Altay dil ailəsi –türk, monqol, tunqus-mancur və koreya-yapon budaqlarına şaxələnir. Türk dillərinin çoxlu təsnifatı mövcuddur. Onlardan biri türk dillərini beş qrupa ayırır:
Bulqar, cənub-qərb, şimal-qərb, cənub-şərq və şimal-şərq. Bu qrupun bütün dilləri hazırda da bir-birinə çox yaxındır.
Hazırda ölü dil olan bulqar və xəzər dilləri, habelə müasir çuvaş dili Bulqar qrupuna daxildir.
Cənub-qərb budağı ölü oğuz dilindən, türkmən, truxmen, azərbaycan, qaqauz və türk dillərindən təşkil olunmuşdur.
Tatar, başqırd, qazax, qırğız, altay, kumık, noqay, qaraqalpaq, qaraçay-balkar, qaraim, habelə ölü poloves və peçeneq dilləri; cənub-şərq qrupu özbək, uyğur və ölü caqatay dilləri Şimal-qərb qrupuna aiddir. Buraya yakut, tuva, xakas, şor, qaraqas, orxon habelə qədim uyqur ölü dili şimal-şərq dilinə aiddir.
Çingiz xanın imperiyasının dağılmasından sonra bir vaxtlar vahid olan monqol dili dialektlərə ayrılır və sonralar inkişaf edib müstəqil dillərə çevrildi. Hazırda monqol dillərinə: monqol, buryat, kalmık, moqol, monqor və daxur dilləri daxil edilir.
Türk dilləri, və bu səbəbdən bu günki Türkcə, qok uzaqdan da olsa, Monqol, İvrit, Koreya, Macar, Fin, Yapom kimi dillər ilə də əlaqəlidir. Nə var ki, bu kimi baglanhlan qurmağa yarayan bənzərliklər, kogutluklar görəsən ortaq bir dildən gəlmə nəticəsində mudur? Yoxsa yaxın bölgələrdə bir zamanlar birlikdə oturmuş olmanın yaratdığı dil alışverişlerinin əks olunması vardır mı? Bu nöqtələrin müzakirə, Türkbilimciler arasında on illərdir sürüb gitmektedir.
Tunqus-mancur dil budağı iki qrupa: tunqus və mancur qruplarına bölünür.
Tunqus qrupu Sibir və Aşağı Amur yarım qruplarına ayrılır. Sibir yarımqrupuna evenk (tunqus), even (lamut) və negidal dilləri daxildir. Aşağı Amur yarımqrupuna isə nanay (qold), udey, ulç, orok, oroç dilləri daxildir.
Mancur qrupu: mancur, sibo və ölü çjur-çjen dillərinə ayrılır. Bir çox alimlər türk, monqol və tunqus-mancur dil budaqlarının hər birini ayrı-ayrılıqda müstəqil dil ailələri kimi səciyyələndirirlər.
Dil ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Mənbə
Özcan,BAŞKAN,"TÜRK DİLİ GEÇMİŞİ[ölü keçid]"Türkoloji Makaleleri 2016-03-31 at the Wayback Machine
Avqust 12, 2021
altay, dilləri, ural, altay, qoluna, verilən, addir, avropadan, orta, şərq, orta, asiyadan, uzaq, şərqə, qədər, uzanan, böyük, ərazidə, yayılmış, ailəsidir, ailəsinə, türk, dilləri, monqol, dilləri, tunqus, mancur, dilləri, daxildir, altay, ailəsi, türk, monqo. Altay dilleri Ural Altay dillerinin Altay qoluna verilen addir Altay dilleri Avropadan Orta Serq ve Orta Asiyadan Uzaq Serqe qeder uzanan boyuk bir erazide yayilmis dil ailesidir Bu dil ailesine turk dilleri monqol dilleri tunqus mancur dilleri daxildir Altay dil ailesi turk monqol tunqus mancur ve koreya yapon budaqlarina saxelenir Turk dillerinin coxlu tesnifati movcuddur Onlardan biri turk dillerini bes qrupa ayirir Bulqar cenub qerb simal qerb cenub serq ve simal serq Bu qrupun butun dilleri hazirda da bir birine cox yaxindir Hazirda olu dil olan bulqar ve xezer dilleri habele muasir cuvas dili Bulqar qrupuna daxildir Cenub qerb budagi olu oguz dilinden turkmen truxmen azerbaycan qaqauz ve turk dillerinden teskil olunmusdur Tatar basqird qazax qirgiz altay kumik noqay qaraqalpaq qaracay balkar qaraim habele olu poloves ve peceneq dilleri cenub serq qrupu ozbek uygur ve olu caqatay dilleri Simal qerb qrupuna aiddir Buraya yakut tuva xakas sor qaraqas orxon habele qedim uyqur olu dili simal serq diline aiddir Cingiz xanin imperiyasinin dagilmasindan sonra bir vaxtlar vahid olan monqol dili dialektlere ayrilir ve sonralar inkisaf edib musteqil dillere cevrildi Hazirda monqol dillerine monqol buryat kalmik moqol monqor ve daxur dilleri daxil edilir Turk dilleri ve bu sebebden bu gunki Turkce qok uzaqdan da olsa Monqol Ivrit Koreya Macar Fin Yapom kimi diller ile de elaqelidir Ne var ki bu kimi baglanhlan qurmaga yarayan benzerlikler kogutluklar goresen ortaq bir dilden gelme neticesinde mudur Yoxsa yaxin bolgelerde bir zamanlar birlikde oturmus olmanin yaratdigi dil alisverislerinin eks olunmasi vardir mi Bu noqtelerin muzakire Turkbilimciler arasinda on illerdir surub gitmektedir 1 Tunqus mancur dil budagi iki qrupa tunqus ve mancur qruplarina bolunur Tunqus qrupu Sibir ve Asagi Amur yarim qruplarina ayrilir Sibir yarimqrupuna evenk tunqus even lamut ve negidal dilleri daxildir Asagi Amur yarimqrupuna ise nanay qold udey ulc orok oroc dilleri daxildir Mancur qrupu mancur sibo ve olu cjur cjen dillerine ayrilir Bir cox alimler turk monqol ve tunqus mancur dil budaqlarinin her birini ayri ayriliqda musteqil dil aileleri kimi seciyyelendirirler Altay dillerinin qollari Turk dilleri Turkiye turkcesi Azerbaycan turkcesi Ozbek dili Turkmen dili Qazax dili Qirgiz dili Uygur dili Tatar dili Krim tatar dili Basqird dili Qasqay dili Qaracay balkar dili Qaraqalpaq dili Noqay dili Qumuq dili Qaqauz Xelec dili Karaim dili Saka dili Cuvas dili Saxa dili Tuva dili Xakas dili Sor dili Altay dili Sari uygur dili Salar dili Monqol dilleri Buryat dili Kalmik dili Tunqus mancur dilleri Mancur dili Evenk dili Even dili Dil ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe Redakte Ozcan BASKAN TURK DILI GECMISI olu kecid Turkoloji Makaleleri Arxivlesdirilib 2016 03 31 at the Wayback MachineMenbe https az wikipedia org w index php title Altay dilleri amp oldid 5793398, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
