fbpx
Wikipedia

Siyasi fəlsəfə

Avqust 04, 2021

Siyasi fəlsəfə - Fəlsəfə və siyasi elmin qovşağında yerləşən, siyasətə, siyasi dəyərlərə, siyasi gerçəkliyin mahiyyətinə və siyasi analizin ilkin intellektual şərtlərinə dair fikirləri öyrənən elm sahəsidir.

Siyasi fəlsəfənin tədqiq etdiyi mövzulara siyasət, azadlıq, ədalət, mülkiyyət, hüquqlar, qanunlar və səlahiyyət sahibləri tərəfindən hüquqi bazanın gücləndirilməsi aiddir. Onlar nədirlər, onlara nəyə görə (bəzən ümumiyyətlə) ehtiyac var, siyasi gücü legitim edən nədir və o hansı hüquqlar və azadlıqları qorumalıdır və niyə, bu hansı formada olmaldıır və niyə, qanunla nədir, əgər varsa, vətəndaşların legitim hökumət qarşısında öhdəlikləri nədir və əgər mümkünsə, bu öhdəliklərdən nə zaman imtina etmək olar. Sadə dillə desək, "siyasi fəlsəfə" termini dedikdə fəlsəfənin texniki fənlərinə aid olması hökmən olmayan, siyasət haqqında ümumi baxışlara və ya spesifik etikaya, siyasi inanca və ya yanaşmaya istinad edilir.

Başqa sözlə, siyasi fəlsəfə siyasi hadisələrin və proseslərin mahiyyətini, onların qarşılıqlı təsirini araşdırır. Onun predmetinə siyasət ilə hakimiyyətin qarşılıqlı əlaqələri, onun maddi və ideal formaları – dövlət, vətəndaş cəmiyyəti, siyasi şüur və digər problemlər daxildir.

Yuxarıda qeyd edildiyi kimi bu elm fəlsəfə ilə siyasi elmin qovşağında yaranan sahədir. O, siyasət dünyasının mənəvi və dünya görüşü səpkilərini öyrənir. Digər tərəfdən siyasət insanların dünyagörüşü, normativ dəyər xarakterli əsaslarının formalaşdığı fəaliyyət sahəsi olduğundan siyasi fəlsəfə də cəmiyyətin siyasi sistemi və təşkilinin prinsiplərini təhlil edir.

Siyasət fəlsəfəsinin tədqiqat sahəsi – siyasi münasibətlər üzərində qurulan siyasi ideyalar və institutlardır. Sosial – siyasi fikir fəlsəfənin tərkib hissəsi kimi uzun müddət ərzində əsasən hüquq və dövlət haqqındakı ideya və nəzəriyyələr çərçivəsində öyrənilirdi. Müasir dövrdə siyasət fəlsəfəsi siyasi prosesləri izləyir, təhlil edir, siyasi hadisələrə cəmiyyətdəki digər sosial hadisələrlə əlaqə və qarşılıqlı təsirdə yanaşır.

Tarixi dövrlərdən hər biri müəyyən mədəniyyət tipinin aparıcı mövqeyi ilə səciyyələndirilə bildiyi kimi müəyyən siyasi fəlsəfə tipinin üstünlüyü ilə də xarakterizə oluna bilər. Mədəniyyətlərin hər bir tarixi tipi onun siyasi instinktlərini rasionallaşdıra bilən və qanuniləşdirə bilən siyasi doktrinaların meydana çıxmasını şərtləndirir. Əgər əkinçi həyat tərzi zəminində formalaşan icma mədəniyyətindən kommunistik siyasi fəlsəfə doğulursa, əgər cəngavər mədəniyyətindən tiranik siyasi fəlsəfə doğulursa, əgər şəhər mədəniyyətindən demokratik siyasi fəlsəfə doğulursa, zadəgan mədəniyyəti aristokratik siyasi fəlsəfəni törədir.

Dövlət, marksizmin hesab etdiyi kimi, mülkiyyətə malik olan sinfin mülkiyyətdən məhrum olan sinif üzərində, kobud deyilsə, varlının kasıb üzərində hökmranlıq aparatı kimi meydana gəlməmişdir. Varlılıq və kasıblıq əslində bir tarixi fakt kimi yalnız dövlət yarandıqdan sonra meydana gəlmişdir. Varlanmanın vasitəsi kimi isə məhz dövlət çıxış etmişdir. Dövlətin vasitəçiliyi olmadan ayrı-ayrı fərdlərin varlanması praktik olaraq mümkün deyildir.

Dövlət, anarxizmin güman etdiyi kimi, hökmranlığın və köləliyin yaranması ilə meydana gəlməmişdir. Dövlət əslində köləlikdən yaranmır, köləliyi yaradır.

Dövlətin ilkin formasında heç bir hakimiyyət mövcud deyildir. Çünki burada iradə sahibləri və icraçılar – hökmdarlar və təbəələr - yoxdur, heç kəs başqa birisinin iradəsinin hə¬yata keçmə vasitəsi deyildir. İlkin dövlət himayə dövlətidir, hakimiyyət dövləti deyildir.

Dövlət insanların bir qisminin digər qismi üzərində hökmranlıq etməsinə deyil, insanların bir qismini digər qisminin təcavüzündən xilas etməyə təyinatlıdır. İlkin dövlət hakimiyyət orqanlarının yaradılması ilə deyil, əhalinin ədalətsizlikdən, zorakılıqdan, zülmdən, məhvolmadan və azğınlıqdan xilas edilməsi ilə yaranır. Dövlətin başlıca və əzəli əlaməti elə bu xilaskarlıq aktıdır. Həmin xilaskarlıq aktının həyata keçdiyi hər bir halda dövlət mövcuddur.

İnsanlarda xüsusi bir siyasi hiss vardır. İnsan dövlətin mövcudluğunu da məhz bu hissin vasitəsilə duyur. Hər bir insan digərlərinin təcavüzündən mühafizə olunursa, yalnız bu halda dövlətin mövcudluğu hiss olunur.

Sosial həyatın dövlət strukturunun ixtirası insan zəkasının ən görkəmli nəaliyyətlərindəndir.

Sosial həyat üçün dövlətin əhəmiyyəti ümumiyyətlə həyat üçün təhlükəsizliyin əhəmiyyəti qədərdir.

Siyasi mahiyyətin ilkin tarixi təcəssümü dövlətin himayə sistemi olmasındadır. İnsanlar dövlətin varlığını yalnız azğınlıqdan və təcavüzdən mühafizə olunduqları halda hiss edirlər.

İstinadlar

  1. Hampton, Jean (1997). Political philosophy. səh. xiii. ISBN 0-8133-0858-6. Charles Blattberg, who defines politics as "responding to conflict with dialogue," suggests that political philosophies offer philosophical accounts of that dialogue. See his "Political Philosophies and Political Ideologies". SSRN 1755117. in Patriotic Elaborations: Essays in Practical Philosophy, Montreal and Kingston: McGill-Queen's University Press, 2009.

Mənbə

  • Adil Əsədov. Siyasətin fəlsəfəsi. Bakı, Nafta-press, 2001, 307s. (ikinci nəşr: Bakı, Təknur, 2010, 416 s.)
  • Siyasət sosial hadisədir


Həmçinin bax

Avqust 04, 2021
siyasi, fəlsəfə, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, fəlsəfə, siyasi, elmin, qovşağında, yerləşən, siyasətə, siyasi, dəyərlərə, siyasi, gerçəkliyin, mahiyyətinə, siyasi, anali. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Siyasi felsefe Felsefe ve siyasi elmin qovsaginda yerlesen siyasete siyasi deyerlere siyasi gercekliyin mahiyyetine ve siyasi analizin ilkin intellektual sertlerine dair fikirleri oyrenen elm sahesidir Siyasi felsefenin tedqiq etdiyi movzulara siyaset azadliq edalet mulkiyyet huquqlar qanunlar ve selahiyyet sahibleri terefinden huquqi bazanin guclendirilmesi aiddir Onlar nedirler onlara neye gore bezen umumiyyetle ehtiyac var siyasi gucu legitim eden nedir ve o hansi huquqlar ve azadliqlari qorumalidir ve niye bu hansi formada olmaldiir ve niye qanunla nedir eger varsa vetendaslarin legitim hokumet qarsisinda ohdelikleri nedir ve eger mumkunse bu ohdeliklerden ne zaman imtina etmek olar Sade dille desek siyasi felsefe termini dedikde felsefenin texniki fenlerine aid olmasi hokmen olmayan siyaset haqqinda umumi baxislara ve ya spesifik etikaya siyasi inanca ve ya yanasmaya istinad edilir 1 Basqa sozle siyasi felsefe siyasi hadiselerin ve proseslerin mahiyyetini onlarin qarsiliqli tesirini arasdirir Onun predmetine siyaset ile hakimiyyetin qarsiliqli elaqeleri onun maddi ve ideal formalari dovlet vetendas cemiyyeti siyasi suur ve diger problemler daxildir Yuxarida qeyd edildiyi kimi bu elm felsefe ile siyasi elmin qovsaginda yaranan sahedir O siyaset dunyasinin menevi ve dunya gorusu sepkilerini oyrenir Diger terefden siyaset insanlarin dunyagorusu normativ deyer xarakterli esaslarinin formalasdigi fealiyyet sahesi oldugundan siyasi felsefe de cemiyyetin siyasi sistemi ve teskilinin prinsiplerini tehlil edir Siyaset felsefesinin tedqiqat sahesi siyasi munasibetler uzerinde qurulan siyasi ideyalar ve institutlardir Sosial siyasi fikir felsefenin terkib hissesi kimi uzun muddet erzinde esasen huquq ve dovlet haqqindaki ideya ve nezeriyyeler cercivesinde oyrenilirdi Muasir dovrde siyaset felsefesi siyasi prosesleri izleyir tehlil edir siyasi hadiselere cemiyyetdeki diger sosial hadiselerle elaqe ve qarsiliqli tesirde yanasir Tarixi dovrlerden her biri mueyyen medeniyyet tipinin aparici movqeyi ile seciyyelendirile bildiyi kimi mueyyen siyasi felsefe tipinin ustunluyu ile de xarakterize oluna biler Medeniyyetlerin her bir tarixi tipi onun siyasi instinktlerini rasionallasdira bilen ve qanunilesdire bilen siyasi doktrinalarin meydana cixmasini sertlendirir Eger ekinci heyat terzi zemininde formalasan icma medeniyyetinden kommunistik siyasi felsefe dogulursa eger cengaver medeniyyetinden tiranik siyasi felsefe dogulursa eger seher medeniyyetinden demokratik siyasi felsefe dogulursa zadegan medeniyyeti aristokratik siyasi felsefeni toredir Dovlet marksizmin hesab etdiyi kimi mulkiyyete malik olan sinfin mulkiyyetden mehrum olan sinif uzerinde kobud deyilse varlinin kasib uzerinde hokmranliq aparati kimi meydana gelmemisdir Varliliq ve kasibliq eslinde bir tarixi fakt kimi yalniz dovlet yarandiqdan sonra meydana gelmisdir Varlanmanin vasitesi kimi ise mehz dovlet cixis etmisdir Dovletin vasiteciliyi olmadan ayri ayri ferdlerin varlanmasi praktik olaraq mumkun deyildir Dovlet anarxizmin guman etdiyi kimi hokmranligin ve koleliyin yaranmasi ile meydana gelmemisdir Dovlet eslinde kolelikden yaranmir koleliyi yaradir Dovletin ilkin formasinda hec bir hakimiyyet movcud deyildir Cunki burada irade sahibleri ve icracilar hokmdarlar ve tebeeler yoxdur hec kes basqa birisinin iradesinin he yata kecme vasitesi deyildir Ilkin dovlet himaye dovletidir hakimiyyet dovleti deyildir Dovlet insanlarin bir qisminin diger qismi uzerinde hokmranliq etmesine deyil insanlarin bir qismini diger qisminin tecavuzunden xilas etmeye teyinatlidir Ilkin dovlet hakimiyyet orqanlarinin yaradilmasi ile deyil ehalinin edaletsizlikden zorakiliqdan zulmden mehvolmadan ve azginliqdan xilas edilmesi ile yaranir Dovletin baslica ve ezeli elameti ele bu xilaskarliq aktidir Hemin xilaskarliq aktinin heyata kecdiyi her bir halda dovlet movcuddur Insanlarda xususi bir siyasi hiss vardir Insan dovletin movcudlugunu da mehz bu hissin vasitesile duyur Her bir insan digerlerinin tecavuzunden muhafize olunursa yalniz bu halda dovletin movcudlugu hiss olunur Sosial heyatin dovlet strukturunun ixtirasi insan zekasinin en gorkemli nealiyyetlerindendir Sosial heyat ucun dovletin ehemiyyeti umumiyyetle heyat ucun tehlukesizliyin ehemiyyeti qederdir Siyasi mahiyyetin ilkin tarixi tecessumu dovletin himaye sistemi olmasindadir Insanlar dovletin varligini yalniz azginliqdan ve tecavuzden muhafize olunduqlari halda hiss edirler Istinadlar Redakte Hampton Jean 1997 Political philosophy seh xiii ISBN 0 8133 0858 6 Charles Blattberg who defines politics as responding to conflict with dialogue suggests that political philosophies offer philosophical accounts of that dialogue See his Political Philosophies and Political Ideologies SSRN 1755117 in Patriotic Elaborations Essays in Practical Philosophy Montreal and Kingston McGill Queen s University Press 2009 Menbe RedakteAdil Esedov Siyasetin felsefesi Baki Nafta press 2001 307s ikinci nesr Baki Teknur 2010 416 s Siyaset sosial hadisedirHemcinin bax RedakteSiyaset Politologiya FelsefeMenbe https az wikipedia org w index php title Siyasi felsefe amp oldid 5580658, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.