Cənubi Xəzər neftli-qazlı hövzəsi — Əsasən, Azərbaycan Respublikası ərazisində, Gürcüstanın şərq, Türkmənistanın qərb hissəsində yerləşən neftli-qazlı zona. Sahəsi 200 min km²-dən çoxdur. Tektonik cəhətdən Cənubi Xəzər çökəkliyinin (Lənkəran çökəkliyinin), Kür dağarası əyilmənin, Aladağ-Messarial pilləsinin və Kopetdağ meqantiklinoriumunun qərb qurtaracağının daxil olduğu ərazi Alp geosinklinalı sistemində gömülmüş böyük bir sahəni əhatə edir. Cənubi Xəzər neftli-qazlı hövzəsi şimaldan Böyük Qafqaz meqantiklinoriumu, Orta-Xəzər dərinlik qırılması və Böyük Balxan antiklinoriumu, qərbdən Dziruls massivi, cənbdan Kiçik Qafqaz və Əlburz dağ sistemi, şərqdən isə Kopetdağ meqantiklinoriumu ilə sərhədlənir. Ən dərin gömülmüş hissədə bünövrənin yatma dərinliyi 20 km-dən çoxdur.
Cənubi Xəzər neftli-qazlı hövzəsi
Ümumi məlumat
Cənubi Xəzər neftli-qazlı hövzəsində neft-qaz hasilatının çoxəsrlik tarixi var. Azərbaycanda və Türkmənistanda əl ilə qazılmış quyular vasitəsilə neftin hasil edilməsi qədim zamanlarda mövcud olmuşdur. Azərbaycan ərazisində Cənubi Xəzər neftli-qazlı hövzəsi sahəsində dünyada ən qədim neftçıxarma rayonu – Abşeron (Bakı) yerləşir. Azərbaycan dünya neft sənayesinin inkişaf tarixində çox böyük rol oynamışdır. Məhz burada əvvəl quruda, sonra isə dənizdə yataqların mənimsənilməsinin bir çox üsulları ilk dəfə işlənilmiş və tətbiq edilmişdir.
1847-ci ildə Abşeron yarımadasında Bakı şəhərinin yaxınlığında, Bibiheybət yatağında, sonra isə Balaxanı yatağında dünyada ilk dəfə neft quyularının mexaniki üsulla qazılması metodikası tətbiq edilmişdir. 1949 -ildə Xəzərin Azərbaycan sektorunda, sahildən 40 km məsafədə açıq dənizdə dünyada ilk neft yatağı – Neft Daşları kəşf edilmişdir. XX əsrin əvvəllərində əyalət ərazisində neft-qaz axtarış işləri planlı şəkildə aparılmağa başlamışdır. Cənubi Xəzər neftli-qazlı hövzəsi sahəsində axtarış qazıma işləri, əsasən, Pliosen çöküntülərində aparılmışdır. Əyalətin əsas neftli-qazlı kompleksi Azərbaycanda Orta Pliosenin Məhsuldar qat çöküntüləri, Türkmənistanda isə onun analoqu olan Qırmızıqat çökün tüləri ilə əlaqədardır. Məhsuldar qat bir sıra qum, qumdaşı və gillərin ritmik növbələşməsindən ibarətdir. Onun maksimal açılmış qalınlığı Cənubi Xəzər çökəkliyinin dərin sulu hissə sində (Naxçıvan sahəsi) 5000 m-ə çatır. Məhsuldar qatın Abşeron fasiyası maksimal qumluluqla xarakterizə olunur. Abşeron yarımadasında yataqlarında məhsuldar qat kollektorları yüksək keçiriciliyə və məsaməliliyə malik kvars qumlarından ibarətdir. Kəsilişdə 40-a yaxın neftli-qazlı obyekt ayrılır. Laylar tağ şəkilli olub, tektonik və litoloji cəhətdən ekranlaşmışdır. Yataqlar antiklinal quruluşa aid edilməklə bir çox müxtəlif amplitudlu qırılmalar və palçıq vulkanları ilə mürəkkəbləşmişdir. Neftlər sıxlığı 850–910 kq/m³ olan naften-metan tərkiblidir; kükürdün miqdarı 0,4%, parafinin miqdarı 18%-ə qədərdir. Qaz kondensatının tərkibində yüngül karbohidrogenlər üstünlük təşkil edir, parafin, qatran, asfalten yox dərəcəsindədir. Kondensatın sıxlığı 729–813 kq/m³-dir. Sərbəst qazlar tərkibində çox az miqdarda CO2, N2 olan metandan ibarətdir.
Geoloji kəşfiyyat işləri
Miosen, Paleogen və Mezozoy çöküntülərində aparılmış axtarış-kəşfiyyat qazma işlərinin həcmi müqayisədə böyük deyildir. Azərbaycanda Paleogen və Neogen çöküntülərində axtarış işlərinə 1926-ci ildən, Mezozoy çöküntülərində isə 1949-cu ildən başlanılmışdır. Maykop (Miosenin alt hissəsi – Üst Paleogen) lay dəstəsinin sənaye neft-qazlılığı 1938-ci ildə Siyəzən sahəsində müəyyən edilmişdir, sonradan Acıdərə (1947), Naftalan (1950), Umbakı (1951, Orta Miosen – Alt Paleogen), Şərqi Hacıvəli (1952) və s. kəşf edilmişdir. Mezozoyun Tabaşir çöküntülərində sənaye əhəmiyyətli neft yatağı 1971-ci ildə Muradxanlı sahəsində, 1981-ci ildəZərdab sahəsində açılmışdır; Paleogenin Eosen çöküntülərinin sənaye əhəmiyyətli neft-qazlılığı 1983-cu ildə Tərsdəllər sahəsində, 1984-cü ildə Cəfərli sahəsində müəyyən edilmişdir. Ümumiyyətlə, Cənubi Xəzər neftli-qazlı hövzəsində təqribən 120, o cümlədən Azərbaycanın quru və dəniz sahələrində 80 yataq kəşf edilmişdir.
Azərbaycan ərazisində olan əsas yataqlar
Cənubi Xəzər neftli-qazlı hövzəsinin Azərbaycan hissəsində Pliosen çöküntülərində – quruda Balaxanı-Sabunçu-Ramana, Bibiheybət, Binəqədi (1896), Suraxanı (1904), Lökbatan-Puta-Quşxana (1925), Neftçala (1931), Qala (1932), Qaradağ (1936), Buzovna-Maştağa (1940), Kürovdağ (1955), Mişovdağ (1956), Kürsəngi (1960), dənizdə Neft Daşları (1949), Qum adası -dəniz (1952), Səngəçal–Duvannı–Xərə Zirə (1963), Bahar (1968), Bulla-dəniz (1973; indiki Xərə Zirə dəniz), Günəşli (1979), Çıraq (1984), Azəri (1985), Kəpəz (1988), Qarabağ (1998), Əşrəfi (1998), Şahdəniz (1999, dünyada ən iri dəniz kondensat yatağı), Ümid (2010), Abşeron (2011) və s. yataqlar kəşf edilmişdir.
"Azərbaycanda neft qazçıxarmanın tarixi". www.socar.az. SOCAR.
September 19, 2021
cənubi, xəzər, neftli, qazlı, hövzəsi, əsasən, azərbaycan, respublikası, ərazisində, gürcüstanın, şərq, türkmənistanın, qərb, hissəsində, yerləşən, neftli, qazlı, zona, sahəsi, dən, çoxdur, tektonik, cəhətdən, cənubi, xəzər, çökəkliyinin, lənkəran, çökəkliyini. Cenubi Xezer neftli qazli hovzesi Esasen Azerbaycan Respublikasi erazisinde Gurcustanin serq Turkmenistanin qerb hissesinde yerlesen neftli qazli zona Sahesi 200 min km den coxdur Tektonik cehetden Cenubi Xezer cokekliyinin Lenkeran cokekliyinin Kur dagarasi eyilmenin Aladag Messarial pillesinin ve Kopetdag meqantiklinoriumunun qerb qurtaracaginin daxil oldugu erazi Alp geosinklinali sisteminde gomulmus boyuk bir saheni ehate edir Cenubi Xezer neftli qazli hovzesi simaldan Boyuk Qafqaz meqantiklinoriumu Orta Xezer derinlik qirilmasi ve Boyuk Balxan antiklinoriumu qerbden Dziruls massivi cenbdan Kicik Qafqaz ve Elburz dag sistemi serqden ise Kopetdag meqantiklinoriumu ile serhedlenir En derin gomulmus hissede bunovrenin yatma derinliyi 20 km den coxdur 1 Cenubi Xezer neftli qazli hovzesi Mundericat 1 Umumi melumat 2 Geoloji kesfiyyat isleri 3 Azerbaycan erazisinde olan esas yataqlar 4 Hemcinin bax 5 Menbe 6 IstinadlarUmumi melumat RedakteCenubi Xezer neftli qazli hovzesinde neft qaz hasilatinin coxesrlik tarixi var Azerbaycanda ve Turkmenistanda el ile qazilmis quyular vasitesile neftin hasil edilmesi qedim zamanlarda movcud olmusdur Azerbaycan erazisinde Cenubi Xezer neftli qazli hovzesi sahesinde dunyada en qedim neftcixarma rayonu Abseron Baki yerlesir Azerbaycan dunya neft senayesinin inkisaf tarixinde cox boyuk rol oynamisdir Mehz burada evvel quruda sonra ise denizde yataqlarin menimsenilmesinin bir cox usullari ilk defe islenilmis ve tetbiq edilmisdir 2 1847 ci ilde Abseron yarimadasinda Baki seherinin yaxinliginda Bibiheybet yataginda sonra ise Balaxani yataginda dunyada ilk defe neft quyularinin mexaniki usulla qazilmasi metodikasi tetbiq edilmisdir 1949 ilde Xezerin Azerbaycan sektorunda sahilden 40 km mesafede aciq denizde dunyada ilk neft yatagi Neft Daslari kesf edilmisdir XX esrin evvellerinde eyalet erazisinde neft qaz axtaris isleri planli sekilde aparilmaga baslamisdir Cenubi Xezer neftli qazli hovzesi sahesinde axtaris qazima isleri esasen Pliosen cokuntulerinde aparilmisdir Eyaletin esas neftli qazli kompleksi Azerbaycanda Orta Pliosenin Mehsuldar qat cokuntuleri Turkmenistanda ise onun analoqu olan Qirmiziqat cokun tuleri ile elaqedardir Mehsuldar qat bir sira qum qumdasi ve gillerin ritmik novbelesmesinden ibaretdir Onun maksimal acilmis qalinligi Cenubi Xezer cokekliyinin derin sulu hisse sinde Naxcivan sahesi 5000 m e catir Mehsuldar qatin Abseron fasiyasi maksimal qumluluqla xarakterize olunur Abseron yarimadasinda yataqlarinda mehsuldar qat kollektorlari yuksek keciriciliye ve mesameliliye malik kvars qumlarindan ibaretdir Kesilisde 40 a yaxin neftli qazli obyekt ayrilir Laylar tag sekilli olub tektonik ve litoloji cehetden ekranlasmisdir Yataqlar antiklinal qurulusa aid edilmekle bir cox muxtelif amplitudlu qirilmalar ve palciq vulkanlari ile murekkeblesmisdir Neftler sixligi 850 910 kq m olan naften metan terkiblidir kukurdun miqdari 0 4 parafinin miqdari 18 e qederdir Qaz kondensatinin terkibinde yungul karbohidrogenler ustunluk teskil edir parafin qatran asfalten yox derecesindedir Kondensatin sixligi 729 813 kq m dir Serbest qazlar terkibinde cox az miqdarda CO2 N2 olan metandan ibaretdir Geoloji kesfiyyat isleri RedakteMiosen Paleogen ve Mezozoy cokuntulerinde aparilmis axtaris kesfiyyat qazma islerinin hecmi muqayisede boyuk deyildir Azerbaycanda Paleogen ve Neogen cokuntulerinde axtaris islerine 1926 ci ilden Mezozoy cokuntulerinde ise 1949 cu ilden baslanilmisdir Maykop Miosenin alt hissesi Ust Paleogen lay destesinin senaye neft qazliligi 1938 ci ilde Siyezen sahesinde mueyyen edilmisdir sonradan Acidere 1947 Naftalan 1950 Umbaki 1951 Orta Miosen Alt Paleogen Serqi Haciveli 1952 ve s kesf edilmisdir Mezozoyun Tabasir cokuntulerinde senaye ehemiyyetli neft yatagi 1971 ci ilde Muradxanli sahesinde 1981 ci ilde Zerdab sahesinde acilmisdir Paleogenin Eosen cokuntulerinin senaye ehemiyyetli neft qazliligi 1983 cu ilde Tersdeller sahesinde 1984 cu ilde Ceferli sahesinde mueyyen edilmisdir Umumiyyetle Cenubi Xezer neftli qazli hovzesinde teqriben 120 o cumleden Azerbaycanin quru ve deniz sahelerinde 80 yataq kesf edilmisdir 3 Azerbaycan erazisinde olan esas yataqlar RedakteCenubi Xezer neftli qazli hovzesinin Azerbaycan hissesinde Pliosen cokuntulerinde quruda Balaxani Sabuncu Ramana Bibiheybet Bineqedi 1896 Suraxani 1904 Lokbatan Puta Qusxana 1925 Neftcala 1931 Qala 1932 Qaradag 1936 Buzovna Mastaga 1940 Kurovdag 1955 Misovdag 1956 Kursengi 1960 denizde Neft Daslari 1949 Qum adasi deniz 1952 Sengecal Duvanni Xere Zire 1963 Bahar 1968 Bulla deniz 1973 indiki Xere Zire deniz Gunesli 1979 Ciraq 1984 Azeri 1985 Kepez 1988 Qarabag 1998 Esrefi 1998 Sahdeniz 1999 dunyada en iri deniz kondensat yatagi Umid 2010 Abseron 2011 ve s yataqlar kesf edilmisdir Hemcinin bax RedakteAzerbaycanda neft senayesiMenbe RedakteAzerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi ISBN 978 9952 441 00 0 Neftegazonosnye provincii SSSR M 1977 Geologiya Azerbajdzhana T VII Neft i gaz B 2008 Istinadlar Redakte O GENETIChESKOM EDINSTVE NEFTEJ APShERONO PRIBALHANSKOJ ZONY PODNYaTIJ TEKTONIChESKOE RAJONIROVANIE AKVATORII YuZhNO KASPIJSKOJ MEGAVPADINY Azerbaycanda neft qazcixarmanin tarixi www socar az SOCAR Menbe https az wikipedia org w index php title Cenubi Xezer neftli qazli hovzesi amp oldid 4111230, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
