Sun imperiyası (çin宋朝, pinyinSòng Cháo, pall. Сун Чао) — 960-1279-cu illərdə Çində iqtidarda olmuş imperiya.
Tarixi
Çjurçjenlərə qarşı mübarizə. Üsyandan sonra yarım əsr ölkəni ara müharibələri bürüdü. Çinin şimalında beş sülalə qısa müddətdə bir-birini əvəz etdi. 960-cı ildə Sun sülaləsinin hakimiyyəti bərqərar edildi. Bu zaman Çinin şimal-şərqində çjurçjen tayfaları yaşayırdılar. Əvvəllər onlar Çindən asılı idilər. Sonra güclü ordu yaradaraq asılılıqdan qurtardılar və özlərinin Tsin (qızıl) imperiyası adlanan dövlətini qurdular. Onlar Şimali Çinə qoşun yeridib paytaxtı tutdular, danışıq aparmaq üçün onların yanına gəlmiş imperator və oğlunu əsir aldılar. Uzun sürən müharibədən sonra Çin imperatoru onlarla sülh bağladı. Çjurçjenlər tutduqları torpaqları əllərində saxladılar. Çin onların vassallı oldu və çoxlu xərac verdi.
Sonralar Tay-tszu kimi tanınan general Çjao Kuan İn 960-cı ildə Çini yenidən birləşdirən və Sun sülaləsinin əsasını qoyan imperator oldu. Sun sülaləsinin 300 ildən artıq hakimiyyəti iki dövrə bölünür – Şimali və Cənubi Sun, iknici dövründə sülalə, Xuayxe çayının şimalında barbarlar tərəfindən zəbt olunan ərazilərini itirdi.
Sun sülaləsi özü ilə Çin imperiyasının sonrakı mövcudluğu ərzində təsirini saxlayan iki mühüm dəyişiklik gətirdi. Hər şeydən öncə, Sun hökmdarları dövlət qulluğuna qəbul üçün ekspertiza sistemini bərpa etdilər. Bununla onlar sosial və siyasi hakimiyyətin zadəgan ailələrindən öz qabiliyyətlərinə görə seçilmiş vəzifəli şəxslərə keçidini başa çatdırdılar. Dövlət imtahanları qapalı xarakterini itirdilər. Sun sülaləsi hakimiyyəti zamanında arzu edən imtahanlara buraxılırdı. Əyan ailəsindən çıxmayanlar belə məmur olurdular. Lakin əsasən varlı ailədən çıxan uşaqlar imtahan edilirdilər, çünki konfutsiçi təlimi qavramaq üçün çox illik zəhmət, çoxlu pul vəsaiti tələb olunurdu.
Ikinci mühüm dəyişiklik neokonfutsiçiliyin inkişafı idi, bu da ənənəvi konfutsiçiliyin əxlaqi standartlarını buddizm və daosizm elementləri ilə birləşdirirdi. Sun filosofları uzun əsrlərdən bəri bərqərar olmuş dünyagörüş formalarını dəyişdirdilər, onların həyatını yeni və daha universal məna ilə doldura bildilər. Neokonfutsiçiliyin əsasını qoyanlardan biri Çjou Dunyidir (1017-1073-cü illər). Onun tələbələri Çen Xao (1032-1085-ci illər) və Çen İ (1033-1107-ci illər) qardaşları olmuşlar. Sun fəlsəfəsinin inkişafında Çjan Tszay (1020-1078-ci illər) və Şao Yun (1011-1077-ci illər) böyük töhfə vermişdilər. Sun dövrünün ən nüfuzlu mütəfəkkiri ensiklopediyaçı alim və dövlət xadimi Çju Si (1130-1200-cü illər) hesab olunur. Sun sülaləsi neokonfutsiçiliyi rəsmi dövlət ideologiyası kimi müəyyənləşdirmiş, onu bütün sonrakı Çin sülalələri davam etdirmişdi. Sun sülaləsi dövründə Çinin imtiyazlı əhalisinin savadlılıq dərəcəsi kəskin artmışdı, bu da çap kitablarının geniş yayılması ilə bağlı idi (qurma şriftlər ixtira olunmuşdu). Bu dövrdə təhsil sisteminin genişlənməsi baş verdi. Mahal və qəza məktəblərinin sayı artdı. 1044-cü ildə rəsmi əyalət məktəblərinin təsdiq edilməsi haqqında dekret çıxdı, əyalət paytaxtlarında riyaziyyat, astronomiya, təbabət, hərb işi, hüquqşünaslıq, təsviri sənət və bəlağətin tədris olunduğu təhsil mərkəzləri meydana gəldi.
Dövlət məktəblərindən başqa çoxsaylı xüsusi məktəblər də yaranırdı. Onların sayı 120-dən çox idi. Orada rəsmi tədris planından asılı olmayan təhsil praktikası həyata keçirilirdi. Şuyuan yarımşəxsi tədris müəssisələri də inkişaf etməyə başladı. Bu müəssisələr dövlət yardımından və şəxsi ianələrdən istifadə edir və əsasən daosizm və buddizm ideyalarının təsiri altında olan dövrün ən görkəmli alimləri tətərfindən idarə olunurdu.
Şimali Sun dövründə Çinin şimal-şərqini kidanlar idarə edirdilər, onlar Mancuriyadan Tan-Şana qədər uzanan qüdrətli dövlət təşkil etmişdilər, şimal-qərbdə isə Si Sya (Qərbi Sya) Tanqut hökmdarlığı var idi. Bu dövlətləri özünə tabe etmək gücü olmadığından Sun imperatorları 1004-cü ildə kidanlarla və 1044-cü ildə Si Sya ilə sülh bağlamağa məcbur oldular.
Barbarlara verilən böyük xəraclar imperator xəzinəsini tükədirdi, bunu da kəndlilərdən yığılan vergilərlə doldurmaq olmurdu. Sarayda müharibə və sülh tərəfdarları arasında mübahisələr düşürdü. İmperator Şen-Tszun 1069-cu ildə Van Anşini hökumətin başçısı təyin etdi. Van Anşi "Çjou li" (Çjou Ayinləri) klassik yazısına əsaslanan bir çox geniş islahatlar təklif etmişdi. O, vergi yığımı sistemini təkmilləşdirməyə, bazar qiymətlərinin kontrolunu aparmağa, muzdlu ordunu rekrutlarla əvəz etməyə çalışırdı. Lakin onun təklifləri həyata keçmədi. İslahat əleyhdarlarının təzyiqləri altında Van Anşi 1077-ci ildə istefaya getməyə məcbur oldu. Hakimiyyət böhranı Şimali Sunun 1127-ci ildə süqutuna qədər davam etdi.
Kidanlara verilən ərazilərin qaytarılması məqsədilə Sun hökmdarları Mancuriyada yaşayan çjurçjenlərlə ittifaqa girdi. 1125-ci ildə kidanlar şimali Çindən qovuldular, lakin bir müddət sonra çjurçjenlər özləri Suna hücum etdilər və 1127-ci ildə paytaxt Kayfını tutdular. İmperator əsir götürüldü. Çjurçjenlər ölkənin şimalında 1115-ci ildən 1234-cü ilədək mövcud olan Tszin sülaləsini qurdular.
1111-ci ildə Şimali Sun
Cənubi Sun
Cənubi Sun (1127-1279-cu illər). Çjurçjenlərin təzyiqi altında Sun hökuməti başda imperatorun oğullarından biri olmaqla Yantszının deltasında yerləşən Xançjou şəhərinə qaçmağa məcbur oldu və sülalə Cənubi Sun kimi tanındı.
Cənubi Sun mədəni, iqtisadi və texnoloji baxımdan Çinin ən parlaq dövrlərindən biri oldu. Ənənvi quru ticarət yollarından əli kəsilmiş tacirlər okean marşrutlarından istifadə etməyə başladılar. Okean və sahilboyu ticarəti Kantona, Xançjou və Tsyuançjou kimi iri limanlarda cəmlənmişdi, onlar qabaqcıl xarici ticarət təşkilatlarına malik idilər. Ticarət bumu ilə birlikdə intensiv urbanizasiya prosesi baş verirdi. Sunun cənub paytaxtı Xançjou 2 milyondan artıq əhaliyə malik idi.
Sun dövründə tez yetişən düyünün meydana çıxması cənubda il ərzində iki yaxud üç toxum məhsulu becərməyə imkan verdi. Düyünün artan istehsalı ilk dəfə olaraq 100 milyonu keçmiş əhalini saxlamağa kömək etirdi. Əhalinin böyük hissəsi savadlı idi. Bu dövrdə ədəbiyyat, fəlsəfə və tarix inkişaf edirdi. İncəsənət sahəsində Sun şirəli çini qablar və gözəl peyzaj rəsmləri ilə böyük nailiyyətlər əldə etmişdi.
Monarx, sülalə və ya onların nümayəndələri ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır.Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Avqust 02, 2021
imperiyası, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Cin tarixiMedeniyyet Din Felsefe MifologiyasiDao Daosizm Leqizm Tao Te Cinq Konfutsicilik Kon Fu Dzi Lao tszi Moizm Mo tszi In ve Yan Li 36 stratagem Citkundo Kunq fu Tay ci cuan Usu Vin Cun Dim Mak SaolinUc hokmdar ve bes imperatorSya sulalesiSan sulalesiCjou sulalesi Qerbi CjouSerqi Cjou Yaz PayizDoyusen carliqlarTsin sulalesiCu sulalesi qarisiq dovrHan sulalesi Qerbi HanSin sulalesi Van ManSerqi HanUc carliq Vey Su UCzin Qerbi Czin16 barbar Serqi CzinCenub ve Simal sulaleleriSuy sulalesiTan sulalesi Liao Bes sulale ve on carliq Simali Sun Sun imperiyasi Czin Qerbi Sya Cenubi Sun Yuan sulalesi Min sulalesi Tsin sulalesi Cin Respublikasi Cin Xalq Respublikasi Cin RespublikasibaxmuzakireredakteSun imperiyasi cin 宋朝 pinyin Song Chao pall Sun Chao 960 1279 cu illerde Cinde iqtidarda olmus imperiya Mundericat 1 Tarixi 2 Cenubi Sun 3 Istinadlar 4 Hemcinin bax 5 Xarici kecidlerTarixi RedakteCjurcjenlere qarsi mubarize Usyandan sonra yarim esr olkeni ara muharibeleri burudu Cinin simalinda bes sulale qisa muddetde bir birini evez etdi 960 ci ilde Sun sulalesinin hakimiyyeti berqerar edildi Bu zaman Cinin simal serqinde cjurcjen tayfalari yasayirdilar Evveller onlar Cinden asili idiler Sonra guclu ordu yaradaraq asililiqdan qurtardilar ve ozlerinin Tsin qizil imperiyasi adlanan dov letini qurdular Onlar Simali Cine qosun yeridib paytaxti tutdular danisiq aparmaq ucun onlarin yanina gelmis imperator ve oglunu esir aldilar Uzun suren muharibeden sonra Cin imperatoru onlarla sulh bagladi Cjurcjenler tutduqlari torpaqlari ellerinde saxladilar Cin onlarin vassalli oldu ve coxlu xerac verdi Sonralar Tay tszu kimi taninan general Cjao Kuan In 960 ci ilde Cini yeniden birlesdiren ve Sun sulalesinin esasini qoyan imperator oldu Sun sulalesinin 300 ilden artiq hakimiyyeti iki dovre bolunur Simali ve Cenubi Sun iknici dovrunde sulale Xuayxe cayinin simalinda barbarlar terefinden zebt olunan erazilerini itirdi Sun sulalesi ozu ile Cin imperiyasinin sonraki movcudlugu erzinde tesirini saxlayan iki muhum deyisiklik getirdi Her seyden once Sun hokmdarlari dovlet qulluguna qebul ucun ekspertiza sistemini berpa etdiler Bununla onlar sosial ve siyasi hakimiyyetin zadegan ailelerinden oz qabiliyyetlerine gore secilmis vezifeli sexslere kecidini basa catdirdilar Dovlet imtahanlari qapali xarakterini itirdiler Sun sulalesi hakimiyyeti zamaninda arzu eden imtahanlara buraxilirdi Eyan ailesinden cixmayanlar bele memur olurdular Lakin esasen varli aileden cixan usaqlar imtahan edilirdiler cunki konfutsici telimi qavramaq ucun cox illik zehmet coxlu pul vesaiti teleb olunurdu Ikinci muhum deyisiklik neokonfutsiciliyin inkisafi idi bu da enenevi konfutsiciliyin exlaqi standartlarini buddizm ve daosizm elementleri ile birlesdirirdi Sun filosoflari uzun esrlerden beri berqerar olmus dunyagorus formalarini deyisdirdiler onlarin heyatini yeni ve daha universal mena ile doldura bildiler Neokonfutsiciliyin esasini qoyanlardan biri Cjou Dunyidir 1017 1073 cu iller Onun telebeleri Cen Xao 1032 1085 ci iller ve Cen I 1033 1107 ci iller qardaslari olmuslar Sun felsefesinin inkisafinda Cjan Tszay 1020 1078 ci iller ve Sao Yun 1011 1077 ci iller boyuk tohfe vermisdiler Sun dovrunun en nufuzlu mutefekkiri ensiklopediyaci alim ve dovlet xadimi Cju Si 1130 1200 cu iller hesab olunur Sun sulalesi neokonfutsiciliyi resmi dovlet ideologiyasi kimi mueyyenlesdirmis onu butun sonraki Cin sulaleleri davam etdirmisdi Sun sulalesi dovrunde Cinin imtiyazli ehalisinin savadliliq derecesi keskin artmisdi bu da cap kitablarinin genis yayilmasi ile bagli idi qurma sriftler ixtira olunmusdu Bu dovrde tehsil sisteminin genislenmesi bas verdi Mahal ve qeza mekteblerinin sayi artdi 1044 cu ilde resmi eyalet mekteblerinin tesdiq edilmesi haqqinda dekret cixdi eyalet paytaxtlarinda riyaziyyat astronomiya tebabet herb isi huquqsunasliq tesviri senet ve belagetin tedris olundugu tehsil merkezleri meydana geldi Dovlet mekteblerinden basqa coxsayli xususi mektebler de yaranirdi Onlarin sayi 120 den cox idi Orada resmi tedris planindan asili olmayan tehsil praktikasi heyata kecirilirdi Suyuan yarimsexsi tedris muessiseleri de inkisaf etmeye basladi Bu muessiseler dovlet yardimindan ve sexsi ianelerden istifade edir ve esasen daosizm ve buddizm ideyalarinin tesiri altinda olan dovrun en gorkemli alimleri teterfinden idare olunurdu Simali Sun dovrunde Cinin simal serqini kidanlar idare edirdiler onlar Mancuriyadan Tan Sana qeder uzanan qudretli dovlet teskil etmisdiler simal qerbde ise Si Sya Qerbi Sya Tanqut hokmdarligi var idi Bu dovletleri ozune tabe etmek gucu olmadigindan Sun imperatorlari 1004 cu ilde kidanlarla ve 1044 cu ilde Si Sya ile sulh baglamaga mecbur oldular Barbarlara verilen boyuk xeraclar imperator xezinesini tukedirdi bunu da kendlilerden yigilan vergilerle doldurmaq olmurdu Sarayda muharibe ve sulh terefdarlari arasinda mubahiseler dusurdu Imperator Sen Tszun 1069 cu ilde Van Ansini hokumetin bascisi teyin etdi Van Ansi Cjou li Cjou Ayinleri klassik yazisina esaslanan bir cox genis islahatlar teklif etmisdi O vergi yigimi sistemini tekmillesdirmeye bazar qiymetlerinin kontrolunu aparmaga muzdlu ordunu rekrutlarla evez etmeye calisirdi Lakin onun teklifleri heyata kecmedi Islahat eleyhdarlarinin tezyiqleri altinda Van Ansi 1077 ci ilde istefaya getmeye mecbur oldu Hakimiyyet bohrani Simali Sunun 1127 ci ilde suqutuna qeder davam etdi Kidanlara verilen erazilerin qaytarilmasi meqsedile Sun hokmdarlari Mancuriyada yasayan cjurcjenlerle ittifaqa girdi 1125 ci ilde kidanlar simali Cinden qovuldular lakin bir muddet sonra cjurcjenler ozleri Suna hucum etdiler ve 1127 ci ilde paytaxt Kayfini tutdular Imperator esir goturuldu Cjurcjenler olkenin simalinda 1115 ci ilden 1234 cu iledek movcud olan Tszin sulalesini qurdular 1111 ci ilde Simali SunCenubi Sun RedakteCenubi Sun 1127 1279 cu iller Cjurcjenlerin tezyiqi altinda Sun hokumeti basda imperatorun ogullarindan biri olmaqla Yantszinin deltasinda yerlesen Xancjou seherine qacmaga mecbur oldu ve sulale Cenubi Sun kimi tanindi Cenubi Sun medeni iqtisadi ve texnoloji baximdan Cinin en parlaq dovrlerinden biri oldu Enenvi quru ticaret yollarindan eli kesilmis tacirler okean marsrutlarindan istifade etmeye basladilar Okean ve sahilboyu ticareti Kantona Xancjou ve Tsyuancjou kimi iri limanlarda cemlenmisdi onlar qabaqcil xarici ticaret teskilatlarina malik idiler Ticaret bumu ile birlikde intensiv urbanizasiya prosesi bas verirdi Sunun cenub paytaxti Xancjou 2 milyondan artiq ehaliye malik idi Sun dovrunde tez yetisen duyunun meydana cixmasi cenubda il erzinde iki yaxud uc toxum mehsulu becermeye imkan verdi Duyunun artan istehsali ilk defe olaraq 100 milyonu kecmis ehalini saxlamaga komek etirdi Ehalinin boyuk hissesi savadli idi Bu dovrde edebiyyat felsefe ve tarix inkisaf edirdi Incesenet sahesinde Sun sireli cini qablar ve gozel peyzaj resmleri ile boyuk nailiyyetler elde etmisdi 1142 ci ilde Cenubi SunIstinadlar RedakteHemcinin bax RedakteCin tarixiXarici kecidler Redakte Monarx sulale ve ya onlarin numayendeleri ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Sun imperiyasi amp oldid 6015936, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
