fbpx
Wikipedia

Avropa hüquq sistemi

Avqust 12, 2021

Avropada 3 əsas hüquq sistemi

Müxtəlif hüquq sistemlərində ümumi əlamətlərin və cəhətlərin mövcud olması onları təsnif edərək müxtəlif meyarır əsasında qruplaşdırmağa imkan verir. Dünya komparativistlərinin diqqətini çoxdan cəlb edən təsnifat məsələsi hüquq coğrafiyasının əsas problemlərindən hesab olunur. Tam və hərtərəfli təsnifat axtarışında olan hüquqşünas-komparativistlər təsnifatın əsası kimi ən müxtəlif amilləri etik, irqi, coğrafi, dindən başlamış hüquq texnikası və hüquq üslubuna qədər olan amilləri götürürdülər. Bəzən isə irəli sürülən təsnifatda əsas tapmaq çətin olurdu. Fransız komparativisti R.Rodyerin fikrincə, hüquq coğrafiyasında "komparativistlərin sayı qədər təsnifat mövcuddur".

Təsnifatı

1900-cü ildə keçirilən I Beynəlxalq Konqresin iştirakçıları fransız, alman, ingilis-amerikan, slavyan və müsəlman hüquq ailələrini fərqləndirirdilər. 1919-cu ildə keçirilən tədbirdə, iştirakçılar üç hüquq ailəsinin daxil olduğu (fransız, ingilis-amerikan və müsəl- man) təsnifatla kifayətlənmişdilər. XX əsrin əvvəllərində A.Esmen hüquq sistemlərini onların "tarixən formalaşması, ümumi quruluşu və fərqli xüsusiyyətlərini" əsas götürməklə aşağıdakı qruplara bölürdü: latın (roman) qrupu (bura fransız, belçika, italyan, ispan, portuqal, rumın və latın amerikası ölkələrinin hüququ daxildir); hüquq sistemlərinin alman qrupu (bura alman hüququ, Skandinaviya ölkələrinin hüququ, Avstriya və Macarıstan hüquqları aiddir); ingilis-sakson hüquq sistemi (İngiltərə, ABŞ və ingilisdilli müstəmləkələrin hüquqları); slavyan hüquq sistemi qrupu; mü- səlman hüquq sistemi qrupu. A.Esmenə görə Roma və kanonik (kilsə) hüququ ayrıca iki orijinal sistem təşkil edir.

XIX əsrin 2-ci yarısında hüquqşünasların diqqətini hüquq sistemlərinin dilçilik əlamətləri üzrə birləşdirilməsi ideyası çox cəlb etmişdi. Əgər alman alimləri hüquq sistemlərinin hüquq ailələrin- də birləşdirilməsini başlıcası irqi və dil əlamətlərinə görə edirdi- lərsə, fransız komparativistləri etnik əlamətdən irəli gələn hüquqi "qohumluqdan" imtina edərək hesab edirdilər ki, təsnifatın əsa- sında hüquqi-tarixi amillər durur. Bu sahədə yeni təsnifat nikah və boşanma kimi hüquq institutu nümunəsində həyata keçirilirdi.

R.David təsnifat problemi ətrafında gedən mübahisələrə rəğmən yazırdı: "Heç bir mənası olmayan bu müzakirələrə çoxlu güc sərf olunub. "Hüquq ailəsi" anlayışı bioloji reallıqla heç bir ümumi yaxınlığa malik deyil. Ondan ayrı-ayrı hüquq sistemləri arasındakı oxşarlıq və fərqlərin əhəmiyyətini qeyd etmək üçün yalnız elmi məqsədlərlə istifadə edirlər.

Bu nöqteyi-nəzərdən bütün təsnifatların öz üstünlükləri var. Hər şey konkret təsnifatın öyrənilən bütün hüquq qaydalarının əsası olan problemin həll edilməsində rolundan asılıdır. Tanınmış komparativistlərin təsnifatları. Müqayisəli hüququn inkişafı tarixində dünyanın hüquq sistemlərinin müxtəlif komparativistlər tərəfindən yaradılan çoxsaylı təsnifat qrupları mövcud olmuşdur. Müasir dövrdə hüquq coğrafiyasında daha çox tanınmış komparativistlərdən E.QIassonun, A.Levi-Ulmanın, H.Sozer-Hollun, C.Viqmorun və başqalarının təsnifatları öyrənilir. E.QIasson öz təsnifatını hüquq sistemlərinin tarixi mənşəyi əsası üzərində quraraq, onları 3 qrupa bölürdü. Birinci qrupa ro- ma hüququnun təsirini daha çox hiss edən İtaliya, Rumıniya, Portuqaliya, Yunanıstan və İspaniya kimi ölkələr daxil idi.

Ikin ci qrupa roma hüququnun təsiri çox az olan, əsasən adətlərə və barbar hüququna əsaslanan hüquq sistemli ölkələr İngiltərə, Skandinaviya ölkələri və Rusiya daxildir. Üçüncü qrupa roma və alman hüquqlarının təsirinə eyni dərəcədə məruz qalan ölkələr – Fransa, Almaniya və İsveçrə daxildir. Bu təsnifatın zəif tərəfi ikinci qrupa daxil olan ölkələrə roma hüququnun təsirinin qəbul edilməməsi idi. Bu təsnifatda daxili vəhdət çatmır.

A.Levi-Ulmanın təsnifatı hər bir hüquq qrupunun daxilində hüquq mənbələrinin roluna əsaslanırdı:

  1. "adət (presedent) hüququ" ölkələrinin, kontinental ölkələrin hüquq sistemi;
  2. "özünün mütləq sabitliyi və dini xarakteri" ilə səciyyələnən islam hüququ.

İsveçrə alimi H.Sozer-Holl qeyd edirdi ki, yalnız hər bir xalqın daxili dünyasını dərk etməklə onun hüququnun inkişafı xüsusiyyətlərini üzə çıxarmaq olar. Onun təsnifatı irqi əlamətə əsaslanırdı. Buna müvafiq olaraq o, hind-avropa, semit və monqol hüquq ailələrini fərqləndirir, həmçinin qeyri-sivilizasiyalı xalqların hüquq ailəsini ayırırdı. Hind-avropa hüquq ailəsi hindi, iran, kelt, yunan-roman, alman, ingilis-sakson, latın-slavyan hüquqlarından iba- rətdir. Amerikan alimi C.Viqmor ("Dünyanın hüquq sistemlərinin mənzərəsi") ona məlum olan bütün hüquq sistemlərini 16 yerə bölürdü: Misir, Mesopotomiya, yəhudi, çin, hirıdi, yunan, roma, yapon, müsəlman, kelt, slavyan alman, dəniz, kilsə, romanist və ingilis.

R.Davidin və K.Svaygertin konsepsiyaları.

Müasir dövrdə hüquq sistemlərinin təsnifatı məsələsi əvvəllər olduğundan daha çox əhəmiyyət kəsb edir. Bunu kəmiyyət göstəricilərindən də görmək olar. XX əsrdə milli hüquq sistemlərinin sayı artaraq 200-ə çatıb.

Hüquqi təsnifatın aparılmasının mürəkkəbliyi yenə də qalmaqda davam edir. Bu proses milli hüquq sistemlərinin çoxİuğu ilə deyil, müəyyən bir dövrdə götürülən hüquqi inkişafın müxtəlif mərhələlərinin mövcudluğunun mümkünlüyünü şərtləndirən qeyri-ahəngdar sosial və tarixi inkişafla müşayiət olunur.

Fransız komparativisti Rene David "hüquq sistemləri" anlamından istifadə etrfıəklə üçlü bölgü ideyasını irəli sürdü. O, dünyanın 4/5 hissəsini əhatə edən "dini və ənənəvi sistemlər" adı altında mövcud olan hüquq dünyasının birləşdiyi üç hüquq ailə- sini fərqləndirirdi. Onun təsnifatınm əsasında iki meyar dururdu; ideoioji meyar- lar (bura dini, fəlsəfi, iqtisadi və sosial struktur amilləri daxil edilirdi) və hüquq texnikası meyarları. Hər iki meyar ayrı-ayrılıqda deyil, məcmu şəkildə istifadə olunmalı idi. R.Davidin təsnifatı hü- quq elmində çox tanınmışdı. "Hüquq dairələri" anlamından istifadə edən K.Svaygert hü- quq coğrafiyasında ikinci istiqamətin daha çox tanınmış nümayəndəsidir. 40 ilə yaxındır ki, o, təsnifat meyarı qismində "hüquqi üslub" anlayışını irəli sürür. Onun fikrincə, "ayrı-ayrı hüquq qaydaları (sistemləri) və bütöv qruplar özlərinin müəyyən edilmiş üslublarına malikdirlər. Ona görə də müqayisəli hüquq elmi bu hüquqi üslubları üzə çıxarmağa və həlledici üslub ünsürlərindən asılı oİaraq onları hüquq dairələrində qruplaşdırmağa və ayrı-ayrı hüquq qaydalarını bu hüquq dairələrində yerləşdirməyə cəhd göstərir. K.Svaygert 8 hüquq dairəsini fərqləndirirdi: Roman-German, Skandinaviya, ingilis-amerikan, sosialist, İslam hüququ, hindi hüququ və Uzaq Şərq ölkələrinin hüququ.

Komparativistlərdən H.Kyots və K.Ebert də bu təsnifatın tərəfdarıdır.

Müasir dövrdə başqa bir təsnifata görə dünyanın hüquq sis- temləri aşağıdakı kimi qruplaşdırılır: dini (müsəlman, yəhudi və kanonik) və dünyəvi (qərb hüquq sistemiəri)-ingilis-amerikan, roman-german, skandinaviya; qeyri-qərb hüquq sistemləri – sosialist, ideoloji və afrika adət hüququ. Dünyanm hüquq sistemləri və milli hüquq sistemi. XXI əsrdə milli hüquq sistemlərinin sayı 200-ə yaxındır. Şübhəsiz ki, bütün millhüquq sistemlərinə bir tərəfdən, hüquq sistemi' kimi ümumi cəhətlər xasdır, digər tərəfdən isə onlar bir-birindən müxtəlif əlamətlərlə fərqlənirlər. Son illər dünyanın hüquqi "iqlimi" əhəmiyyətli dərəcədə dəyişmişdir. Müqayisəli-hüquqi materiailardan getdikcə daha çox qanunvericilik mənbəyi kimi həm də məhkəmə qərarlarının mənbəyi kimi istifadə olunur. Bunun səbəbləri müxtəlifdir. Bura avropa inteqrasiyası, dünyanın bütün ölkələrini bir-birinə yaxınlaşdıran iqtisadi kooperasiya və sadəcə olaraq hər bir ölkənin hüquqşunaslarının yeni hüquqi problemləri həll edərkən, onların başqa ölkələrdə necə həll edilməsi haqqın da təsəvvürə malik olmağa təcrübi tələbatlar daxildir.

Görkəmli fransız komparativisti R.David qeyd edirdi ki, bütün dövrlərdə qanunverici müqayisəli hüquqdan istifadə edib. XIX əsrdə müqayisəli qanunvericilik haqqında heç də təsadüfən danışmırdılar. "1869-cu ildə Fransada müqayisəli qanunvericilik Cəmiyyətini yaradanların qayğısı (vəzifəsi) müxtəlif ölkələrdə qəbul edilən yeni məcəllələri öyrənməklə onlar haqqında təsəvvür yaratmaq, fransız məcəllələri iiə müqayisə etmək və qanunvericiyə bu və ya digər dəyişikliklər haqqında məlumat vermək idi".

R.David yazırdı: "Müqayisəli hüquqdan yalnız qanunverici istifadə etmək imkanına malik olmur (milli hüququ təkmilləşdirmək üçün). Hüquqi doktrina və məhkəmə təcrübəsi üçün də belə im- kan yaranır. Qanun milli xarakterə malikdir. Hüquq özü isə qanunla eyniyyət təşkil etmir. Hüquq elmi təbiətinə görə transmilli xarakter daşıyır".

Fransada olan quruluşla və eyni ənənə ilə başqa ölkədə verilən, yazılan və tətbiq olunanlar bizim Azərbaycanda hüququn təfsiri üsullarına təsir edə bilər, bəzi hallarda isə qanunvericinin müdaxiləsi olmadan qanunların tətbiqinin yenilənməsinə gətirib çıxara bilər".

Məşhur alman komparativistləri K.Şvayqert və H.Köts hüquq sistemlərinin öyrənilməsində müqayisəli hüquqşünaslığın rolunu qiymətləndirərək, diqqəti birinci növbədə, onun fəaliyyətinin "qanunyaradıcı" istiqamətinə yönəldirdilər. "Müqayisəli hüquqşünaslıq indiki şəkildə iki tamamilə müxtəlif cərəyanın təsiri altında formalaşmışdır: yeni milli qanunların yaradılması zamanı xarici hüququn cəlb olunması (qanunverici müqayisəli hüquqşünaslıq); hüquq fenomenini daha yaxşı öyrənmək üçün müxtəlif hüquq qaydalarının müqayisəli təhlili (elmi-nəzəri hüquqşünaslıq)". Tarixən bir ölkənin hüquqyaradıcı prosesində digər ölkələrin qanunvericilik prosedurları, hüquq yaradıcılığının prinsipləri, for- ma və üsullarından tez-tez istifadə olunub. Qanunvericilik fəaliyyətinin müxtəlif metodları geniş tətbiq olunurdu.

Bizim respublikamızda dövlət müstəqilliyinin əldə olunması, dərin siyasi və hüquqi islahatların aparılması, beynəlxalq səviyyədə münasibətlərin inkişafı xarici ölkələrin və dünya hüquq təc- rübəsinin öyrənilməsinin zəruriliyini şərtləndirmişdir. Belə şərait- də hüquq coğrafiyası milli hüququn (bütün sahələrinin) təkmilləş- dirilməsi üçün əvəzolunmaz alətdir.

Avropa hüquq məkanı Avropa sivilizasiyasının yaranması və inkişafında hüquq mühüm rol oynamışdır. Avropa hüququ- nun tarixi, dünyanın Avropa adlanan ərazisində yayılmış hüquq institutlarının, norma və ideyalarının tarixidir. Zamanla bu tarix yunan-roma hüquq ənənələrindən də qədim dövrə gedib çıxır. Qəbilə hüququ kimi formalaşan ibtidai hüquq antik dövrdə yunan-roma nailiyyətləri ilə zənginləşərək orta əsrlər dövründə adət və kanonik hüquqdan müxtəlif milli hüquq sistemlərinə for- malaşanadək çox mürəkkəb bir inkişaf yolu keçmişdir. Kontinental Avropa hüququ eyni zamanda Roma hüququnun resepsiyası tarixini yaşamışdır. Nəticədə yeni dövrdə Roman-German hüquq ailəsi, ümumi hüquqdan (ingilis-sakson) kəskin fərqlənən hüquq ailəsi kimi formalaşmışdır.

Tarixən formalaşan Avropa hüququ yeni hüquqi fenomen kimi XX əsrin 2-ci yansmda yaranmışdır. Avropada yaradılan müxtəlif təşkilatların hüququnu əhatə edən Avropa hüququ (müasir dövrdə Avropa Birliyinin (Ittifaqının) hüququnu ifadə etmək üçün) terminindən geniş istifadə olunur. Müasir "Avropa hüququ" dünyanın müxtəlif hüquq sistemlərinin, o cümlədən 25 Avropa dövlətinin milli hüquq sistemlərinin əlamətlərini əks etdirən yeni bir sintetik hüquq ailəsi kimi formalaşmaqdadır. "Avropa hüquq məkanı" anlayışı ümumavropa prosesinin hüquqi amili kimi Heisinkidə, Avropada təhlükəsizİik və əməkdaşlıq üzrə Müşavirədə meydana gəlmişdir.

Fransız professoru M.Lesajın fikrinə görə "Avropa hüquq məkanı" ideyası Avropada insan hüquqları sahəsində Qərb-şərq münasibətlərinin üçüncü mərhələsinə yol açır. Bu anlayış Avropa dövlətlərinin insan hüquqları sahəsində əldə etdikləri (o cümlədən onların əməkdaşlığının müxtəlif hüquqi formaları sahəsində) müsbət nə varsa hamısını əks etdirir. Söhbət davam edən hüquqi yaxınlaşma, qovuşma prosesindən gedir.

Dünyanın əsas hüquq sistemlərinin təsnifatı tarixi

Dünyanın hüquq coğrafiyası, bir qayda olaraq, bir çox qüvvədə olan və fəaliyyət göstərən milli hüquq sistemlərinin məcmusundan yaranır. Bütün bu hüquq sistemləri bir-biri ilə bu və ya digər dərəcədə qarşılıqlı əlaqədə, qarşılıqlı asılılıqda olmaqla biri digərinə təsir göstərir. Aralarında olan əlaqə və təsir fərqləri bir hüquq sisteminin (milli) başqasına nisbətən daha çox ümumi əlamət və cəhətlərə malik olmasını şərtləndirir. Başqalarında isə üstün fərqli cəhətlər daha çox olur. Beləliklə, dünyanın hüquq xəritə- sində mövcud olan yüzlərlə hüquq sisteminin arasında bir çoxu üstün oxşar xüsusiyyətlərə malik olur. Bu oxşarlıq müxtəlif tarixi, coğrafi, dini və s. səbəblərə bağlı olur.

Avqust 12, 2021
avropa, hüquq, sistemi, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, avropada, əsas, hüquq, sistemimüxtəlif, hüquq, sistemlərində, ümumi, əlamətlərin, cəhətlərin, mövcud, olması, onlar. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Avropada 3 esas huquq sistemiMuxtelif huquq sistemlerinde umumi elametlerin ve cehetlerin movcud olmasi onlari tesnif ederek muxtelif meyarir esasinda qruplasdirmaga imkan verir Dunya komparativistlerinin diqqetini coxdan celb eden tesnifat meselesi huquq cografiyasinin esas problemlerinden hesab olunur Tam ve herterefli tesnifat axtarisinda olan huquqsunas komparativistler tesnifatin esasi kimi en muxtelif amilleri etik irqi cografi dinden baslamis huquq texnikasi ve huquq uslubuna qeder olan amilleri gotururduler Bezen ise ireli surulen tesnifatda esas tapmaq cetin olurdu Fransiz komparativisti R Rodyerin fikrince huquq cografiyasinda komparativistlerin sayi qeder tesnifat movcuddur Tesnifati Redakte1900 cu ilde kecirilen I Beynelxalq Konqresin istirakcilari fransiz alman ingilis amerikan slavyan ve muselman huquq ailelerini ferqlendirirdiler 1919 cu ilde kecirilen tedbirde istirakcilar uc huquq ailesinin daxil oldugu fransiz ingilis amerikan ve musel man tesnifatla kifayetlenmisdiler XX esrin evvellerinde A Esmen huquq sistemlerini onlarin tarixen formalasmasi umumi qurulusu ve ferqli xususiyyetlerini esas goturmekle asagidaki qruplara bolurdu latin roman qrupu bura fransiz belcika italyan ispan portuqal rumin ve latin amerikasi olkelerinin huququ daxildir huquq sistemlerinin alman qrupu bura alman huququ Skandinaviya olkelerinin huququ Avstriya ve Macaristan huquqlari aiddir ingilis sakson huquq sistemi Ingiltere ABS ve ingilisdilli mustemlekelerin huquqlari slavyan huquq sistemi qrupu mu selman huquq sistemi qrupu A Esmene gore Roma ve kanonik kilse huququ ayrica iki orijinal sistem teskil edir XIX esrin 2 ci yarisinda huquqsunaslarin diqqetini huquq sistemlerinin dilcilik elametleri uzre birlesdirilmesi ideyasi cox celb etmisdi Eger alman alimleri huquq sistemlerinin huquq ailelerin de birlesdirilmesini baslicasi irqi ve dil elametlerine gore edirdi lerse fransiz komparativistleri etnik elametden ireli gelen huquqi qohumluqdan imtina ederek hesab edirdiler ki tesnifatin esa sinda huquqi tarixi amiller durur Bu sahede yeni tesnifat nikah ve bosanma kimi huquq institutu numunesinde heyata kecirilirdi R David tesnifat problemi etrafinda geden mubahiselere regmen yazirdi Hec bir menasi olmayan bu muzakirelere coxlu guc serf olunub Huquq ailesi anlayisi bioloji realliqla hec bir umumi yaxinliga malik deyil Ondan ayri ayri huquq sistemleri arasindaki oxsarliq ve ferqlerin ehemiyyetini qeyd etmek ucun yalniz elmi meqsedlerle istifade edirler Bu noqteyi nezerden butun tesnifatlarin oz ustunlukleri var Her sey konkret tesnifatin oyrenilen butun huquq qaydalarinin esasi olan problemin hell edilmesinde rolundan asilidir Taninmis komparativistlerin tesnifatlari Muqayiseli huququn inkisafi tarixinde dunyanin huquq sistemlerinin muxtelif komparativistler terefinden yaradilan coxsayli tesnifat qruplari movcud olmusdur Muasir dovrde huquq cografiyasinda daha cox taninmis komparativistlerden E QIassonun A Levi Ulmanin H Sozer Hollun C Viqmorun ve basqalarinin tesnifatlari oyrenilir E QIasson oz tesnifatini huquq sistemlerinin tarixi menseyi esasi uzerinde quraraq onlari 3 qrupa bolurdu Birinci qrupa ro ma huququnun tesirini daha cox hiss eden Italiya Ruminiya Portuqaliya Yunanistan ve Ispaniya kimi olkeler daxil idi Ikin ci qrupa roma huququnun tesiri cox az olan esasen adetlere ve barbar huququna esaslanan huquq sistemli olkeler Ingiltere Skandinaviya olkeleri ve Rusiya daxildir Ucuncu qrupa roma ve alman huquqlarinin tesirine eyni derecede meruz qalan olkeler Fransa Almaniya ve Isvecre daxildir Bu tesnifatin zeif terefi ikinci qrupa daxil olan olkelere roma huququnun tesirinin qebul edilmemesi idi Bu tesnifatda daxili vehdet catmir A Levi Ulmanin tesnifati her bir huquq qrupunun daxilinde huquq menbelerinin roluna esaslanirdi adet presedent huququ olkelerinin kontinental olkelerin huquq sistemi ozunun mutleq sabitliyi ve dini xarakteri ile seciyyelenen islam huququ Isvecre alimi H Sozer Holl qeyd edirdi ki yalniz her bir xalqin daxili dunyasini derk etmekle onun huququnun inkisafi xususiyyetlerini uze cixarmaq olar Onun tesnifati irqi elamete esaslanirdi Buna muvafiq olaraq o hind avropa semit ve monqol huquq ailelerini ferqlendirir hemcinin qeyri sivilizasiyali xalqlarin huquq ailesini ayirirdi Hind avropa huquq ailesi hindi iran kelt yunan roman alman ingilis sakson latin slavyan huquqlarindan iba retdir Amerikan alimi C Viqmor Dunyanin huquq sistemlerinin menzeresi ona melum olan butun huquq sistemlerini 16 yere bolurdu Misir Mesopotomiya yehudi cin hiridi yunan roma yapon muselman kelt slavyan alman deniz kilse romanist ve ingilis R Davidin ve K Svaygertin konsepsiyalari RedakteMuasir dovrde huquq sistemlerinin tesnifati meselesi evveller oldugundan daha cox ehemiyyet kesb edir Bunu kemiyyet gostericilerinden de gormek olar XX esrde milli huquq sistemlerinin sayi artaraq 200 e catib Huquqi tesnifatin aparilmasinin murekkebliyi yene de qalmaqda davam edir Bu proses milli huquq sistemlerinin coxIugu ile deyil mueyyen bir dovrde goturulen huquqi inkisafin muxtelif merhelelerinin movcudlugunun mumkunluyunu sertlendiren qeyri ahengdar sosial ve tarixi inkisafla musayiet olunur Fransiz komparativisti Rene David huquq sistemleri anlamindan istifade etrfiekle uclu bolgu ideyasini ireli surdu O dunyanin 4 5 hissesini ehate eden dini ve enenevi sistemler adi altinda movcud olan huquq dunyasinin birlesdiyi uc huquq aile sini ferqlendirirdi Onun tesnifatinm esasinda iki meyar dururdu ideoioji meyar lar bura dini felsefi iqtisadi ve sosial struktur amilleri daxil edilirdi ve huquq texnikasi meyarlari Her iki meyar ayri ayriliqda deyil mecmu sekilde istifade olunmali idi R Davidin tesnifati hu quq elminde cox taninmisdi Huquq daireleri anlamindan istifade eden K Svaygert hu quq cografiyasinda ikinci istiqametin daha cox taninmis numayendesidir 40 ile yaxindir ki o tesnifat meyari qisminde huquqi uslub anlayisini ireli surur Onun fikrince ayri ayri huquq qaydalari sistemleri ve butov qruplar ozlerinin mueyyen edilmis uslublarina malikdirler Ona gore de muqayiseli huquq elmi bu huquqi uslublari uze cixarmaga ve helledici uslub unsurlerinden asili oIaraq onlari huquq dairelerinde qruplasdirmaga ve ayri ayri huquq qaydalarini bu huquq dairelerinde yerlesdirmeye cehd gosterir K Svaygert 8 huquq dairesini ferqlendirirdi Roman German Skandinaviya ingilis amerikan sosialist Islam huququ hindi huququ ve Uzaq Serq olkelerinin huququ Komparativistlerden H Kyots ve K Ebert de bu tesnifatin terefdaridir Muasir dovrde basqa bir tesnifata gore dunyanin huquq sis temleri asagidaki kimi qruplasdirilir dini muselman yehudi ve kanonik ve dunyevi qerb huquq sistemieri ingilis amerikan roman german skandinaviya qeyri qerb huquq sistemleri sosialist ideoloji ve afrika adet huququ Dunyanm huquq sistemleri ve milli huquq sistemi XXI esrde milli huquq sistemlerinin sayi 200 e yaxindir Subhesiz ki butun millhuquq sistemlerine bir terefden huquq sistemi kimi umumi cehetler xasdir diger terefden ise onlar bir birinden muxtelif elametlerle ferqlenirler Son iller dunyanin huquqi iqlimi ehemiyyetli derecede deyismisdir Muqayiseli huquqi materiailardan getdikce daha cox qanunvericilik menbeyi kimi hem de mehkeme qerarlarinin menbeyi kimi istifade olunur Bunun sebebleri muxtelifdir Bura avropa inteqrasiyasi dunyanin butun olkelerini bir birine yaxinlasdiran iqtisadi kooperasiya ve sadece olaraq her bir olkenin huquqsunaslarinin yeni huquqi problemleri hell ederken onlarin basqa olkelerde nece hell edilmesi haqqin da tesevvure malik olmaga tecrubi telebatlar daxildir Gorkemli fransiz komparativisti R David qeyd edirdi ki butun dovrlerde qanunverici muqayiseli huquqdan istifade edib XIX esrde muqayiseli qanunvericilik haqqinda hec de tesadufen danismirdilar 1869 cu ilde Fransada muqayiseli qanunvericilik Cemiyyetini yaradanlarin qaygisi vezifesi muxtelif olkelerde qebul edilen yeni mecelleleri oyrenmekle onlar haqqinda tesevvur yaratmaq fransiz mecelleleri iie muqayise etmek ve qanunvericiye bu ve ya diger deyisiklikler haqqinda melumat vermek idi R David yazirdi Muqayiseli huquqdan yalniz qanunverici istifade etmek imkanina malik olmur milli huququ tekmillesdirmek ucun Huquqi doktrina ve mehkeme tecrubesi ucun de bele im kan yaranir Qanun milli xaraktere malikdir Huquq ozu ise qanunla eyniyyet teskil etmir Huquq elmi tebietine gore transmilli xarakter dasiyir Fransada olan qurulusla ve eyni enene ile basqa olkede verilen yazilan ve tetbiq olunanlar bizim Azerbaycanda huququn tefsiri usullarina tesir ede biler bezi hallarda ise qanunvericinin mudaxilesi olmadan qanunlarin tetbiqinin yenilenmesine getirib cixara biler Meshur alman komparativistleri K Svayqert ve H Kots huquq sistemlerinin oyrenilmesinde muqayiseli huquqsunasligin rolunu qiymetlendirerek diqqeti birinci novbede onun fealiyyetinin qanunyaradici istiqametine yoneldirdiler Muqayiseli huquqsunasliq indiki sekilde iki tamamile muxtelif cereyanin tesiri altinda formalasmisdir yeni milli qanunlarin yaradilmasi zamani xarici huququn celb olunmasi qanunverici muqayiseli huquqsunasliq huquq fenomenini daha yaxsi oyrenmek ucun muxtelif huquq qaydalarinin muqayiseli tehlili elmi nezeri huquqsunasliq Tarixen bir olkenin huquqyaradici prosesinde diger olkelerin qanunvericilik prosedurlari huquq yaradiciliginin prinsipleri for ma ve usullarindan tez tez istifade olunub Qanunvericilik fealiyyetinin muxtelif metodlari genis tetbiq olunurdu Bizim respublikamizda dovlet musteqilliyinin elde olunmasi derin siyasi ve huquqi islahatlarin aparilmasi beynelxalq seviyyede munasibetlerin inkisafi xarici olkelerin ve dunya huquq tec rubesinin oyrenilmesinin zeruriliyini sertlendirmisdir Bele serait de huquq cografiyasi milli huququn butun sahelerinin tekmilles dirilmesi ucun evezolunmaz aletdir Avropa huquq mekani Avropa sivilizasiyasinin yaranmasi ve inkisafinda huquq muhum rol oynamisdir Avropa huququ nun tarixi dunyanin Avropa adlanan erazisinde yayilmis huquq institutlarinin norma ve ideyalarinin tarixidir Zamanla bu tarix yunan roma huquq enenelerinden de qedim dovre gedib cixir Qebile huququ kimi formalasan ibtidai huquq antik dovrde yunan roma nailiyyetleri ile zenginleserek orta esrler dovrunde adet ve kanonik huquqdan muxtelif milli huquq sistemlerine for malasanadek cox murekkeb bir inkisaf yolu kecmisdir Kontinental Avropa huququ eyni zamanda Roma huququnun resepsiyasi tarixini yasamisdir Neticede yeni dovrde Roman German huquq ailesi umumi huquqdan ingilis sakson keskin ferqlenen huquq ailesi kimi formalasmisdir Tarixen formalasan Avropa huququ yeni huquqi fenomen kimi XX esrin 2 ci yansmda yaranmisdir Avropada yaradilan muxtelif teskilatlarin huququnu ehate eden Avropa huququ muasir dovrde Avropa Birliyinin Ittifaqinin huququnu ifade etmek ucun termininden genis istifade olunur Muasir Avropa huququ dunyanin muxtelif huquq sistemlerinin o cumleden 25 Avropa dovletinin milli huquq sistemlerinin elametlerini eks etdiren yeni bir sintetik huquq ailesi kimi formalasmaqdadir Avropa huquq mekani anlayisi umumavropa prosesinin huquqi amili kimi Heisinkide Avropada tehlukesizIik ve emekdasliq uzre Musavirede meydana gelmisdir Fransiz professoru M Lesajin fikrine gore Avropa huquq mekani ideyasi Avropada insan huquqlari sahesinde Qerb serq munasibetlerinin ucuncu merhelesine yol acir Bu anlayis Avropa dovletlerinin insan huquqlari sahesinde elde etdikleri o cumleden onlarin emekdasliginin muxtelif huquqi formalari sahesinde musbet ne varsa hamisini eks etdirir Sohbet davam eden huquqi yaxinlasma qovusma prosesinden gedir Dunyanin esas huquq sistemlerinin tesnifati tarixi RedakteDunyanin huquq cografiyasi bir qayda olaraq bir cox quvvede olan ve fealiyyet gosteren milli huquq sistemlerinin mecmusundan yaranir Butun bu huquq sistemleri bir biri ile bu ve ya diger derecede qarsiliqli elaqede qarsiliqli asililiqda olmaqla biri digerine tesir gosterir Aralarinda olan elaqe ve tesir ferqleri bir huquq sisteminin milli basqasina nisbeten daha cox umumi elamet ve cehetlere malik olmasini sertlendirir Basqalarinda ise ustun ferqli cehetler daha cox olur Belelikle dunyanin huquq xerite sinde movcud olan yuzlerle huquq sisteminin arasinda bir coxu ustun oxsar xususiyyetlere malik olur Bu oxsarliq muxtelif tarixi cografi dini ve s sebeblere bagli olur Menbe https az wikipedia org w index php title Avropa huquq sistemi amp oldid 4094448, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.