Tsin imperiyasıÇin tarixində ilk xalq üsyanı nəticəsində süquta uğradı. Tsin Şixuanın ölümündən sonra yenə də qarışıqlıq dövrləri başladı. E.ə. 206-cı ildə keçmiş kəndxuda Lyu Banın başçılığı altında qiyamçı dəstələr Tsin ordusunu asanlıqla darmadağın etdi və paytaxtı aldı. Bu Çudan olan Lyu Bana özünü Xan hökmdarı elan etməyə imkan verdi, belə ki, Tsinin paytaxtı keçmiş Xan hökmdarlığı ərazisində yerləşirdi. Daha dörd il də çoxsaylı üsyankar rəhbərlər taxt-tac uğrunda mübarizə apardılar. E.ə. 202-ci ildə Lyu Ban özünün əsas və sonuncu rəqibini – zadəgən ailəsindən olan general Syan Yuyanı məğlub etdi. Qao-tszu, "Ali ulu əcdad" titulunu qəbul edib Xan sülaləsinin əsasını qoydu, bu da Qədim Roma, Xristianlıq və Məsihlə bir dövrə təsadüf edirdi. Lyu Ban Çanan şəhərini imperiyanın paytaxtı elan etdi.
Xan sülaləsinin dörd əsrdən çox hakimiyyəti iki dövrə bölünür: Erkən Xan (Qərbi) və Sonrakı Xan (Şərqi), bunlar da müvafiq olaraq e.ə. 206-cı ildən eramızın 8-ci ilinədək və 8-ci ildən 220-ci ilədək olan dövrü əhatə edir.
Bu dövrlər arasındakı eramızın 9-25-ci illərini əhatə edən az müddət ərzində Sin sülaləsi hakimiyyətdə olmuşdur.
Erkən Xan Tsin imperiyası idarəetmə sisteminin bəzi xarakterik xüsusiyyətlərini qoruyub saxlamışdır. Öz yeddi silahdaşına Lyu Ban van titulu bağışlamışdı, 130-na isə vərəsəlik torpaqları paylamışdı. İmperator Udiy isə (E.ə. 140-87) mərkəzi hakimiyyətin gücləndirilməsinə yönəldilmiş dəyişikliklər həyata keçirir, bunun da gedişində Tsin dövründə mövcud olan müfəttişlik təsisatları bərpa edilir.
Xan dövrünün əvvəlində hökumət daosizm təliminin tərəfindəydi. Bu axında Lyu An (E.ə. 179-122-ci illər) özünün kifayət qədər eklektik təlimini inkişaf etdirir. E.ə. II əsrdə sarayda leqizmlə sintezdə konfutsiçiliyə maraq yaranır, bu da filosof Dun Çjunşu (E.ə. 179-104-cü illər) tərəfindən həyata keçirilir. Qanuni inzibati metodların və konfutsiçiliyin əxlaqi dəyərlərinin kombinasiyası Çin imperiyasına sonrakı iki min ildən artıq dövr ərzində mövcud olmağa kömək göstərmişdir. Xanlılar itirilmiş konfutsiçi və digər mətnləri bərpa etdilər, əlyazmaların axtarışı, onların sistemləşdirilməsi və bərpası üzrə böyük işlər gördülər. Xan dövründə "Dəyişikliklər kitabı"nda, "in-yan" və "beş ünsür" nəzəriyyəsində əsası qoyulmuş baxışlar "simvollar və rəqəmlər haqqında təlimdə" formalaşmışdı. Bu dövrdə ensiklopediyaçı-filosof Van Çun (e. 27-97-ci illəri) antiavtoritarizm fəlsəfəsini işləyib hazırlayır. Van Çun konfutsiçilərin və daoçuların bəzi baxışlarını sintez edərək ümumiləşdirir.
Zadəganlar əsas dövlət vəzifələrinin əksəriyyətini tuturdular. Bununla belə Xan hökmdarları xidmətə, mövqeyindən asılı olmayaraq istedadlı insanları cəlb etməyə çalışırdılar. E.ə. 124-cü ildə imperator Udiy "Ali məktəbin" ("Taysyue") əsasını qoydu və ölkənin bütün əyalətlərindən bacarıqlı gənclərin orada təhsil alması üçün seçilməsini əmr etdi. O vaxtdan başlayaraq bütün Çin sülalələri bu və ya başqa şəkildə dövlət təhsilinə kömək etmişdilər. Dövlət xidmətinə qəbul üçün ənənəvi imtahan sisteminin yaranması da Taysyuenin açılışı ilə bağlıdır. Məktəbin planına konfutsian "Beşkitabçılığın" – Utszin (Şitszin – "Nəğmələr kitabı", Litszin – "Ayinlər kitabı", Şitszin – "Tarix kitabı", Çjoun – "Dövrü dəyişikliklər", Çuntsyu – "Bahar və payızlar") öyrənilməsi daxil idi. Həmçinin ox atmaq, musiqi, ayin və "Altı sənət"dən digərləri öyrənilirdi. Təlimlər "Boşi" (doktor) adına malik və Udiy sarayında xidmət edən konfutsian-alimlər tərəfindən aparılırdı. Bir ildən sonra tələbələrdən imtahan götürülür və onlar öz biliklərinə müvafiq vəzifələrə təyin olunurdular. Udiy özü imtahan verənlərin sınaqlarında iştirak edirdi. Məmur vəzifəsi almaq məqsədilə seçim sisteminin və konfutsian təliminin birləşdirilməsi sonralar Xan sülaləsinin axırına qədər möhkəmləndirilmiş və tətbiq edilmişdir.
İlk vaxtlar məktəbdə 50-yə qədər tələbə təhsil ala bilərdi. E.ə. 8-ci ildə tələbələrin sayı üç minə qədər artmışdı, sonrakı Xan dövründə isə onların sayı təqribən otuz minə çatmışdı. Bu sülalənin ən parlaq nümayəndəsi tamamilə konfutsiçiliyə qayıdan beşinci imperator Udiy (E.ə. 140-87-ci illər) olmuşdur. Öz hakimiyyət dövrünün quldarlıq cəmiyyətindən feodalizmə keçidlə üst-üstə düşməyi faktını nəzərə alaraq o, başa düşürdü ki, konfutsiçilik feodal cəmiyyətinin və ümumiyyətlə istənilən hökmran cəmiyyətin ideya istinadgahıdır. İmperator Udiy deyirdi ki, dövlət vəzifəsi tutmaq üçün Konfutsinin müqəddəs kitablarındakı mətnləri bilmək lazımdır. Onun hakimiyyəti dövründə Çin çox gücləndi. İmperator Udiy hunlarla uğurlu döyüşlər apardı; ilk dəfə olaraq Cunqariyadan və QaşqardanAvropaya ipək yolu saldı, baxmayaraq ki, o, həmin vaxt belə adlanmırdı, Vyetnamdan Quandum və Quansini zəbt etdi, Koreyanı istila etdi, yəni Çin imperiyası az qala bugünki miqyaslara gəlib çatdı. Qeyd etmək laxımdır ki, ilk dəfə olaraq nahtszu, xan milləti anlayışı Xan dövründən gəlmişdir və çinlilər özlərini xanlılar adlandırır.
Bu sülalənin bir xarakterik cəhəti vardır: iki min illik hazırkı Çin milli memarlığı da o dövrdə yaranmışdır.
İmperator Udiyin zamanında Sı Ma Tsyan adlı çox böyük bir şəxs yaşayırdı, o, Çin tarixşünaslığının əsasını qoymuş və ilk dəfə olaraq tarixi monoqrafiyanın kompleks prinsipini tətbiq etmişdir. O, "Şi Tszi" adlanan tarixi əsərin müəllifi olmuşdur, salnamə traktlatlarla bir-birini əvəzləyir, yəni o, təkcə xronoloji hadisələrin təsvirini verməmiş, eyni zamanda konseptual xarakterli tarixi təhlil aparmışdır. Xanlıların Çjou sülaləsinin ətraflı tarixini yazmaları ilə əlaqədar olaraq bir sülalənin ondan əvvəlki sülalənin tarixini yazmaq ənənəsi yaranmışdır, həm də bu o qədər səhih olurdu ki, məsələn, hind alimləri Hindistan tarixini Çin mənbələrindən öyrənirlər.
Han Dynasty by Minnesota State University 2009-07-10 at the Wayback Machine
Monarx, sülalə və ya onların nümayəndələri ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır.Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Avqust 03, 2021
sülaləsi, çin, tariximədəniyyət, fəlsəfə, mifologiyasıdao, daosizm, leqizm, çinq, konfutsiçilik, dzı, tszı, moizm, tszı, stratagem, citkundo, kunq, çuan, uşu, çun, şaolinüç, hökmdar, beş, imperatorsya, sülaləsişan, sülaləsiçjou, sülaləsi, qərbi, çjouşərqi, çjo. Cin tarixiMedeniyyet Din Felsefe MifologiyasiDao Daosizm Leqizm Tao Te Cinq Konfutsicilik Kon Fu Dzi Lao tszi Moizm Mo tszi In ve Yan Li 36 stratagem Citkundo Kunq fu Tay ci cuan Usu Vin Cun Dim Mak SaolinUc hokmdar ve bes imperatorSya sulalesiSan sulalesiCjou sulalesi Qerbi CjouSerqi Cjou Yaz PayizDoyusen carliqlarTsin sulalesiCu sulalesi qarisiq dovrHan sulalesi Qerbi HanSin sulalesi Van ManSerqi HanUc carliq Vey Su UCzin Qerbi Czin16 barbar Serqi CzinCenub ve Simal sulaleleriSuy sulalesiTan sulalesi Liao Bes sulale ve on carliq Simali Sun Sun imperiyasi Czin Qerbi Sya Cenubi Sun Yuan sulalesi Min sulalesi Tsin sulalesi Cin Respublikasi Cin Xalq Respublikasi Cin RespublikasibaxmuzakireredakteXan sulalesi cin enen 漢朝 sade 汉朝 pinyin Han chao herfi menasi Han cao E e 206 220 Cin xanedani Mundericat 1 Tarixi 2 Istinadlar 3 Hemcinin bax 4 Xarici kecidlerTarixi RedakteTsin imperiyasi Cin tarixinde ilk xalq usyani neticesinde suquta ugradi Tsin Sixuanin olumunden sonra yene de qarisiqliq dovrleri basladi E e 206 ci ilde kecmis kendxuda Lyu Banin basciligi altinda qiyamci desteler Tsin ordusunu asanliqla darmadagin etdi ve paytaxti aldi Bu Cudan olan Lyu Bana ozunu Xan hokmdari elan etmeye imkan verdi bele ki Tsinin paytaxti kecmis Xan hokmdarligi erazisinde yerlesirdi Daha dord il de coxsayli usyankar rehberler taxt tac ugrunda mubarize apardilar E e 202 ci ilde Lyu Ban ozunun esas ve sonuncu reqibini zadegen ailesinden olan general Syan Yuyani meglub etdi Qao tszu Ali ulu ecdad titulunu qebul edib Xan sulalesinin esasini qoydu bu da Qedim Roma Xristianliq ve Mesihle bir dovre tesaduf edirdi Lyu Ban Canan seherini imperiyanin paytaxti elan etdi Xan sulalesinin dord esrden cox hakimiyyeti iki dovre bolunur Erken Xan Qerbi ve Sonraki Xan Serqi bunlar da muvafiq olaraq e e 206 ci ilden eramizin 8 ci ilinedek ve 8 ci ilden 220 ci iledek olan dovru ehate edir Bu dovrler arasindaki eramizin 9 25 ci illerini ehate eden az muddet erzinde Sin sulalesi hakimiyyetde olmusdur Erken Xan Tsin imperiyasi idareetme sisteminin bezi xarakterik xususiyyetlerini qoruyub saxlamisdir Oz yeddi silahdasina Lyu Ban van titulu bagislamisdi 130 na ise vereselik torpaqlari paylamisdi Imperator Udiy ise E e 140 87 merkezi hakimiyyetin guclendirilmesine yoneldilmis deyisiklikler heyata kecirir bunun da gedisinde Tsin dovrunde movcud olan mufettislik tesisatlari berpa edilir Xan dovrunun evvelinde hokumet daosizm teliminin terefindeydi Bu axinda Lyu An E e 179 122 ci iller ozunun kifayet qeder eklektik telimini inkisaf etdirir E e II esrde sarayda leqizmle sintezde konfutsiciliye maraq yaranir bu da filosof Dun Cjunsu E e 179 104 cu iller terefinden heyata kecirilir Qanuni inzibati metodlarin ve konfutsiciliyin exlaqi deyerlerinin kombinasiyasi Cin imperiyasina sonraki iki min ilden artiq dovr erzinde movcud olmaga komek gostermisdir Xanlilar itirilmis konfutsici ve diger metnleri berpa etdiler elyazmalarin axtarisi onlarin sistemlesdirilmesi ve berpasi uzre boyuk isler gorduler Xan dovrunde Deyisiklikler kitabi nda in yan ve bes unsur nezeriyyesinde esasi qoyulmus baxislar simvollar ve reqemler haqqinda telimde formalasmisdi Bu dovrde ensiklopediyaci filosof Van Cun e 27 97 ci illeri antiavtoritarizm felsefesini isleyib hazirlayir Van Cun konfutsicilerin ve daocularin bezi baxislarini sintez ederek umumilesdirir Zadeganlar esas dovlet vezifelerinin ekseriyyetini tuturdular Bununla bele Xan hokmdarlari xidmete movqeyinden asili olmayaraq istedadli insanlari celb etmeye calisirdilar E e 124 cu ilde imperator Udiy Ali mektebin Taysyue esasini qoydu ve olkenin butun eyaletlerinden bacariqli genclerin orada tehsil almasi ucun secilmesini emr etdi O vaxtdan baslayaraq butun Cin sulaleleri bu ve ya basqa sekilde dovlet tehsiline komek etmisdiler Dovlet xidmetine qebul ucun enenevi imtahan sisteminin yaranmasi da Taysyuenin acilisi ile baglidir Mektebin planina konfutsian Beskitabciligin Utszin Sitszin Negmeler kitabi Litszin Ayinler kitabi Sitszin Tarix kitabi Cjoun Dovru deyisiklikler Cuntsyu Bahar ve payizlar oyrenilmesi daxil idi Hemcinin ox atmaq musiqi ayin ve Alti senet den digerleri oyrenilirdi Telimler Bosi doktor adina malik ve Udiy sarayinda xidmet eden konfutsian alimler terefinden aparilirdi Bir ilden sonra telebelerden imtahan goturulur ve onlar oz biliklerine muvafiq vezifelere teyin olunurdular Udiy ozu imtahan verenlerin sinaqlarinda istirak edirdi Memur vezifesi almaq meqsedile secim sisteminin ve konfutsian teliminin birlesdirilmesi sonralar Xan sulalesinin axirina qeder mohkemlendirilmis ve tetbiq edilmisdir Ilk vaxtlar mektebde 50 ye qeder telebe tehsil ala bilerdi E e 8 ci ilde telebelerin sayi uc mine qeder artmisdi sonraki Xan dovrunde ise onlarin sayi teqriben otuz mine catmisdi Bu sulalenin en parlaq numayendesi tamamile konfutsiciliye qayidan besinci imperator Udiy E e 140 87 ci iller olmusdur Oz hakimiyyet dovrunun quldarliq cemiyyetinden feodalizme kecidle ust uste dusmeyi faktini nezere alaraq o basa dusurdu ki konfutsicilik feodal cemiyyetinin ve umumiyyetle istenilen hokmran cemiyyetin ideya istinadgahidir Imperator Udiy deyirdi ki dovlet vezifesi tutmaq ucun Konfutsinin muqeddes kitablarindaki metnleri bilmek lazimdir Onun hakimiyyeti dovrunde Cin cox guclendi Imperator Udiy hunlarla ugurlu doyusler apardi ilk defe olaraq Cunqariyadan ve Qasqardan Avropaya ipek yolu saldi baxmayaraq ki o hemin vaxt bele adlanmirdi Vyetnamdan Quandum ve Quansini zebt etdi Koreyani istila etdi yeni Cin imperiyasi az qala bugunki miqyaslara gelib catdi Qeyd etmek laximdir ki ilk defe olaraq nahtszu xan milleti anlayisi Xan dovrunden gelmisdir ve cinliler ozlerini xanlilar adlandirir Bu sulalenin bir xarakterik ceheti vardir iki min illik hazirki Cin milli memarligi da o dovrde yaranmisdir Imperator Udiyin zamaninda Si Ma Tsyan adli cox boyuk bir sexs yasayirdi o Cin tarixsunasliginin esasini qoymus ve ilk defe olaraq tarixi monoqrafiyanin kompleks prinsipini tetbiq etmisdir O Si Tszi adlanan tarixi eserin muellifi olmusdur salname traktlatlarla bir birini evezleyir yeni o tekce xronoloji hadiselerin tesvirini vermemis eyni zamanda konseptual xarakterli tarixi tehlil aparmisdir Xanlilarin Cjou sulalesinin etrafli tarixini yazmalari ile elaqedar olaraq bir sulalenin ondan evvelki sulalenin tarixini yazmaq enenesi yaranmisdir hem de bu o qeder sehih olurdu ki meselen hind alimleri Hindistan tarixini Cin menbelerinden oyrenirler Istinadlar RedakteHemcinin bax RedakteCin Cin tarixiXarici kecidler RedakteHan Dynasty by Minnesota State University Arxivlesdirilib 2009 07 10 at the Wayback Machine Monarx sulale ve ya onlarin numayendeleri ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Han sulalesi amp oldid 5729621, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
