fbpx
Wikipedia

Masallı rayonu

Bu məqalə Masallı rayonu haqqındadır. Masallı şəhəri üçün Masallı səhifəsinə baxın.

Masallı rayonuAzərbaycan Respublikasında rayon. İnzibati mərkəzi Masallı şəhəridir.

Rayon
Masallı

39°02′ şm. e. 48°39′ ş. u.


Ölkə
Daxildir Lənkəran
İnzibati mərkəz Masallı
İcra başçısı Şahin Məmmədov
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 8 avqust 1930
Sahəsi 721 km²
Hündürlük
917 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi 225 800(2019) nəfər
Rəsmi dili Azərbaycan dili
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu AZ-MAS
Telefon kodu 994 25
Poçt indeksi AZ4400
Avtomobil nömrəsi 44
Rəsmi sayt
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Masallı rayonu Lənkəran ovalığı və qismən Talış dağlarında cəmlənmişdir.

İnzibati-ərazi bölgüsü

Əhalinin orta sıxlığı — 158 nəfər kv/km. Ən böyük kəndləri: Boradigah, Ərkivan ( artıq qəsəbədir) və Mahmudavardır. Digər kəndlər: Binə Xocavar, Qızılaküçə, Bağlaküçə, Zeynoba, Həsnəküçə, Abaslı, İsaoba, Göllü, Ramazanlı, Bədirli, Cəbili, Əlihəsənli, Allahyarlı Şərəfə, Bambaşı, Hacıtəpə, Həsənli, Qızılağac, Təzə Alvadı, Viləş, I Yeddioymaq, II Yeddioymaq, Qasımlı, Köhnə Alvadı, Təzəkənd, Kürdəbaz, Qarğalıq, Qədirli, Hüseynhacılı, Xallıcallı, Bala Təklə, Təklə, Şıxlar, Ərəb, Musaküçə, İsgəndərli, Sığdaş, Ninəlov, Kolatan, Alışanlı, Zuvandlı, Hişkədərə, Kubin, Xırmandalı, Rudəkənar, Xıl, Çaxırlı, Sığıncaq, Köçəkli, Əhmədli, Sərçuvar, Lürən, Kosakül, Gəyəçöl, Tatyanoba, Yeyənkənd, Xəlfələr, Güllütəpə, Böyük Xocavar, Səmitxan, Seybətin, Ətçələr, Mollaoba, Sirəbil, Aşurlu, Eminli, Qızılavar, Pələnküçə Digah

Tarixi

 
Masallı rayonu

Masallı ərazisində qədim insanlar 15–20 min il bundan əvvəl yaşamışlar. Abbasqulu ağa Bakıxanovun "Gülüstani-İrəm" (1841), Mirzə Seyidəli Kazımbəy oğlunun "Cavahirnameyi Lənkəran" (1896), səlnaməçi Mirzə Əhməd Mirzə Xudaverdi oğlunun "Əxbarnamə" (1882) əsərlərində, həmçinin bir sıra Avropa və rus səyyahlarının səyahətnamə qeydlərində Masallının tarixinə dair qiymətli məlumatlar öz əksini tapmışdır.

"Masallı" coğrafi adının meydana gəlməsi haqqında bu vaxta qədər bir çox mülahizə və rəvayətlər söylənilmişdir. Tarixi mənbələrdə bu toponimi "məsəlli-məsəl çəkilən yer, məsəl çəkənlər" mənasında səciyyələndirirlər. Masallı sözünün "Mosullu" sözündən yaranması da ehtimal edilir. Bəzi mənbələrdə isə bu torpaqlarda Masal adlı bir xanın yaşadığı və buraların onun şərəfinə Masallı adlandırıldığı qeyd olunur.

Toponimika ilə məşğul olan alimlərimizdən R.Yüzbaşov və Ş.Sədiyevin birgə yazdığı "Azərbaycanın coğrafi adları" kitabında "Masallı-Masal nəslinə mənsub" şəklində qeyd olunmuşdur. Bakı Dövlət Universitetinin dosenti, coğrafiya elmləri doktoru N.Məmmədov isə bu yaşayış yerinin yaranmasını Masal bəy adlı bir şəxslə əlaqələndirir. Bəzi tarixi mənbələrdə qeyd olunur ki, yaşayış məntəqəsinin sakinləri İranın "Masal" əyalətindən köçüb gəldiklərindən bu yer Masallı adlandırılmışdır. Beləliklə, "Masallı" toponimində "Masal"-Yer ərazi "Lı"isə məkan bildirən şəkilçidir.

Masallı antik dövrdə Midiya, Midiya-Atropatena, sonralar Qafqaz Albaniyasının Kaspiana vilayətinin, XVI–XVIII əsrin ortalarına qədər Səfəvilər dövlətinin, XVIII əsrin ortalarından Talış xanlığının tərkibində olmuşdur. XIX əsrin ortalarında Astara, Lənkəran, Lerik, Masallı, Yardımlı və Cəlilabad rayonlarının ərazisi Talış qəzası adlanırdı. 08 avqust 1930-cu ildə Masallı inzibati rayonu yaradıldı və Masallının adı Azərbaycan SSR-nin xəritəsinə rayon mərkəzi kimi daxil oldu.

Qədim tarixə, zəngin mədəniyyətə malik, intellektual səviyyəsi yüksək olan Masallıya maraq tarixin müəyyən dövrlərindən artmağa başlamışdır. Görkəmli siyasi xadimlərin, dövlət və mədəniyyət adamlarının Masallıya gəlişi məhz belə bir münasibətin ifadəsi idi. 1274-cü ildə Səfəvilər sülaləsinin banisi Şeyx Səfiəddinin, 1501-ci ildə Şah İsmayıl Xətainin Ərkivan kəndində, görkəmli dövlət xadimi, yazıçı Nəriman Nərimanovun 1922-ci ildə Masallıda və onun bir sıra kəndlərində olması barədə çoxlu əsərlərdə məlumatlara rast gəlmək olar. Doktor N.Nərimanov Masallıda olarkən bu ərazinin təbii imkanları və üstünlüklərindən danışmaqla yanaşı, həm də taxılçılığı və çəltikçiliyi inkişaf etdirməyi vacib saymışdır. Azərbaycanın keçmiş prezidenti Heydər Əliyev iki dəfə, prezident İlham Əliyev isə bir neçə dəfə Masallıya səfər etmişlər. Masallının ən qədim kəndlərindən biridə təxminən 7 əsr yaşı olan NİNƏLOV kəndidir.

Coğrafiyası

Masallı rayonu Lənkəran, Lerik, Yardımlı, Cəlilabad, Neftçala rayonları ilə həmsərhəddir. Şərqdə Xəzər dənizi, Qərbdə isə Talış dağları, Burovar silsiləsi ilə həmsərhəddir. Sahəsində maksimal hündürlük 917 m-ə çatır, ən aşağı ərazisi Xəzər dənizi sahillərində −26,5 m.dir. Mineral və geotermal mənbələr var. Yanvar ayının orta temperaturu 2,5 °C, iyul ayının orta temperatur 25,6 °C. İllik yağıntının miqdarı — 600–800 mm. arasında dəyişir. Ən böyük çayı Viləşdir.

Rayon Ələt–Astara yolunun 232-ci kilometrliyində yerləşir. Şərqdən Xəzər dənizi, Qərbdən Talış sıra dağları ilə əhatə olunmuşdur. Masallı qədim qalaları, Yanardağı, İstisuyu, nadir ağaclarla zəngin meşələri, büllur bulaqları ilə diqqəti cəlb edir. Meşələrin ümumi sahəsi 16,9 hektardır. Ağac növlərindən şabalıdyarpaq palıd, vələs, palıd, fıstıq, əzgil, gavalı, dəmirağac, lənkəran akasiyası, şümşad kimi növlər var. Əksəriyyəti endemik növdür.

Əhali

AzStat-ın 1 yanvar 2014-cü il tarixinə olan rəsmi məlumatına əsasən rayonda 211.951 nəfər əhali yaşayır.

Etnik tərkibi

Masallı rayon İcra Hakimiyyətinin rəsmi veb-saytında rayonun əhalisi haqqında verilən məlumata əsasən 1 yanvar 2014-cü il tarixinə rayonun əhalisi 211.9 min (1 km²-ə 294 nəfər əhali düşür) nəfərdir.

Bələdiyyələri

Masallı rayonunda 36 bələdiyyə fəaliyyət göstərir. Ümumi bələdiyyə üzvlərinin sayı 842 nəfərdir. Fəaliyyətdə olan bələdiyyələrin 1-i şəhər ərazisində, 2-i qəsəbədə, qalanları isə (33 bələdiyyə) kənd yaşayış məntəqələrində fəaliyyət göstərir.

İnzibati bölgüsü

Ləğv edilmiş yaşayış məntəqələri

Qoruqlar

Respublikanın ən böyük və ən zəngin qoruqlarından olan Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğu əsasən Qızılağac körfəzi və "Pirman" adlanan sahələrdə yerləşir. Qoruqda adları "Qırmızı kitab"a düşən quşlar və vəhşi heyvanlar var. Bundan başqa dünyada ən nadir ağaclardan olan "Qızılağac" ağacı (el arasında ona Razdar da deyilir) qorunur.

Tarixi və memarlıq abidələri

 
Boradigah Cümə Məscidi
 
Boradigah Əli Məscidi

(1853–1854)]] Masallı tarixinin güzgüsü 1952-ci ildən rayonun Hişkədərə kəndində fəaliyyət göstərən tarix-diyarşünaslıq muzeyidir. Muzeyin palentologiya, etnoqrafiya, numizmatika, arxeologiya şöbələrində 19 mindən çox qiymətli eksponat toplanmışdır. Rayonun Ərkivan, Hişkədərə, Boradigah, Tatyan, Hacıtəpə, Şəhriyar, Xırmandalı, Mahmudavar, Bambaşı, Çaxırlı, Ərəb, Qızılağac, Qəriblər, Öncəqala, Köhnə Alvadı kəndlərinin yaxınlığında qədim şəhər, qala kurqanı, türbə məqbərə yerləri aşkar edilmişdir.Bu ərazilərdən tunc, dəmir, antik və orta əsrlər dövrünə aid xeyli miqdarda maddi-mədəniyyət nümunələri toplanmışdır. Bütün bunlar Masallı (Hişkədərə) Tarix-Diyarşünaslıq muzeyində mühafizə olunur. Muzeyin yaradıcısı mərhum əməkdar müəllim Rəhim Tağıyev olmuşdur.

Masallı ərazisi 168 qədim, sirli abidələr, qalalar, saraylar, ziyarətgahlar, hamamlar, bulaqlar, məskənidir. Bunlardan 51-i tarix və memarlıq, 70-i arxeloji, qalanları isə XX əsr abidələridir.

Masallı rayonunda aşağıdakı tarixi və memarlıq incəsənət abidələri mövcuddur

  1. XIV əsrə aid Hişkədərə kəndində Nəzirə Xanım türbəsi;
  2. III – IX əsrlərə aid Mahmudavar kəndində yaşayış yeri arxeoloji abidə;
  3. IX – X əsrlərə aid "Ərkivan qalası";
  4. Orta əsrlərə aid Qarğalıq ərazisində Şəhriyar yaşayış yeri;
  5. XIX əsrə aid Masallı şəhər Cümə məscidi;
  6. XIX əsrə aid Boradigah məscidi;
  7. XIX əsrə aid Qızılavar məscidi;
  8. XIX əsrə aid Masallı şəhərində hamam;
  9. XIX əsrə aid Güllütəpə kəndində Əmir türbəsi;
  10. XIX əsrə aid Ərkivan kəndində Mehti bulağı;
  11. VII əsrə aid Sığdaş kəndində Mürsəli ocağı;
  12. XVI əsrə aid Mahmudavar kəndində Baba Seyidağa türbəsi;
  13. XIX əsrə aid Şıxlar, Qodman, Mahmudavar, Yeddioymaq və Hüseynhacılı kəndlərində dağ-qoç fiquru;
  14. Tunc dövrünə aid Hişkədərə kəndində Qaraxantəpə, Qoşatəpə, Allahqulutəpə və Mirzətəpə kurqanları;
  15. Tunc və Dəmir dövrlərinə aid Təzə Alvadı kəndində Məmmədtəpə, İstiottəpə, Alıtəpə kurqanları;
  16. XXI əsrə dair Ərkivan kəndində Mir Seyid Sadiq Ağa məqbərəsi;
  17. Hişkədərə kəndində iyirmi minə yaxın eksponatı olan Tarix-Diyarşünaslıq muzeyi;
  18. Orta əsrlərə dair Ninəlov kəndində Səhhət qalası;indidə Səhhət qalasının daş qalıqları qalmaqdadır Ninəlov kəndi özü XIII–XIV əsrlərdə salınıb
  19. XX əsrə dair Ərkivan kəndində Şəhsəfi bulağı;
  20. XIX əsrə aid Şərəfə məscidi və hamamı ;
  21. Tunc dövrünə aid Şərəfə kurqanı.

Masallının qəhrəmanları

1941–1945-ci illərdə Böyük Vətən Müharibəsinə getmiş 10 914 nəfər Masallı sakinindən 4 248 nəfəri qayıdıb, 1573 nəfəri itkin düşüb, 5 mindən çoxu şəhid olub.

Qarabağ muharibəsində 5 min nəfərə yaxın Masallı sakini vuruşub. Onlardan 150 nəfəri şəhid olub, 30 nəfəri itkin düşüb, 500 nəfərdən çoxu yaralanıb. Onlardan 4 nəfəri — Səfəralı Məmmədov, Elşad Hüseynov, Elşad ƏhədovSəfa Axundov Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adına layiq görülüb. 3 nəfər Masallı döyüşçüsünə Azərbaycan Bayrağı ordeni verilmişdir.

Masallının görkəmli şəxsləri

XX əsrdə Masallı Azərbaycana və dünyaya 230-dan çox elmlər doktoru, elmlər namizədi, 6 general, 100-ə yaxın yazıçı və şair, müxtəlif sahələrdə çalışan nüfuzlu şəxslər verib. İqtisadiyyat sahəsindəki uğurlarına görə SSRİ dövründə 50 nəfərdən çox Masallı Sosialist Əməyi Qəhrəmanı fəxri adına və Lenin ordeninə layiq görülmüşdür.

Qalereya

İstinadlar

  1. https://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/ap/az/population_2019.zip
  2. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi: Masallı rayonu (yenilənmə: 1 yanvar, 2014-cü il) — yoxlanılıb: 13.02.2015

Həmçinin bax

 
   

Vikianbarda Masallı rayonu ilə əlaqəli mediafayllar var.

masallı, rayonu, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa, məqaləyə, uyğun, formada, mənbələr, əlavə, edib, vikipediyanı, zənginləşdirə, bilərsiniz, avqust, 2021, məqalə, ha. Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Bu meqale Masalli rayonu haqqindadir Masalli seheri ucun Masalli sehifesine baxin Bu adin diger istifade formalari ucun bax Masalli deqiqlesdirme Masalli rayonu Azerbaycan Respublikasinda rayon Inzibati merkezi Masalli seheridir RayonMasalli39 02 sm e 48 39 s u Olke AzerbaycanDaxildir LenkeranInzibati merkez MasalliIcra bascisi Sahin MemmedovTarixi ve cografiyasiYaradilib 8 avqust 1930Sahesi 721 km Hundurluk 917 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 225 800 2019 1 neferResmi dili Azerbaycan diliReqemsal identifikatorlarISO kodu AZ MASTelefon kodu 994 25Poct indeksi AZ4400Avtomobil nomresi 44Resmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllarMasalli rayonu Lenkeran ovaligi ve qismen Talis daglarinda cemlenmisdir Mundericat 1 Inzibati erazi bolgusu 2 Tarixi 3 Cografiyasi 4 Ehali 4 1 Etnik terkibi 5 Inzibati bolgusu 5 1 Legv edilmis yasayis menteqeleri 6 Qoruqlar 7 Tarixi ve memarliq abideleri 8 Masallinin qehremanlari 9 Masallinin gorkemli sexsleri 10 Qalereya 11 Istinadlar 12 Hemcinin baxInzibati erazi bolgusu RedakteEhalinin orta sixligi 158 nefer kv km En boyuk kendleri Boradigah Erkivan artiq qesebedir ve Mahmudavardir Diger kendler Bine Xocavar Qizilakuce Baglakuce Zeynoba Hesnekuce Abasli Isaoba Gollu Ramazanli Bedirli Cebili Elihesenli Allahyarli Serefe Bambasi Hacitepe Hesenli Qizilagac Teze Alvadi Viles I Yeddioymaq II Yeddioymaq Qasimli Kohne Alvadi Tezekend Kurdebaz Qargaliq Qedirli Huseynhacili Xallicalli Bala Tekle Tekle Sixlar Ereb Musakuce Isgenderli Sigdas Ninelov Kolatan Alisanli Zuvandli Hiskedere Kubin Xirmandali Rudekenar Xil Caxirli Sigincaq Kocekli Ehmedli Sercuvar Luren Kosakul Geyecol Tatyanoba Yeyenkend Xelfeler Gullutepe Boyuk Xocavar Semitxan Seybetin Etceler Mollaoba Sirebil Asurlu Eminli Qizilavar Pelenkuce DigahTarixi Redakte Masalli rayonu Masalli erazisinde qedim insanlar 15 20 min il bundan evvel yasamislar Abbasqulu aga Bakixanovun Gulustani Irem 1841 Mirze Seyideli Kazimbey oglunun Cavahirnameyi Lenkeran 1896 selnameci Mirze Ehmed Mirze Xudaverdi oglunun Exbarname 1882 eserlerinde hemcinin bir sira Avropa ve rus seyyahlarinin seyahetname qeydlerinde Masallinin tarixine dair qiymetli melumatlar oz eksini tapmisdir Masalli cografi adinin meydana gelmesi haqqinda bu vaxta qeder bir cox mulahize ve revayetler soylenilmisdir Tarixi menbelerde bu toponimi meselli mesel cekilen yer mesel cekenler menasinda seciyyelendirirler Masalli sozunun Mosullu sozunden yaranmasi da ehtimal edilir Bezi menbelerde ise bu torpaqlarda Masal adli bir xanin yasadigi ve buralarin onun serefine Masalli adlandirildigi qeyd olunur Toponimika ile mesgul olan alimlerimizden R Yuzbasov ve S Sediyevin birge yazdigi Azerbaycanin cografi adlari kitabinda Masalli Masal nesline mensub seklinde qeyd olunmusdur Baki Dovlet Universitetinin dosenti cografiya elmleri doktoru N Memmedov ise bu yasayis yerinin yaranmasini Masal bey adli bir sexsle elaqelendirir Bezi tarixi menbelerde qeyd olunur ki yasayis menteqesinin sakinleri Iranin Masal eyaletinden kocub geldiklerinden bu yer Masalli adlandirilmisdir Belelikle Masalli toponiminde Masal Yer erazi Li ise mekan bildiren sekilcidir Masalli antik dovrde Midiya Midiya Atropatena sonralar Qafqaz Albaniyasinin Kaspiana vilayetinin XVI XVIII esrin ortalarina qeder Sefeviler dovletinin XVIII esrin ortalarindan Talis xanliginin terkibinde olmusdur XIX esrin ortalarinda Astara Lenkeran Lerik Masalli Yardimli ve Celilabad rayonlarinin erazisi Talis qezasi adlanirdi 08 avqust 1930 cu ilde Masalli inzibati rayonu yaradildi ve Masallinin adi Azerbaycan SSR nin xeritesine rayon merkezi kimi daxil oldu Qedim tarixe zengin medeniyyete malik intellektual seviyyesi yuksek olan Masalliya maraq tarixin mueyyen dovrlerinden artmaga baslamisdir Gorkemli siyasi xadimlerin dovlet ve medeniyyet adamlarinin Masalliya gelisi mehz bele bir munasibetin ifadesi idi 1274 cu ilde Sefeviler sulalesinin banisi Seyx Sefieddinin 1501 ci ilde Sah Ismayil Xetainin Erkivan kendinde gorkemli dovlet xadimi yazici Neriman Nerimanovun 1922 ci ilde Masallida ve onun bir sira kendlerinde olmasi barede coxlu eserlerde melumatlara rast gelmek olar Doktor N Nerimanov Masallida olarken bu erazinin tebii imkanlari ve ustunluklerinden danismaqla yanasi hem de taxilciligi ve celtikciliyi inkisaf etdirmeyi vacib saymisdir Azerbaycanin kecmis prezidenti Heyder Eliyev iki defe prezident Ilham Eliyev ise bir nece defe Masalliya sefer etmisler Masallinin en qedim kendlerinden biride texminen 7 esr yasi olan NINELOV kendidir Cografiyasi RedakteMasalli rayonu Lenkeran Lerik Yardimli Celilabad Neftcala rayonlari ile hemserheddir Serqde Xezer denizi Qerbde ise Talis daglari Burovar silsilesi ile hemserheddir Sahesinde maksimal hundurluk 917 m e catir en asagi erazisi Xezer denizi sahillerinde 26 5 m dir Mineral ve geotermal menbeler var Yanvar ayinin orta temperaturu 2 5 C iyul ayinin orta temperatur 25 6 C Illik yagintinin miqdari 600 800 mm arasinda deyisir En boyuk cayi Vilesdir Rayon Elet Astara yolunun 232 ci kilometrliyinde yerlesir Serqden Xezer denizi Qerbden Talis sira daglari ile ehate olunmusdur Masalli qedim qalalari Yanardagi Istisuyu nadir agaclarla zengin meseleri bullur bulaqlari ile diqqeti celb edir Meselerin umumi sahesi 16 9 hektardir Agac novlerinden sabalidyarpaq palid veles palid fistiq ezgil gavali demiragac lenkeran akasiyasi sumsad kimi novler var Ekseriyyeti endemik novdur Ehali RedakteAzStat in 1 yanvar 2014 cu il tarixine olan resmi melumatina esasen rayonda 211 951 nefer ehali yasayir 2 Etnik terkibi Redakte Esas meqaleler Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 1999 ve Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 2009 Masalli rayon Icra Hakimiyyetinin resmi veb saytinda rayonun ehalisi haqqinda verilen melumata esasen 1 yanvar 2014 cu il tarixine rayonun ehalisi 211 9 min 1 km e 294 2 nefer ehali dusur neferdir BelediyyeleriMasalli rayonunda 36 belediyye fealiyyet gosterir Umumi belediyye uzvlerinin sayi 842 neferdir Fealiyyetde olan belediyyelerin 1 i seher erazisinde 2 i qesebede qalanlari ise 33 belediyye kend yasayis menteqelerinde fealiyyet gosterir Inzibati bolgusu RedakteLegv edilmis yasayis menteqeleri Redakte Kosagul kendiQoruqlar RedakteRespublikanin en boyuk ve en zengin qoruqlarindan olan Qizilagac Dovlet Tebiet Qorugu esasen Qizilagac korfezi ve Pirman adlanan sahelerde yerlesir Qoruqda adlari Qirmizi kitab a dusen quslar ve vehsi heyvanlar var Bundan basqa dunyada en nadir agaclardan olan Qizilagac agaci el arasinda ona Razdar da deyilir qorunur Tarixi ve memarliq abideleri Redakte Boradigah Cume Mescidi Boradigah Eli Mescidi 1853 1854 Masalli tarixinin guzgusu 1952 ci ilden rayonun Hiskedere kendinde fealiyyet gosteren tarix diyarsunasliq muzeyidir Muzeyin palentologiya etnoqrafiya numizmatika arxeologiya sobelerinde 19 minden cox qiymetli eksponat toplanmisdir Rayonun Erkivan Hiskedere Boradigah Tatyan Hacitepe Sehriyar Xirmandali Mahmudavar Bambasi Caxirli Ereb Qizilagac Qeribler Onceqala Kohne Alvadi kendlerinin yaxinliginda qedim seher qala kurqani turbe meqbere yerleri askar edilmisdir Bu erazilerden tunc demir antik ve orta esrler dovrune aid xeyli miqdarda maddi medeniyyet numuneleri toplanmisdir Butun bunlar Masalli Hiskedere Tarix Diyarsunasliq muzeyinde muhafize olunur Muzeyin yaradicisi merhum emekdar muellim Rehim Tagiyev olmusdur Masalli erazisi 168 qedim sirli abideler qalalar saraylar ziyaretgahlar hamamlar bulaqlar meskenidir Bunlardan 51 i tarix ve memarliq 70 i arxeloji qalanlari ise XX esr abideleridir Masalli rayonunda asagidaki tarixi ve memarliq incesenet abideleri movcuddur XIV esre aid Hiskedere kendinde Nezire Xanim turbesi III IX esrlere aid Mahmudavar kendinde yasayis yeri arxeoloji abide IX X esrlere aid Erkivan qalasi Orta esrlere aid Qargaliq erazisinde Sehriyar yasayis yeri XIX esre aid Masalli seher Cume mescidi XIX esre aid Boradigah mescidi XIX esre aid Qizilavar mescidi XIX esre aid Masalli seherinde hamam XIX esre aid Gullutepe kendinde Emir turbesi XIX esre aid Erkivan kendinde Mehti bulagi VII esre aid Sigdas kendinde Murseli ocagi XVI esre aid Mahmudavar kendinde Baba Seyidaga turbesi XIX esre aid Sixlar Qodman Mahmudavar Yeddioymaq ve Huseynhacili kendlerinde dag qoc fiquru Tunc dovrune aid Hiskedere kendinde Qaraxantepe Qosatepe Allahqulutepe ve Mirzetepe kurqanlari Tunc ve Demir dovrlerine aid Teze Alvadi kendinde Memmedtepe Istiottepe Alitepe kurqanlari XXI esre dair Erkivan kendinde Mir Seyid Sadiq Aga meqberesi Hiskedere kendinde iyirmi mine yaxin eksponati olan Tarix Diyarsunasliq muzeyi Orta esrlere dair Ninelov kendinde Sehhet qalasi indide Sehhet qalasinin das qaliqlari qalmaqdadir Ninelov kendi ozu XIII XIV esrlerde salinib XX esre dair Erkivan kendinde Sehsefi bulagi XIX esre aid Serefe mescidi ve hamami Tunc dovrune aid Serefe kurqani Masallinin qehremanlari Redakte1941 1945 ci illerde Boyuk Veten Muharibesine getmis 10 914 nefer Masalli sakininden 4 248 neferi qayidib 1573 neferi itkin dusub 5 minden coxu sehid olub Qarabag muharibesinde 5 min nefere yaxin Masalli sakini vurusub Onlardan 150 neferi sehid olub 30 neferi itkin dusub 500 neferden coxu yaralanib Onlardan 4 neferi Seferali Memmedov Elsad Huseynov Elsad Ehedov ve Sefa Axundov Azerbaycanin Milli Qehremani adina layiq gorulub 3 nefer Masalli doyuscusune Azerbaycan Bayragi ordeni verilmisdir Masallinin gorkemli sexsleri RedakteXX esrde Masalli Azerbaycana ve dunyaya 230 dan cox elmler doktoru elmler namizedi 6 general 100 e yaxin yazici ve sair muxtelif sahelerde calisan nufuzlu sexsler verib Iqtisadiyyat sahesindeki ugurlarina gore SSRI dovrunde 50 neferden cox Masalli Sosialist Emeyi Qehremani fexri adina ve Lenin ordenine layiq gorulmusdur Memmed Kazim Azerbaycan Yazicilar Birliyinin sair yazici dramaturq jurnalist publisist Qizil Qelem mukafati laureati Qubad Nesirov Sosialist Emeyi Qehremani Edalet Abdinov Azerbaycan Kommunist Partiyasi Merkezi Komitesinin katibi Stalin mukafati laureati Teymur bey Bayramelibeyov etnoqraf Baloglan Esrefov Azerbaycanin emekdar artisti Zebi Quliyev Azerbaycan SSR dovlet xadimi Elsad Ehedov Azerbaycanin Milli Qehremani Elsad Huseynov Azerbaycanin Milli Qehremani Sefa Axundov Azerbaycanin Milli Qehremani Seferali Memmedov Azerbaycanin Milli Qehremani Qulamhuseyn Elibeyli Aydinlar Partiyasinin sedri Qalereya Redakte Isti su istirahet merkezi Istinadlar Redakte https www stat gov az source demoqraphy ap az population 2019 zip 1 2 Azerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi Masalli rayonu yenilenme 1 yanvar 2014 cu il yoxlanilib 13 02 2015Hemcinin bax RedakteMasalli seheri Vikianbarda Masalli rayonu ile elaqeli mediafayllar var Menbe https az wikipedia org w index php title Masalli rayonu amp oldid 6091136, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.