fbpx
Wikipedia

Türk dili

Türk dili və ya Türkcə (türk. Türkçe, Türk dili, Türkiye Türkçesi, Anadolu Türkçesi) — Türkiyənin, Kipr RespublikasınınŞKTR-nin rəsmi dili. Elmdə Altay dilləri qrupunun türk dilləri qoluna aid edilir. Alternativ adlandırma kimi türkologiyada Türkiyə türkcəsi (Anadolu türkcəsi) adı işlədilir. Azərbaycan dili, türkmən və qaqauz dillərinə çox yaxındır. Bu dillər ümumi türk dilinin oğuz qrupuna aiddir. Təqribən 438 söz və şəkilçilərdə fərq vardır.[Mənbə göstərin]

Türk dili
Orijinal adı Türkçe
Ölkələr
Tənzimləyən təşkilat Türk Dil Qurumu
Danışanların ümumi sayı
  • 82.231.620 nəf. (2021)
  • 5.870.300 nəf. (2021)
Təsnifatı
Nostratik dillər
Altay dilləri
Türk dilləri
Ortaq türk dili
Oğuz dilləri
Qərbi Oğuz dilləri[d]
türk dili
Yazı Türk əlifbası
Dil kodları
QOST 7.75–97 тур 693
ISO 639-1 tr
ISO 639-2 tur
ISO 639-3 tur
Dilin strukturlarının dünya atlası tur
Ethnologue tur
ABS ASCL 4301
IETF tr
Glottolog nucl1301
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
     Türk dilinin rəsmi dil olduğu ölkələr
     Türkcənin regional dil olaraq tanındığı ölkələr

Türk dili İraq, Suriya, Almaniya, Bolqarıstandada və Yunanıstanda azlıqların dili qəbul edilir. Bolqarıstan və Yunanıstanda isə türkcə televiziya kanalları fəaliyyət göstərir. Ümumiyyətlə, türk dilinin (Anadolu türkcəsi) yayılma arealı Osmanlı imperiyasının idarə etdiyi ərazilər ilə üst-üstə düşür.

Türk dilində ingilis, alman, fransız, ərəb və s. kimi dillərdən fərqli olaraq varlıqlar cinsiyyətinə görə fərqləndirilmir. Cümlə quruluşu əksər hallarda belədir: mübtəda cümlənin əvvəlində, xəbər sonunda işlənir. Təyin təyin etdiyi sözün əvvəlində işlənir.

Hal-hazırda 1928-ci ildəki hərf inqilabından sonra latın hərflərindən istifadə olunur.

Türkcə ya da Türk dili qərbdə balkanlardan başlayıb şərqdə Xəzər dənizi sahəsinə qədər danışılan Türki dilləri dil ailəsinə aid daim güncəllənən dildir. Türki dillər Osmanlı Türkçəsinin davamını təşkil edir. Başda Türkiyə olmaqla qədim Osmanlı İmperatorluğu coğrafiyasında danışılan Türkcə, dünyada ən çox danışılan 15-ci dildir. Türkcənin daim güncəllənən olması hər hansı bir yenilik üzərindən istənilən qədər yeni sözlər yarada bilmək imkanını verir. Türkiyə Türkcəsi bu yönündən dolayı digər Türk dillərilə ortaq ya da ayrı olan onlarca söz mövcuddur.

Nəzəriyyələr

Türk dili ilə bağlı bir neçə təsdiqini tapmayan iddealar var. Bunlar aşağıdakılardır:

  • Koreya, yapon, fin, macar dillərinin türk dili ilə qohum olması;
  • Amerika hindularının türk mənşəli olması və türkcə danışmaları. Fərziyyəyə görə Sibir türkləri Berinq boğazı vasitəsilə Amerikaya gedib çıxmışlar.

İstifadə olunan əlifbalar

Yayılma

 
Türkiyə türkcəsində danışanların dünya üzərində yayılımı      Rəsmi Dil Türkiyə, ŞKTR, Kipr, Makedoniya (Şəhər səviyyəsində), Kosovo,İraq (Regional)      1.000.000 dan fazla konuşan Almaniya      500.000 – 1.000.000 arası konuşan Bolqarıstan, Suriya      100.000 – 500.000 arası konuşan Fransa, Niderland, Belçika, Birləşmiş Krallıq, Avstriya, ABŞ, Özbəkistan,Azərbaycan,iran,Rusiya      25.000 – 100.000 arası konuşan Yunanıstan, Avstraliya, Kanada, Meksika, Rusiya, İsveç, Danimarka, İsveçrə, Rumıniya      25.000 az konuşan/ hiç konuşmayan Kalan ülkeler
 
     Türk dilinin rəsmi dil olduğu ölkələr
     Türkcənin regional dil olaraq tanındığı ölkələr

Dialektlər

Beş Dialektlər vardır

Anadolu

Şərqi Anadolu Qərbi Anadolu Şimalqərbi Anadolu olmaq üzrə üçe ayrılıb

Rumeli

Şərqi Rumeli Qərbi Rumeli olmaq üzrə ikiye ayrılıb

Kipr

Suriya

Əlifba

Türk Əlifbası

Aa

Bb

Cc

Çç

Dd

Ee

Ff

Gg

Ğğ

Hh

İi

Jj

Kk

Ll

Mm

Nn

Oo

Öö

Pp

Rr

Ss

Şş

Tt

Uu

Üü

Vv

Yy

Zz

Azərbaycan dilində olan "ə" hərfi Türk dilində "e" hərfi içində gizlədilir.

Fonetika

Misal
  • ben — mən
  • sen — sən
  • o — o
  • biz — biz
  • siz — siz
  • onlar — onlar
  • bir, iki, üç — bir, iki, üç
  • dört, beş, altı — dörd, beş, altı
  • yedi, sekiz, dokuz, on — yeddi, səkkiz, doqquz, on
  • ne — nə
  • nasıl — necə
  • niye/neden/niçin — niyə/nədən/nə üçün
  • nere/nereye — hara haraya
  • ne zaman — nə vaxt
  • kim — kim
  • Türkçe biliyorum/bilmiyorum — Türkcə bilirəm/bilmirəm
  • Nereden geliyorsun? — Haradan gəlirsən?
  • Çocuklar şimdi okulda.("mektep" köhnə söz) — Uşaqlar indi məktəbdədir.
  • Bu akşam gideceğim. — Bu axşam gedəcəyəm.
  • Müzik dinlemeyi çok severim. — Musiqi dinləməyi çox sevirəm.
  • Bu çocuk benim kardeşim. — Bu uşaq mənim qardaşımdır.
  • Mustafa Kemal Atatürk Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusudur. — Mustafa Kamal Atatürk Türkiyə Respublikasının qurucusudur.
  • Almanca öğrenmek için derslere başlayacağım. — Alman dili öyrənmək üçün dərslərə başlayacağam.
  • Ben Azerbaycanlıyım. — Mən Azərbaycanlıyam.
  • Benim bilgisayarım var. — Mənim kompüterim var.
  • Yoğurt — Qatıq
  • Balık — Balıq

Qrammatika

Leksika

Türk dili sözlükləri

Sözlük

İstinadlar

  1. Crystal D. The Cambridge Encyclopedia of LanguageCambridge University Press, 1987. — səh. 307. — ISBN 978-0-521-42443-1
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q471550"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q912887"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q23306977"></a>
  2. https://www.ethnologue.com/language/tur/24
  3. Prof. Dr. Doğan Aksan, Türkiye Türkçesinin Dünü, Bugünü, Yarını, Bilgi, s. 68.

türk, dili, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Turk dili ve ya Turkce turk Turkce Turk dili Turkiye Turkcesi Anadolu Turkcesi Turkiyenin Kipr Respublikasinin ve SKTR nin resmi dili Elmde Altay dilleri qrupunun turk dilleri qoluna aid edilir Alternativ adlandirma kimi turkologiyada Turkiye turkcesi Anadolu turkcesi adi isledilir Azerbaycan dili turkmen ve qaqauz dillerine cox yaxindir Bu diller umumi turk dilinin oguz qrupuna aiddir Teqriben 438 soz ve sekilcilerde ferq vardir Menbe gosterin Turk diliOrijinal adi TurkceOlkeler Bolqaristan Kipr Respublikasi Yunanistan Turkiye Simali Kipr Turk RespublikasiTenzimleyen teskilat Turk Dil QurumuDanisanlarin umumi sayi 82 231 620 nef 2021 2 5 870 300 nef 2021 2 TesnifatiNostratik dillerAltay dilleriTurk dilleriOrtaq turk diliOguz dilleriQerbi Oguz dilleri d turk dili dd dd dd dd dd dd Yazi Turk elifbasi 1 Dil kodlariQOST 7 75 97 tur 693ISO 639 1 trISO 639 2 turISO 639 3 turDilin strukturlarinin dunya atlasi turEthnologue turABS ASCL 4301IETF trGlottolog nucl1301 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Turk dilinin resmi dil oldugu olkeler Turkcenin regional dil olaraq tanindigi olkeler Turk dili Iraq Suriya Almaniya Bolqaristandada ve Yunanistanda azliqlarin dili qebul edilir Bolqaristan ve Yunanistanda ise turkce televiziya kanallari fealiyyet gosterir Umumiyyetle turk dilinin Anadolu turkcesi yayilma areali Osmanli imperiyasinin idare etdiyi eraziler ile ust uste dusur Turk dilinde ingilis alman fransiz ereb ve s kimi dillerden ferqli olaraq varliqlar cinsiyyetine gore ferqlendirilmir Cumle qurulusu ekser hallarda beledir mubteda cumlenin evvelinde xeber sonunda islenir Teyin teyin etdiyi sozun evvelinde islenir Hal hazirda 1928 ci ildeki herf inqilabindan sonra latin herflerinden istifade olunur Turkce ya da Turk dili qerbde balkanlardan baslayib serqde Xezer denizi sahesine qeder danisilan Turki dilleri dil ailesine aid daim guncellenen dildir Turki diller Osmanli Turkcesinin davamini teskil edir Basda Turkiye olmaqla qedim Osmanli Imperatorlugu cografiyasinda danisilan Turkce dunyada en cox danisilan 15 ci dildir Turkcenin daim guncellenen olmasi her hansi bir yenilik uzerinden istenilen qeder yeni sozler yarada bilmek imkanini verir Turkiye Turkcesi bu yonunden dolayi diger Turk dillerile ortaq ya da ayri olan onlarca soz movcuddur 3 Mundericat 1 Nezeriyyeler 2 Istifade olunan elifbalar 3 Yayilma 4 Dialektler 5 Elifba 5 1 Turk Elifbasi 6 Fonetika 6 1 Misal 7 Qrammatika 8 Leksika 9 Turk dili sozlukleri 10 IstinadlarNezeriyyeler RedakteTurk dili ile bagli bir nece tesdiqini tapmayan iddealar var Bunlar asagidakilardir Koreya yapon fin macar dillerinin turk dili ile qohum olmasi Amerika hindularinin turk menseli olmasi ve turkce danismalari Ferziyyeye gore Sibir turkleri Berinq bogazi vasitesile Amerikaya gedib cixmislar Istifade olunan elifbalar RedakteYayilma Redakte Turkiye turkcesinde danisanlarin dunya uzerinde yayilimi Resmi Dil Turkiye SKTR Kipr Makedoniya Seher seviyyesinde Kosovo Iraq Regional 1 000 000 dan fazla konusan Almaniya 500 000 1 000 000 arasi konusan Bolqaristan Suriya 100 000 500 000 arasi konusan Fransa Niderland Belcika Birlesmis Kralliq Avstriya ABS Ozbekistan Azerbaycan iran Rusiya 25 000 100 000 arasi konusan Yunanistan Avstraliya Kanada Meksika Rusiya Isvec Danimarka Isvecre Ruminiya 25 000 az konusan hic konusmayan Kalan ulkeler Turk dilinin resmi dil oldugu olkeler Turkcenin regional dil olaraq tanindigi olkelerDialektler RedakteBes Dialektler vardirAnadoluSerqi Anadolu Qerbi Anadolu Simalqerbi Anadolu olmaq uzre uce ayrilibRumeliSerqi Rumeli Qerbi Rumeli olmaq uzre ikiye ayrilibKiprSuriyaElifba RedakteTurk Elifbasi Redakte AaBbCcCcDdEeFfGgGgHhIiIiJjKkLlMmNnOoOoPpRrSsSsTtUuUuVvYyZzAzerbaycan dilinde olan e herfi Turk dilinde e herfi icinde gizledilir Fonetika RedakteMisal Redakte ben men sen sen o o biz biz siz siz onlar onlar bir iki uc bir iki uc dort bes alti dord bes alti yedi sekiz dokuz on yeddi sekkiz doqquz on ne ne nasil nece niye neden nicin niye neden ne ucun nere nereye hara haraya ne zaman ne vaxt kim kim Turkce biliyorum bilmiyorum Turkce bilirem bilmirem Nereden geliyorsun Haradan gelirsen Cocuklar simdi okulda mektep kohne soz Usaqlar indi mektebdedir Bu aksam gidecegim Bu axsam gedeceyem Muzik dinlemeyi cok severim Musiqi dinlemeyi cox sevirem Bu cocuk benim kardesim Bu usaq menim qardasimdir Mustafa Kemal Ataturk Turkiye Cumhuriyeti nin kurucusudur Mustafa Kamal Ataturk Turkiye Respublikasinin qurucusudur Almanca ogrenmek icin derslere baslayacagim Alman dili oyrenmek ucun derslere baslayacagam Ben Azerbaycanliyim Men Azerbaycanliyam Benim bilgisayarim var Menim komputerim var Yogurt Qatiq Balik BaliqQrammatika RedakteLeksika RedakteTurk dili sozlukleri RedakteSozlukIstinadlar Redakte Crystal D The Cambridge Encyclopedia of Language Cambridge University Press 1987 seh 307 ISBN 978 0 521 42443 1 lt a href https wikidata org wiki Track Q471550 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q912887 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q23306977 gt lt a gt 1 2 https www ethnologue com language tur 24 Prof Dr Dogan Aksan Turkiye Turkcesinin Dunu Bugunu Yarini Bilgi s 68 Menbe https az wikipedia org w index php title Turk dili amp oldid 6074219, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.