Münhen (alm.München) — Bavariya (almanca: Bayern) Federal Torpağının paytaxtıdır. AlmaniyanınBerlin və Hamburqdan sonra üçüncü ən böyük şəhəridir. Əhalisi 1,3 milyondur. İzar çayı sahillərində, Alp dağlarının şimal yamaclarında yerləşir. Münhendə 1972-ci il Olimpiya Oyunları keçirilib. Münhen sözü qədim alman dilindəki Münichen sözündən yaranıb, mənası "rahiblərin yaşadığı yer" deməkdir. Belə ki, Münhen şəhərinin əsası Benedikt Orderinə aid olan rahiblər tərəfindən qoyulub, bu səbəbdən şəhərin gerbində rahib şəkli təsvir olunub. 2010-cu ildə Monokl dərgisi tərəfindən dərc olunmuş siyahıya əsasən Münhen dünyada yaşayış üçün ən münasib şəhər seçilib.
Münhen şəhərinin adına yazılı mənbələrdə ilk dəfə 1158-ci ildə rast gəlinir. Həmin tarixdə Saksoniya və Bavariya hersoqu Benedikt Orderinə aid rahiblərin bu ərazilərdə məskunlaşmasını rahatlaşdırmaq üçün körpü tikdirir. 1175-ci ildə Münhen şəhər statusunu alır və burada müdafiə qurğuları tikilməyə başlayır. Hersoq 1180-ci ildə Vittelsbax sülaləsinə şəhəri idarə etməyi həvalə edir. Vittelsbax sülaləsi Münhen şəhərinin idarəçiliyini 1180-ci ildən 1918-ci ilə qədər öz əlində saxlayır. Münhen şəhəri xüsusilə İntibah dövründə xeyli inkişaf edir. 1506-cı ildə Münhen Bavariya əyalətinin paytaxtı elan olunur. 1609-cu ildə Münhendə Reformasiya hərəkatı əleyhinə Almaniya Katolik Liqası təşkil olunur. 1618-1648-ci illər ərzində baş vermiş 30 İllik müharibə zamanı Münhen şəhəri 1632-ci ildə İsveç ordusu tərəfindən işğal olunur. 1634 və 1635-ci illərdə şəhərdə baş vermiş Bubon taunu nəticəsində əhalinin təxminən üçdə biri məhv olur. 1806-cı ildə Münhen şəhəri yeni yaranmış Bavariya krallığının paytaxtına çevrilir. Şəhərin öz parlamenti təsis olunur. 20 ildən sonra Lüdviq Maksimilian Universiteti bura köçürülür. Şəhərdə olan gözəl tikililərin bir çoxu bu dövrdə, ilk 3 Bavariya kralının hakimiyyəti dövründə tikilmişdir.
Münhendə müharibə və sülh dövründə olan tikililərin vəziyyəti
1914-cü ildə Birinci dünya müharibəsinin başlanması nəticəsində Münhendə həyat şəraiti çətinləşməyə başlayır. Müttəfiqlərin Almaniyaya qarşı tətbiq etdiyi embarqo nəticəsində şəhərdə qida və yanacaq qıtlığı yaranmağa başlayır. 1916-cı ildə Fransa ordusunun hava reydləri zamanı şəhərə 3 bomba atılır. Müharibənin başa çatmasından sonra Münhen siyasi hərc-mərcliyin mərkəzində olur. 1918-ci ilin noyabrında, inqilabın başlanmasından bir neçə gün əvvəl Bavariya kralı III Lüdviq şəhərdən qaçır. Bavariyada respublika hökuməti qurulsa da, az sonra həmin hökumət kommunistlər tərəfindən devrilir. 1919-cu ilin Fevral ayında Bavariya Sovet Respublikası təşkil olunur. Bir neçə il Münhendə yaşamış Vladimir Lenin Bavariyada kommunist dövlətinin qurulduğunu eşidən kimi bura təbrik teleqramı yollayır. Lakin Sovet hökumətinin ömrü az olur, mərkəz tərəfindən göndərilmiş könüllü hərbi qüvvələr (Freikorps) mayın 3-də kommunist hökumətini devirir. Münhendə yenidən respublika hakimiyyəti qurulsa da, burada bir çox siyasi ekstremist qüvvələr güclənməyə başlayırlar.
1923-cü ildə Adolf Hitler və onun tərəfdarları Müngendə Pivə qiyamı adlanan üsyanla hökuməti devirməyə cəhd etdilər. Onların bu cəhdi uğusuz alındı, Hitler həbs olunaraq 5 illik cəza aldı, onun partiyası isə bir müddət siyasi arenadan tamamilə kənara çəkildi. İkinci dünya müharibəsi dövründə Münhen şəhəri çox böyük ziyan gördü. Şəhər müharibənin davam etdiyi 6 il ərzində 71 dəfə hava hücumuna məruz qalaraq bombalandı. Müharibədən sonra ABŞ Ordusu tərəfindən işğal olunan Münhen digər alman şəhərləri kimi yenidən tikilməyə başlandı. Münhendə gedən yenidənqurma prosesinin səciyyəvi xüsusiyyəti onun daha dəqiq aparılmasında idi. Şəhərin müharibədən əvvəlki görkəminin saxlanılmasına böyük əhəmiyyət verilirdi. 1957-ci ildə Münhenin əhalisi 1 milyon nəfəri ötdü. 1972 Yay Olimpiya Oyunlarının Münhendə keçirilməsi şəhərin beynəlxalq nüfuzunu daha da qaldırır. Hal-hazırda Münhen şəhəri dünyada ən yüksək həyat səviyyəsinə malik olan şəhərlərindəndir; bu göstəriciyə görə Münhen dünyada 8-ci yeri tutur. Şəhərdə ətraf mühit digər iri alman şəhərlərinə nisbətən daha təmizdir, həmçinin burada cinayətkarlıq da orta Almaniya göstəricisindən aşağı olduğundan Münhen kifayət qədər təhlükəsiz və sakit yer hesab olunur.
İqtisadiyyatı
Münhen Almaniyada ən güclü iqtisadiyyata malik olan şəhərdir. Almaniyadakı milyonçu şəhərlər arasında ən aşağı işsizlik səviyyəsi də Münhen şəhərindədir. 2008-ci ilin aprel ayına olan statistikaya görə buradakı işsizlik səviyyəsi 5,6%-dir. Münhen həm də Cənubi Almaniyanın iqtisadi mərkəzi hesab olunur. Münhen qlobal şəhər statusuna malikdir, burada bir çox böyük şirkətlərinin mərkəzi qərargahı yerləşir. Bu şirkətlərə Siemens (elektronika), BMV (avtomobil istehsalı), MAN (maşınqayırma), Allianz (maliyyə) və digər iri korporasiyaları nümunə göstərmək olar. Münhendə 2007-ci ildə adambaşına düşən ÜDM ildə 26.648 avro olmuşdur. Bu göstəriciyə görə Münhen Almaniyada əhalisi 500.000 nəfərdən çox olan şəhərlər arasında birinci yeri tutur. 2006-cı il statistikasına görə Münhendə ixtisaslı kadrların orta əməkhaqqısı saatda 18,62 avro idi (23 ABŞ dolları). Münhen biotexnologiya, proqram təminatı və xidmət sektoru şirkətlərinin Almaniyadakı əsas mərkəzidir. "Mercer" təşkilatının ənənəvi illik şəhərlərdə yaşam qiymətləri cədvəlinə görə Münhen bahalılıq səviyyəsinə görə dünyada 59-cu yeri tutur. Bu göstəriciyə görə Münhen Almaniyada Frankfurt-Mayndan sonra ikinci ən bahalı şəhər hesab olunur.
Əhalisi
Münhendə BMV mərkəzi qərargahı və muzeyinin binası
1700-cü ildə Münhenin əhalisi 24.000 nəfər olmuşdur. Həmin tarixdən etibarən şəhərin əhalisi sürətlə artaraq 1852-ci ildə 100.000 nəfəri, 1883-cü ildə isə 250.000 nəfəri ötmüşdür. 1901-ci ildə əhalisinin sayı yarım milyon nəfərə çatan Münhen, Berlin və Hamburqdan sonra Almaniya İmperiyasının 3-cü ən böyük şəhərinə çevrilmişdir. Lakin İkinci dünya müharibəsi şəhərə böyük ziyan vurur. Münhenin tam yarısı, qədim şəhərin isə 90%-i hava bordbardmanları zamanı dağıdılır. Hava reydlərində 6.000 Münhen sakini həyatını itirir, çoxlu sayda insan evsiz qalır. Şəhərin əhalisi 1939-cu ilin may ayında 829.000 nəfər idisə, 1945-ci ilin may ayında bu göstərici 550.000 olur. Münhenin əhalisinin sayı müharibədən əvvəlki səviyyəsinə 1950-ci ildə çatdı, 1957-ci il dekabrın 15-də isə şəhərin 1 milyonuncu sakini dünyaya gəldi. Münhen dünyada əhalisi 1.000.000-a çatan 70-ci şəhər oldu. 2011-ci ilin əvvəlinə olan göstəricilərə görə şəhərin əhalisinin sayı 1.314.947 nəfər olub. Münhen əhalisinin 23%-i və ya 300.000 nəfəri xarici immiqrantlardan ibarətdir. Onların arasında 43.309 nəfərlə türklər üstünlük təşkil edir. Bundan başqa xorvatlar (24.866), serblər (24.439), yunanlar (22.486), italyanlar (20.847) da şəhərdə böyük diasporaya malikdirlər. Münhendəki xaricilərin 37%-i Avropa Birliyi ölkələrindən gələnlərdir. Şəhər əhalisinin 47% ateist, 37% katolik, 14% katolik, az bir qismi isə müsəlman və yəhudi icmasına məxsus insanlardır. Avropada bir çox yerlərdə olduğu kimi Münhendə də ateist və müsəlmanların sayı son illərdə daha böyük sürətlə artmaqdadır.
Münhen elm və təhsil üzrə Almaniyada aparıcı yeri tutur. Burada Nobel mükafatı alanlar siyahısında 1901-ci ildə Vilhelm Rentgen və 2005-ci ildə Teodor Henş daxil olmaqla çoxlu elm adamı fəaliyyət göstəriblər. Münhendəki aparıcı universitetlər aşağıdakılardır.
Harare (Zimbabve) 1996-cı ildən (rəsmi olaraq 1999-cu ildən 2002-ci ilin aprelinə qədər Zimbabvedə insan hüquqlarının pozulması ilə əlaqədar dayandırılmışdır)
Almaniya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Avqust 11, 2021
münhen, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa, məqaləyə, uyğun, formada, mənbələr, əlavə, edib, vikipediyanı, zənginləşdirə, bilərsiniz, avqust, 2021, münchen, bavariya, . Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Munhen alm Munchen Bavariya almanca Bayern Federal Torpaginin paytaxtidir Almaniyanin Berlin ve Hamburqdan sonra ucuncu en boyuk seheridir Ehalisi 1 3 milyondur Izar cayi sahillerinde Alp daglarinin simal yamaclarinda yerlesir Munhende 1972 ci il Olimpiya Oyunlari kecirilib Munhen sozu qedim alman dilindeki Munichen sozunden yaranib menasi rahiblerin yasadigi yer demekdir Bele ki Munhen seherinin esasi Benedikt Orderine aid olan rahibler terefinden qoyulub bu sebebden seherin gerbinde rahib sekli tesvir olunub 2010 cu ilde Monokl dergisi terefinden derc olunmus siyahiya esasen Munhen dunyada yasayis ucun en munasib seher secilib Munhenalm Munchen Bayraq Gerb48 08 13 sm e 11 34 31 s u Olke AlmaniyaTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub 1158 1 Ilk melumat 14 iyun 1158 2 3 Sahesi 310 71 km 2016 31 dekabr 2017 4 5 Merkezin hundurluyu 519 0 mSaat qursagi UTC 01 00UTC 02 00EhalisiEhalisi 1 471 508 nef 30 sentyabr 2019 6 7 Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 49 89Poct indeksi 80331 81929 8 Neqliyyat kodu Mmuenchen de alm Munhen Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 2 Iqtisadiyyati 3 Ehalisi 4 Tehsil 5 Taninmis Sexsler 6 Qardaslasmis seherler 7 Sekiller 8 Istinadlar 9 Xarici kecidlerTarixi RedakteMunhen seherinin adina yazili menbelerde ilk defe 1158 ci ilde rast gelinir Hemin tarixde Saksoniya ve Bavariya hersoqu Benedikt Orderine aid rahiblerin bu erazilerde meskunlasmasini rahatlasdirmaq ucun korpu tikdirir 1175 ci ilde Munhen seher statusunu alir ve burada mudafie qurgulari tikilmeye baslayir Hersoq 1180 ci ilde Vittelsbax sulalesine seheri idare etmeyi hevale edir Vittelsbax sulalesi Munhen seherinin idareciliyini 1180 ci ilden 1918 ci ile qeder oz elinde saxlayir Munhen seheri xususile Intibah dovrunde xeyli inkisaf edir 1506 ci ilde Munhen Bavariya eyaletinin paytaxti elan olunur 1609 cu ilde Munhende Reformasiya herekati eleyhine Almaniya Katolik Liqasi teskil olunur 1618 1648 ci iller erzinde bas vermis 30 Illik muharibe zamani Munhen seheri 1632 ci ilde Isvec ordusu terefinden isgal olunur 1634 ve 1635 ci illerde seherde bas vermis Bubon taunu neticesinde ehalinin texminen ucde biri mehv olur 1806 ci ilde Munhen seheri yeni yaranmis Bavariya kralliginin paytaxtina cevrilir Seherin oz parlamenti tesis olunur 20 ilden sonra Ludviq Maksimilian Universiteti bura kocurulur Seherde olan gozel tikililerin bir coxu bu dovrde ilk 3 Bavariya kralinin hakimiyyeti dovrunde tikilmisdir Munhende muharibe ve sulh dovrunde olan tikililerin veziyyeti 1914 cu ilde Birinci dunya muharibesinin baslanmasi neticesinde Munhende heyat seraiti cetinlesmeye baslayir Muttefiqlerin Almaniyaya qarsi tetbiq etdiyi embarqo neticesinde seherde qida ve yanacaq qitligi yaranmaga baslayir 1916 ci ilde Fransa ordusunun hava reydleri zamani sehere 3 bomba atilir Muharibenin basa catmasindan sonra Munhen siyasi herc mercliyin merkezinde olur 1918 ci ilin noyabrinda inqilabin baslanmasindan bir nece gun evvel Bavariya krali III Ludviq seherden qacir Bavariyada respublika hokumeti qurulsa da az sonra hemin hokumet kommunistler terefinden devrilir 1919 cu ilin Fevral ayinda Bavariya Sovet Respublikasi teskil olunur Bir nece il Munhende yasamis Vladimir Lenin Bavariyada kommunist dovletinin quruldugunu esiden kimi bura tebrik teleqrami yollayir Lakin Sovet hokumetinin omru az olur merkez terefinden gonderilmis konullu herbi quvveler Freikorps mayin 3 de kommunist hokumetini devirir Munhende yeniden respublika hakimiyyeti qurulsa da burada bir cox siyasi ekstremist quvveler guclenmeye baslayirlar 1923 cu ilde Adolf Hitler ve onun terefdarlari Mungende Pive qiyami adlanan usyanla hokumeti devirmeye cehd etdiler Onlarin bu cehdi ugusuz alindi Hitler hebs olunaraq 5 illik ceza aldi onun partiyasi ise bir muddet siyasi arenadan tamamile kenara cekildi Ikinci dunya muharibesi dovrunde Munhen seheri cox boyuk ziyan gordu Seher muharibenin davam etdiyi 6 il erzinde 71 defe hava hucumuna meruz qalaraq bombalandi Muharibeden sonra ABS Ordusu terefinden isgal olunan Munhen diger alman seherleri kimi yeniden tikilmeye baslandi Munhende geden yenidenqurma prosesinin seciyyevi xususiyyeti onun daha deqiq aparilmasinda idi Seherin muharibeden evvelki gorkeminin saxlanilmasina boyuk ehemiyyet verilirdi 1957 ci ilde Munhenin ehalisi 1 milyon neferi otdu 1972 Yay Olimpiya Oyunlarinin Munhende kecirilmesi seherin beynelxalq nufuzunu daha da qaldirir Hal hazirda Munhen seheri dunyada en yuksek heyat seviyyesine malik olan seherlerindendir bu gostericiye gore Munhen dunyada 8 ci yeri tutur Seherde etraf muhit diger iri alman seherlerine nisbeten daha temizdir hemcinin burada cinayetkarliq da orta Almaniya gostericisinden asagi oldugundan Munhen kifayet qeder tehlukesiz ve sakit yer hesab olunur Iqtisadiyyati RedakteMunhen Almaniyada en guclu iqtisadiyyata malik olan seherdir Almaniyadaki milyoncu seherler arasinda en asagi issizlik seviyyesi de Munhen seherindedir 2008 ci ilin aprel ayina olan statistikaya gore buradaki issizlik seviyyesi 5 6 dir 9 Munhen hem de Cenubi Almaniyanin iqtisadi merkezi hesab olunur Munhen qlobal seher statusuna malikdir burada bir cox boyuk sirketlerinin merkezi qerargahi yerlesir Bu sirketlere Siemens elektronika BMV avtomobil istehsali MAN masinqayirma Allianz maliyye ve diger iri korporasiyalari numune gostermek olar Munhende 2007 ci ilde adambasina dusen UDM ilde 26 648 avro olmusdur Bu gostericiye gore Munhen Almaniyada ehalisi 500 000 neferden cox olan seherler arasinda birinci yeri tutur 2006 ci il statistikasina gore Munhende ixtisasli kadrlarin orta emekhaqqisi saatda 18 62 avro idi 23 ABS dollari Munhen biotexnologiya proqram teminati ve xidmet sektoru sirketlerinin Almaniyadaki esas merkezidir Mercer teskilatinin enenevi illik seherlerde yasam qiymetleri cedveline gore Munhen bahaliliq seviyyesine gore dunyada 59 cu yeri tutur Bu gostericiye gore Munhen Almaniyada Frankfurt Mayndan sonra ikinci en bahali seher hesab olunur 10 Ehalisi Redakte Munhende BMV merkezi qerargahi ve muzeyinin binasi 1700 cu ilde Munhenin ehalisi 24 000 nefer olmusdur Hemin tarixden etibaren seherin ehalisi suretle artaraq 1852 ci ilde 100 000 neferi 1883 cu ilde ise 250 000 neferi otmusdur 1901 ci ilde ehalisinin sayi yarim milyon nefere catan Munhen Berlin ve Hamburqdan sonra Almaniya Imperiyasinin 3 cu en boyuk seherine cevrilmisdir Lakin Ikinci dunya muharibesi sehere boyuk ziyan vurur Munhenin tam yarisi qedim seherin ise 90 i hava bordbardmanlari zamani dagidilir Hava reydlerinde 6 000 Munhen sakini heyatini itirir coxlu sayda insan evsiz qalir Seherin ehalisi 1939 cu ilin may ayinda 829 000 nefer idise 1945 ci ilin may ayinda bu gosterici 550 000 olur Munhenin ehalisinin sayi muharibeden evvelki seviyyesine 1950 ci ilde catdi 1957 ci il dekabrin 15 de ise seherin 1 milyonuncu sakini dunyaya geldi Munhen dunyada ehalisi 1 000 000 a catan 70 ci seher oldu 2011 ci ilin evveline olan gostericilere gore seherin ehalisinin sayi 1 314 947 nefer olub Munhen ehalisinin 23 i ve ya 300 000 neferi xarici immiqrantlardan ibaretdir Onlarin arasinda 43 309 neferle turkler ustunluk teskil edir Bundan basqa xorvatlar 24 866 serbler 24 439 yunanlar 22 486 italyanlar 20 847 da seherde boyuk diasporaya malikdirler Munhendeki xaricilerin 37 i Avropa Birliyi olkelerinden gelenlerdir Seher ehalisinin 47 ateist 37 katolik 14 katolik az bir qismi ise muselman ve yehudi icmasina mexsus insanlardir Avropada bir cox yerlerde oldugu kimi Munhende de ateist ve muselmanlarin sayi son illerde daha boyuk suretle artmaqdadir Vetendasligina gore Rezidentler 31 12 2017 11 Olke Ehali Turkiye 37 998 Xorvatiya 36 655 Italiya 27 060 Yunanistan 26 360 Avstriya 20 990 Polsa 19 456 Bosniya ve Herseqovina 18 987 Ruminiya 17 415 Serbiya 13 758 Iraq 12 124 Bolqaristan 12 035 Kosovo 11 114 Fransa 9 983 Macaristan 8 621 Ispaniya 8 614 Rusiya 8 603 CXR 7 624 Hindistan 7 440 Efqanistan 7 234Tehsil RedakteMunhen elm ve tehsil uzre Almaniyada aparici yeri tutur Burada Nobel mukafati alanlar siyahisinda 1901 ci ilde Vilhelm Rentgen ve 2005 ci ilde Teodor Hens daxil olmaqla coxlu elm adami fealiyyet gosteribler Munhendeki aparici universitetler asagidakilardir Ludviq Maksimilian adina Munhen Universiteti Munhen Texniki Universiteti Munhen Tetbiqi Elmler Universiteti Munhen Incesenet AkademiyasiTaninmis Sexsler RedakteMarkus Babbel 1972 ci il dogum tarixli dunyaca meshur futbol ulduzu Frans Bekenbauer 1945 ci il dogum tarixli dunyaca meshur futbol ulduzu ve Bayern Munhen futbol klubunun fexri prezidenti Filip Lam 1983 cu il dogum tarixli dunyaca meshur futbol ulduzu Klaus Mann Almaniyali yazici Lou Bega mugenni Rixard Straus XIX XX esrlerde yasamis taninmis alman kompozitoru Eduard Buxner kimyaci Nobel mukafati laureati Ernst Otto Fiser kimyaci Nobel mukafati laureati Arno Allan Penzias fizik Nobel mukafati laureatiQardaslasmis seherler Redakte Edinburq Boyuk Britaniya 1954 cu ilden Verona Italiya 1960 ci il martin 17 den Bordo Fransa 1964 cu il mayin 30 dan Sapporo Yaponiya 1972 ci il avqustun 28 den Sinsinnati ABS 1989 cu il sentyabrin 18 den Kiyev Ukrayna 1989 cu il oktyabrin 6 dan Harare Zimbabve 1996 ci ilden resmi olaraq 1999 cu ilden 2002 ci ilin apreline qeder Zimbabvede insan huquqlarinin pozulmasi ile elaqedar dayandirilmisdir Tumen Rusiya 2002 ci il iyunun 8 den Sekiller Redakte Tereza cemenliyinde Bavariya heykeli Odeonsplatsda Teatinerkirxe Muqeddes Meryem kilsesi Muqeddes Kaetan kilsesi Kyoniqsplats Blutenburq qesri Milli teatr Sulh meleyi heykeli Edalet sarayi Hofbroyhaus Olimpiya stadionu Alliants ArenaIstinadlar Redakte Burkhart M Stadtgrundung Munchen Brannte die Brucke 2012 Munchen in Zahlen Augsburger Schied lt a href https wikidata org wiki Track Q760561 gt lt a gt https www destatis de DE ZahlenFakten LaenderRegionen Regionales Gemeindeverzeichnis Administrativ Aktuell 05Staedte html Alle politisch selbstandigen Gemeinden mit ausgewahlten Merkmalen am 31 12 2018 4 Quartal Federal Statistical Office lt a href https wikidata org wiki Track Q764739 gt lt a gt https www statistikportal de de produkte gemeindeverzeichnis Federal Statistical Office lt a href https wikidata org wiki Track Q764739 gt lt a gt https www destatis de DE Themen Laender Regionen Regionales Gemeindeverzeichnis Administrativ 04 kreise html https www muenchen de leben service postleitzahlen html Munhende Issizlik Gostericileri Arxivlesdirilib 2008 02 20 at the Wayback Machine alm Mercer in siyahisi Die auslandische Bevolkerung nach der Staatsangehorigkeit 2017 PDF Istifade tarixi 19 June 2018 Xarici kecidler Redakte Vikianbarda Munhen ile elaqeli mediafayllar var Resmi sayti alm Seyahetler haqqinda bloq Munhen Almaniya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Munhen amp oldid 6035298, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.svg.html){kind=link}
