fbpx
Wikipedia

I Əhməd

I Əhməd (Osmanlı türkçəsi: احمد اول ‎ Ahmed-i evvel, Divan ədəbiyyatındakı adı ilə Bahtî) (18 aprel 1590(1590-04-18), Manisa, Anadolu əyaləti, Osmanlı imperiyası22 noyabr 1617(1617-11-22)[…], Eminönü, Rumeli əyaləti, İstanbul, Osmanlı imperiyası) — 14. Osmanlı padşahı, 93. İslam xəlifəsidir.

Həyatı

İlk illəri və taxta çıxışı

Atası III Mehmedin Saruhan sancaqbəyliyi əsnasında 28 aprel 1590-cı ildə Manisada dünyaya gəlmişdir. Anası Handan Sultandır. Ordu və idarəetmə sistemində böyük rəğbət qazanan və taxtın ən güclü namizədi olan böyük qardaşı Şahzadə Mahmud, çevriliş edəcəyi şübhəsi ilə 7 iyun 1603 tarixində sarayda boğularaq edam edilmiş, beləliklə, Şahzadə Əhməd üçün taxt yolu açılmışdı. Cəlali üsyanları səbəbilə sancağa göndərilməmişdir. Atasının 22 dekabr 1603 tarixində vəfatının ardından 14 yaşında taxta çıxdı. Atası Sultan Mehmed o günə qədərki sultanlar içərisində ən gənc yaşda vəfat edən sultan olduğundan, Osmanlı tarixində ən gənc yaşda taxta oturan hökmdar da məhz Sultan Əhməd oldu.

Səltənət illəri

İlk işi, babası Sultan Murad və atası Sultan Mehmed səltənətlərində dövlət işlərinə müdaxilə edərək müxtəlif hadisələrə səbəb olan nənəsi Safiyə Sultanı köhnə saraya göndərmək oldu. Bu əsnada AvstriyaSəfəvilərlə olan müharibə şəraiti davam edirdi. Cığalızadə Sənan Paşa şərq sərdarı, sədrəzəm Malqoç Yavuz Əli Paşa isə Macarıstan sərdarı təyin edildi. Yenə bu əsnada Səfəvi şahı Şah Abbas İrəvan qalasını ələ keçirərək Qarsa daxil olmuşdu. Cığalızadə Sənan Paşa isə biraz gec — 15 iyun 1604 tarixində İstanbuldan ayrıldı və 8 noyabrda Qars qalası önlərinə gəldi. Əlverişli vəziyyətə baxmayaraq hücum yerinə Vanda qışlağa çəkilən Cığalızadə Sənan Paşa, şahın hücumunun ardından Ərzuruma çəkildi. Beləliklə, orduda narazılığa və səfərin uğrusuz nəticələnməsinə səbəb oldu. Qışı Ərzurumda keçirən Cığalızadə Sənan Paşa mart ayında Təbriz üzərində səfərə çıxdı. Ancaq Ərzurum bəylərbəyi Kosa Səfər Paşanın özbaşına hərəkəti nəticəsində əsir düşməsi əsas ordunun zəifləməsinə səbəb oldu. Bu əsnada Səfəvilərin ani hücumu ilə Osmanlı ordusu əvvəlcə Vana, daha sonra Diyarbəkirə çəkildi. Yenə Cığalızadə Sənan Paşanın böyük bir qüvvəylə köməyə gələn Hələb bəylərbəyi Canpoladoğlu Hüseyn Paşanı səfərə gecikməsi səbəbilə edam etdirməsi böyük bir üsyana səbəb oldu. Ancaq çox keçmədən özü də Diyarbəkirdə vəfat etdi və ardından Şah Abbas Gəncə, ŞirvanŞamaxını ələ keçirdi.

Macarlarla münasibətlər

3 iyun 1604-cü ildə İstanbuldan hərəkətə keçərək 26 iyulda Belqrada çatan sədrəzəm Malqoç Əli Paşa burada vəfat etdi və yerinə Lələ Mehmed Paşa təyin edildi. Əvvəlcə Peşte, ardından Vaç qalasını ələ keçirən Mehmed Paşa Esterqon qalasını mühasirəyə alsa da, pisləşən hava şəraiti səbəbilə 23 noyabrda Belqrada geri çəkildi. Bu əsnada katolik Avstriyalıların protestant macar əhalisi üzərindəki təzyiqləri artmış, nəticədə Ərdəl bəyi kömək üçün İstanbula elçi göndərmişdi. 1605-ci ilin yayında Esterqon üzərinə səfərə çıxan Lələ Mehmed Paşa Vişeqrad və Təpədələni ələ keçirdi. Beləliklə, çətin vəziyyətə düşən Esterqon qalası 4 noyabrda təslim edildi. Digər tərəfdən Osmanlı dəstəyini alan Ərdəl bəyi də Uyvar qalasını ələ keçirmiş, Tiryaki Həsən Paşa isə Vesprem və Polatanı fəth etmişdi. Əldə edilən bu qələbənin ardından Ərdəl bəyi Osmanlı tabeliyini qəbul etdi və Osmanlı tabeliyindəki Ərdəl və Macarıstan kralı təyin edildi.

Sədrəzəm Malqoç Əli Paşa Avstriya ilə sülh danışıqları səbəbilə 1606-cı ilin may ayında paytaxta geri döndü. Ancaq Lələ Mehmed Paşanı özünə rəqib olaraq görən Dərviş Paşa sədrəzəmi paytaxtdan uzaqlaşdırmaq niyyətində idi. Bu məqsədlə sədrəzəmin Səfəvi cəbhəsinə yollanması üçün gənc sultana təkidlər edirdi. Nəhayət, Sultan Əhməd lələsi olan Lələ Mehmed Paşanı Səfəvi cəbhəsinə göndərmək üzrə qərar verdi. Ancaq Lələ Mehmed Paşanın cəbhəyə getmək istəməməsi səbəbilə sultanla münasibətləri pozulmuş, Sultan Əhməd hətta öz lələsini edamla qorxutmuşdur. Bu olanları qəbul edə bilməyən Lələ Mehmed Paşa bir müddət sonra iflic keçirərək vəfat etdi. Beləliklə, sədrəzəmin bütün Macarıstanı fəth etmək planı baş tutmadı. Bu əsnada illərdir davam edən Osmanlı-Avstriya müharibəsini bitirməklə vəzifələndirilən Quyucu Murad Paşa Budinə gedərək Budin bəylərbəyi Qazızadə Əli Paşa ilə birlikdə sülh danışıqlarına başlamışdı. 23 gün davam edən sülh müzakirələrinin ardından 17 maddəlik bir sülh imzalandı. Zitvatorok sülhünə görə, Sultan Süleyman dövründən bəri Avstriyanın ödədiyi 30 min duka illik xərac ləğv edildi, əvəzinə imperator II Rudolf bir dəfəlik 200 min qızıl təzminat ödəməyi qəbul etdi. Osmanlı sultanı ilə imperator bərabər hesab edildi və imperatorun bundan sonra "kral" deyil "Roma sezarı" olaraq anılmasına qərar verildi.

Cəlali üsyanları

İllərdir davam edən Osmanlı-Avstriya müharibəsi və əhalidən alınan əlavə vergilər səbəbilə dövlətə qarşı başlayan narazılıqlar Anadoludakı Cəlali üsyanlarını daha da alovlandırdı. Sultan Əhmədin cülusundan dərhal sonra üsyan qaldıran Tavil Əhməd, Nasuh PaşaAnadolu bəylərbəyi Kəcdəhan Əli Paşanı məğlub etmişdi. 1605-ci ildə Şəhrizor bəylərbəyliyinə gətirildi və bununla üsyanın yatırılması hədəflənmişdi. Ancaq çox keçmədən yenidən ayaqlanan Tavil Əhməd Harput qalasını ələ keçirdi. Bununla yanaşı oğlu Mehmed ağa da saxta bir fərmanla Bağdad hakimliyini ələ keçirərək Nasuh Paşanı yenidən məğlub etdi. Bağdad şəhəri yalnız 1607-ci ildə üsyançılardan təmizləndi. Digət tərəfdən üsyankar Canpoladoğlu Əli Paşa da Livanda ayaqlanan şeyx Manoğlu Fəxrəddinlə birləşmiş, Adana bölgəsində nüfuz qazanaraq öz adına pul belə kəsdirmişdi. Bu əsnada Hələb bəylərbəyi təyin edilən Hüseyn Paşa da Canpoladoğlu tərəfdarlarından Cəmşid ağa tərəfindən məğlub edildi. Cəlali üsyanlarının yatırılması yerinə daha da alovlanmasında səbəbkar göstərilən sədrəzəm Dərviş Paşanın edamından sonra (9 dekabr 1606) yerinə gətirilən Quyucu Murad Paşa Suriyaya doğru irəlilədi. Sədrəzəm Anadoludakı Cəlali üsyançılarını bağışladığını və hər birini vəzifəyə gətirəcəyini vəd edərək ManisaBursa ətrafında çıxan Qələndəroğlu üsyanını yatırmaq üçün ordu topladı. 24 oktyabr 1607-ci ildə Oruc düzündə çıxan toqquşmada çətin vəziyyətə düşən Osmanlı ordusu çətinliklə də olsa qalib gəldi. Məğlubiyyətin ardından Manoğlu Fəxrəddin dəstəsiylə birlikdə Livana qaçdı, Canpoladoğlu Əli Paşa isə sədrəzəmin əlindən xilas olub, İstanbula qaçdı və sultana sığındı. Sultan Əhməd onu bağışladı və əvvəlcə Timeşvar, daha sonra Belqrad bəylərbəyi təyin etdi. Ancaq burada da yerli əhaliyə zülm etməsinin ardından Belqradda edam edildi. Ankara əhalisi isə qalaya sığınmaq istəyən Qələndəroğlunu şəhərə girməyə qoymadı və Murad Paşa tərəfindən məğlub edilən Qələndəroğlu Səfəvi torpaqlarına qaçdı. Üsyançıları bir-bir aradan qaldıran Murad Paşa, paytaxtdakı müxaliflərinin səylərinə baxmayaraq İstanbula döndü. Bir müddət sonra Səfəvilər üzərinə səfərə çıxacağı bəhanəsiylə geridə qalan Cəlali üsyançılarını bağışladığını və orduya dəvət etdiyini bildirdi. Beləliklə, ələ keçirilən üsyançılar tamamilə zərərsizləşdirildi. Ardından 1610-cu ildə Səfəvilər üzərinə səfərə çıxan Murad Paşa yolda ikən Diyarbəkirdə vəfat etdi (5 avqust 1611).

Anadoluda Cəlali üsyanları yatırılsa da, illərdir davam edən zülm səbəbilə yerli əhali yaşadıqları yurdu tərk etmiş, yüzlərlə kənd, qəsəbə viran qalmışdı. Bu səbəblə dövlət xəzinəsi kəndlilərdən alınan bəzi vergilərdən məhrum qalmışdı. Bunun aradan qaldırılması məqsədilə Sultan Əhməd 30 sentyabr 1609 tarixində bir ədalətnamə yazdı və viran qalan məskənlərin yenidən abadlaşdırılmasına çalışdı. Yeni sədrəzəm Nasuh Paşa isə Səfəvilərlə sülh tərəfdarı idi. Bu əsnada Şah Abbasın elçi göndərərək sülh tələb etməsi 2 dövlət arasında sabitliyə səbəb oldu. Nəticədə 20 noyabr 1612-ci ildə tərəflər arasında Mərənd sülhü bağlandı. Sülhün şərtlərinə görə, 1555 tarixli Amasya sülhündə göstərilən sərhədlər yenidən qəbul edildi. Bununla yanaşı Səfəvilər illik 200 yük ipək xərac verməyi qəbul etdilər.

Bu əsnada İspaniya krallığı ilə müttəfiqləri Aralıq dənizində Osmanlı sahillərinə basqınlar tərtibləyirdi. 1611-ci ildə Gördüs sahillərindən 500 əsir, 1612-ci ildə isə 1200 əsir aparılmışdı. Kaptan-ı dərya Mehmed Paşa isə bu əsnada Manoğlu Fəxrəddin bəylə mübarizə aparırdı. Ardından Xəlil Paşa da Kipr sahillərində bir neçə xristian quldurunu ələ keçirdi. Donanmanın inkişafına xüsusi diqqət yetirən Sultan Əhmədin ikinci dəfə kaptan-ı dəryalığa gətirdiyi Xəlil Paşa Trablusqərbə ordu çıxararaq yerli bəyləri özünə tabe etdi.

Səfəvilərlə münasibətlər

Səfəvilərlə bağlanan sülh isə vəd edilən xəracın ödənilməməsi, elçi heyətiylə göndərilən İncili Mustafa çavuşun həbs olunması və Şah Abbasın Gürcüstana hücumunun ardından pozuldu. Bütün bunların ardından Sultan Əhməd 22 may 1615-ci ildə səfər qərarı aldı. Ancaq sədrəzəm Mehmed Paşa bu səfəri növbəti ilə təxirə saldı və bu vəziyyətdən istifadə edən Şah Abbas əks-hücuma keçərək Gəncəni darmadağın etdi. Ardından İstanbula göndərilən Səfəvi elçisi əliboş göndərildi və Mehmed Paşa 1616-cı ilin aprelində Hələbdən böyük bir orduyla səfərə çıxdı. Əvvəlcə Qarsa gələrək buranı təhkim etdirib, İrəvanNəhavənd qalaları üzərinə hərbi dəstələr göndərdi. Ardından İrəvan qalası üzərinə şəxsən yürüdü və burada Səfəvi ordusunu məğlub edərək qalanı mühasirəyə aldı. Ancaq orduda lazımi sursatın çatışmaması və şahın ardı arası kəsilməyən sülh təklifləri mühasirəni sonlandırdı və Osmanlı ordusu Ərzuruma çəkildi. Beləliklə, İrəvan səfəri uğursuzluqla başa çatmış, sədrəzəm Mehmed Paşa mərkəzdəki müxaliflərinin də təsiri ilə vəzifədən alındı. Sultan Əhməd isə Mehmed Paşanın qəbul etdiyi sülh təkliflərini rədd etmiş, yeni sədrəzəm Xəlil Paşanı şərq sərdarı təyin edərək cəbhəyə göndərmişdi. Xəlil Paşa səfər üçün Diyarbəkirə gəlmiş, bu əsnada Krım xanı Canıbəy Gəray da Gəncə, NaxçıvanCulfaya hücumlar tərtibləmişdi.

Sultan Əhməd 51 gün davam edən mədə xəstəliyinin ardından 22 noyabr 1617 tarixində hələ 28 yaşındaykən vəfat etdi. Cənazəsi öz adına inşa etdirdiyi Sultan Əhməd məscidinin yanındakı türbəsinə (Sultan Əhməd türbəsi) dəfn edildi.

Sultan Əhməd dövrünün ən böyük fərqliliyi isə Osmanlı vərasət sisteminin dəyişilməsi oldu. Belə ki, Sultan Murad dövründə Şahzadə İbrahim və Xəlilin boğdurulmasıyla başlayıb Fateh Sultan Mehmed dövründə qanuniləşən "Qardaş qətli" qanunu, Sultan Əhməd tərəfindən ləğv edilmişdir. Onun əvəzinə "Ailənin ağlı başında olan ən böyük nümayəndəsi padşah olmalıdır" ideyası qəbul edilmişdir. Beləliklə, oğullarından üçü sultan olmuşdur. Bunlar ardıcıllıqla II Osman (Gənc Osman), IV Murad, I İbrahimdir. Hətta qardaşı Şahzadə Mustafanı öncəki padşahlar kimi edam etdirməmiş və beləliklə, qardaşı da I Mustafa adı ilə taxta çıxmışdır. Bu yeni qanunun şahzadələr arasındakı rəqabətin və taxt mübarizələrinin, taxt üçün aparılan qardaş qətliamlarının önlənməsi baxımından Osmanlı tarixində çox böyük önəmi vardır.

İstanbulda yerləşən tarixi yarımadada memar Sədəfkar Mehmed ağa tərəfindən tikilmişdir. 4 yanvar 1610 tarixində altı böyük minarəli və 16 şərəfəli Sultan Əhməd Məscidinin ilk təməli atıldı. Dininə bağlı bir insan olan Sultan Əhməd məscidin təməli atılarkən ətəyində torpaq daşımışdır. 9 iyun 1617-ci ildə inşaatı bitən Sultan Əhməd Məscidi ibadətə açıldı.

 
I Əhməd tərəfindən tikdirilən Sultan Əhməd Məscidi, İstanbul (1609–1616)

Bundan başqa Quyucu Murad Paşa külliyyəsi, İstanbul Məsih Paşa Məscidi, Almalı Ömər Paşa Məscidi də onun zamanında tikilən önəmli memarlıq abidələridir.

Ailəsi

Hərəmxanası

Oğlan uşaqları

Adı Doğum tarixi Ölüm tarixi
II Osman 3 noyabr 1604 20 may 1622
Şahzadə Mehmed 8 mart 1605 12 yanvar 1621
Şahzadə Cahangir 1609 1609
Şahzadə Orxan 1609 1612
Şahzadə Səlim 27 iyun 1611 27 iyul 1611
IV Murad 27 iyul 1612 8 fevral 1640
Şahzadə Həsən 1612 1615
Şahzadə Süleyman 1613 27 iyul 1635
Şahzadə Bəyazid dekabr 1612 27 iyul 1635
Şahzadə Hüseyn 1614 27 iyul 1635
Şahzadə Qasım 1614 1638
I İbrahim 5 noyabr 1615 18 avqust 1648

Qız uşaqları

Adı Doğum tarixi Ölüm tarixi
Ayşə Sultan dekabr 1605 1657
Fatma Sultan 1606 1667
Xanzadə Sultan 1607 23 sentyabr 1650
Xədicə Sultan 1608 1611
Gövhər Sultan 1608 1660
Əsma Sultan 1612 1612
Zahidə Sultan 1613 1620
Burnaz Atikə Sultan 1614 1672
Cəmrə Sultan 1616 12 Noyabr 1620
Zeynəb Sultan 1617 1619
Abidə Sultan 1618 1649

İstinadlar

  1. Encyclopædia Britannica
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P1417"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P2450"></a>
  2. Brockhaus Enzyklopädie
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P5019"></a>
  3. Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia Catalana, 1968.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P1296"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256"></a>
  4. Mustafa Sâfî, Zübdetü’t-tevârîh, Beyazıt Devlet Ktp., Veliyyüddin Efendi, I, nr. 2428
  5. Kâtip Çelebi, Tuhfetü’l-kibâr fî esfâri’l-bihâr (nşr. O. Şaik Gökyay), İstanbul 1973, s. 209–211
  6. Mübahat S. Kütükoğlu, Osmanlı-İngiliz İktisâdî Münâsebetleri (1580–1838), Ankara 1974, I, 43–45
  7. Gerard Erdbrink, "Onyedinci Asırda Osmanlı-Hollanda Münâsebetlerine Bir Bakış", GDAAD, sy. 2–3 (1974), s. 160–179

Mənbə

  • Peçevî, Târih, I, 311-313;
  • Mehmed b. Mehmed, Nuhbetü’t-tevârîh ve’l-ahbâr, İstanbul 1276, s. 219-251;
  • a.mlf., Fezleke, İstanbul 1286, I, 260, 344-345;
  • Solakzâde, Târih, s. 683-698;
  • Naîmâ, Târih, I, 404, 413-415;
  • Mir’âtü’l-Haremeyn: Mir’ât-ı Mekke, I, 502-506;
  • Hammer (Atâ Bey), VIII, 42 vd.;
  • Danişmend, Kronoloji, III, 243, 258;
  • Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, III/1, s. 103;
  • Nezihi Aykut, Hasan Beyzâde Tarihi, I-III (doktora tezi, 1980), İÜ Ed. Fak., Tarih Semineri Kitaplığı, nr. 2572, II, 303, 314, 322-323;
  • M. Tayyib Gökbilgin, “XVII. Asır Başlarında Erdel Hadiseleri ve Bethlen Gabor’un Beyliğe İntihâbı”, TDl., sy. 1 (1949), s. 1-28;
  • a.mlf., “Nasûh Paşa”, İA, IX, 124;
  • Halil İnalcık, “Adâletnâmeler”, Belgeler, sy. 3-4, Ankara 1967, s. 123-133;
  • M. Cavid Baysun, “Ahmed I”, İA, I, 161;
  • M. C. Şehâbeddin Tekindağ, “Mehmed Paşa”, İA, VII, 593;
  • Cengiz Orhonlu, “Murad Paşa”, İA, VIII, 652;
  • R. Mantran, “Ahmad I”, EI2 (İng.), I, 267-268;
  • a.mlf., “Ahmed el-Evvel”, UDMİ, II, 47-49.
I Əhməd
Doğum: 18 Aprel 1590 Vəfat: 22 noyabr 1617
Hakimiyyət titulları
Sələfləri 
III Mehmed
 
Osmanlı İmperiyası (دولت عالیه عثمانی) Sultanı

21 dekabr 1603-22 noyabr 1617
Xələfləri 
I Mustafa
Sünni İslam titulları
Sələfləri 
III Mehmed
 
İslam Xəlifəsi (خلافة إسلامية)
Xələfləri 
I Mustafa

əhməd, osmanlı, türkçəsi, احمد, اول, ahmed, evvel, divan, ədəbiyyatındakı, adı, ilə, bahtî, aprel, 1590, 1590, manisa, anadolu, əyaləti, osmanlı, imperiyası, noyabr, 1617, 1617, eminönü, rumeli, əyaləti, istanbul, osmanlı, imperiyası, osmanlı, padşahı, islam, . I Ehmed Osmanli turkcesi احمد اول Ahmed i evvel Divan edebiyyatindaki adi ile Bahti 18 aprel 1590 1590 04 18 1 Manisa Anadolu eyaleti Osmanli imperiyasi 22 noyabr 1617 1617 11 22 1 2 3 Eminonu Rumeli eyaleti Istanbul Osmanli imperiyasi 14 Osmanli padsahi 93 Islam xelifesidir 4 I Ehmedاحمد اول14 cu Osmanli sultani Padsah 21 dekabr 1603 22 noyabr 1617Selefi III MehmedXelefi I MustafaSexsi melumatlarDogum tarixi 18 aprel 1590Dogum yeri Manisa Osmanli imperiyasiVefat tarixi 22 noyabr 1617 27 yasinda Vefat yeri Istanbul Osmanli imperiyasiVefat sebebi tif xesteliyi d sepme yatalaq d Defn yeri Sultan Ehmed turbesiAtasi III MehmedAnasi Handan SultanHeyat yoldaslari Mahpeyker Kosem SultanMahfiruz Xedice SultanUsagi II OsmanIV MuradI IbrahimGovher SultanXanzade SultanFatma SultanSahzade QasimSahzade SuleymanSahzade MehmedAyse SultanAbide SultanSahzade BeyazidSahzade SelimSahzade OrxanBurnaz Atiye Sultan Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 1 1 Ilk illeri ve taxta cixisi 1 2 Seltenet illeri 1 2 1 Macarlarla munasibetler 1 2 2 Celali usyanlari 1 2 3 Sefevilerle munasibetler 2 Ailesi 2 1 Heremxanasi 2 2 Oglan usaqlari 2 3 Qiz usaqlari 3 Istinadlar 4 MenbeHeyati RedakteIlk illeri ve taxta cixisi Redakte Atasi III Mehmedin Saruhan sancaqbeyliyi esnasinda 28 aprel 1590 ci ilde Manisada dunyaya gelmisdir Anasi Handan Sultandir Ordu ve idareetme sisteminde boyuk regbet qazanan ve taxtin en guclu namizedi olan boyuk qardasi Sahzade Mahmud cevrilis edeceyi subhesi ile 7 iyun 1603 tarixinde sarayda bogularaq edam edilmis belelikle Sahzade Ehmed ucun taxt yolu acilmisdi Celali usyanlari sebebile sancaga gonderilmemisdir Atasinin 22 dekabr 1603 tarixinde vefatinin ardindan 14 yasinda taxta cixdi Atasi Sultan Mehmed o gune qederki sultanlar icerisinde en genc yasda vefat eden sultan oldugundan Osmanli tarixinde en genc yasda taxta oturan hokmdar da mehz Sultan Ehmed oldu Seltenet illeri Redakte Ilk isi babasi Sultan Murad ve atasi Sultan Mehmed seltenetlerinde dovlet islerine mudaxile ederek muxtelif hadiselere sebeb olan nenesi Safiye Sultani kohne saraya gondermek oldu Bu esnada Avstriya ve Sefevilerle olan muharibe seraiti davam edirdi Cigalizade Senan Pasa serq serdari sedrezem Malqoc Yavuz Eli Pasa ise Macaristan serdari teyin edildi Yene bu esnada Sefevi sahi Sah Abbas Irevan qalasini ele kecirerek Qarsa daxil olmusdu Cigalizade Senan Pasa ise biraz gec 15 iyun 1604 tarixinde Istanbuldan ayrildi ve 8 noyabrda Qars qalasi onlerine geldi Elverisli veziyyete baxmayaraq hucum yerine Vanda qislaga cekilen Cigalizade Senan Pasa sahin hucumunun ardindan Erzuruma cekildi Belelikle orduda naraziliga ve seferin ugrusuz neticelenmesine sebeb oldu Qisi Erzurumda keciren Cigalizade Senan Pasa mart ayinda Tebriz uzerinde sefere cixdi Ancaq Erzurum beylerbeyi Kosa Sefer Pasanin ozbasina hereketi neticesinde esir dusmesi esas ordunun zeiflemesine sebeb oldu Bu esnada Sefevilerin ani hucumu ile Osmanli ordusu evvelce Vana daha sonra Diyarbekire cekildi Yene Cigalizade Senan Pasanin boyuk bir quvveyle komeye gelen Heleb beylerbeyi Canpoladoglu Huseyn Pasani sefere gecikmesi sebebile edam etdirmesi boyuk bir usyana sebeb oldu Ancaq cox kecmeden ozu de Diyarbekirde vefat etdi ve ardindan Sah Abbas Gence Sirvan ve Samaxini ele kecirdi 5 Macarlarla munasibetler Redakte 3 iyun 1604 cu ilde Istanbuldan herekete kecerek 26 iyulda Belqrada catan sedrezem Malqoc Eli Pasa burada vefat etdi ve yerine Lele Mehmed Pasa teyin edildi Evvelce Peste ardindan Vac qalasini ele keciren Mehmed Pasa Esterqon qalasini muhasireye alsa da pislesen hava seraiti sebebile 23 noyabrda Belqrada geri cekildi Bu esnada katolik Avstriyalilarin protestant macar ehalisi uzerindeki tezyiqleri artmis neticede Erdel beyi komek ucun Istanbula elci gondermisdi 1605 ci ilin yayinda Esterqon uzerine sefere cixan Lele Mehmed Pasa Viseqrad ve Tepedeleni ele kecirdi Belelikle cetin veziyyete dusen Esterqon qalasi 4 noyabrda teslim edildi Diger terefden Osmanli desteyini alan Erdel beyi de Uyvar qalasini ele kecirmis Tiryaki Hesen Pasa ise Vesprem ve Polatani feth etmisdi Elde edilen bu qelebenin ardindan Erdel beyi Osmanli tabeliyini qebul etdi ve Osmanli tabeliyindeki Erdel ve Macaristan krali teyin edildi Sedrezem Malqoc Eli Pasa Avstriya ile sulh danisiqlari sebebile 1606 ci ilin may ayinda paytaxta geri dondu Ancaq Lele Mehmed Pasani ozune reqib olaraq goren Dervis Pasa sedrezemi paytaxtdan uzaqlasdirmaq niyyetinde idi Bu meqsedle sedrezemin Sefevi cebhesine yollanmasi ucun genc sultana tekidler edirdi Nehayet Sultan Ehmed lelesi olan Lele Mehmed Pasani Sefevi cebhesine gondermek uzre qerar verdi Ancaq Lele Mehmed Pasanin cebheye getmek istememesi sebebile sultanla munasibetleri pozulmus Sultan Ehmed hetta oz lelesini edamla qorxutmusdur Bu olanlari qebul ede bilmeyen Lele Mehmed Pasa bir muddet sonra iflic kecirerek vefat etdi Belelikle sedrezemin butun Macaristani feth etmek plani bas tutmadi Bu esnada illerdir davam eden Osmanli Avstriya muharibesini bitirmekle vezifelendirilen Quyucu Murad Pasa Budine gederek Budin beylerbeyi Qazizade Eli Pasa ile birlikde sulh danisiqlarina baslamisdi 23 gun davam eden sulh muzakirelerinin ardindan 17 maddelik bir sulh imzalandi Zitvatorok sulhune gore Sultan Suleyman dovrunden beri Avstriyanin odediyi 30 min duka illik xerac legv edildi evezine imperator II Rudolf bir defelik 200 min qizil tezminat odemeyi qebul etdi Osmanli sultani ile imperator beraber hesab edildi ve imperatorun bundan sonra kral deyil Roma sezari olaraq anilmasina qerar verildi 6 Celali usyanlari Redakte Illerdir davam eden Osmanli Avstriya muharibesi ve ehaliden alinan elave vergiler sebebile dovlete qarsi baslayan naraziliqlar Anadoludaki Celali usyanlarini daha da alovlandirdi Sultan Ehmedin culusundan derhal sonra usyan qaldiran Tavil Ehmed Nasuh Pasa ve Anadolu beylerbeyi Kecdehan Eli Pasani meglub etmisdi 1605 ci ilde Sehrizor beylerbeyliyine getirildi ve bununla usyanin yatirilmasi hedeflenmisdi Ancaq cox kecmeden yeniden ayaqlanan Tavil Ehmed Harput qalasini ele kecirdi Bununla yanasi oglu Mehmed aga da saxta bir fermanla Bagdad hakimliyini ele kecirerek Nasuh Pasani yeniden meglub etdi Bagdad seheri yalniz 1607 ci ilde usyancilardan temizlendi Diget terefden usyankar Canpoladoglu Eli Pasa da Livanda ayaqlanan seyx Manoglu Fexreddinle birlesmis Adana bolgesinde nufuz qazanaraq oz adina pul bele kesdirmisdi Bu esnada Heleb beylerbeyi teyin edilen Huseyn Pasa da Canpoladoglu terefdarlarindan Cemsid aga terefinden meglub edildi Celali usyanlarinin yatirilmasi yerine daha da alovlanmasinda sebebkar gosterilen sedrezem Dervis Pasanin edamindan sonra 9 dekabr 1606 yerine getirilen Quyucu Murad Pasa Suriyaya dogru ireliledi Sedrezem Anadoludaki Celali usyancilarini bagisladigini ve her birini vezifeye getireceyini ved ederek Manisa ve Bursa etrafinda cixan Qelenderoglu usyanini yatirmaq ucun ordu topladi 24 oktyabr 1607 ci ilde Oruc duzunde cixan toqqusmada cetin veziyyete dusen Osmanli ordusu cetinlikle de olsa qalib geldi Meglubiyyetin ardindan Manoglu Fexreddin destesiyle birlikde Livana qacdi Canpoladoglu Eli Pasa ise sedrezemin elinden xilas olub Istanbula qacdi ve sultana sigindi Sultan Ehmed onu bagisladi ve evvelce Timesvar daha sonra Belqrad beylerbeyi teyin etdi Ancaq burada da yerli ehaliye zulm etmesinin ardindan Belqradda edam edildi Ankara ehalisi ise qalaya siginmaq isteyen Qelenderoglunu sehere girmeye qoymadi ve Murad Pasa terefinden meglub edilen Qelenderoglu Sefevi torpaqlarina qacdi Usyancilari bir bir aradan qaldiran Murad Pasa paytaxtdaki muxaliflerinin seylerine baxmayaraq Istanbula dondu Bir muddet sonra Sefeviler uzerine sefere cixacagi behanesiyle geride qalan Celali usyancilarini bagisladigini ve orduya devet etdiyini bildirdi Belelikle ele kecirilen usyancilar tamamile zerersizlesdirildi Ardindan 1610 cu ilde Sefeviler uzerine sefere cixan Murad Pasa yolda iken Diyarbekirde vefat etdi 5 avqust 1611 Anadoluda Celali usyanlari yatirilsa da illerdir davam eden zulm sebebile yerli ehali yasadiqlari yurdu terk etmis yuzlerle kend qesebe viran qalmisdi Bu sebeble dovlet xezinesi kendlilerden alinan bezi vergilerden mehrum qalmisdi Bunun aradan qaldirilmasi meqsedile Sultan Ehmed 30 sentyabr 1609 tarixinde bir edaletname yazdi ve viran qalan meskenlerin yeniden abadlasdirilmasina calisdi Yeni sedrezem Nasuh Pasa ise Sefevilerle sulh terefdari idi Bu esnada Sah Abbasin elci gondererek sulh teleb etmesi 2 dovlet arasinda sabitliye sebeb oldu Neticede 20 noyabr 1612 ci ilde terefler arasinda Merend sulhu baglandi Sulhun sertlerine gore 1555 tarixli Amasya sulhunde gosterilen serhedler yeniden qebul edildi Bununla yanasi Sefeviler illik 200 yuk ipek xerac vermeyi qebul etdiler Bu esnada Ispaniya kralligi ile muttefiqleri Araliq denizinde Osmanli sahillerine basqinlar tertibleyirdi 1611 ci ilde Gordus sahillerinden 500 esir 1612 ci ilde ise 1200 esir aparilmisdi Kaptan i derya Mehmed Pasa ise bu esnada Manoglu Fexreddin beyle mubarize aparirdi Ardindan Xelil Pasa da Kipr sahillerinde bir nece xristian quldurunu ele kecirdi Donanmanin inkisafina xususi diqqet yetiren Sultan Ehmedin ikinci defe kaptan i deryaliga getirdiyi Xelil Pasa Trablusqerbe ordu cixararaq yerli beyleri ozune tabe etdi 7 Sefevilerle munasibetler Redakte Sefevilerle baglanan sulh ise ved edilen xeracin odenilmemesi elci heyetiyle gonderilen Incili Mustafa cavusun hebs olunmasi ve Sah Abbasin Gurcustana hucumunun ardindan pozuldu Butun bunlarin ardindan Sultan Ehmed 22 may 1615 ci ilde sefer qerari aldi Ancaq sedrezem Mehmed Pasa bu seferi novbeti ile texire saldi ve bu veziyyetden istifade eden Sah Abbas eks hucuma kecerek Genceni darmadagin etdi Ardindan Istanbula gonderilen Sefevi elcisi elibos gonderildi ve Mehmed Pasa 1616 ci ilin aprelinde Helebden boyuk bir orduyla sefere cixdi Evvelce Qarsa gelerek burani tehkim etdirib Irevan ve Nehavend qalalari uzerine herbi desteler gonderdi Ardindan Irevan qalasi uzerine sexsen yurudu ve burada Sefevi ordusunu meglub ederek qalani muhasireye aldi Ancaq orduda lazimi sursatin catismamasi ve sahin ardi arasi kesilmeyen sulh teklifleri muhasireni sonlandirdi ve Osmanli ordusu Erzuruma cekildi Belelikle Irevan seferi ugursuzluqla basa catmis sedrezem Mehmed Pasa merkezdeki muxaliflerinin de tesiri ile vezifeden alindi Sultan Ehmed ise Mehmed Pasanin qebul etdiyi sulh tekliflerini redd etmis yeni sedrezem Xelil Pasani serq serdari teyin ederek cebheye gondermisdi Xelil Pasa sefer ucun Diyarbekire gelmis bu esnada Krim xani Canibey Geray da Gence Naxcivan ve Culfaya hucumlar tertiblemisdi Sultan Ehmed 51 gun davam eden mede xesteliyinin ardindan 22 noyabr 1617 tarixinde hele 28 yasindayken vefat etdi Cenazesi oz adina insa etdirdiyi Sultan Ehmed mescidinin yanindaki turbesine Sultan Ehmed turbesi defn edildi Sultan Ehmed dovrunun en boyuk ferqliliyi ise Osmanli veraset sisteminin deyisilmesi oldu Bele ki Sultan Murad dovrunde Sahzade Ibrahim ve Xelilin bogdurulmasiyla baslayib Fateh Sultan Mehmed dovrunde qanunilesen Qardas qetli qanunu Sultan Ehmed terefinden legv edilmisdir Onun evezine Ailenin agli basinda olan en boyuk numayendesi padsah olmalidir ideyasi qebul edilmisdir Belelikle ogullarindan ucu sultan olmusdur Bunlar ardicilliqla II Osman Genc Osman IV Murad I Ibrahimdir Hetta qardasi Sahzade Mustafani onceki padsahlar kimi edam etdirmemis ve belelikle qardasi da I Mustafa adi ile taxta cixmisdir Bu yeni qanunun sahzadeler arasindaki reqabetin ve taxt mubarizelerinin taxt ucun aparilan qardas qetliamlarinin onlenmesi baximindan Osmanli tarixinde cox boyuk onemi vardir Istanbulda yerlesen tarixi yarimadada memar Sedefkar Mehmed aga terefinden tikilmisdir 4 yanvar 1610 tarixinde alti boyuk minareli ve 16 serefeli Sultan Ehmed Mescidinin ilk temeli atildi Dinine bagli bir insan olan Sultan Ehmed mescidin temeli atilarken eteyinde torpaq dasimisdir 9 iyun 1617 ci ilde insaati biten Sultan Ehmed Mescidi ibadete acildi I Ehmed terefinden tikdirilen Sultan Ehmed Mescidi Istanbul 1609 1616 Bundan basqa Quyucu Murad Pasa kulliyyesi Istanbul Mesih Pasa Mescidi Almali Omer Pasa Mescidi de onun zamaninda tikilen onemli memarliq abideleridir Ailesi RedakteHeremxanasi Redakte Mahpeyker Kosem Sultan Mahfiruz Xedice Sultan Fatma Xatun Hayrunnisa Sahzaman Xatun Esma Sultan Zahide Sultan ve Zeyneb Sultanin anasidir Oglan usaqlari Redakte Adi Dogum tarixi Olum tarixiII Osman 3 noyabr 1604 20 may 1622Sahzade Mehmed 8 mart 1605 12 yanvar 1621Sahzade Cahangir 1609 1609Sahzade Orxan 1609 1612Sahzade Selim 27 iyun 1611 27 iyul 1611IV Murad 27 iyul 1612 8 fevral 1640Sahzade Hesen 1612 1615Sahzade Suleyman 1613 27 iyul 1635Sahzade Beyazid dekabr 1612 27 iyul 1635Sahzade Huseyn 1614 27 iyul 1635Sahzade Qasim 1614 1638I Ibrahim 5 noyabr 1615 18 avqust 1648Qiz usaqlari Redakte Adi Dogum tarixi Olum tarixiAyse Sultan dekabr 1605 1657Fatma Sultan 1606 1667Xanzade Sultan 1607 23 sentyabr 1650Xedice Sultan 1608 1611Govher Sultan 1608 1660Esma Sultan 1612 1612Zahide Sultan 1613 1620Burnaz Atike Sultan 1614 1672Cemre Sultan 1616 12 Noyabr 1620Zeyneb Sultan 1617 1619Abide Sultan 1618 1649Istinadlar Redakte 1 2 3 4 Encyclopaedia Britannica lt a href https wikidata org wiki Track Q5375741 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P1417 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P2450 gt lt a gt 1 2 Brockhaus Enzyklopadie lt a href https wikidata org wiki Track Q237227 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P5019 gt lt a gt 1 2 Gran Enciclopedia Catalana Grup Enciclopedia Catalana 1968 lt a href https wikidata org wiki Track P1296 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q2664168 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q18696256 gt lt a gt Mustafa Safi Zubdetu t tevarih Beyazit Devlet Ktp Veliyyuddin Efendi I nr 2428 Katip Celebi Tuhfetu l kibar fi esfari l bihar nsr O Saik Gokyay Istanbul 1973 s 209 211 Mubahat S Kutukoglu Osmanli Ingiliz Iktisadi Munasebetleri 1580 1838 Ankara 1974 I 43 45 Gerard Erdbrink Onyedinci Asirda Osmanli Hollanda Munasebetlerine Bir Bakis GDAAD sy 2 3 1974 s 160 179Menbe RedaktePecevi Tarih I 311 313 Mehmed b Mehmed Nuhbetu t tevarih ve l ahbar Istanbul 1276 s 219 251 a mlf Fezleke Istanbul 1286 I 260 344 345 Solakzade Tarih s 683 698 Naima Tarih I 404 413 415 Mir atu l Haremeyn Mir at i Mekke I 502 506 Hammer Ata Bey VIII 42 vd Danismend Kronoloji III 243 258 Uzuncarsili Osmanli Tarihi III 1 s 103 Nezihi Aykut Hasan Beyzade Tarihi I III doktora tezi 1980 IU Ed Fak Tarih Semineri Kitapligi nr 2572 II 303 314 322 323 M Tayyib Gokbilgin XVII Asir Baslarinda Erdel Hadiseleri ve Bethlen Gabor un Beylige Intihabi TDl sy 1 1949 s 1 28 a mlf Nasuh Pasa IA IX 124 Halil Inalcik Adaletnameler Belgeler sy 3 4 Ankara 1967 s 123 133 M Cavid Baysun Ahmed I IA I 161 M C Sehabeddin Tekindag Mehmed Pasa IA VII 593 Cengiz Orhonlu Murad Pasa IA VIII 652 R Mantran Ahmad I EI2 Ing I 267 268 a mlf Ahmed el Evvel UDMI II 47 49 I EhmedOsmanli sulalesiDogum 18 Aprel 1590 Vefat 22 noyabr 1617Hakimiyyet titullariSelefleri III Mehmed Osmanli Imperiyasi دولت عالیه عثمانی Sultani21 dekabr 1603 22 noyabr 1617 Xelefleri I MustafaSunni Islam titullariSelefleri III Mehmed Islam Xelifesi خلافة إسلامية Xelefleri I MustafaMenbe https az wikipedia org w index php title I Ehmed amp oldid 6012126, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.