Çukot yarımadasında (RF), Alyaska y-anda (ABŞ), Kanada və Qrenlandiyanın arktik ərazilərində yayılmışdır. Bu dildə təqribən 120 minə qədər insan danışır. 20-yə yaxın dialekti var. Qrammatik quruluşca iltisaqi dildir. Erqativ quruluşlu sadə cümlələr geniş yayılmışdır. RF-də 1932-ci ildə latın, 1937-ci ildə isə Kirill qrafikası əsasında əlifbası tərtib edilmişdir.
Qərbi və Şərqi Kanada inuit dilləri arasında fərq çox deyil, bu özünü yalnız orfoqrafiya və leksikada göstərir. Bu iki dili danışan əhalinin Kanadadaki rəsmi adı İnuitlər.
Alyaskada danışanı ən çox olan Eskimos-Aleut dili Alyaska yupik dili olub bu dildə danışan əhali 14 000 dən birəz fazladır
Supik dili və ya Alyutik dili (öz dilində olan adı: Sugcestun, Sugtestun və ya Alutiitstun)
İnuit dilləri
İnyupik dili və ya Alyaska inuit dili (öz dilində olan adı: Iñupiatun)
Qərbi Kanada inuit dili (öz dilində olan adı: Inuvialuktun)
Şərqi Kanada inuit dili (öz dilində olan adı: Inuktitut)
Qrenlandiya inuit dili və ya Qrenlandiya dili (öz dilində olan adı: Kalaallisut)
¹ 1997 ilde yox olan Sirenik yupik dilini bazıları Yupik dillerinden qabul edərkən, Menovşçikov (Меновщиков) kimi bazı dilçilər Sirenik yupik dilini Yupik dilləri dışında dutaraq Sirenik eskimos dili adı altında Eskimos dillərinin üçüncü qrupu olaraq təsnif edər.
Anadili
Alyaskada1980 və 1992-ci illərdə, Eskimo-Aleut dillərində dannışa bilən əhali
Ayaska
etnik sayı
anadilində danışa bilənlərin sayı
%
danışa bilənlərin orta yaş həddi
1980
.
.
.
.
Sibir Yupikləri
1.100
1.050
95
Orta nəslin çoxu və uşaqların hamısı
Alyaska Yupikləri
17.000
14.000
80
Orta nəslin çoxu və uşaqların bir qismi
İnyupikler
12.000
5.000
40
Orta nəslin çoxu və uşaqların bir qismi
Supikler
3.000
1.000
33
Orta nəslin çoxu və uşaqların bir qismi
Aleutlar
2.200
700
35
Orta nəslin çoxu və uşaqların bir qismi
1992
.
.
.
.
Sibir Yupikləri
1.100
1.050
95
Orta nəslin hamısı və uşaqların böyük bir qismi
Alyaska Yupikləri
18.000
12.000
67
Orta nəslin hamısı və uşaqların kiçik bir qismi
İnyupiklər
13.000
4.000
31
Orta nəslin çoxu və uşaqların bir qismi
Supiklər
3.100
600
19
Orta nəslin çoxu və uşaqların bir qismi
Aleutlar
2.100
400
19
Orta nəslin çoxu və uşaqların bir qismi
Qrammatika
Sözlərdə üç say vardır: tək, iki, cəm (iki say yalnızca Qrenlandiya inuitçesi ile Sirenik yupikçəsində yoxdur)
Sözlər yalın halda çoğu zaman adlıq hal şəkilçisi alırlar :
tək üçün daha çox -q (Eskimos) / -x̂ (Aleut)
iki üçün daha çox -k (Eskimos) / -x (Aleut)
cəm üçün daha çox -t (Eskimos) / -n (Şərqi Aleut) -s (Qərbi Aleut)
Azərbaycan dilində iyelik tamlaması (genitive + possessive) ilə ifadə edilən (mis: adamın evi) yapılar, Eskimos-Aleut dillərində iyelik tamlaması olmadığı üçün ona yaxın başqa bir yapıyla (relative + absolutive) qurulur:
Aleut dili:
Unangamtunuu : Aleut dili
tayaĝumulaa : adamın evi
tayaĝushlangis : adamın oğulları
alaĝumqaa : dəniz balığı
isuĝimajagaa : dişi suiti
sabaakamtutuusiki : köpəğin qulaqları
Alyaska yupik dili:
qayampaanga : kayağın ağzı
nunamiqua : tundranın sonu
İnyupik dili:
tuttumnagrua : Şimal maralının buynuzu
tuttumniaqua : Şimal maralının qafası
Şərqi Kanada inuit dili:
illuupukkuanga : evin qapısı
anaanamaillunga : anamın evi
Qrenlandiya inuit dili:
piniartupqajaa : ovçunun kayağı
Kaalipillua : Karl'ın evi
Eskimos dillərində masdar (infinitive) olmadığı üçün sözlüklərdə feiller ümümü olaraq üçüncü tək şahıs bildirme kipi (indicative) olaraq yeralır və ya tire (-) ile feil kökü belirtilir.
Georgy Menovshchikov (1990), Contemporary Studies of the Eskimo-Aleut Languages and Dialects: A Progress Report, Arctic Languages, An Awakening, UNESCO
Yupiugukut
Г. А. Меновщиков (1997), Сиреникских эскимосов язык, Языки мира. Палеоазиатские языки. – М., 1997. – С. 81-84 (= Генетически С.э.я. относится к эскимосско-алеутской семье; по всей вероятности, он представляет собой последний сохранившийся осколок третьей ветви эскимосских языков, наряду с юпикской и инуитской. Он характеризуется значительным сходством синтаксиса и отчасти морфологической структуры с языками юпикской группы; вместе с тем, лексика и в какой-то степени фонетика включает значительное число отличающихся элементов. ))
Panu Hallamaa (1997), Unangam Tunuu and Sugtestun: A Struggle for Continued Life 2012-11-14 at the Wayback Machine,
Avqust 26, 2021
eskimos, aleut, dilləri, eskimos, aleut, ailəsi, eskimosların, dili, paleoasiya, dillərinin, eskimos, aleut, qrupuna, daxildir, rusiya, federasiyasınındanışanların, ümumi, sayı, nəf, təsnifatınostratik, dillər, esxietf, esxglottolog, eski1264, vikianbarda, əla. Eskimos Aleut dil ailesi Eskimoslarin dili Paleoasiya dillerinin eskimos aleut qrupuna daxildir Rusiya FederasiyasininEskimos aleut dilleriDanisanlarin umumi sayi 85 000 nef TesnifatiNostratik dillerEskimos aleut dilleri dd ISO 639 5 esxIETF esxGlottolog eski1264 Vikianbarda elaqeli mediafayllarEskimos Aleut dil ailesi subyektlerinden Cukotka Muxtar Dairesinde Amerika Birlesmis Statlarinin Alyaska statinda Kanadanin simali bolgelerinde ve Danimarkanin muxtar adasi Qrenlandiyada danisilan dil ailesi 102 000 1 neferlik etnik ehaliden tehmini 85 000 neferi anadilinde danisa bilir ISO 639 sisteminde kodu esx dir Cukot yarimadasinda RF Alyaska y anda ABS Kanada ve Qrenlandiyanin arktik erazilerinde yayilmisdir Bu dilde teqriben 120 mine qeder insan danisir 20 ye yaxin dialekti var Qrammatik qurulusca iltisaqi dildir Erqativ quruluslu sade cumleler genis yayilmisdir RF de 1932 ci ilde latin 1937 ci ilde ise Kirill qrafikasi esasinda elifbasi tertib edilmisdir Eskimos Aleut dillerinden en genis yayilani Qrenlandiya inuit dili Serqi Kanada inuit dili Inyupik dili ve Alyaska yupik dilidir Qerbi ve Serqi Kanada inuit dilleri arasinda ferq cox deyil bu ozunu yalniz orfoqrafiya ve leksikada gosterir Bu iki dili danisan ehalinin Kanadadaki resmi adi Inuitler Alyaskada danisani en cox olan Eskimos Aleut dili Alyaska yupik dili olub bu dilde danisan ehali 14 000 den birez fazladir 2 Mundericat 1 Tesnifati 2 Anadili 3 Qrammatika 4 Vikipediya versiyalari 5 IstinadlarTesnifati RedakteEskimos Aleut dil ailesi Aleut qolu Aleut dili oz dilinde olan adi Unangam Tunuu Eskimos qolu Sirenik eskimos dili oz dilinde olan adi Uqeghllistun Yupik dilleri Sirenik yupik dili Esl Yupik dilleri Sibir yupik dili oz dilinde olan adi Yupigestun Naukan yupik dili oz dilinde olan adi nyvuӄaӷmit Alyaska yupik dili oz dilinde olan adlari Yugtun Yugcetun Cugtun Cupikce oz dilinde olan adi Cugtun Nunivak cupikcesi oz dilinde olan adi Cugtun Supik dili ve ya Alyutik dili oz dilinde olan adi Sugcestun Sugtestun ve ya Alutiitstun Inuit dilleri Inyupik dili ve ya Alyaska inuit dili oz dilinde olan adi Inupiatun Qerbi Kanada inuit dili oz dilinde olan adi Inuvialuktun Serqi Kanada inuit dili oz dilinde olan adi Inuktitut Qrenlandiya inuit dili ve ya Qrenlandiya dili oz dilinde olan adi Kalaallisut 1997 ilde yox olan Sirenik yupik dilini bazilari Yupik dillerinden qabul ederken Menovscikov Menovshikov 3 kimi bazi dilciler Sirenik yupik dilini Yupik dilleri disinda dutaraq Sirenik eskimos dili adi altinda Eskimos dillerinin ucuncu qrupu olaraq tesnif eder Anadili RedakteAlyaskada 1980 ve 1992 ci illerde Eskimo Aleut dillerinde dannisa bilen ehali 4 Ayaska etnik sayi anadilinde danisa bilenlerin sayi danisa bilenlerin orta yas heddi1980 Sibir Yupikleri 1 100 1 050 95 Orta neslin coxu ve usaqlarin hamisiAlyaska Yupikleri 17 000 14 000 80 Orta neslin coxu ve usaqlarin bir qismiInyupikler 12 000 5 000 40 Orta neslin coxu ve usaqlarin bir qismiSupikler 3 000 1 000 33 Orta neslin coxu ve usaqlarin bir qismiAleutlar 2 200 700 35 Orta neslin coxu ve usaqlarin bir qismi1992 Sibir Yupikleri 1 100 1 050 95 Orta neslin hamisi ve usaqlarin boyuk bir qismiAlyaska Yupikleri 18 000 12 000 67 Orta neslin hamisi ve usaqlarin kicik bir qismiInyupikler 13 000 4 000 31 Orta neslin coxu ve usaqlarin bir qismiSupikler 3 100 600 19 Orta neslin coxu ve usaqlarin bir qismiAleutlar 2 100 400 19 Orta neslin coxu ve usaqlarin bir qismiQrammatika RedakteSozlerde uc say vardir tek iki cem iki say yalnizca Qrenlandiya inuitcesi ile Sirenik yupikcesinde yoxdur Sozler yalin halda cogu zaman adliq hal sekilcisi alirlar tek ucun daha cox q Eskimos x Aleut iki ucun daha cox k Eskimos x Aleut cem ucun daha cox t Eskimos n Serqi Aleut s Qerbi Aleut Sozler ve ya cumleler 4 bolumden olusur kok Ing stem yapim sekilcisi Ing postbase cekim sekilcisi Ing ending baglac Ing enclitic Tamlama isim ve ya sifet bulunmaz Azerbaycan dilinde iyelik tamlamasi genitive possessive ile ifade edilen mis adamin evi yapilar Eskimos Aleut dillerinde iyelik tamlamasi olmadigi ucun ona yaxin basqa bir yapiyla relative absolutive qurulur Aleut dili Unangam tunuu Aleut dili tayaĝum ulaa adamin evi tayaĝus hlangis adamin ogullari alaĝum qaa deniz baligi isuĝim ajagaa disi suiti sabaakam tutuusiki kopegin qulaqlari Alyaska yupik dili qayam paanga kayagin agzi nunam iqua tundranin sonu Inyupik dili tuttum nagrua Simal maralinin buynuzu tuttum niaqua Simal maralinin qafasi Serqi Kanada inuit dili illuup ukkuanga evin qapisi anaanama illunga anamin evi Qrenlandiya inuit dili piniartup qajaa ovcunun kayagi Kaalip illua Karl in evi Eskimos dillerinde masdar infinitive olmadigi ucun sozluklerde feiller umumu olaraq ucuncu tek sahis bildirme kipi indicative olaraq yeralir ve ya tire ile feil koku belirtilir Vikipediya versiyalari RedakteEskimos Aleut dillerinde Vikipediya versiyalari Inyupik dilindeki Vikipediya versiyasi Makpiġaaq Kanna Serqi Kanada inuit dilindeki Vikipediya versiyasi ᐊᒥᖅ Qrenlandiya inuit dilindeki Vikipediya versiyasi Saqqaa Alyaska yupik dilindeki Incubator versiyasi IkirunIstinadlar Redakte Georgy Menovshchikov 1990 Contemporary Studies of the Eskimo Aleut Languages and Dialects A Progress Report Arctic Languages An Awakening UNESCO Yupiugukut G A Menovshikov 1997 Sirenikskih eskimosov yazyk Yazyki mira Paleoaziatskie yazyki M 1997 S 81 84 Geneticheski S e ya otnositsya k eskimossko aleutskoj seme po vsej veroyatnosti on predstavlyaet soboj poslednij sohranivshijsya oskolok tretej vetvi eskimosskih yazykov naryadu s yupikskoj i inuitskoj On harakterizuetsya znachitelnym shodstvom sintaksisa i otchasti morfologicheskoj struktury s yazykami yupikskoj gruppy vmeste s tem leksika i v kakoj to stepeni fonetika vklyuchaet znachitelnoe chislo otlichayushihsya elementov Panu Hallamaa 1997 Unangam Tunuu and Sugtestun A Struggle for Continued Life Arxivlesdirilib 2012 11 14 at the Wayback Machine Menbe https az wikipedia org w index php title Eskimos aleut dilleri amp oldid 5726938, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
