fbpx
Wikipedia

Hindilər

Hindular (ing. Indians), Yerli amerikalılar (ing. Native Americans), Amerika hinduları (ing. American Indians), Qırmızı dərililər (ing. Red skins) Qırmızı hindilər (ing. Red Indians) — Amerikanın yerli əhalisinin, Amerika qitəsinin, Cənubi və Şimali Amerikanın yalnız bəzi rayonlarında qalan ən qədim yerli əhalisini təşkil edən tayfa və xalqların ümumi adı. Adları Xristofor Kolumb və başqalarının (15-ci əsr) Amerikanı səhvən Hindistan güman etmələri ilə əlaqədar yaranmışdır. Dil baxımdan bir-biriylə qohum olmayan iki ayrı əsas qrupa bölünürlər: Sibir mənşəli na-dene dilləri və na-dene istisna olmaqla özündə bütün hindi dillərini ehtiva edən amerind dilləri. Alyaska yerliləri adı Alyaskada yaşayan eskimos-aleut xalqlarını və hindiləri topluca xarakterizə etmək üçün istifadə edilir. ABŞ-ın digər əyalətlərində "Native Americans", "American Indians" ya da qısaca olaraq "Indians" adlanırlar. Kanada yerliləri (Aboriginal peoples) adı Kanadada yaşayan eskimosları, aleutları (inuit), hindiləri (First Nations) və metisləri ümumilikdə xarakterizə etmək üçün istifadə edilir. Olmeklər və mayyalılar kimi Mərkəzi Amerika hindiləri kəşfdən əvvəl qarğıdalı əkinçiliyi ilə, keçuvalar və aymaralar kimi Cənubi Amerika hindiləri isə kartof əkinçiliyi ilə məşğul olmuşdurlar. Amerikanın kəşfinə qədər onlardan yalnız üç xalq ibtidai icma quruluşundan çıxmış və dövlət qurmuşdu: mayyalılar, asteklərinklər.

Adlandırma

Hindilərin necə adlandırılması hələ də müzakirə mövzusudur. İngiliscədəki "Red skin" (qırmızı dərili) ispanca "Piel roja" birləşməsinin tərcüməsidir və bu ispanca ad Xristofor Kolumbun 1492-ci ildə Hindistan hesab etdiyi yerə ilk çatdığı nöqtə olan Karib adalarının yerli xalqlarından biri olan taynoların bədənlərini "Biksa orelyana" bitkisinin toxumu ilə rəngləməsindən qaynaqlanır. Bundan əlavə ingiliscədə "Red Indians" (qırmızı hindilər) adı da istifadə edilir, lakin elə də çox yayılmamışdır və "Red skin" hal-hazırda yalnız arqo olaraq qəbul edilir.

Amerika yerliləri ya da qısaca olaraq yerlilər: Amerika Birləşmiş Ştatlarında "Native Americans" (yerli amerikalılar), "American Indians" (Amerika hindiləri) ya da qısaca olaraq "Indians" (hindilər) adlanır və yalnız hindilərə aid edilir. Hindi sözünün istifadə edilməsi səyyah Xristofor Kolumbun Amerikanın şərq sahilinə çatdığında buranı Hindistan hesab etməsindən qaynaqlanır.

ABŞ əhalinin siyahıyaalınması dairəsi (United States Census Bureau) ölkədəki yerliləri "American Indian" (Amerika hindisi) və "Alaska Native" (Alyaska yerliləri) adı altında qeyd edir. Kanadada "aboriginal peoples" (yerli xalqlar) adlanırlar, bu ad həm eskimos-aleut xalqlarına (inuit) həm də hindilərə (First Nations) aid edilir. Qayanada "Amerindian" (Amerika hindisi) adı hindi mənasında istifadə edilir və bu adlandırma digər ölkələrdə məşhur deyil. Region ispancasında gündəlik danışıq dilində "Indios" (hindilər) istifadə edilir, yazı dilində isə "Amerindio" (Amerika hindlisi) ya da "pueblos indígenas" (yerli xalqlar) adı istifadə edilir. Argentinada isə daha çox "aborigen" (yerli) adlanırlar.

Şimali Amerika hindiləri

Dövlət strukturları olmadığına görə alimlər Şimali Amerika yerlilərini əsas mədəniyyət qrupları olaraq ya da dilinə görə təsnif edirlər.

  • 1. Eskimos (arktik) mədəniyyət bölgəsi (eskimos-aleut dilləri)
  • 2. Subarktik hindiləri mədəniyyət bölgəsi (na-dene dilləri, alqonkin-yurok dilləri)
  • 3. Şimal-şərq hindiləri mədəniyyət bölgəsi (alqonkin-yurok dilləri, irokua dilləri)
  • 4. Şimal-qərbi Sakit okean hindiləri mədəniyyət bölgəsi (hayda və çimşiyan dilləri, vakaş dilləri)
  • 5. Yayla hindiləri mədəniyyət bölgəsi (saliş dilləri)
  • 6. Böyük hövzə hindiləri mədəniyyət bölgəsi
  • 7. Ova hindiləri mədəniyyət bölgəsi (siyu dilləri)
  • 8. Kaliforniya hindiləri mədəniyyət bölgəsi
  • 9. Cənub-şərq hindiləri mədəniyyət bölgəsi
  • 10. Cənub-qərb hindiləri mədəniyyət bölgəsi

Ölkələrə görə

  • Kanada hindiləri
  • ABŞ hindiləri: Alyaska hindiləri, Texas hindiləri
  • Meksika hindiləri (qismən, yalnız şimaldakılar)

Mərkəzi Amerika hindiləri

Cənubi Amerika hindiləri

Amerikanın Kolonizasiyası

  Əsas məqalə: Konkistador

Şimali Amerikanın kolonizasiyası

İstinadlar

  1. ASE, cild X, Hindilər
  2. Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. Dörd cilddə. II cild. Bakı, “Şərq-Qərb”, 2006. “Hindi”, səh. 390

hindilər, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa, məqaləyə, uyğun, formada, mənbələr, əlavə, edib, vikipediyanı, zənginləşdirə, bilərsiniz, avqust, 2021, hindular, indians. Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Hindular ing Indians Yerli amerikalilar ing Native Americans Amerika hindulari ing American Indians Qirmizi derililer ing Red skins Qirmizi hindiler ing Red Indians Amerikanin yerli ehalisinin 1 Amerika qitesinin Cenubi ve Simali Amerikanin yalniz bezi rayonlarinda qalan en qedim yerli ehalisini teskil eden tayfa ve xalqlarin umumi adi 2 Adlari Xristofor Kolumb ve basqalarinin 15 ci esr Amerikani sehven Hindistan guman etmeleri ile elaqedar yaranmisdir Dil baximdan bir biriyle qohum olmayan iki ayri esas qrupa bolunurler Sibir menseli na dene dilleri ve na dene istisna olmaqla ozunde butun hindi dillerini ehtiva eden amerind dilleri Alyaska yerlileri adi Alyaskada yasayan eskimos aleut xalqlarini ve hindileri topluca xarakterize etmek ucun istifade edilir ABS in diger eyaletlerinde Native Americans American Indians ya da qisaca olaraq Indians adlanirlar Kanada yerlileri Aboriginal peoples adi Kanadada yasayan eskimoslari aleutlari inuit hindileri First Nations ve metisleri umumilikde xarakterize etmek ucun istifade edilir Olmekler ve mayyalilar kimi Merkezi Amerika hindileri kesfden evvel qargidali ekinciliyi ile kecuvalar ve aymaralar kimi Cenubi Amerika hindileri ise kartof ekinciliyi ile mesgul olmusdurlar Amerikanin kesfine qeder onlardan yalniz uc xalq ibtidai icma qurulusundan cixmis ve dovlet qurmusdu mayyalilar astekler ve inkler Mundericat 1 Adlandirma 2 Simali Amerika hindileri 3 Olkelere gore 4 Merkezi Amerika hindileri 5 Cenubi Amerika hindileri 6 Amerikanin Kolonizasiyasi 7 Simali Amerikanin kolonizasiyasi 8 IstinadlarAdlandirma RedakteHindilerin nece adlandirilmasi hele de muzakire movzusudur Ingiliscedeki Red skin qirmizi derili ispanca Piel roja birlesmesinin tercumesidir ve bu ispanca ad Xristofor Kolumbun 1492 ci ilde Hindistan hesab etdiyi yere ilk catdigi noqte olan Karib adalarinin yerli xalqlarindan biri olan taynolarin bedenlerini Biksa orelyana bitkisinin toxumu ile renglemesinden qaynaqlanir Bundan elave ingiliscede Red Indians qirmizi hindiler adi da istifade edilir lakin ele de cox yayilmamisdir ve Red skin hal hazirda yalniz arqo olaraq qebul edilir Amerika yerlileri ya da qisaca olaraq yerliler Amerika Birlesmis Statlarinda Native Americans yerli amerikalilar American Indians Amerika hindileri ya da qisaca olaraq Indians hindiler adlanir ve yalniz hindilere aid edilir Hindi sozunun istifade edilmesi seyyah Xristofor Kolumbun Amerikanin serq sahiline catdiginda burani Hindistan hesab etmesinden qaynaqlanir ABS ehalinin siyahiyaalinmasi dairesi United States Census Bureau olkedeki yerlileri American Indian Amerika hindisi ve Alaska Native Alyaska yerlileri adi altinda qeyd edir Kanadada aboriginal peoples yerli xalqlar adlanirlar bu ad hem eskimos aleut xalqlarina inuit hem de hindilere First Nations aid edilir Qayanada Amerindian Amerika hindisi adi hindi menasinda istifade edilir ve bu adlandirma diger olkelerde meshur deyil Region ispancasinda gundelik danisiq dilinde Indios hindiler istifade edilir yazi dilinde ise Amerindio Amerika hindlisi ya da pueblos indigenas yerli xalqlar adi istifade edilir Argentinada ise daha cox aborigen yerli adlanirlar Simali Amerika hindileri RedakteDovlet strukturlari olmadigina gore alimler Simali Amerika yerlilerini esas medeniyyet qruplari olaraq ya da diline gore tesnif edirler 1 Eskimos arktik medeniyyet bolgesi eskimos aleut dilleri 2 Subarktik hindileri medeniyyet bolgesi na dene dilleri alqonkin yurok dilleri 3 Simal serq hindileri medeniyyet bolgesi alqonkin yurok dilleri irokua dilleri 4 Simal qerbi Sakit okean hindileri medeniyyet bolgesi hayda ve cimsiyan dilleri vakas dilleri 5 Yayla hindileri medeniyyet bolgesi salis dilleri 6 Boyuk hovze hindileri medeniyyet bolgesi 7 Ova hindileri medeniyyet bolgesi siyu dilleri 8 Kaliforniya hindileri medeniyyet bolgesi 9 Cenub serq hindileri medeniyyet bolgesi 10 Cenub qerb hindileri medeniyyet bolgesiOlkelere gore RedakteKanada hindileri ABS hindileri Alyaska hindileri Texas hindileri Meksika hindileri qismen yalniz simaldakilar Merkezi Amerika hindileri RedakteQvatemala hindileri Beliz hindileri Salvador hindileri Honduras hindileri Nikaraqua hindileri Kosta Rika hindileri Panama hindileriCenubi Amerika hindileri RedakteKolumbiya hindileri Ekvador hindileri Venesuela hindileri Qayana hindileri Surinam hindileri Fransiz Qvineya hindileri Braziliya hindileri Peru hindileri Cili hindileri Boliviya hindileri Argentina hindileri Paraqvay hindileri Uruqvay hindileriAmerikanin Kolonizasiyasi Redakte Esas meqale KonkistadorSimali Amerikanin kolonizasiyasi Redakte Esas meqale Simali Amerikanin kolonizasiyasiIstinadlar Redakte ASE cild X Hindiler Azerbaycan dilinin izahli lugeti Dord cildde II cild Baki Serq Qerb 2006 Hindi seh 390Menbe https az wikipedia org w index php title Hindiler amp oldid 5222676, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.