Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Cənubu göstərən araba (çin. (ənən.) 指南車, sadə. 指南车, pinyin: zhi3 nan2 che1) — Qədim Çində icad edilmiş, əks əlaqə prinsipi ilə işləyən ilk naviqasiya cihazı, bələdçi arabası. Araba üzərində hansı istiqamətdə hərəkət etməsindən asılı olmayaraq cənubu göstərən insan fiquru quraşdırılmışdır. Mexanizm maqnit kompas prinsipinə söykənmirdi.
| Çin heroqlifləri Cənubu göstərən araba | |
|---|---|
| Ənənəvi | 指南車 |
| 指南车 | |
| Pinyin | zhi3 nan2 che1 |
| Mənası | Bələdçi arabası |
 Cənubu göstərən araba modeli, Londan elm muzeyi. | |
Orta əsrlərə qədər geniş tətbiq olunan cənubu göstərən araba dövrünün ən mürəkkəb mexanizmlərindən sayılırdı. Əfsanəyə görə cənubu göstərən araba e.ə. 2600 il qabaq sarı mperator Huan-di zamanında icad edilmişdir. Həqiətə uyğun ola biləcək digər bir fərziyəyə əsasən isə cənubu göstərən araba Ma Tszyun tərəfindən 200-265- ci illərdə Üç çarlıq dövründə icad edilmiş və Vey çarlığının hökmdarı Min-di üçün hazırlanmışdı.
Araba özü ikitəkərli olub, üzərində quraşdırılmış işarə verən insan fiquru differensial ötürücü dişlı çarxcıqlarla təkərlərə qoşulmuşdur. Dişli çarxcıqlı mexanizim elə dəqiqliklə planetar ötürmə üsulu ilə qurulmuşdur ki, arabanın hansı istiqamətdə hərəkət etməsindən asılı olmayaraq insan fiqurunun barmağı cənuba istiqamətlənmiş olur. Bir çox Çin salnamə və tarixi əlyazmalarda cənubu göstərən araba haqqında eyni zamanda işləmə prinsipi haqqında məlumatlar verilmişdir.
Rəvayəti
Rəvayətə görə bütün çinlilərin əjdadı sayılan Huan-di Kunlun dağındakı təmtəraqlı sarayında yaşayarmış. Bu dövrdə qeyri-adi silah düzəltmə qabiliyyələrinə malik cadugər div Çi Yu Yan-di tayfası ilə Huan-di tayfası arasına nifaq salmış olur. Cadugər div Çi Yu döyüş zamanı Huan-di ordusunu azdırmaq üçün ətrafı dumana bürüyür. Göz-gözü görməyən dumanda Huan-di cənubi göstərən arabanın köməyiilə yolu tapa bilir və qalib gəlir.
Xronologiyası
| Tarixi səlnamələr üzrə xronologiyası | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
İstinadlar
- "Spektrum der Wissenschaft September 2008, S.42-44, Norbert Treitz, "Zweispurige Kurven"". 2023-07-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-03-20. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
- Mit dem Kompasswagen über den Globus 2013-05-12 at the Wayback Machine (PDF; 576 kB)
Xarici keçidlər
- Einfache mathematische Betrachtungen zum Kompasswagen (alm.)
- AMS: http://www.amsclub.ch/Publikationen/bull_56_getriebe.htm 2015-03-12 at the Wayback Machine
- Sciencemuseum: Chinese South-pointing chariot (ing.)
- Antiquark: South Pointing Chariots (ing.)
- South Pointing Chariots (ing.)
- Youtube Video Cənubu göstərən araba
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cenubu gosteren araba cin enen 指南車 sade 指南车 pinyin zhi3 nan2 che1 Qedim Cinde icad edilmis eks elaqe prinsipi ile isleyen ilk naviqasiya cihazi beledci arabasi Araba uzerinde hansi istiqametde hereket etmesinden asili olmayaraq cenubu gosteren insan fiquru qurasdirilmisdir Mexanizm maqnit kompas prinsipine soykenmirdi Cin heroqlifleri Cenubu gosteren arabaEnenevi 指南車指南车Pinyin zhi3 nan2 che1Menasi Beledci arabasiCenubu gosteren araba modeli Londan elm muzeyi Cenubu gosteren araba modeli Londan elm muzeyi baxredakteCin tarixiCin tarixiMedeniyyet Din Felsefe MifologiyasiDao Daosizm Leqizm Tao Te Cinq Konfutsicilik Kon Fu Dzi Lao tszi Moizm Mo tszi In ve Yan 36 stratagem Citkundo Kunq fu Tay ci cuan Usu Vin Cun Dim Mak SaolinSya sulalesiSan sulalesiCjou sulalesi Qerbi CjouSerqi Cjou Yaz PayizDoyusen carliqlar qarisiq dovrHan sulalesi Qerbi HanSin sulalesi Van ManSerqi HanUc carliq Vey Su UCzin Qerbi Czin16 barbar Serqi CzinCenub ve Simal sulaleleriSuy sulalesiTan sulalesiLiaoSun imperiyasiQerbi Sya Cenubi SunYuan sulalesiMin sulalesiTsin sulalesiCin RespublikasiCin Xalq Respublikasi Cin Respublikasibaxredakte Orta esrlere qeder genis tetbiq olunan cenubu gosteren araba dovrunun en murekkeb mexanizmlerinden sayilirdi Efsaneye gore cenubu gosteren araba e e 2600 il qabaq sari mperator Huan di zamaninda icad edilmisdir Heqiete uygun ola bilecek diger bir ferziyeye esasen ise cenubu gosteren araba Ma Tszyun terefinden 200 265 ci illerde Uc carliq dovrunde icad edilmis ve Vey carliginin hokmdari Min di ucun hazirlanmisdi Araba ozu ikitekerli olub uzerinde qurasdirilmis isare veren insan fiquru differensial oturucu disli carxciqlarla tekerlere qosulmusdur Disli carxciqli mexanizim ele deqiqlikle planetar oturme usulu ile qurulmusdur ki arabanin hansi istiqametde hereket etmesinden asili olmayaraq insan fiqurunun barmagi cenuba istiqametlenmis olur Bir cox Cin salname ve tarixi elyazmalarda cenubu gosteren araba haqqinda eyni zamanda isleme prinsipi haqqinda melumatlar verilmisdir Revayeti Revayete gore butun cinlilerin ejdadi sayilan Huan di Kunlun dagindaki temteraqli sarayinda yasayarmis Bu dovrde qeyri adi silah duzeltme qabiliyyelerine malik caduger div Ci Yu Yan di tayfasi ile Huan di tayfasi arasina nifaq salmis olur Caduger div Ci Yu doyus zamani Huan di ordusunu azdirmaq ucun etrafi dumana buruyur Goz gozu gormeyen dumanda Huan di cenubi gosteren arabanin komeyiile yolu tapa bilir ve qalib gelir Rekonstruksiya edilmis cenubu gosteren araba Expo 2005 YaponiyaXronologiyasiTarixi selnameler uzre xronologiyasiTeqvim IzahRevayete gore Sari imperatorun gosterisiile usta Fen hou terefinden hazirlanmisdir Cjou qun Yuzsan sefirlerine geri qaytarmaq sertile 5 cenubu gosteren araba vrmisdir e e 100 Qedim Yunanistanda eyni tipli qurgunun ica edilmesi ya tikilmesi 139 Guman dilir ki arabani Cjan Xen yeniden icad etmisdir 233 237 Cenubu gosteren araba Ma Tszyun terefinden Uc carliq dovrunde icad edilmis ve Vey carliginin hokmdari Min di ucun hazirlamisir 300 Tsuy Bao xeber verir ki cenubu gosteren araba haqqinda San Fan Ku Si kitabesinde gunumuze gelib catmamis yazilmisdir 334 349 Se Fey Tszin sulalesi imperatoru Xuey di ucun bir cenubu gosteren araba hazirlamisdir 394 416 Linxu Sen Tszin sulalesi imperatoru Syao U di ucun bir cenubu gosteren araba hazirlamisdir 417 Linxu Senin cenubi gosteren arabasina imperator Tszin sulalesi imperatoru An di sahib olur Melumat verilirdi ki guya onun icerisinde mexanizm yoxdur ve heykelcik iceride oturmus canli insan terefinden firlanir 423 452 Qo Sanmin cehd gostesede Simali Vey hokmdari Tay U di ucun cenubu gosteren araba duzelde bilmemisdir 423 452 May Yue cenubu gosteren araba duzelde bilmis lakin Qo Sanmin terefinden oldurulur 478 Tszu Cuncji Lyu Sun sulalesinin numayendesi Sun di ucun tekmillesdirilmis burunc discikli carxlardan cenubu gosteren araba hazirlamisdir 658 Buddist rahib Ciyyuy yapon imperatoru Tendzi ucun cenubu gosteren araba duzeldir 666 Buddist rahib Ciyyuy yapon imperatoru Tendzi ucun bir basqa cenubu gosteren araba duzeldir 806 821 Tszin Qunli cenubu gosteren arabani Tan sulalesi imperatoru Syan tszunuya teqdim etmisdir 1027 Muhendis Yan Su oz qurgusunu tesvir edir 5 disli ve 4 dissiz carxciq 18 esger surucu 1088 Su Sun oturucu mexanizme malik su saati icad edir 1107 Dejenin xezinedari mexanizmi bele tesvir etmisdir 24 disli 4 dissiz carxciq 1341 Cu Tetszyun cenubu gosteren arabanin nefritden hazirlanmis kicik heykelcik haqqinda yazmisdir 1770 Cozef Uiyamson saatda differnsial mexanizmden istifade etmisdir Istinadlar Spektrum der Wissenschaft September 2008 S 42 44 Norbert Treitz Zweispurige Kurven 2023 07 06 tarixinde Istifade tarixi 2014 03 20 redundant parameters redundant parameters redundant parameters Mit dem Kompasswagen uber den Globus 2013 05 12 at the Wayback Machine PDF 576 kB Xarici kecidlerEinfache mathematische Betrachtungen zum Kompasswagen alm AMS http www amsclub ch Publikationen bull 56 getriebe htm 2015 03 12 at the Wayback Machine Sciencemuseum Chinese South pointing chariot ing Antiquark South Pointing Chariots ing South Pointing Chariots ing Youtube Video Cenubu gosteren araba