fbpx
Wikipedia

Azərbaycan Respublikasının avtomobil yolları

Avqust 04, 2021

Azərbaycan Respublikasının avtomobil yolları — Azərbaycan Respublikasında mövcud olan bütün yol şəbəkəsini əhatə edir. 2009-cu ildə avtomobil yollarının cəm uzunluğu 18,946 km, onlardan respublika əhəmiyyətli 4,631 km, bərk örtüklü isə 18,774 km təşkil edib. Avtomobil yolları nəqliyyatın bir növü olaraq, Azərbaycan Respublikasının Nəqliyyat Nazirliyi tərəfindən tənzimlənilir. Avtomobil nəqliyyatını idarə etmək üçün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2003-cü il 10 iyun tarixli Fərmanı ilə "Azəravtonəqliyyat" Dövlət Konserni və "Azəravtoyol" Dövlət Şirkəti ləğv edilmiş və Azərbaycan Respublikası Nəqliyyat Nazirliyinin 2003-cü il 24 iyun tarixli 04 nömrəli əmri ilə Nazirliyin tərkibində müvafiq olaraq "Avtonəqliyyatservis" və "Yolnəqliyyatservis" Departamentləri yaradılmışdır.

Azərbaycan Respublikasının avtomobil yolları.

Tarix

XX əsrdən əvvəl

Gədim vaxtlardan Avropa, Yaxın Şərq və Asiya bazarlarını birləşdirən yolların kəşisməsində olan Azərbaycan "Şərqin Qapıları" kimi sayılırdı. Hətta 10 min il bundan qabaq Qobustan qayalarında naxış vurulmuş qayıq şəkilləri göstərirlər ki, gədim şumerlər dənizə qədər yol çəkdilər və qayıqlardan istifadə edirdilər. Alban dövlətinin vaxtlarında Azərbaycanda böyük və kiçik şəhərlər əmələ gələrkən, onları birləşdirən yollara ehtiyac artırdı. 6-8-ci əsrlərdə Azərbaycanda ticarət yolları olan növbəti şəhərlər var idi: Bərdə, Dərbənd, Qəbələ, Çola, Beyləqan, böyük ticarət mərkəzləri olan Şəki, Şəmkir, Naxçıvan, Kaburqala (Ağdam), və Torpaqqala (Qax). Uzaq Asiyadan, Çindən, Hindistandan gələn və Qara və Aralıq dənizlərinə çıxan "Böyük İpək Yolu" Azərbaycan şəhərlərinə də toxunurdu. Arxeoloqların fikrinə görə, müasir yollar gədim ticarət yolların üstü ilə keçirlər. Azərbaycanda da Bakı-Səlyan, Bakı-Quba, Bakı-Şamaxı və Bərdə-Gəncə avtomobil yolları qismən gəmin yolları təkrar edirlər. XVII-ci əsrdən xanlıqların arasında və xanlıqlar xarici ölkələrlə ticarət baş verirdi. Ticari əlaqələr əsasən quru yollarla həyata keçirilirdi. Orta və yeni əsrlərdə ölkədəki yollar aşağıda kimi qruplaşdılıra bilər:

Yollar inkişaf etməklə bir yerdə həm də körpülərin tikintisi artıb. Azərbaycanın gədim ticarət mərkəzlərində kərvan yollarında çoxlu körpülər tikilib. Gədim körpülərdən bəziləri bu günə gəlib çatmışdılar. Onlara Xudafərin körpüləri (Cəbrayıl rayonu), Sınıq körpü (Qazax rayonu), Gəncə və Naxçıvan körpüləri aiddir.

XX əsrin əvvəllərində

1918-ci ilə qədər Azərbaycan Rus İmperiyasının daxilində olarkən yolların inkişafı siyası, iqtisadi, mədəni və sənayə sahələrdə baş verən inkişafa müvafiq idi. Bu dövrdə yollar əsasən torpaq, çınqıl, qırma daş, çayın çaqıl daşı, əhəng daşından tikilirdi. Yolların inkışafı əsasən quberniyalar arası poşt yollarının şoselərə çevirməsi ilə həyata keçirilirdi (yəni çınqıl və ya çaqıl daşları ilə bərpa olunurdu). Bu cür bərpa işləri olsa da, Çar Rusiyası yolların tikilməsinə o qədər də əhəmiyyət verməyib, çünki nəqliyyata kapital qoyuluşu əsas neftin ixracı ilə bağlı idi. Neft isə dənizlə ixrac olunurdu.

Azərbaycana ilk avtomobillər XX əsrin əvvəlidə gətirilib. Birinci avtomobil isə Quba quberniyasına, Səlyan ərazisinə gəlib çıxdı. Bu ilk avtomobillər "Ekspess" cəmiyyətinə məxsus olub, və avtomobillərin sayının çoxalması şose yollarının tikilməsinə təkan verdi. 1911-ci ildə avtomobillərin sayı 36, 1918-ci ildə isə 230 təşkil etdi. Amma yol texnikası çox az sayda mövcüd idi. 1913-cü ildə ancaq 2 daşqoyan, 6 at-araba yolbasan maşını var idi. 1918-ci ildə birinci yol tikintisi üzrə təşkilat yaranılıb, 15 yük, 12 yolbasan və 4 qreyder maşınları ilə.

ADR dövründə (1918-1920)

 
ADR dövründə yol nəqliyyatının naziri, Xudadad bəy Məlikaslanov (1879–1935).

1918-ci il mayın 28-də elan olunmuş Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyətinin Azərbaycanın xalqın ilk müstəqil hökumətini təşkil etmək bitərəf Fətəli xan Xoyskiyə tapşırıldı. O, hökumətdə həm nazirlər şurasının sədri, həm də daxili işlər naziri vəzifəsini tuturdu. 1918-ci il iyunun 17-də Azərbaycan Milli Şurasına daxil olan "Yollar, Poçt və Teleqraf Nazirliyi" yaradılıb. Birinci nazir isə Xudadad bəy Məlikaslanov təyin edilib. Azərbaycan Demokratik Respublikasının olması qısa olsa da, yollar sahısindı böyül işlər görülüb. Yerüstü avtomobil yollarının sayı artıb, onlar çınqıl ilə örtülüb, körpülər və borular bərpa olunub. Texniki cəhətdən yolların aşağı növləri və uzunluğu var idi:

  • Təbii yollar – 1980 km
  • Düzgün profil verilmiş yaxşılaşdırılmış yollar – 460 km
  • Çınqıllı yollar – 250 km
  • Bərk örtüklü (çınqıl, çaqıl, qırma daş) – 310 km
  • Mal-qara sürülən yollar – 4000 km

İkinci dünya müharibəsindən əvvəl (1921-1940)

1920-ci il aprelin 28-də ADR Sovet İttifaqının hökmü altına düşüb. Yenicə başlayan sovet siyasətində Azərbaycandan təbii sərvətləri nəql etmək üçün yolların məsələsinə xüsusi diqqət yetirilirdi. Xalq Komissarları Sovetinin 283 nömrəli qərarı ilə Şose və Torpaq Yolları İdarəsi yaradılıb. 1921-ci ildə o, Xalq Təsərrüfatı Şurası altında Şose-Su Təsərrüfatı İdarəsinə dəyişdirilib. 1924-cü ildə o ləğv olunub, və yenə Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin altında Şose və Torpaq Yolları İdarəsi (rus. Упршосдор Uprşosdor) yaradılıb. 1928-ci ildə onun əsasında isə Şose və Torpaq Yolları və Avtomobil Nəqliyyatı Baş İdarəsi (rus. Азглавдортранс Azqlavdortrans) təşkil olunub.

1934-cü ildə Baş Yol İdarəsinin müdiri Sultanov Həmid Həsən oğlu təyin edilib, və onun səlahiyyət müddəti yol sahəsində inkişafının başlanğıcı kimi hesab olunur.

1937-сi ildə Azqlavdortrans ləğv olunub, və onun əsasında XDİK (Xalq Daxili İşlər Komissariatı) altında olan Şose Yolları İdarəsi yaradılıb.

Respublikada birinci asfalt-beton zavodu Sabunçu qəsəbəsində tikilmişdir. Birinci dəfə olaraq yol-istismar sahələri təşkil olunub. Qara (bərk) örtüklü yolların tikilməsinə əsas qoyulub. 1918-ci ildə başlayan kadrların hazırlanılması 1926-ci ildə daha sürətlə davam edib. Hazırlıq kursları Baş Şose Yolları İdarəsi tərəfində keçirilirdi, və hazır kadrlar sonra rayonlara göndərilirdi. Milli kadrlar ilə birgə həm ruslar, ukraynalılar, gürcülər, türklər, qırğızlar və almanlar kurslarda təhsil alırdılar.

1940-ci ilin axırında Azərbaycan yollarının uzunluğu 11024 km, onlardan 49 km asfalt-beton, 14 km qara çınqıl, bütün bərk örtüklü isə 3000 km təşkil edib. Bu dövrdə Şəki-Qax-Zaqatala-Gürgüstan ilə sərhəd yolunda məşhur Kiş köspüsünün 1925-ci ildə başlayan tikintisi 1932-ci ildə sona çatdı.

İkinci dünya müharibəsi dövründə və müharibədən sonra

1941-1950-ci illər İkinci dünya müharibəsinin hadisələri və müharibədən sonra bərpa işlər əhatə edir. Çətin vəziyyətinə baxmayaraq, yol işçiləri hərbi xidmətçilərlə əhəmiyyətli maqistrarlarda müasir ötrükləri düzəldirdilər. O dövründə 919 km olan yollar qara örtüklərə keçirilib. Yeni yollar da tikilib. Almaniya SSRİ-na neft verən Azərbaycanı strateji cəhətdən çox əhəmiyyətli sayırdı. Düşmən üzərində qalib gəlmək üçün yol faktorunu vacib hesab edən Sovet hökuməti Azərbaycanda Bakı-Ağstafa-Qazax-Gürcüstan sərhədi yolun yenidən qurulması üçün sənədləşməni başlama haqqında əmr çıxarıb. 1944-cü ilin Dövlət Müdafiə Komitəsinin 8050 nömrəli qətnaməsi ilə Bakı-Ağstafa yolunun inşaat işləri Baş Yol İdarəsi altında olan 34 nömrəli hərbi tikinti Qırmızı Ordu İdarəsinə tapşırılıb. Sovet hökuməti Bakı-Ağstafa yolunu hərbi məqsədlə bərpa etsə də, bunun Bakı üçün müsbət təsiri var idi: hərbi sənayenin inkişafı və Rusiyadan ziyalıların gəlməsi və onların yerli kardların formalaşmasında rolu. Tikinti işləri alman işğalçılar Qroznı, Maykop və Tbilisiyə yaxın olduqda sürətləndirilmiş halda həyata keçirilirdi. O dövrdə Bakı-Ağstafa ərazisində 157 dəmir-beton və metal boru quraşdırılıb, 555 daş və metal boru uzadılıb və bərpa olunub, 202 ağacdan qayrılmış daş əsaslı körpü tikilib. 1945-ci ildə SSRİ Xalq Komissarları Şurasının 2829-816 nömrəli qətnaməsi əsasında hərbi tikinti Dövlət Komissiyası tərəfindən 461 km-lik Bakı-Ağstafa yolu təhvil verilib.

Digər diqqət yetirilən Ələt-Astara yolu idi. Bu yolun əhəmiyyəti Fars körfəzindən yükləri nəql etməklə cəbhə ehtiyaclarını təmin etməkdə idi. 1944-cü ildə Dövlət Müdafiə Komitəsinin 5275/C qətnaməsi ilə Ələt-Astara-İran sərhədi yolun bərpa olunması Qırmızı Ordunun Baş Yol İdarəsinə və Xalq Daxili İşlər Komissarlığına tapşırılıb.

1951-1960-cı illərdə müasir qudron və asfalt-beton örtüklü avtomobil yollarına keçmə prosesi baş verib. Asfalt-beton örtüklü yolların uzunluğu 69 km təşkil etdi, qara-çınqıl yollarının uzunluğu isə 1107 km-dan 2847 km-a artdı. 1958-ci ildə yol mühəndisləri Ucar-Zərdab, Hacıqabul-Salyan yollarını təhvil verdilər. Respublika əhəmiyyətli yolların şəbəkəsinə yeni və bərpa olunmuş yollar daxil oldu, məsələn Bakı-Dərbənd, Tərtər-Goranboy, Goran-Naftalan. Xaçmaz-Xudat, Sabirabad-Saatlı, Ağsu-Kürdəmir, Gəncə-Daşkəsən, Ləki-Ağdaş, Gəncə-Göygöl, Prişib-Masallı yolları isə qara örtüklərə keçdilər.

1961-1970 illərində Azərbaycan avtomobil yollarının uzunluğu 16,800 km-dan 21,100 km qədər artırılıb, onlardan da 13,400 km bərk örtüklü yollar təşkil etdi.

1970-1990-cı illər

1971-1980-ci illərdə Azərbaycanda bütün xalq təsərrüfatının sahələri üzrə sürətli inkişaf baş vermişdi, kənd təsərrüfatının (xüsusən üzümçülük, pambıqçılıq, bostançılıq) və neft sənayesinin əmtəə dövriyyəsi artıb. Bu artım mövcüd olan avtomobil yolları şəbəkəsinin genişləndirilməsi, bərpa edilməsi, yenidən qurulmasına ehtiyac yaradırdı. Qeyd olunmuş müddətdə yolların uzunluğu 1.2 dəfə çoxalsa da, yük gərginliyi 1.5, hərəkətin intensivliyi isə 2 dəfə artıb. 1974-cü ildə mövcud olan Şose Yolları Baş İdarəsi (rus. Гушосдор) əsasında Avtomobil Yolları Tikinti və İstismar Nazirliyi (rus. Минстройавтодор Азерб. ССР) yaradılıb. Bu onillikdə yolların təmirinə və təminatına ayrılılan vəsaitlər 3.5 dəfə, kapital qoyuluşu isə 2.5 dəfə artıb. 1980-ci ilə qədər bütün dövlət əhəmiyyətli yollar asfalt-beton örtüyünə keçdilər.

Yol təsərrüfatında yüksək göstəricilərə nail olmaq üçün yerli sənaye bünövrəsinin inkişafı böyül rol oynadı. Yol texnikasının təmiri ilə məşğul olan təcrübi-eksperimental "Dortexnika" (rus. Дортехника) zavodu istismara verilib. Qazax rayonunda karxana çınqılı, yuyulmuş qumu istehsal edən Poylu Çınqıl zavodu tikilib. Yevlaxda isə dəmir-beton tikinti zavodu fəaliyyət göstərirdi.

Avtomobil yollarının tarixində əhəmiyyətli yer tutan Azərbaycanın KPMK (Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsi) və Azərbaycan SSR-ın Nazirlər Sovetinin 259 nömrəli "Azərbaycan SSR-ın avtomobil yollarının tikintisi, təmiri və təminatını yaxşıllaşdırmaq üçün gələcək tədbirlər haqqında" qətnaməsi çıxardılıb. Bu qətnaməyə əsasən Avtomobil Yolları Tikinti və İstismar Nazirliyi 1981-1985 və 1986-1990 illərinə yolların keyfiyyətini ümumittifaq dərəcəsinə qalxdırmaq üçün xüsusi plan hazırlayıb. Bunun nəticəsində yenə də yollara kapital qoyuluşu artdı.

Son illər

Sovet İttifaqının dağılışı ilə əlaqədar bütün keçmiş sovet respublikalarda iqtisadi böhran baş verib. Mərkəzi planlaşdırma sistemi yox olub, və bu sənaye, kənd təsərrüfatı və digər sahələrdə istehalın düşməsi ilə nəticələnib. Azərbaycan isə həm də müharibə ilə üzləşib. Erməni təcavüzkarlar tərəfindən Dağlıq Qarabağ və 7 rayon işğal edilib. İşğal altında olan ərazidə isə 4498 km avtomobil yolları, 110 müxtəlif körpülər və çox sayda texnika qalıb. Çətin vəziyyətə düşmüş yol sahısinə dəyişiklik gətirmək üçün 1994-cü ildə "Dövlət yol fondu" haqqında qanun çaxardılıb. Bu addım bir qədər sahənin maliyyə vəziyyətini sabitləşməyə imkan verdi. 1996-ci ildə bu qanun dəyişdirilib, və onun funksiyaları Maliyyə Nazirliyinə və Dövlət Gömrük Komitəsinə verilib.

Nəqliyyat Nazirliyi və "YolNəqliyyatServis" departamenti tərəfindən sahəyə xarici investorları cəlb etmək üçün müəyyən addımlar atılıb. Prezident Heydər Əliyev sərəncamı əsasında 1998-ci ildə Bakıda "Tarixi İpək Yolunun bərpası üzrə Beynəlxalq Konfrans" keçirilib.. Konfransda 32 ölkə və 13 bəynalxalq təşkilatlar iştirak edib, və konfransın nəticəsində Avropa-Qafğaz-Asiya nəqliyyat dəhlizində yerləşən ölkələr üçün siyasi-iqtisadi cəhətdən əhəmiyyətli "Bakı Deklarasiyası" imzalanıb. Transqafğaz Avropa-Qafğaz-Asiya-TRASEKA yol dəhlizini bərpa etmək üçün müxtəlif investorlar cəlb olunub, misal üçün Dünya Bankı, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı, Ərəb İqtisadi İnkişaf Küveyt Fondu, İslam İnkişaf Bankı və digərləri. Azərbaycan Respublikası Nəqliyyat Nazirliyinin və nəqliyyat-yol kompleksinə daxil olan qurumların nəqliyyat sahəsinə dair beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq edir::

 
Avropa-Qafğaz-Asiya "Böyük İpək Yolu" nəqliyyat dəhlizinin sxemi.
  • Avropa İttifaqının TASİS, TRASEKA proqramları
  • Müstəqil Dövlətlər Birliyinin (MDB) Hökumətlərarası Yol Işçiləri şurası (1995)
  • ECO – İqtisadi Əməkdaşlıq Təçkilatı (IƏT) (1992)
  • Asiya və Sakit Okean üçün İqtisadi və Sosial Komissiya (1992)
  • Nəqliyyat Nazirlərinin Avropa Konfransı (1998)
  • Beynəlxalq Mülki Aviasiya Təşkilatı (1992)
  • Beynəlxalq Hava Nəqliyyatı Assosiasiyası (1997)
  • Mülki Aviasiyanın Avropa Konfransı (2002)
  • Beynəlxalq Dəniz Təşkilatı (1995)
  • Beynəlxalq Avtomobil Nəqliyyatı İttifaqı (1993)
  • Beynəlxalq Dəmir Yolu İttifaqı (1995)
  • Dəmir Yolu Əməkdaşlıq Təşkilatı (1993)
  • MDB-nin Nəqliyyatda Əlaqələndirmə Müşavirəsi (müşahidəçi)
  • MDB-nin Dəmir Yolu Nəqliyyatına dair Şura (1992)
  • MDB-nin Dövlətlərarası Aviasiya Komitəsi (1991)
  • Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı (QDİƏT) (1992)
  • Mərkəzi Asiya Regional İqtisadi Əməkdaşlıq (2003)
  • Mərkəzi Asiya İqtisadiyyatları üçün Xüsusi Proqram (2002)
  • GUAM (Gürcüstan, Ukrayna, Azərbaycan və Moldova) (1997)

Azərbaycan Respublikasının respublika əhəmiyyətli avtomobil yollarının SİYAHISI

Yolun indeksi və nömrəsi Yolun adı Yolun

uzunluğu

(km)

1 2 3
M-l Bakı-Quba Rusiya Federasiyası ilə dövlət sərhədi 208
M-2 Bakı-Ələt-Qazax-Gürcüstan ilə dövlət sərhədi 503
M-3 Ələt-Astara-İran İslam Respublikası ilə dövlət sərhədi 205
M-4 Bakı-Şamaxı-Yevlax 280
M-5 Yevlax-Zaqatala-Gürcüstan ilə dövlət sərhədi 164
M-6 Hacıqabul-Bəhramtəpə-Mincivan-Ermənistan Respublikası ilə dövlət sərhədi 286
M-7 Naxçıvan-Sədərək-Türkiyə Respublikası ilə dövlət sərhədi 87
M-8 Naxçıvan-Ordubad-Zərəni stansiyası-Ermənistan Respublikası ilə dövlət sərhədi 100
R-1 Gəndob-Xaçmaz-Yalama-Rusiya Federasiyası ilə dövlət sərhədi 88
R2 Giləzi-Xızı 31
R-3 Quba-Qusar 12
R-4 Quba-Xaçmaz 22
R-5 Qusar-Xudat 29
R6 H. Z. Tağıyev-Sahil 40
R-7 H. Z. Tağıyev-Sumqayıt 18
R-8 Muğanlı-İsmayıllı 40
R-9 Qaraməryəm-İsmayıllı-Şəki- 152
Oğuz şəhərinə giriş yolu 6
R-10 Qaraməryəm-Müsüslü 22
Rll Ağsu-Kürdəmir-Bəhramtəpə 113
R-12 Göyçay-Bərgüşad 18
R-13 Göyçay-Ucar 20
R-14 Ağdaş-Ləki 10
R-15 Ağdaş-Zarağan 45
R-16 Qorağan-Qax-Zaqatala 43
R-17 Xaldan-Mingəçevir 14
R-18 Mingəçevir-Stansiya Mingəçevir-Bəhramtəpə 166
R-19 Gəncə-Kəlbəcər-Laçın 200
R-20 Gəncə-Daşkəsən 38
R-21 Gəncə-Samux 8
R-22 Şəmkir-Gədəbəy 45
R-23 Qazax-Uzuntala-Ermənistan Respublikası ilə dövlət sərhədi 14
R-24 Ağstafa-Poylu-Gürcüstan ilə dövlət sərhədi 54
R-25 Goran-Naftalan 18
R-26 Goranboy-Tərtər 35
R-27 Tərtər-Hindarx 41
R-28 Yevlax-Xocalı-Laçın 151
Xankəndi şəhərinə giriş yolu 1
Şuşa şəhərinə giriş yolu 2
R-29 Bərdə-İstisu 160
Kəlbəcər şəhərinə giriş yolu 4
R-30 Xankəndi-Xocavənd 42
R-31 Şuşa-Füzuli 53
R-32 Ucar-Zərdab-Ağcabədi 76
R-33 Ağdam-Hindarx-Ağcabədi 48
R-34 Ağdam-Ağdərə 26
R-35 Ağdam-Füzuli-Horadiz 90
Xocavənd şəhərinə giriş yolu 4
R-36 Laçın-Həkəri 83
R-37 Laçın-Zabux-Ermənistan Respublikası ilə dövlət sərhədi 23
R-38 Qubadlı-Xanlıq 16
R-39 Həkəri-Zəngilan 23
R-40 Füzuli-Cəbrayıl-Mahmudlu 46
R-41 Yuxarı Qarabağ Kanalı-Beyləqan-Daşburun 32
R-42 Bəhramtəpə-Biləsuvar 62
R-43 Biləsuvar-İran İslam Respublikası ilə dövlət sərhədi 19
R-44 Hacıqabul-Şirvan 11
R-45 Şirvan-Noxudlu-Salyan 43
R-46 Salyan-Neftçala 40
R-47 Masallı-Yardımlı 53
R-48 Lənkəran-Lerik 55
R-49 Naxçıvan-Şahbuz-Ermənistan Respublikası ilə dövlət sərhədi 65
R-50 M-2 (371 km)-Gəncə beynəlxalq aeroportu 11
R-51 M-2 (336 km)-Gəncə 8
R-52 M-2 (317 km)-Kürəkçay dəmir yolu stansiyası 5
R-53 M-2 (376 km)-Alabaşlı dəmir yolu stansiyası 8
R-54 M-2 (70 km)-Ələt dəmir yolu stansiyası 5
R-55 M-3 (220 km)-Masallı dəmir yolu stansiyası 5
R-56 M-5 (17 km)-Kərimli 31
R-57 M-5 (46 km)-Şəki 12
R-58 M-5 (128 km)-Zaqatala dəmir yolu stansiyası 9
R-59 M-5 (150 km)-Balakən dəmir yolu stansiyası 2
R-60 M-6 (94 km)-İmişli 7
R-61 M-6 (250 km)-Zəngilan 11
R-62 M-7 (58 km)-Şərur 4
R-63 M-7 (80 km)-Sədərək 8
R-64 M-8 (3 km)-Babək 3
R-66 M-8 (75 km)-Ordubad dəmir yolu stansiyası 5

Qeyd.     

M hərfi ilə mühüm dövlətlərarası nəqliyyat əlaqələrini təmin edən və Azərbaycan Respublikasının paytaxtı Bakı şəhərini Azərbaycan Respublikası ilə həmsərhəd ölkələrlə birləşdirən ümumi istifadədə olan avtomobil yolları (magistral avtomobil yolları) indeksləşdirilir;

R hərfi ilə respublikanın şəhər və rayonlarını bir-biri ilə birbaşa birləşdirən və M kateqoriyasına daxil olmayan ümumi istifadədə olan avtomobil yolları indeksləşdirilir. 

İstinadlar

  1. Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsi 2010-11-13 at the Wayback Machine, Avtomobil yolları. Avtomobil nəqliyyatı
  2. Azərbaycan Respublikasının Nəqliyyat Nazirliyi, Nazirlik haqqında.
  3. Azərbaycan Respublikasının Nəqliyyat Nazirliyi, Avtomobil nəqliyyatı.
  4. Мамедова Ф.Д., "Политехническая история и историческая география (III век до н.э. – VIII век н.э.) Азербайджана (Албании)", Азерпечать, Баку, 1993
  5. Магомед Гасан Валили (Бахарлы), "Азербайджан (физическая география, этнографические и экономические очерки)", изд. "Азербайджан", Баку, 1993.
  6. Tarixi İpək Yolunun bərpası üzrə beynəlxalq konfransın keçirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı[ölü keçid], 17 iyun 1998-ci il
  7. Tarixi İpək Yolunun bərpası üzrə Bakıda keçirilmiş Beynəlxalq Konfransda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin çıxışı[ölü keçid] – 8 sentyabr 1998-ci il
  8. Azərbaycan Respublikasının Nəqliyyat Nazirliyi, Beynəlxalq təşkilatlarla əlaqə
  9. Azərbaycan Respublikasının respublika əhəmiyyətli avtomobil yollarının siyahısının təsdiq edilməsi haqqında

Mənbə

  • Д. Гурбанов, Г. Искендер, "Истоки и Создатели Дорог, Энциклопедия Азербайджана", изд. "Нурлан", Баку 2005

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

Avqust 04, 2021
azərbaycan, respublikasının, avtomobil, yolları, azərbaycan, respublikasında, mövcud, olan, bütün, şəbəkəsini, əhatə, edir, 2009, ildə, avtomobil, yollarının, cəm, uzunluğu, onlardan, respublika, əhəmiyyətli, bərk, örtüklü, isə, təşkil, edib, avtomobil, yollar. Azerbaycan Respublikasinin avtomobil yollari Azerbaycan Respublikasinda movcud olan butun yol sebekesini ehate edir 2009 cu ilde avtomobil yollarinin cem uzunlugu 18 946 km onlardan respublika ehemiyyetli 4 631 km berk ortuklu ise 18 774 km teskil edib 1 Avtomobil yollari neqliyyatin bir novu olaraq Azerbaycan Respublikasinin Neqliyyat Nazirliyi terefinden tenzimlenilir 2 Avtomobil neqliyyatini idare etmek ucun Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin 2003 cu il 10 iyun tarixli Fermani ile Azeravtoneqliyyat Dovlet Konserni ve Azeravtoyol Dovlet Sirketi legv edilmis ve Azerbaycan Respublikasi Neqliyyat Nazirliyinin 2003 cu il 24 iyun tarixli 04 nomreli emri ile Nazirliyin terkibinde muvafiq olaraq Avtoneqliyyatservis ve Yolneqliyyatservis Departamentleri yaradilmisdir 3 Azerbaycan Respublikasinin avtomobil yollari Mundericat 1 Tarix 1 1 XX esrden evvel 1 2 XX esrin evvellerinde 1 3 ADR dovrunde 1918 1920 1 4 Ikinci dunya muharibesinden evvel 1921 1940 1 5 Ikinci dunya muharibesi dovrunde ve muharibeden sonra 1 6 1970 1990 ci iller 1 7 Son iller 2 Azerbaycan Respublikasinin respublika ehemiyyetli avtomobil yollarinin SIYAHISI 3 Istinadlar 4 Menbe 5 Hemcinin bax 6 Xarici kecidlerTarix RedakteXX esrden evvel Redakte Gedim vaxtlardan Avropa Yaxin Serq ve Asiya bazarlarini birlesdiren yollarin kesismesinde olan Azerbaycan Serqin Qapilari kimi sayilirdi Hetta 10 min il bundan qabaq Qobustan qayalarinda naxis vurulmus qayiq sekilleri gosterirler ki gedim sumerler denize qeder yol cekdiler ve qayiqlardan istifade edirdiler Alban dovletinin vaxtlarinda Azerbaycanda boyuk ve kicik seherler emele gelerken onlari birlesdiren yollara ehtiyac artirdi 6 8 ci esrlerde Azerbaycanda ticaret yollari olan novbeti seherler var idi Berde Derbend Qebele Cola Beyleqan boyuk ticaret merkezleri olan Seki Semkir Naxcivan Kaburqala Agdam ve Torpaqqala Qax 4 Uzaq Asiyadan Cinden Hindistandan gelen ve Qara ve Araliq denizlerine cixan Boyuk Ipek Yolu Azerbaycan seherlerine de toxunurdu Arxeoloqlarin fikrine gore muasir yollar gedim ticaret yollarin ustu ile kecirler Azerbaycanda da Baki Selyan Baki Quba Baki Samaxi ve Berde Gence avtomobil yollari qismen gemin yollari tekrar edirler XVII ci esrden xanliqlarin arasinda ve xanliqlar xarici olkelerle ticaret bas verirdi Ticari elaqeler esasen quru yollarla heyata kecirilirdi Orta ve yeni esrlerde olkedeki yollar asagida kimi qruplasdilira biler 5 Qara Denizden Xezer Deniz istiqametinde Laqodexi Balaken Seki Baki Samaxidan Astraxan istiqametinde Samaxi Qobustan duzu Derbend Astraxan Samaxi Baki sonra denizle Astraxana Irana ve Turkustana Samaxi Tenge kecidi Quba mahalindan Yollar inkisaf etmekle bir yerde hem de korpulerin tikintisi artib Azerbaycanin gedim ticaret merkezlerinde kervan yollarinda coxlu korpuler tikilib Gedim korpulerden bezileri bu gune gelib catmisdilar Onlara Xudaferin korpuleri Cebrayil rayonu Siniq korpu Qazax rayonu Gence ve Naxcivan korpuleri aiddir XX esrin evvellerinde Redakte 1918 ci ile qeder Azerbaycan Rus Imperiyasinin daxilinde olarken yollarin inkisafi siyasi iqtisadi medeni ve senaye sahelerde bas veren inkisafa muvafiq idi Bu dovrde yollar esasen torpaq cinqil qirma das cayin caqil dasi eheng dasindan tikilirdi Yollarin inkisafi esasen quberniyalar arasi post yollarinin soselere cevirmesi ile heyata kecirilirdi yeni cinqil ve ya caqil daslari ile berpa olunurdu Bu cur berpa isleri olsa da Car Rusiyasi yollarin tikilmesine o qeder de ehemiyyet vermeyib cunki neqliyyata kapital qoyulusu esas neftin ixraci ile bagli idi Neft ise denizle ixrac olunurdu Azerbaycana ilk avtomobiller XX esrin evvelide getirilib Birinci avtomobil ise Quba quberniyasina Selyan erazisine gelib cixdi Bu ilk avtomobiller Ekspess cemiyyetine mexsus olub ve avtomobillerin sayinin coxalmasi sose yollarinin tikilmesine tekan verdi 1911 ci ilde avtomobillerin sayi 36 1918 ci ilde ise 230 teskil etdi Amma yol texnikasi cox az sayda movcud idi 1913 cu ilde ancaq 2 dasqoyan 6 at araba yolbasan masini var idi 1918 ci ilde birinci yol tikintisi uzre teskilat yaranilib 15 yuk 12 yolbasan ve 4 qreyder masinlari ile ADR dovrunde 1918 1920 Redakte ADR dovrunde yol neqliyyatinin naziri Xudadad bey Melikaslanov 1879 1935 1918 ci il mayin 28 de elan olunmus Azerbaycan Demokratik Cumhuriyyetinin Azerbaycanin xalqin ilk musteqil hokumetini teskil etmek biteref Feteli xan Xoyskiye tapsirildi O hokumetde hem nazirler surasinin sedri hem de daxili isler naziri vezifesini tuturdu 1918 ci il iyunun 17 de Azerbaycan Milli Surasina daxil olan Yollar Poct ve Teleqraf Nazirliyi yaradilib Birinci nazir ise Xudadad bey Melikaslanov teyin edilib Azerbaycan Demokratik Respublikasinin olmasi qisa olsa da yollar sahisindi boyul isler gorulub Yerustu avtomobil yollarinin sayi artib onlar cinqil ile ortulub korpuler ve borular berpa olunub Texniki cehetden yollarin asagi novleri ve uzunlugu var idi Tebii yollar 1980 km Duzgun profil verilmis yaxsilasdirilmis yollar 460 km Cinqilli yollar 250 km Berk ortuklu cinqil caqil qirma das 310 km Mal qara surulen yollar 4000 kmIkinci dunya muharibesinden evvel 1921 1940 Redakte 1920 ci il aprelin 28 de ADR Sovet Ittifaqinin hokmu altina dusub Yenice baslayan sovet siyasetinde Azerbaycandan tebii servetleri neql etmek ucun yollarin meselesine xususi diqqet yetirilirdi Xalq Komissarlari Sovetinin 283 nomreli qerari ile Sose ve Torpaq Yollari Idaresi yaradilib 1921 ci ilde o Xalq Teserrufati Surasi altinda Sose Su Teserrufati Idaresine deyisdirilib 1924 cu ilde o legv olunub ve yene Azerbaycan SSR Xalq Komissarlari Sovetinin altinda Sose ve Torpaq Yollari Idaresi rus Uprshosdor Uprsosdor yaradilib 1928 ci ilde onun esasinda ise Sose ve Torpaq Yollari ve Avtomobil Neqliyyati Bas Idaresi rus Azglavdortrans Azqlavdortrans teskil olunub 1934 cu ilde Bas Yol Idaresinin mudiri Sultanov Hemid Hesen oglu teyin edilib ve onun selahiyyet muddeti yol sahesinde inkisafinin baslangici kimi hesab olunur 1937 si ilde Azqlavdortrans legv olunub ve onun esasinda XDIK Xalq Daxili Isler Komissariati altinda olan Sose Yollari Idaresi yaradilib Respublikada birinci asfalt beton zavodu Sabuncu qesebesinde tikilmisdir Birinci defe olaraq yol istismar saheleri teskil olunub Qara berk ortuklu yollarin tikilmesine esas qoyulub 1918 ci ilde baslayan kadrlarin hazirlanilmasi 1926 ci ilde daha suretle davam edib Hazirliq kurslari Bas Sose Yollari Idaresi terefinde kecirilirdi ve hazir kadrlar sonra rayonlara gonderilirdi Milli kadrlar ile birge hem ruslar ukraynalilar gurculer turkler qirgizlar ve almanlar kurslarda tehsil alirdilar 1940 ci ilin axirinda Azerbaycan yollarinin uzunlugu 11024 km onlardan 49 km asfalt beton 14 km qara cinqil butun berk ortuklu ise 3000 km teskil edib Bu dovrde Seki Qax Zaqatala Gurgustan ile serhed yolunda meshur Kis kospusunun 1925 ci ilde baslayan tikintisi 1932 ci ilde sona catdi Ikinci dunya muharibesi dovrunde ve muharibeden sonra Redakte 1941 1950 ci iller Ikinci dunya muharibesinin hadiseleri ve muharibeden sonra berpa isler ehate edir Cetin veziyyetine baxmayaraq yol iscileri herbi xidmetcilerle ehemiyyetli maqistrarlarda muasir otrukleri duzeldirdiler O dovrunde 919 km olan yollar qara ortuklere kecirilib Yeni yollar da tikilib Almaniya SSRI na neft veren Azerbaycani strateji cehetden cox ehemiyyetli sayirdi Dusmen uzerinde qalib gelmek ucun yol faktorunu vacib hesab eden Sovet hokumeti Azerbaycanda Baki Agstafa Qazax Gurcustan serhedi yolun yeniden qurulmasi ucun senedlesmeni baslama haqqinda emr cixarib 1944 cu ilin Dovlet Mudafie Komitesinin 8050 nomreli qetnamesi ile Baki Agstafa yolunun insaat isleri Bas Yol Idaresi altinda olan 34 nomreli herbi tikinti Qirmizi Ordu Idaresine tapsirilib Sovet hokumeti Baki Agstafa yolunu herbi meqsedle berpa etse de bunun Baki ucun musbet tesiri var idi herbi senayenin inkisafi ve Rusiyadan ziyalilarin gelmesi ve onlarin yerli kardlarin formalasmasinda rolu Tikinti isleri alman isgalcilar Qrozni Maykop ve Tbilisiye yaxin olduqda suretlendirilmis halda heyata kecirilirdi O dovrde Baki Agstafa erazisinde 157 demir beton ve metal boru qurasdirilib 555 das ve metal boru uzadilib ve berpa olunub 202 agacdan qayrilmis das esasli korpu tikilib 1945 ci ilde SSRI Xalq Komissarlari Surasinin 2829 816 nomreli qetnamesi esasinda herbi tikinti Dovlet Komissiyasi terefinden 461 km lik Baki Agstafa yolu tehvil verilib Diger diqqet yetirilen Elet Astara yolu idi Bu yolun ehemiyyeti Fars korfezinden yukleri neql etmekle cebhe ehtiyaclarini temin etmekde idi 1944 cu ilde Dovlet Mudafie Komitesinin 5275 C qetnamesi ile Elet Astara Iran serhedi yolun berpa olunmasi Qirmizi Ordunun Bas Yol Idaresine ve Xalq Daxili Isler Komissarligina tapsirilib 1951 1960 ci illerde muasir qudron ve asfalt beton ortuklu avtomobil yollarina kecme prosesi bas verib Asfalt beton ortuklu yollarin uzunlugu 69 km teskil etdi qara cinqil yollarinin uzunlugu ise 1107 km dan 2847 km a artdi 1958 ci ilde yol muhendisleri Ucar Zerdab Haciqabul Salyan yollarini tehvil verdiler Respublika ehemiyyetli yollarin sebekesine yeni ve berpa olunmus yollar daxil oldu meselen Baki Derbend Terter Goranboy Goran Naftalan Xacmaz Xudat Sabirabad Saatli Agsu Kurdemir Gence Daskesen Leki Agdas Gence Goygol Prisib Masalli yollari ise qara ortuklere kecdiler 1961 1970 illerinde Azerbaycan avtomobil yollarinin uzunlugu 16 800 km dan 21 100 km qeder artirilib onlardan da 13 400 km berk ortuklu yollar teskil etdi 1970 1990 ci iller Redakte 1971 1980 ci illerde Azerbaycanda butun xalq teserrufatinin saheleri uzre suretli inkisaf bas vermisdi kend teserrufatinin xususen uzumculuk pambiqciliq bostanciliq ve neft senayesinin emtee dovriyyesi artib Bu artim movcud olan avtomobil yollari sebekesinin genislendirilmesi berpa edilmesi yeniden qurulmasina ehtiyac yaradirdi Qeyd olunmus muddetde yollarin uzunlugu 1 2 defe coxalsa da yuk gerginliyi 1 5 hereketin intensivliyi ise 2 defe artib 1974 cu ilde movcud olan Sose Yollari Bas Idaresi rus Gushosdor esasinda Avtomobil Yollari Tikinti ve Istismar Nazirliyi rus Minstrojavtodor Azerb SSR yaradilib Bu onillikde yollarin temirine ve teminatina ayrililan vesaitler 3 5 defe kapital qoyulusu ise 2 5 defe artib 1980 ci ile qeder butun dovlet ehemiyyetli yollar asfalt beton ortuyune kecdiler Yol teserrufatinda yuksek gostericilere nail olmaq ucun yerli senaye bunovresinin inkisafi boyul rol oynadi Yol texnikasinin temiri ile mesgul olan tecrubi eksperimental Dortexnika rus Dortehnika zavodu istismara verilib Qazax rayonunda karxana cinqili yuyulmus qumu istehsal eden Poylu Cinqil zavodu tikilib Yevlaxda ise demir beton tikinti zavodu fealiyyet gosterirdi Avtomobil yollarinin tarixinde ehemiyyetli yer tutan Azerbaycanin KPMK Kommunist Partiyasinin Merkezi Komitesi ve Azerbaycan SSR in Nazirler Sovetinin 259 nomreli Azerbaycan SSR in avtomobil yollarinin tikintisi temiri ve teminatini yaxsillasdirmaq ucun gelecek tedbirler haqqinda qetnamesi cixardilib Bu qetnameye esasen Avtomobil Yollari Tikinti ve Istismar Nazirliyi 1981 1985 ve 1986 1990 illerine yollarin keyfiyyetini umumittifaq derecesine qalxdirmaq ucun xususi plan hazirlayib Bunun neticesinde yene de yollara kapital qoyulusu artdi Son iller Redakte Sovet Ittifaqinin dagilisi ile elaqedar butun kecmis sovet respublikalarda iqtisadi bohran bas verib Merkezi planlasdirma sistemi yox olub ve bu senaye kend teserrufati ve diger sahelerde istehalin dusmesi ile neticelenib Azerbaycan ise hem de muharibe ile uzlesib Ermeni tecavuzkarlar terefinden Dagliq Qarabag ve 7 rayon isgal edilib Isgal altinda olan erazide ise 4498 km avtomobil yollari 110 muxtelif korpuler ve cox sayda texnika qalib Cetin veziyyete dusmus yol sahisine deyisiklik getirmek ucun 1994 cu ilde Dovlet yol fondu haqqinda qanun caxardilib Bu addim bir qeder sahenin maliyye veziyyetini sabitlesmeye imkan verdi 1996 ci ilde bu qanun deyisdirilib ve onun funksiyalari Maliyye Nazirliyine ve Dovlet Gomruk Komitesine verilib Neqliyyat Nazirliyi ve YolNeqliyyatServis departamenti terefinden saheye xarici investorlari celb etmek ucun mueyyen addimlar atilib Prezident Heyder Eliyev serencami esasinda 1998 ci ilde Bakida Tarixi Ipek Yolunun berpasi uzre Beynelxalq Konfrans kecirilib 6 7 Konfransda 32 olke ve 13 beynalxalq teskilatlar istirak edib ve konfransin neticesinde Avropa Qafgaz Asiya neqliyyat dehlizinde yerlesen olkeler ucun siyasi iqtisadi cehetden ehemiyyetli Baki Deklarasiyasi imzalanib Transqafgaz Avropa Qafgaz Asiya TRASEKA yol dehlizini berpa etmek ucun muxtelif investorlar celb olunub misal ucun Dunya Banki Avropa Yenidenqurma ve Inkisaf Banki Ereb Iqtisadi Inkisaf Kuveyt Fondu Islam Inkisaf Banki ve digerleri Azerbaycan Respublikasi Neqliyyat Nazirliyinin ve neqliyyat yol kompleksine daxil olan qurumlarin neqliyyat sahesine dair beynelxalq teskilatlarla emekdasliq edir 8 Avropa Qafgaz Asiya Boyuk Ipek Yolu neqliyyat dehlizinin sxemi Avropa Ittifaqinin TASIS TRASEKA proqramlari Musteqil Dovletler Birliyinin MDB Hokumetlerarasi Yol Iscileri surasi 1995 ECO Iqtisadi Emekdasliq Teckilati IET 1992 Asiya ve Sakit Okean ucun Iqtisadi ve Sosial Komissiya 1992 Neqliyyat Nazirlerinin Avropa Konfransi 1998 Beynelxalq Mulki Aviasiya Teskilati 1992 Beynelxalq Hava Neqliyyati Assosiasiyasi 1997 Mulki Aviasiyanin Avropa Konfransi 2002 Beynelxalq Deniz Teskilati 1995 Beynelxalq Avtomobil Neqliyyati Ittifaqi 1993 Beynelxalq Demir Yolu Ittifaqi 1995 Demir Yolu Emekdasliq Teskilati 1993 MDB nin Neqliyyatda Elaqelendirme Musaviresi musahideci MDB nin Demir Yolu Neqliyyatina dair Sura 1992 MDB nin Dovletlerarasi Aviasiya Komitesi 1991 Qara Deniz Iqtisadi Emekdasliq Teskilati QDIET 1992 Merkezi Asiya Regional Iqtisadi Emekdasliq 2003 Merkezi Asiya Iqtisadiyyatlari ucun Xususi Proqram 2002 GUAM Gurcustan Ukrayna Azerbaycan ve Moldova 1997 Azerbaycan Respublikasinin respublika ehemiyyetli avtomobil yollarinin SIYAHISI RedakteYolun indeksi ve nomresi Yolun adi Yolun uzunlugu km 1 2 3M l Baki Quba Rusiya Federasiyasi ile dovlet serhedi 208M 2 Baki Elet Qazax Gurcustan ile dovlet serhedi 503M 3 Elet Astara Iran Islam Respublikasi ile dovlet serhedi 205M 4 Baki Samaxi Yevlax 280M 5 Yevlax Zaqatala Gurcustan ile dovlet serhedi 164M 6 Haciqabul Behramtepe Mincivan Ermenistan Respublikasi ile dovlet serhedi 286M 7 Naxcivan Sederek Turkiye Respublikasi ile dovlet serhedi 87M 8 Naxcivan Ordubad Zereni stansiyasi Ermenistan Respublikasi ile dovlet serhedi 100R 1 Gendob Xacmaz Yalama Rusiya Federasiyasi ile dovlet serhedi 88R2 Gilezi Xizi 31R 3 Quba Qusar 12R 4 Quba Xacmaz 22R 5 Qusar Xudat 29R6 H Z Tagiyev Sahil 40R 7 H Z Tagiyev Sumqayit 18R 8 Muganli Ismayilli 40R 9 Qarameryem Ismayilli Seki 152Oguz seherine giris yolu 6R 10 Qarameryem Mususlu 22Rll Agsu Kurdemir Behramtepe 113R 12 Goycay Bergusad 18R 13 Goycay Ucar 20R 14 Agdas Leki 10R 15 Agdas Zaragan 45R 16 Qoragan Qax Zaqatala 43R 17 Xaldan Mingecevir 14R 18 Mingecevir Stansiya Mingecevir Behramtepe 166R 19 Gence Kelbecer Lacin 200R 20 Gence Daskesen 38R 21 Gence Samux 8R 22 Semkir Gedebey 45R 23 Qazax Uzuntala Ermenistan Respublikasi ile dovlet serhedi 14R 24 Agstafa Poylu Gurcustan ile dovlet serhedi 54R 25 Goran Naftalan 18R 26 Goranboy Terter 35R 27 Terter Hindarx 41R 28 Yevlax Xocali Lacin 151Xankendi seherine giris yolu 1Susa seherine giris yolu 2R 29 Berde Istisu 160Kelbecer seherine giris yolu 4R 30 Xankendi Xocavend 42R 31 Susa Fuzuli 53R 32 Ucar Zerdab Agcabedi 76R 33 Agdam Hindarx Agcabedi 48R 34 Agdam Agdere 26R 35 Agdam Fuzuli Horadiz 90Xocavend seherine giris yolu 4R 36 Lacin Hekeri 83R 37 Lacin Zabux Ermenistan Respublikasi ile dovlet serhedi 23R 38 Qubadli Xanliq 16R 39 Hekeri Zengilan 23R 40 Fuzuli Cebrayil Mahmudlu 46R 41 Yuxari Qarabag Kanali Beyleqan Dasburun 32R 42 Behramtepe Bilesuvar 62R 43 Bilesuvar Iran Islam Respublikasi ile dovlet serhedi 19R 44 Haciqabul Sirvan 11R 45 Sirvan Noxudlu Salyan 43R 46 Salyan Neftcala 40R 47 Masalli Yardimli 53R 48 Lenkeran Lerik 55R 49 Naxcivan Sahbuz Ermenistan Respublikasi ile dovlet serhedi 65R 50 M 2 371 km Gence beynelxalq aeroportu 11R 51 M 2 336 km Gence 8R 52 M 2 317 km Kurekcay demir yolu stansiyasi 5R 53 M 2 376 km Alabasli demir yolu stansiyasi 8R 54 M 2 70 km Elet demir yolu stansiyasi 5R 55 M 3 220 km Masalli demir yolu stansiyasi 5R 56 M 5 17 km Kerimli 31R 57 M 5 46 km Seki 12R 58 M 5 128 km Zaqatala demir yolu stansiyasi 9R 59 M 5 150 km Balaken demir yolu stansiyasi 2R 60 M 6 94 km Imisli 7R 61 M 6 250 km Zengilan 11R 62 M 7 58 km Serur 4R 63 M 7 80 km Sederek 8R 64 M 8 3 km Babek 3R 66 M 8 75 km Ordubad demir yolu stansiyasi 5Qeyd M herfi ile muhum dovletlerarasi neqliyyat elaqelerini temin eden ve Azerbaycan Respublikasinin paytaxti Baki seherini Azerbaycan Respublikasi ile hemserhed olkelerle birlesdiren umumi istifadede olan avtomobil yollari magistral avtomobil yollari indekslesdirilir R herfi ile respublikanin seher ve rayonlarini bir biri ile birbasa birlesdiren ve M kateqoriyasina daxil olmayan umumi istifadede olan avtomobil yollari indekslesdirilir 9 Istinadlar RedakteBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Azerbaycan Dovlet Statistika Komitesi Arxivlesdirilib 2010 11 13 at the Wayback Machine Avtomobil yollari Avtomobil neqliyyati Azerbaycan Respublikasinin Neqliyyat Nazirliyi Nazirlik haqqinda Azerbaycan Respublikasinin Neqliyyat Nazirliyi Avtomobil neqliyyati Mamedova F D Politehnicheskaya istoriya i istoricheskaya geografiya III vek do n e VIII vek n e Azerbajdzhana Albanii Azerpechat Baku 1993 Magomed Gasan Valili Baharly Azerbajdzhan fizicheskaya geografiya etnograficheskie i ekonomicheskie ocherki izd Azerbajdzhan Baku 1993 Tarixi Ipek Yolunun berpasi uzre beynelxalq konfransin kecirilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Serencami olu kecid 17 iyun 1998 ci il Tarixi Ipek Yolunun berpasi uzre Bakida kecirilmis Beynelxalq Konfransda Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti Heyder Eliyevin cixisi olu kecid 8 sentyabr 1998 ci il Azerbaycan Respublikasinin Neqliyyat Nazirliyi Beynelxalq teskilatlarla elaqe Azerbaycan Respublikasinin respublika ehemiyyetli avtomobil yollarinin siyahisinin tesdiq edilmesi haqqindaMenbe RedakteD Gurbanov G Iskender Istoki i Sozdateli Dorog Enciklopediya Azerbajdzhana izd Nurlan Baku 2005Hemcinin bax RedakteAzerbaycanda neqliyyat Azerbaycan Avtomobil Yollari Dovlet Agentliyi Dovlet Avtomobil Neqliyyati Xidmeti E 119 nomreli avtomobil yolu Azerbaycan Respublikasi Neqliyyat NazirliyiXarici kecidler RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Azerbaycan Respublikasinin avtomobil yollari amp oldid 5880674, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.