Kitab-ül Bəhriyyə və ya Dənizlər kitabı (osm.>كتاب بحريةtürk.Kitâb-ı Bahriye) — Osmanlı dənizçisi, admiralı Piri Rəis tərəfindən hazırlanmış Aralıq dənizi sahillərinin ətraflı xəritəsi-bələdçisi əsəridir. Kitabda dənizçilərə Aralıq dənizi sahilləri, onun adaları, keçidləri, boğazları, körfəzləri, fırtına zamanı hara sığınacaq axtarmalı, limanlara necə yaxınlaşmalı, eləcə də limanlar arasında naviqasiya üçün dəqiq marşrutlar haqqında məlumat verilir.
Kitab-ül Bəhriyyənin iki variantı var. Birincisi 1521-ci ilə aiddir və dənizçilərin istifadəsi üçün hazırlanmışdır. İkincisi, 1526-cı ildə Qanuni Sultan Süleymana təqdim edilmək üçün hazırlanmış daha təfərrüatlı və təmtəraqlı nüsxəsidir.
Tarixi
Böyük kartoqraf olmaqla yanaşı, böyük dənizçi olan Piri Rəis getdiyi yerlər haqqında məlumatları qeydə alır, xəritələrini çəkirdi. 1511-1513-cü illər arasında ilk dünya xəritəsini çəkərkən (Piri Rəis xəritəsi) naviqasiya qeydlərini kitab şəklində tərtib etməyə başladı. Nəhayət, xarici mənbələrdən istifadə edərək 1521-ci ildə tamamladığı Kitab-ül Bəhriyyə də bu yerlərin tarixi və coğrafi xüsusiyyətlərini topladı. Sultan Süleyman Qanuninin kürəkəni və sədrəzəmiParqalı İbrahim Paşa 1524-cü ildə Misirə səfəri zamanı Piri Rəisi də özü ilə dənizçi kimi aparmışdı. Piri Rəisin kampaniya zamanı hazırladığı bələdçidən bəhrələndiyini anlayan vəzir Piri Rəisdən əsəri təkmilləşdirib Sultan Süleyman Qanuniyə təqdim etməsini xahiş etdi. Piri Rəis 1526-cı ildə ustad xəttat və illüstratorlar tərəfindən təkmilləşdirilən yeni Kitab-ül Bəhriyyəni Sultan Süleymana təqdim etdi.
Lakin 2005-ci il noyabrın 15-də xəttat Fuat Başarın orijinal xəritə üzərində apardığı ekspertizası nəticəsində Piri Rəis xəritəsinin saxtalaşdırıldığı qənaətinə gəlinib. Həm xəritədəki yazılar, həm də Kitab-ı Bahriye adlı kitabın bütün cildləri tədqiq edilmiş və kitabın bütün cildlərindəki yazıların eyni qələmlə yazıldığı, yazıların isə bu başqa üslubda yazıldığı aşkar edilib. Yenə Piri Rəisin 1513-cü il tarixli Dünya xəritəsindəki Osmanlı türkcəsi ilə yazılar eyni üslubda və eyni qələmlə yazılıb. Lakin maraqlı məqam ondan ibarətdir ki, solda Cənubi Amerika xəttində yazılan yazılar fərqli üslubda və başqa bir şəxs tərəfindən daxil olunub. Usta xəttat bu fərqi görə bilər. Bundan əlavə, bu yazılar adi katib yazılarıdır. Bundan əlavə, Sultan Süleymana hədiyyə edilməli olan Kitab-ül Bəhriyyənin xüsusi olaraq xəttatlıq yazısı ilə işlənmiş olması diqqət çəkir, lakin onda da bu xüsusiyyətə rast gəlinmir.
Kitab-ül Bəhriyyənin 1526-cı il versiyasında Aralıq dənizi və Egey dənizinin 290 xəritəsi var. Sonrakı əsrdə Kitab-ül Bəhriyyənin ilk nüsxəsindən də möhtəşəm olan müxtəlif nüsxələri hazırlanıb. Funksionallığını artırmaq üçün sonrakı illərdə hazırlanan nüsxələrə Mərmərə dənizi və İstanbulun sahilləri və adaları əlavə edilib.
Məzmunu
Gözəlliyindən başqa, bu ikinci nəşr çoxlu dəniz məlumatlarını ehtiva edir. Kitabın birinci fəslinin mövzularında fırtınalar, kompas, portolan (limanın və ya sahilin bir hissəsinin böyük miqyaslı xəritəsi) xəritələri, ulduz naviqasiyası, okeanlar və onları əhatə edən torpaqlardan bəhs olunur. Həmçinin əsərdə Avropalıdənizçilərin səyahətləri, o cümlədən Xristofor KolumbunYeni Dünyanı kəşf etməsi və Portuqaliya ekspedisiyalarınınHind okeanına səfərlərinə dair məlumatlar da var.
İkinci hissə portolan tipli xəritələrdən və naviqasiya bələdçilərindən ibarətdir. Hər fəsildə sözügedən adanın və ya sahilin xəritəsi var. Birinci kitabda bu fəsillərdən 132, ikinci kitabda isə 210 fəsil var. Kitab-ül Bəhriyyənin ikinci hissəsi Çanaqqala, Sultaniyyə və Kilitbahir qalalarının təsviri ilə başlayır. Egey dənizi adaları və sahilləri, Yunan sahilləri, Peloponnes, Adriatik dənizi sahilləri, İtaliya sahilləri, Siciliya, Sardiniya, Korsika adaları, Fransa sahilləri, İspaniya sahilləri və limanları, Kanar adaları, Şimali Afrika sahilləri, Misir və Nil çayı, Şərqi Aralıq dənizi sahilləri, Krit və Kipr, Anadolunun cənub və Egey sahilləri və adaları, Gelibolu və Saros körfəzi haqda məlumatlar da ikinci fəsilə daxildir. Şəhərlərdəki mühüm abidələrin və tikililərin rəsmlərinin yer aldığı kitabda Piri Rəislə bağlı bioqrafik məlumatlar da yer alıb.
Piri Rəis kitabda Aralıq dənizi ilə bağlı bütün bu məlumatları böyük bir perqamentə çəkmək əvəzinə bir kitabda toplamasının səbəbini açıqlamış və əlində olan məlumatların bir xəritəyə sığdırılmasının faydasız olacağını ətraflı izah edib.
Onun “Kitab-ül Bəhriyyə” kitabı Anadolu sahillərinin xüsusiyyətlərini əhatə edən qiymətli bir coğrafiya kitabı olaraq bu gün də etibarını qorumaqdadır.
Nüsxələri
Kitab-ül Bəhriyyənin nüsxələrinə Avropanın müxtəlif kitabxanalarında rast gəlinir. İlk kitabın nüsxələri İstanbuldakı Topqapı sarayı, Nurosmaniyyə Kitabxanası və Süleymaniyyə Kitabxanası, Bolonyadakı "Bibliotheque de l'Universite", Vyanada Milli Kitabxana, Drezdendəki "Staatbibliotek", Parisdəki "Bibliotek Nationale", LondondakıBritaniya muzeyi, Oksfordda "Bodlein Library", Baltimorda "Walters İncəsənət Qalereyası"nda saxlanılır. İkinci kitabın nüsxələrini İstanbulda Topqapı Sarayı, Köprülüzadə Fazıl Əhməd Paşa Kitabxanası, Süleymaniyyə Kitabxanası və Paris Kitabxanasında tapmaq olar.
Qalereya
Kitab-ül Bəhriyyə əsərində daxil olan xəritələr və onların izahı
muslimheritage.com: "Piri Reis and the Book of Sea Lore (Kitab-I Bahriye)" 2006-03-29 at the Wayback Machine(ing.)
Kitab-ı Bahriye'deki tekne türleri (ing.)
Ədəbiyyat
Kahle, Paul, ed.Piri Re'îs. Bahrîje. Das türkische Segelhandbuch für das Mittelländische Meer vom Jahre 1521 (alman). Berlin. 1926.
Kordoglu, Fevzi; Alpagot, Haydar; Pekol, Fehmi, eds.Piri Reis Kitabi Bahriye: eser ve yazean hakkinda bir onsozle bir endeks katilmistir [Piri Reis Kitabi Bahriye: with added foreword and index] (türk). 2. Istanbul: Turk Tarihi Arastirma Korumu. 1935.
Oktel, Ertugrul Zekai, ed.Piri Reis. Kitab-i bahriye. Istanbul: The Historical research foundation. 1988.
Arī, Bülent, ed.Piri Reis. Kitab-i bahriye (türk və ingilis). Demir, Ahmet; Özden, Ercüment tərəfindən tərcümə olunub. Ankara: Republic of Turkey, Prime Ministry, Undersecretaryship of Navigation. 2002. ISBN9755070966. OCLC 978146815.
The Piri Reis Map Project 2007-02-06 at the Wayback Machine (İngilizce)
The Piri Reis Project, with links to an early edition of A. Afetinan's book and to a reproduction of the Piri Reis Map 2007-02-06 at the Wayback Machine
The Piri Reis map 2013-08-13 at the Wayback Machine (Steven Dutch)
Mart 17, 2023
kitab, bəhriyyə, dənizlər, kitabı, كتاب, بحرية, türk, kitâb, bahriye, osmanlı, dənizçisi, admiralı, piri, rəis, tərəfindən, hazırlanmış, aralıq, dənizi, sahillərinin, ətraflı, xəritəsi, bələdçisi, əsəridir, kitabda, dənizçilərə, aralıq, dənizi, sahilləri, onun. Kitab ul Behriyye ve ya Denizler kitabi osm gt كتاب بحرية turk Kitab i Bahriye Osmanli denizcisi admirali Piri Reis terefinden hazirlanmis Araliq denizi sahillerinin etrafli xeritesi beledcisi eseridir 1 Kitabda denizcilere Araliq denizi sahilleri onun adalari kecidleri bogazlari korfezleri firtina zamani hara siginacaq axtarmali limanlara nece yaxinlasmali elece de limanlar arasinda naviqasiya ucun deqiq marsrutlar haqqinda melumat verilir 2 Kitab ul Behriyyeosm gt كتاب بحرية turk Kitab i BahriyeEserin ilk sehifesiMuellif Piri Muhiddin ReisJanr elmiMovzu cografiya kartoqrafiyaOrijinalin dili osmanli turkcesiOlke Osmanli imperiyasiOrijinalin nesr ili 1521Nesr Gelibolu Osmanli imperiyasiCild 1Sehife 743 Vikianbarda elaqeli mediafayllarKitab ul Behriyyenin iki varianti var Birincisi 1521 ci ile aiddir ve denizcilerin istifadesi ucun hazirlanmisdir Ikincisi 1526 ci ilde Qanuni Sultan Suleymana teqdim edilmek ucun hazirlanmis daha teferruatli ve temteraqli nusxesidir Mundericat 1 Tarixi 2 Mezmunu 3 Nusxeleri 4 Qalereya 5 Istinadlar 6 Edebiyyat 7 Xarici kecidlerTarixi RedakteBoyuk kartoqraf olmaqla yanasi boyuk denizci olan Piri Reis getdiyi yerler haqqinda melumatlari qeyde alir xeritelerini cekirdi 1511 1513 cu iller arasinda ilk dunya xeritesini cekerken Piri Reis xeritesi naviqasiya qeydlerini kitab seklinde tertib etmeye basladi Nehayet xarici menbelerden istifade ederek 1521 ci ilde tamamladigi Kitab ul Behriyye de bu yerlerin tarixi ve cografi xususiyyetlerini topladi 3 Sultan Suleyman Qanuninin kurekeni ve sedrezemi Parqali Ibrahim Pasa 1524 cu ilde Misire seferi zamani Piri Reisi de ozu ile denizci kimi aparmisdi Piri Reisin kampaniya zamani hazirladigi beledciden behrelendiyini anlayan vezir Piri Reisden eseri tekmillesdirib Sultan Suleyman Qanuniye teqdim etmesini xahis etdi Piri Reis 1526 ci ilde ustad xettat ve illustratorlar terefinden tekmillesdirilen yeni Kitab ul Behriyyeni Sultan Suleymana teqdim etdi Lakin 2005 ci il noyabrin 15 de xettat Fuat Basarin orijinal xerite uzerinde apardigi ekspertizasi neticesinde Piri Reis xeritesinin saxtalasdirildigi qenaetine gelinib Hem xeritedeki yazilar hem de Kitab i Bahriye adli kitabin butun cildleri tedqiq edilmis ve kitabin butun cildlerindeki yazilarin eyni qelemle yazildigi yazilarin ise bu basqa uslubda yazildigi askar edilib Yene Piri Reisin 1513 cu il tarixli Dunya xeritesindeki Osmanli turkcesi ile yazilar eyni uslubda ve eyni qelemle yazilib Lakin maraqli meqam ondan ibaretdir ki solda Cenubi Amerika xettinde yazilan yazilar ferqli uslubda ve basqa bir sexs terefinden daxil olunub Usta xettat bu ferqi gore biler Bundan elave bu yazilar adi katib yazilaridir Bundan elave Sultan Suleymana hediyye edilmeli olan Kitab ul Behriyyenin xususi olaraq xettatliq yazisi ile islenmis olmasi diqqet cekir lakin onda da bu xususiyyete rast gelinmir Kitab ul Behriyyenin 1526 ci il versiyasinda Araliq denizi ve Egey denizinin 290 xeritesi var Sonraki esrde Kitab ul Behriyyenin ilk nusxesinden de mohtesem olan muxtelif nusxeleri hazirlanib Funksionalligini artirmaq ucun sonraki illerde hazirlanan nusxelere Mermere denizi ve Istanbulun sahilleri ve adalari elave edilib Mezmunu RedakteGozelliyinden basqa bu ikinci nesr coxlu deniz melumatlarini ehtiva edir Kitabin birinci feslinin movzularinda firtinalar kompas portolan limanin ve ya sahilin bir hissesinin boyuk miqyasli xeritesi xeriteleri ulduz naviqasiyasi okeanlar ve onlari ehate eden torpaqlardan behs olunur Hemcinin eserde Avropali denizcilerin seyahetleri o cumleden Xristofor Kolumbun Yeni Dunyani kesf etmesi ve Portuqaliya ekspedisiyalarinin Hind okeanina seferlerine dair melumatlar da var Ikinci hisse portolan tipli xeritelerden ve naviqasiya beledcilerinden ibaretdir Her fesilde sozugeden adanin ve ya sahilin xeritesi var Birinci kitabda bu fesillerden 132 ikinci kitabda ise 210 fesil var Kitab ul Behriyyenin ikinci hissesi Canaqqala Sultaniyye ve Kilitbahir qalalarinin tesviri ile baslayir Egey denizi adalari ve sahilleri Yunan sahilleri Peloponnes Adriatik denizi sahilleri Italiya sahilleri Siciliya Sardiniya Korsika adalari Fransa sahilleri Ispaniya sahilleri ve limanlari Kanar adalari Simali Afrika sahilleri Misir ve Nil cayi Serqi Araliq denizi sahilleri Krit ve Kipr Anadolunun cenub ve Egey sahilleri ve adalari Gelibolu ve Saros korfezi haqda melumatlar da ikinci fesile daxildir Seherlerdeki muhum abidelerin ve tikililerin resmlerinin yer aldigi kitabda Piri Reisle bagli bioqrafik melumatlar da yer alib Piri Reis kitabda Araliq denizi ile bagli butun bu melumatlari boyuk bir perqamente cekmek evezine bir kitabda toplamasinin sebebini aciqlamis ve elinde olan melumatlarin bir xeriteye sigdirilmasinin faydasiz olacagini etrafli izah edib Onun Kitab ul Behriyye kitabi Anadolu sahillerinin xususiyyetlerini ehate eden qiymetli bir cografiya kitabi olaraq bu gun de etibarini qorumaqdadir Nusxeleri RedakteKitab ul Behriyyenin nusxelerine Avropanin muxtelif kitabxanalarinda rast gelinir Ilk kitabin nusxeleri Istanbuldaki Topqapi sarayi Nurosmaniyye Kitabxanasi ve Suleymaniyye Kitabxanasi Bolonyadaki Bibliotheque de l Universite Vyanada Milli Kitabxana Drezdendeki Staatbibliotek Parisdeki Bibliotek Nationale Londondaki Britaniya muzeyi Oksfordda Bodlein Library Baltimorda Walters Incesenet Qalereyasi nda saxlanilir Ikinci kitabin nusxelerini Istanbulda Topqapi Sarayi Kopruluzade Fazil Ehmed Pasa Kitabxanasi Suleymaniyye Kitabxanasi ve Paris Kitabxanasinda tapmaq olar Qalereya RedakteKitab ul Behriyye eserinde daxil olan xeriteler ve onlarin izahi Avropa Canaqqalanin girisi Gelibolu Canaqqala bogazinin girisi Dardanel bogazi ve Saros korfezi Lesbos ve Ayvalik Egey denizi Izmir Saqqiz adasi Samos ve Ikariyya arasindaki gecis ve Famos adalari Mermere ve Datca arasindaki Bozburun Mermere Rodos Krit Amorqos Katapola korfezi Afina Saloniki Otranto Brindizi Ankona Venesiya Siciliya Sardiniya Korsika Genuya Marsel ve Tulon Mayorka ve Minorka Minorka Qranada Cebellutariq Elcezair seheri ve Becaya vilayeti Tunis Cerba Malta Tripoli Isgenderiyye Nil ve Bulaq Qahire Suveys ve Qirmizi deniz Kipr Alanya Antalya Manavqat Side Antalya ve Kemer Finike Kekova adasi Kas ve Meis Fethiye IstanbulIstinadlar Redakte muslimheritage com Piri Reis and the Book of Sea Lore Kitab I Bahriye Arxivlesdirilib 2006 03 29 at the Wayback Machine ing Yelkenci Deniz Portali Kitab i Bahriye The Ottomans and Their Rivals Galleys and Galleons Portolan Charts and Isolarii Kitab i Bahriye deki tekne turleri ing Edebiyyat RedakteKahle Paul ed Piri Re is Bahrije Das turkische Segelhandbuch fur das Mittellandische Meer vom Jahre 1521 alman Berlin 1926 Kordoglu Fevzi Alpagot Haydar Pekol Fehmi eds Piri Reis Kitabi Bahriye eser ve yazean hakkinda bir onsozle bir endeks katilmistir Piri Reis Kitabi Bahriye with added foreword and index turk 2 Istanbul Turk Tarihi Arastirma Korumu 1935 Oktel Ertugrul Zekai ed Piri Reis Kitab i bahriye Istanbul The Historical research foundation 1988 Ari Bulent ed Piri Reis Kitab i bahriye turk ve ingilis Demir Ahmet Ozden Ercument terefinden tercume olunub Ankara Republic of Turkey Prime Ministry Undersecretaryship of Navigation 2002 ISBN 9755070966 OCLC 978146815 Kitabi Bahriye Piri REIS TTK Yayinlari 2002 ISBN 975 16 1544 5 https dergipark org tr tr download article file 1216698 bare url missing title Xarici kecidler Redakte Vikianbarda Kitab ul Behriyye ile elaqeli mediafayllar var Kongre Kutuphanesi nushasi The Piri Reis Map Book Kitab i Bahriye Book on Navigation Piri Reis Belgeseli Arxivlesdirilib 2018 12 30 at the Wayback Machine 1995 yilinda anisina basilan hatira para Muhyiddin Piri Piri Reis 1465 1470 Piri Reis Dunya Haritacisi Belgeseli on gosterim first preview Piri Reis Belgeseli Tarihi Degistiren Yuzler Denizleri Piri 1513 Piri Reis Belgeseli Hayatin Icinden 06 12 2016 Piri Reis Belgesel Filmi Hayat Buluyor Can Atilla Piri Reis Film Piri Reis Haritasi Arxivlesdirilib 2010 12 27 at the Wayback Machine Piri Reis derleme yazi Arxivlesdirilib 2011 11 01 at the Wayback Machine The Piri Reis Map Project Arxivlesdirilib 2007 02 06 at the Wayback Machine Ingilizce The Piri Reis Project with links to an early edition of A Afetinan s book and to a reproduction of the Piri Reis Map Arxivlesdirilib 2007 02 06 at the Wayback Machine The Piri Reis map Arxivlesdirilib 2013 08 13 at the Wayback Machine Steven Dutch Menbe https az wikipedia org w index php title Kitab ul Behriyye amp oldid 6842524, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
