Zimbabve (ing. Zimbabwe) və ya rəsmi adı ilə Zimbabve Respublikası (ing. Republic of Zimbabwe; şona. Nyika yeZimbabwe; şi.nde. Ilizwe leZimbabwe; nıya. Dziko la Zimbabwe; nam. Inyika yeZimbabwe; tso. Tiko ra Zimbabwe; soto. Naha ya Zimbabwe; ven. Shango ḽa Zimbabwe; xosa. Ilizwe lase-Zimbabwe) — Cənubi Afrikada dövlət. Zimbabve dənizə çıxışı olmayan ölkələrdən biridir və ərazisi Zambezi və Limpopo çaylarının arasında yerləşir. Şimal-qərbdən Zambiya, qərbdən Bostvana, cənubdan Cənubi Afrika Respublikası, şərqdən isə Mozambik ilə həmsərhəddir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Harare, ümumi sahəsi 390,757 kvadrat kilometr, əhalisinin sayı 14 milyon nəfərdən çoxdur.
Zimbabve Afrikanıncənubunda yerləşən bir ölkədir. Zimbabve Mozambik, Zambiya, Botsvana və CAR-la həmsərhəddir.Zimbabve ərazisinin çox hissəsini Matabele və Maşona yaylaları tutur.Şərqdə yerləşən Inyanqani zirvə (2592 m) yüksəlir .Şimalda Zambiya ilə sərhəd boyu Zambezi çayı axır. Orta axarında böyük Kariba su anbarı qurulmuşdu IV əsrdə Banbu qəbilələri ərazini ələ keçirirlər. XV əsrdə bugünkü Fort Viktoriya şəhəri (hazırda Masvinqo şəhəri) yaxınlığında Zimbabve və ya Böyük Zimbabve olaraq tanınan yerdə bir din və ticarət mərkəzi quruldu. XV əsrdə Mutota və Matope idarəçiləri şərqdə Hind okeanına və qərbdə Kalaxari səhrasına qədər uzanan bir krallıq qurdular. Sonradan bu krallığa Portuqaliya Monomotapa krallığı adını verdi.
1505-ci ildə Portuqaliya bölgəni ələ keçirir və ticarət yollarını nəzarətdə saxlayır. Portuqaliyanın Zambezinin yuxarılarına doğru hərəkəti Monomotapa Krallığını zəiflətdir. Ölkə 1830-cu illərda cənubdan gələn qövmlər tərəfindən zəbt edildi. Bunlardan ən əhəmiyyətlisi əsas etibarilə günümüzdəki Zimbabvenin cənub qisimində yerləşmiş olan Nidebele qəbiləsi idi.
1888-ci ildə İngilis Cecil Rods mədən işlətmə imtiyazı əldə etdi. Bunun qurduğu İngilis "Cənubi Afrika" şirkəti 1889-cu ildən 1923-cü ilə qədər ölkədə siyasi və iqtisadi idarəni əlində saxladı. Rods 1923-cü ildə Cənubi Rodeziyada (bugünki Zimbabve) siyasi iqtidarı ağdərili azlığa verən konstitusiya qəbul edərək muxtar bir müstəmləkə kimi İngiltərənin nəzarətinə keçirdi. 1953-cü ildə Cənubi və Şimali Rodeziya (indiki Zambiya) və Niyasaland (indiki Malavi) Rodeziya və Niyasaland Federasiyasını quraraq birləşdilər. Federasiya 1963-cü ildə dağıldı. 1964-cü ildə Şimal Rodeziya və Niyasaland ağdərililərin idarəsində müstəqilliklərini qazandılar.
Tarixi
IV əsrdə Banbu qəbilələri ərazini ələ keçirirlər. XV əsrdə bugünkü Fort Viktoriya şəhəri (hazırda Masvinqo şəhəri) yaxınlığında Zimbabve və ya Böyük Zimbabve olaraq tanınan yerdə bir din və ticarət mərkəzi quruldu. XV əsrdə Mutota və Matope idarəçiləri şərqdəHind okeanına və qərbdəKalaxari səhrasına qədər uzanan bir krallıq qurdular. Sonradan bu krallığa Portuqaliya Monomotapa krallığı adını verdi.
1505-ci ildə Portuqaliyabölgəni ələ keçirir və ticarət yollarını nəzarətdə saxlayır. Portuqaliyanın Zambezinin yuxarılarına doğru hərəkəti Monomotapa Krallığını zəiflətdir. Ölkə 1830-cu illərda cənubdan gələn qövmlər tərəfindən zəbt edildi. Bunlardan ən əhəmiyyətlisi əsas etibarilə günümüzdəki Zimbabvenin cənub qisimində yerləşmiş olan Nidebele qəbiləsi idi.
1888-ci ildə İngilis Cecil Rods mədən işlətmə imtiyazı əldə etdi. Bunun qurduğu İngilis "Cənubi Afrika" şirkəti 1889-cu ildən 1923-cü ilə qədər ölkədə siyasi və iqtisadi idarəni əlində saxladı. Rods 1923-cü ildə Cənubi Rodeziyada (bugünki Zimbabve) siyasi iqtidarı ağdərili azlığa verən konstitusiya qəbul edərək muxtar bir müstəmləkə kimi İngiltərənin nəzarətinə keçirdi. 1953-cü ildə Cənubi və Şimali Rodeziya (indiki Zambiya) və Niyasaland (indiki Malavi) Rodeziya və Niyasaland Federasiyasını quraraq birləşdilər. Federasiya 1963-cü ildə dağıldı. 1964-cü ildə Şimal Rodeziya və Niyasaland ağdərililərin idarəsində müstəqilliklərini qazandılar.
1953-cü ildə Zimbabve Cənubi Rodeziya və Nyaslənd Federasiyasında birləşir. Ancaq 10 il sonra federasiya dağılır. 11 noyabr1965-ci ildə Baş nazir İan D. Smit təktərəfli olaraq Rodeziyanın müstəqilliyini elan etdi. Birləşmiş Krallıq buna qarşı çıxdı və BMT vasitəsiylə iqtisadi sanksiyalar tətbiq edildi. Məsələn, Rodeziyaya gəmiylə neft ixracına embarqo qoyuldu. Bununla birlikdə bir miqdar neft və benzin Cənubi Afrikadan və Mozambikdən ölkəyə idxal edilirdi. May 1968-ci ildə BMT Təhlükəsizlik Şurası ticarət embarqosu qoydurdu. Britaniyanın təzyiqlərinə baxmayaraq, Mart1970-ci ildə ölkə respublika elan edildi. 1972-ci ilin dekabrında afrikalılar ağ rəhbərliyə qarşı partizan döyüşü başlatdılar. 1978-ci ilin ortasına qədər altı mindən artıq əsgər və vətəndaş müharibədə öldürüldü. Rodeziya qruplaşmaları partizanları məğlub etdi. 1978-ci ildə iqtidar zəncilərin keçənə qədər idarə Simit və üç tanınmış zənci liderin əlində olmaqla razılaşma imzalandı.
21 aprel1979-cu ildə ölkənin hər kəsə səs vermə haqqının verildiyi ilk ümumi seçkidə zəncilərin qələbə qazandığı parlament fəaliyyətə başladı. Birləşmiş Krallığın Tetçer hökuməti 1979-cu ildə Zimbabve ilə münasibətlərini normal hala gətirmək üçün səy göstərməyə başladı. Zimbabve nəhayət 18 aprel1980-ci ildə tam müstəqilliyinə qovuşdu. Seçkilər nəticəsində 70-ci illərdə azadlıq müharibəsində ad çıxarmış Robert Muqabe hakimiyyətə gəlir. İndiki vaxtda da dövlət başçısı olan Muqabe, 1993-cü ildə müxtəlif qarışıqlıqlara baxmayaraq rəhbərlikdə qalmağı bacardı.
390 min 759 km² ərazisi olan Zimbabve 8 əyalətdən ibarətdir. Tipik kənd ölkəsi olan Zimbabvedə 12 milyonluq əhalinin (2007-ci il məlumatına əsasən) 80 faizi kəndlərdə yaşayır. Əhalinin 96 faizini yerli afrikalılar, 3 faizini ağlar, 1 faizini isə asiyalılar təşkil edir. Rəsmi dövlət dili ingilis dili olsa da, əhalinin böyük qismi yerli dillərdə danışır. Əhalinin 45 faizi yazıb-oxumağı bacarır. İkipalatalı parlamentin yuxarı palatasında (Senat) 40, aşağı palata-Nümayəndələr Məclisinin isə 100 üzvü var. Senatın 10, Nümayəndələr Məclisinin isə 20 üzvü prezident tərəfindən təyin olunur. Robert Muqabe Zimbabveni tipik diktatura ölkəsinə çevirib. Zimbabve Afrikada işsizliyin və kasıblığın ən yüksək həddə olduğu ölkələrdən biridir. Bu ölkədə hər 100 adamdan 85-i işsizdir, inflyasiyanın səviyyəsi isə dünyada ən yüksək həddədir. Eyni zamanda Zimbabve dolları dünyanın ən ölü valyutası hesab olunur. Ölkədə bir çörək bir milyard Zimbabve dollarına satılır. Beynəlxalq təşkilatlar dəfələrlə bu Afrika ölkəsindəki vəziyyəti kəskin şəkildə tənqid ediblər. Artıq 30 ildən çoxdur ölkəni idarə edən Robert Muqabe təzyiqlərə baxmayaraq hakimiyyətdən imtina etmək istəmir. Dünyanın ən yaşlı prezidenti olan Muqabenin 2018-ci il prezident seçkilərində də namizədliyinin irəli sürüləcəyi açıqlanıb. Zimbabve bir qayda olaraq dünyada iqtisadi, siyasi azadlıqlarla bağlı hesabatlarda sonuncu yerləri tutur.
"36 ilin prezidenti 92 yaşlı Muqabe yenə namizəddir". lent.az. İstifadə tarixi: 17 dekabr 2016.
. 2012-01-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-12-19.
Zimbabve ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Coğrafiya Ensiklopediyası.2-ci kitab
Avqust 08, 2021
zimbabve, zimbabwe, rəsmi, adı, ilə, respublikası, republic, zimbabwe, şona, nyika, yezimbabwe, ilizwe, lezimbabwe, nıya, dziko, zimbabwe, inyika, yezimbabwe, tiko, zimbabwe, soto, naha, zimbabwe, shango, ḽa, zimbabwe, xosa, ilizwe, lase, zimbabwe, cənubi, afr. Zimbabve ing Zimbabwe ve ya resmi adi ile Zimbabve Respublikasi ing Republic of Zimbabwe sona Nyika yeZimbabwe si nde Ilizwe leZimbabwe niya Dziko la Zimbabwe nam Inyika yeZimbabwe tso Tiko ra Zimbabwe soto Naha ya Zimbabwe ven Shango ḽa Zimbabwe xosa Ilizwe lase Zimbabwe Cenubi Afrikada dovlet Zimbabve denize cixisi olmayan olkelerden biridir ve erazisi Zambezi ve Limpopo caylarinin arasinda yerlesir Simal qerbden Zambiya qerbden Bostvana cenubdan Cenubi Afrika Respublikasi serqden ise Mozambik ile hemserheddir Paytaxti ve en boyuk seheri Harare umumi sahesi 390 757 kvadrat kilometr ehalisinin sayi 14 milyon neferden coxdur Zimbabve RespublikasiRepublic of ZimbabweZimbabveBayragi GerbiSuari Birlik Azadliq Is 1 Himni Zimbabve torpagi mubarek olsun 2 source source track track Paytaxtive en boyuk seheriHarareResmi dilleriIngilis dili Sona dili Simali Ndebele diliIdareetme formasiPrezident respublika PrezidentEmmerson MnanqaqvaQurulmasiTarixi Yaranmasi18 aprel 1980Erazisi Umumi390580 61 ci Su 1Ehalisi 2015 texmini14 5 milyon 71 ci 17 VIII 2012 siyahiya alma13 061 239 Sixliq37 km2 95 8 kv mil UDM AQP 2014 cu texmini Umumi27 1 milyard 132 ci il Adam basina2 000 203 cu ValyutasiABS dollariYolun hereket istiqametisolTelefon kodu263ISO 3166 koduZWInternet domeni zwZimbabve Mundericat 1 Cografiyasi 2 Tarixi 3 Zimbabve seherlerinin siyahisi 4 IstinadlarCografiyasi RedakteZimbabve Afrikanin cenubunda yerlesen bir olkedir Zimbabve Mozambik Zambiya Botsvana ve CAR la hemserheddir Zimbabve erazisinin cox hissesini Matabele ve Masona yaylalari tutur Serqde yerlesen Inyanqani zirve 2592 m yukselir Simalda Zambiya ile serhed boyu Zambezi cayi axir Orta axarinda boyuk Kariba su anbari qurulmusdu IV esrde Banbu qebileleri erazini ele kecirirler XV esrde bugunku Fort Viktoriya seheri hazirda Masvinqo seheri yaxinliginda Zimbabve ve ya Boyuk Zimbabve olaraq taninan yerde bir din ve ticaret merkezi quruldu XV esrde Mutota ve Matope idarecileri serqde Hind okeanina ve qerbde Kalaxari sehrasina qeder uzanan bir kralliq qurdular Sonradan bu kralliga Portuqaliya Monomotapa kralligi adini verdi 1505 ci ilde Portuqaliya bolgeni ele kecirir ve ticaret yollarini nezaretde saxlayir Portuqaliyanin Zambezinin yuxarilarina dogru hereketi Monomotapa Kralligini zeifletdir Olke 1830 cu illerda cenubdan gelen qovmler terefinden zebt edildi Bunlardan en ehemiyyetlisi esas etibarile gunumuzdeki Zimbabvenin cenub qisiminde yerlesmis olan Nidebele qebilesi idi 1888 ci ilde Ingilis Cecil Rods meden isletme imtiyazi elde etdi Bunun qurdugu Ingilis Cenubi Afrika sirketi 1889 cu ilden 1923 cu ile qeder olkede siyasi ve iqtisadi idareni elinde saxladi Rods 1923 cu ilde Cenubi Rodeziyada bugunki Zimbabve siyasi iqtidari agderili azliga veren konstitusiya qebul ederek muxtar bir mustemleke kimi Ingilterenin nezaretine kecirdi 1953 cu ilde Cenubi ve Simali Rodeziya indiki Zambiya ve Niyasaland indiki Malavi Rodeziya ve Niyasaland Federasiyasini quraraq birlesdiler Federasiya 1963 cu ilde dagildi 1964 cu ilde Simal Rodeziya ve Niyasaland agderililerin idaresinde musteqilliklerini qazandilar Tarixi RedakteIV esrde Banbu qebileleri erazini ele kecirirler XV esrde bugunku Fort Viktoriya seheri hazirda Masvinqo seheri yaxinliginda Zimbabve ve ya Boyuk Zimbabve olaraq taninan yerde bir din ve ticaret merkezi quruldu XV esrde Mutota ve Matope idarecileri serqde Hind okeanina ve qerbde Kalaxari sehrasina qeder uzanan bir kralliq qurdular Sonradan bu kralliga Portuqaliya Monomotapa kralligi adini verdi 1505 ci ilde Portuqaliya bolgeni ele kecirir ve ticaret yollarini nezaretde saxlayir Portuqaliyanin Zambezinin yuxarilarina dogru hereketi Monomotapa Kralligini zeifletdir Olke 1830 cu illerda cenubdan gelen qovmler terefinden zebt edildi Bunlardan en ehemiyyetlisi esas etibarile gunumuzdeki Zimbabvenin cenub qisiminde yerlesmis olan Nidebele qebilesi idi 1888 ci ilde Ingilis Cecil Rods meden isletme imtiyazi elde etdi Bunun qurdugu Ingilis Cenubi Afrika sirketi 1889 cu ilden 1923 cu ile qeder olkede siyasi ve iqtisadi idareni elinde saxladi Rods 1923 cu ilde Cenubi Rodeziyada bugunki Zimbabve siyasi iqtidari agderili azliga veren konstitusiya qebul ederek muxtar bir mustemleke kimi Ingilterenin nezaretine kecirdi 1953 cu ilde Cenubi ve Simali Rodeziya indiki Zambiya ve Niyasaland indiki Malavi Rodeziya ve Niyasaland Federasiyasini quraraq birlesdiler Federasiya 1963 cu ilde dagildi 1964 cu ilde Simal Rodeziya ve Niyasaland agderililerin idaresinde musteqilliklerini qazandilar 1953 cu ilde Zimbabve Cenubi Rodeziya ve Nyaslend Federasiyasinda birlesir Ancaq 10 il sonra federasiya dagilir 11 noyabr 1965 ci ilde Bas nazir Ian D Smit tekterefli olaraq Rodeziyanin musteqilliyini elan etdi Birlesmis Kralliq buna qarsi cixdi ve BMT vasitesiyle iqtisadi sanksiyalar tetbiq edildi Meselen Rodeziyaya gemiyle neft ixracina embarqo qoyuldu Bununla birlikde bir miqdar neft ve benzin Cenubi Afrikadan ve Mozambikden olkeye idxal edilirdi May 1968 ci ilde BMT Tehlukesizlik Surasi ticaret embarqosu qoydurdu Britaniyanin tezyiqlerine baxmayaraq Mart 1970 ci ilde olke respublika elan edildi 1972 ci ilin dekabrinda afrikalilar ag rehberliye qarsi partizan doyusu baslatdilar 1978 ci ilin ortasina qeder alti minden artiq esger ve vetendas muharibede olduruldu Rodeziya qruplasmalari partizanlari meglub etdi 1978 ci ilde iqtidar zencilerin kecene qeder idare Simit ve uc taninmis zenci liderin elinde olmaqla razilasma imzalandi 21 aprel 1979 cu ilde olkenin her kese ses verme haqqinin verildiyi ilk umumi seckide zencilerin qelebe qazandigi parlament fealiyyete basladi Birlesmis Kralligin Tetcer hokumeti 1979 cu ilde Zimbabve ile munasibetlerini normal hala getirmek ucun sey gostermeye basladi Zimbabve nehayet 18 aprel 1980 ci ilde tam musteqilliyine qovusdu Seckiler neticesinde 70 ci illerde azadliq muharibesinde ad cixarmis Robert Muqabe hakimiyyete gelir Indiki vaxtda da dovlet bascisi olan Muqabe 1993 cu ilde muxtelif qarisiqliqlara baxmayaraq rehberlikde qalmagi bacardi 3 390 min 759 km erazisi olan Zimbabve 8 eyaletden ibaretdir Tipik kend olkesi olan Zimbabvede 12 milyonluq ehalinin 2007 ci il melumatina esasen 80 faizi kendlerde yasayir Ehalinin 96 faizini yerli afrikalilar 3 faizini aglar 1 faizini ise asiyalilar teskil edir Resmi dovlet dili ingilis dili olsa da ehalinin boyuk qismi yerli dillerde danisir Ehalinin 45 faizi yazib oxumagi bacarir Ikipalatali parlamentin yuxari palatasinda Senat 40 asagi palata Numayendeler Meclisinin ise 100 uzvu var Senatin 10 Numayendeler Meclisinin ise 20 uzvu prezident terefinden teyin olunur Robert Muqabe Zimbabveni tipik diktatura olkesine cevirib Zimbabve Afrikada issizliyin ve kasibligin en yuksek hedde oldugu olkelerden biridir Bu olkede her 100 adamdan 85 i issizdir inflyasiyanin seviyyesi ise dunyada en yuksek heddedir Eyni zamanda Zimbabve dollari dunyanin en olu valyutasi hesab olunur Olkede bir corek bir milyard Zimbabve dollarina satilir Beynelxalq teskilatlar defelerle bu Afrika olkesindeki veziyyeti keskin sekilde tenqid edibler Artiq 30 ilden coxdur olkeni idare eden Robert Muqabe tezyiqlere baxmayaraq hakimiyyetden imtina etmek istemir Dunyanin en yasli prezidenti olan Muqabenin 2018 ci il prezident seckilerinde de namizedliyinin ireli suruleceyi aciqlanib 4 Zimbabve bir qayda olaraq dunyada iqtisadi siyasi azadliqlarla bagli hesabatlarda sonuncu yerleri tutur 5 Zimbabve seherlerinin siyahisi RedakteHarare Bulavayo Citunqviza Mutare Gveru Epvort Kvekve Kadoma Masvinqo Cinhoyi Marondera Norton Cequtu Bindura Zvishavane Hvanqe Redklif Ruva Rusape Ciredzi Beitbric Kariba Karoy Gokve Chipinge Shurugwi Gwanda Mashava Chivhu Shamva Mazowe Glendale Penhalonga Mhangura Chakari Mount Darwin LupaneIstinadlar Redakte Zimbabwe The Beaver County Times 13 September 1981 Istifade tarixi 2 November 2011 The World Factbook Zimbabwe Central Intelligence Agency Cenubi Afrika Respublikasi Zimbabve 36 ilin prezidenti 92 yasli Muqabe yene namizeddir lent az Istifade tarixi 17 dekabr 2016 AZERBAYCANIN SIYAHI YOLDASI ZIMBABVE 2012 01 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 12 19 Zimbabve ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Cografiya Ensiklopediyasi 2 ci kitabMenbe https az wikipedia org w index php title Zimbabve amp oldid 5806293, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.svg.html){kind=link}