hadisənin dəqiq tarixini göstərən türk mənbələrinə görə, Amasyada sülh hicri 962-ci il rəcəbin 8-də (1555-ci il mayın 29-da) bağlanmışdır.
Yozef fon Hammer bu müqaviləni Osmanlı ilə Səfəvilər arasında bağlanmış ilk rəsmi sülh müqaviləsi adlandırır. Mənbələrdə Çaldıran döyüşündən sonra I Şah İsmayıllaSultan Səlim arasında sülhə dair hər hansı məlumata təsadüf edilmir. Buna baxmayaraq, bəzi əsərlərdə 1515-ci ildə onların arasında sülh əldə edildiyi barədə yoxlanmamış və əsaslandırılmamış fikirlər var..
Oqtay Əfəndiyev özünün Azərbaycan Səfəvilər dövləti kitabında yazır ki, Türk tarixçi İsmayıl Haqqı Uzunçarşılının belə bir iddiası heç nə ilə əsaslandırılmır ki, guya bu sülhə görə Azərbaycan (Təbriz də daxil olmaqla) Osmanlı dövlətinin hökmranlığı altına düşmüşdür
Mənbə
Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı, ”Şərq-Qərb”, 2007. səh. 104-105 ISBN 978-9952-34-101-0[1]
Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı. "Elm". 2007. səh. 188 ISBN 978-9952-448-39-9[2]
İstinadlar
Əhsən ət-təvarix, səh.379
Tarix-i cahan-ara, səh. 302
Əhsən ət-təvarix, səh. 384
Tarix-i cahan-ara, səh.302
Təkmilat əl-əxbar. vər. 273a
Tarix-i aləm aray-i Abbasi, səh. 79
J.Hammer. Histoirc de L’Empire Ottomane, c. VI, səh. 70
Л.Крымский. История Турции. Киев, 1923, стр.125
И.П.Петрушoвский. Азербайджан н XVI-XVI1 вв.. етр. 241
Tarix-i aləm aray-i Abbasi, səh. 87
İ.H.Uzunçarşılı. Osmanlı tarihi, II cilt, İstanbulun fethinden Kanuni Sultan Süleymanın ölümüne kadar. Ankara, 1949. s. 349-356.
Tarix ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın.
Avqust 02, 2021
amasya, sülh, müqaviləsi, səfəvilər, ilə, osmanlılar, arasında, sülh, müqaviləsi, amasya, sülhümüqavilənin, tipi, sülh, müqaviləsiimzalanma, tarixi, 1555, mayimzalanma, yeri, amasya, osmanlı, imperiyasıqüvvəyə, minməsi, şərtləri, müqaviləyə, görə, qərbi, gürcü. Amasya sulh muqavilesi Sefeviler ile Osmanlilar arasinda sulh muqavilesi Amasya sulhuMuqavilenin tipi Sulh muqavilesiImzalanma tarixi 1555 ci il 29 mayImzalanma yeri Amasya Osmanli ImperiyasiQuvveye minmesi sertleri Muqavileye gore Qerbi Gurcustan vilayetleri Imereti carligi Menqreliya Quriya Osmanlinin tesir dairesine Serqi Gurcustan vilayetleri Mesxiya Kartliya Kaxetiya ise Sefevilerin hakimiyyeti altina dusur Terefler Osmanli ImperiyasiSefeviler29 may 1555 ci ilde baglanib Muqavile iki dovlet arasinda Caldiran doyusu 1514 ile baslayan uzunmuddetli muharibeleri yekunlasdirib Muqavile 1578 ci ile qeder davam edib ve Osmanlilarin novbeti defe Azerbaycana hucum etmesi ile pozulmusdur 1578 ci ilde Osmanli ordusu Amasya muqavilesinin sertlerini pozub Sefevi serhedlerini kecdi Bununla da Osmanli Sefevi muharibelerinin 1578 1590 merhelesi basladi Mundericat 1 Tarixi 2 Menbe 3 Istinadlar 4 Hemcinin bax 5 Xarici kecidlerTarixi RedakteOsmanli ile Sefeviler arasinda olan Sefevi Osmanli muharibesi 1514 1555 netice vermedikden sonra Osmanli sultani Suleyman Qanuni Sefevilerle sulh danisiqlarina baslamaga razi oldu O hele Naxcivandan geri qayidarken bu barede bas veziri Mehemmed pasaya muvafiq gosterisler vermisdi Mehemmed pasa ise serhedyani qizilbas emirlerine mektub gondererek Sefevilerin bascisi I Sah Tehmasibden Sinan beyi azad etmeyi ve danisiqlar aparmaq ucun onunla oz numayendesini gondermeyi xahis etdi Sinan bey hebsxanadan azad edildi ve onunla birlikde Qacar tayfasinin agsaqqallarindan Sahqulu beyde yola dusdu 1 2 Sahqulu bey qayitdiqdan sonra Sultan Suleyman Amasyada olarken ozunu ona catdirmis 3 Qaradag sufilerinin agsaqqallarindan biri Sefevilerin esikagasi Ferruxzad bey Sefevi elcisi kimi Osmanli sultaninin yanina gonderildi Burada aparilmis danisiqlar neticesinde Amasya sulhu adi altinda meshur olan sulh muqavilesi baglandi Farsdilli menbelerde bu sulhun deqiq tarixi verilmir Hesen bey Rumlunun Ehsen et Tevarix eserinde Qeffarinin ve Eli Zeynalabdinin salnamelerinde Ferruxzad beyin elciliyi barede melumat hicri qemeri teqvimi ile 961 ci ile aid edilir 4 5 Isgender bey Munsi onun tarixini xronoqram ile verir yeni 1 30 90 30 8 600 10 200 bu da hicri 969 cu il edir 6 Bu hadisenin deqiq tarixini gosteren turk menbelerine gore Amasyada sulh hicri 962 ci il recebin 8 de 1555 ci il mayin 29 da baglanmisdir 7 Yozef fon Hammer bu muqavileni Osmanli ile Sefeviler arasinda baglanmis ilk resmi sulh muqavilesi adlandirir Menbelerde Caldiran doyusunden sonra I Sah Ismayilla Sultan Selim arasinda sulhe dair her hansi melumata tesaduf edilmir Buna baxmayaraq bezi eserlerde 1515 ci ilde onlarin arasinda sulh elde edildiyi barede yoxlanmamis ve esaslandirilmamis fikirler var 8 9 Amasya sulh muqavilesine gore Qerbi Gurcustan vilayetleri Imereti carligi Menqreliya Quriya Osmanlinin tesir dairesine Serqi Gurcustan vilayetleri Mesxiya Kartli Kaxetiya ise Sefevilerin hakimiyyeti altina dusurdu 10 Oqtay Efendiyev ozunun Azerbaycan Sefeviler dovleti kitabinda yazir ki Turk tarixci Ismayil Haqqi Uzuncarsilinin bele bir iddiasi hec ne ile esaslandirilmir ki guya bu sulhe gore Azerbaycan Tebriz de daxil olmaqla Osmanli dovletinin hokmranligi altina dusmusdur 11 12 Menbe RedakteOqtay Efendiyev Azerbaycan Sefeviler dovleti Baki Serq Qerb 2007 seh 104 105 ISBN 978 9952 34 101 0 1 Azerbaycan tarixi Yeddi cildde III cild XIII XVIII esrler Baki Elm 2007 seh 188 ISBN 978 9952 448 39 9 2 Istinadlar Redakte Ehsen et tevarix seh 379 Tarix i cahan ara seh 302 Ehsen et tevarix seh 384 Tarix i cahan ara seh 302 Tekmilat el exbar ver 273a Tarix i alem aray i Abbasi seh 79 J Hammer Histoirc de L Empire Ottomane c VI seh 70 L Krymskij Istoriya Turcii Kiev 1923 str 125 I P Petrushovskij Azerbajdzhan n XVI XVI1 vv etr 241 Tarix i alem aray i Abbasi seh 87 I H Uzuncarsili Osmanli tarihi II cilt Istanbulun fethinden Kanuni Sultan Suleymanin olumune kadar Ankara 1949 s 349 356 O Efendiyev seh 105Hemcinin bax RedakteSefevi Osmanli munasibetleriXarici kecidler Redakte Tarix ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Menbe https az wikipedia org w index php title Amasya sulh muqavilesi amp oldid 5851836, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
