Albaniya — QafqazdanŞotlandiyaya kimi müxtəlif ərazilərdə istifadə olunan toponimdir. Dünyada toponim daha çox balkan ölkələrindən biri olan Albaniya Respublikasının adı kimi məşhurdur.
Qafqaz Albaniyası (q.yun.Ἀλβανία, [Aluank], orta fars.Arran) e.ə. IV əsrdən b.e. VIII əsrinə kimi Cənubi Qafqazda, müasir Azərbaycan, Gürcüstan, Ermənistan və Dağıstan ərazilərində mövcud olmuş tarixi dövlətdir. Ölkənin adının mənşəyi tam müəyyənləşdirilməmişdir. Rusiya tarixçisi Kamilla Trever özünün “Qafqaz Albaniyasının tarixi və mədəniyyəti haqqında oçerklər: e.ə. IV əsr – b.e. VII əsri” adlı kitabında “Albaniya” (qədim yunan və latın dilli mənbələrdə) və “Alvank” (qədim erməni dilli mənbələrdə) toponimlərinin mənşəyi məsələsinə diqqət yetirir. Onun fikrincə, toponimin kökü latın dilində “albus” – “ağ” sözü ilə bağlıdır, lakin adın yaranmasının romalılarla əlaqələndirilməsi müəllif tərəfindən əsaslandırılmır, çünki, romalılar yerli adın yalnız latın dilində səslənməsini yarada bilərdilər. Bundan əlavə K. Trever daha iki versiyanı qeyd edir. A. A. Bakıxanov tərəfindən XIX əsrin əvvəllərində yazılmış birinci versiyaya əsasən “alban” sözü latın dilində “ağ” anlamını verən “albi” sözündən əmələ gəlmişdir. N. Y. Marr tərəfindən səsləndirilmiş ikinci versiyaya görə isə “Albaniya” sözü “Dağıstan” sözü kimi “dağlıq ölkə” anlamını ifadə edir. N.Y.Marr fikrini həm Balkanlarda, həm də Şotlandiyadakı oxşar toponimlərin də dağlıq ərazilərə aid olması ilə izah edir.
Daha bir versiya isə Rusiya tarixçiləri A.P.Novoseltsev, V.T.Paşuto və L.V. Çerepnin tərəfindən səsləndirilmişdir. Onlar hesab edirlər ki, Albaniya toponiminin yaranması irandilli alanlarla əlaqəlidir. Bu nəzəriyyənin tərəfdarı olan Quram Qumba isə toponimi siraklarla əlaqələndirir.
Balkan yarımadasında yerləşən Albaniya dövlətinin adının etimologiyası da mübahisə mövzusudur. Belə bir fikir var ki, toponim, illiriya tayfalarından birinin adı olan “albanoi” etnonimindən yaranmışdır. Qarlı Albaniya dağlarına görə, ölkənin adı pro-Hind-Avropa mənşəli olan və “ağ” anlamını verən *albho- kökü əsasında yaranmışdır.
Balkanlarda Albaniya adlı ilk dövlət qurumu 1271-1333, 1355-1368-ci illərdə mövcud olmuş Albaniya krallığı və 1368-1443-cü illərdə mövcud olmuş Albaniya knyazlığıdır. 1385-ci ildə baş vermiş Savr döyüşündən sonra, Osmanlı imperiyasınınRumeli əyalətinin tərkibində Albaniya sancağı yaradılmışdır.
1468-1912-ci illərdə Albaniya Osmanlı imperiyasının tərkibində olmuşdur. 1912-ci ildə dövlətin müstəqillik əldə etməsindən sonra, adı aşağıdakı kimi dəyişmişdir:
Şotlandiyanınqəl dilində adı olan “Alba” sözünün, Böyük Britaniyanın yunanca adı olan, orta ingilis dilində “Albany” formasında işlənən, “Albion” sözünün latınlaşdırılmış versiyası olan “Albania” sözündən törəməsi ehtimal edilir. Bəzi tədqiqatlar bu adı İrlandiyanın ən erkən adlarından biri olan və “qürub torpağı” anlamı verən “Fodla” toponimi ilə əlaqələndirərək, “Alba” sözünün "şəfəq torpağı” anlamı verdiyini bildirir. Bu versiya, Şotlandiyanın ən qədim gerblərindən biri olan və üzərində günəş şəfəqi təsvir edilmiş gerblə də təsdiqlənir.
Albion Böyük Britaniyanın ən qədim məlum adıdır. Müasir dövrdə daha çox Böyük Britaniyanın poetik təsviri üçün istifadə olunur. Albion adı ilk dəfə olaraq e.ə. VI əsrdə qədim yunanların, o cümlədən yunan coğrayafiyaşünası Ptolemeyin əsərlərində çəkilmiş, sonralar isə Qədim Roma və orta əsrlər ədəbiyyatına keçmişdir. Kral Artur haqqında əfsanələrdə də bir çox hallarda Albion ifadəsindən istifadə olunmuşdur.
İstinadlar
Price, Glanville. The Celtic Connection. Rowman & Littlefield. 1992. səh. 104. ISBN978-0-86140-248-9. İstifadə tarixi: 17 December 2013. Indeed, Eire might well have become the Gaelic name of Scotland as it is that of Ireland. But it was Alba that finally won as the vernacular name while Scotia survived as entirely a literary term
Гумба, Гурам (1986) Кавказская Албания по «Ашхарацуйцу» Вардана Вардапета (XIII в.). Вестник социальных наук, No. 9 . pp. 64-73. ISSN 0320-8117
Indogermanisches etymologisches Wörterbuch (Indo-European Etymological Dictionary) 1959 p. 30-31
Indogermanisches etymologisches Wörterbuch (Indo-European Etymological Dictionary) 1959 pp. 30-31
Licursi, Emiddio Pietro, Empire of Nations: The Consolidation of Albanian and Turkish National Identities in theLate Ottoman Empire, 1878 – 1913, New York: Columbia University, 2011, səh. 19, This is of key importance, as it demonstrates the Ottoman center’s direct influence in defining Albania as a stable, unambiguous territorial category, for the first time.
Албанцы
Ədəbiyyat
Тревер К. В. Очерки по истории и культуре Кавказской Албании IV в. до н. э.−VII в. н. э. (источники и литература). — М.−Л.: Издательство Академии наук СССР, 1959. — 389 с.
Новосельцев А. П., Пашуто В. Т., Черепнин Л. В. Пути развития феодализма. — «Наука», 1972.
Bernau, Anke, McMullan, Gordon; Matthews, David (eds.), "Myths of origin and the struggle over nationhood", Reading the Medieval in Early Modern England, Cambridge University Press, 2007, 106–118, ISBN0521868432
Brereton, Georgine Elizabeth, ed.Des grantz geanz: an Anglo-Norman poem, Medium Aevum Monographs, 2, Oxford: Blackwell, 1937
Dekabr 03, 2021
albaniya, toponim, albaniya, qafqazdan, şotlandiyaya, kimi, müxtəlif, ərazilərdə, istifadə, olunan, toponimdir, dünyada, toponim, daha, çox, balkan, ölkələrindən, biri, olan, albaniya, respublikasının, adı, kimi, məşhurdur, mündəricat, albaniya, qafqaz, albani. Albaniya Qafqazdan Sotlandiyaya 1 kimi muxtelif erazilerde istifade olunan toponimdir Dunyada toponim daha cox balkan olkelerinden biri olan Albaniya Respublikasinin adi kimi meshurdur Mundericat 1 Albaniya Qafqaz 2 Albaniya Balkanlar 3 Albaniya Sotlandiya 4 Albion 5 Istinadlar 6 EdebiyyatAlbaniya Qafqaz RedakteEsas meqale Qafqaz AlbaniyasiQafqaz Albaniyasi q yun Ἀlbania Aluank orta fars Arran e e IV esrden b e VIII esrine kimi Cenubi Qafqazda muasir Azerbaycan Gurcustan Ermenistan ve Dagistan erazilerinde movcud olmus tarixi dovletdir Olkenin adinin menseyi tam mueyyenlesdirilmemisdir Rusiya tarixcisi Kamilla Trever ozunun Qafqaz Albaniyasinin tarixi ve medeniyyeti haqqinda ocerkler e e IV esr b e VII esri adli kitabinda Albaniya qedim yunan ve latin dilli menbelerde ve Alvank qedim ermeni dilli menbelerde toponimlerinin menseyi meselesine diqqet yetirir Onun fikrince toponimin koku latin dilinde albus ag sozu ile baglidir lakin adin yaranmasinin romalilarla elaqelendirilmesi muellif terefinden esaslandirilmir cunki romalilar yerli adin yalniz latin dilinde seslenmesini yarada bilerdiler Bundan elave K Trever daha iki versiyani qeyd edir A A Bakixanov terefinden XIX esrin evvellerinde yazilmis birinci versiyaya esasen alban sozu latin dilinde ag anlamini veren albi sozunden emele gelmisdir N Y Marr terefinden seslendirilmis ikinci versiyaya gore ise Albaniya sozu Dagistan sozu kimi dagliq olke anlamini ifade edir N Y Marr fikrini hem Balkanlarda hem de Sotlandiyadaki oxsar toponimlerin de dagliq erazilere aid olmasi ile izah edir 2 Daha bir versiya ise Rusiya tarixcileri A P Novoseltsev V T Pasuto ve L V Cerepnin terefinden seslendirilmisdir Onlar hesab edirler ki Albaniya toponiminin yaranmasi irandilli alanlarla elaqelidir 3 Bu nezeriyyenin terefdari olan Quram Qumba ise toponimi siraklarla elaqelendirir 4 Albaniya Balkanlar RedakteEsas meqale AlbaniyaBalkan yarimadasinda yerlesen Albaniya dovletinin adinin etimologiyasi da mubahise movzusudur Bele bir fikir var ki toponim illiriya tayfalarindan birinin adi olan albanoi etnoniminden yaranmisdir 5 Qarli Albaniya daglarina gore olkenin adi pro Hind Avropa menseli olan ve ag anlamini veren albho koku esasinda yaranmisdir 6 Balkanlarda Albaniya adli ilk dovlet qurumu 1271 1333 1355 1368 ci illerde movcud olmus Albaniya kralligi ve 1368 1443 cu illerde movcud olmus Albaniya knyazligidir 1385 ci ilde bas vermis Savr doyusunden sonra Osmanli imperiyasinin Rumeli eyaletinin terkibinde Albaniya sancagi yaradilmisdir 7 1468 1912 ci illerde Albaniya Osmanli imperiyasinin terkibinde olmusdur 1912 ci ilde dovletin musteqillik elde etmesinden sonra adi asagidaki kimi deyismisdir Albaniya knyazligi 1914 1925 Albaniya respublikasi 1925 1928 Albaniya kralligi 1928 1939 Albaniya Xalq Sosialist Respublikasi 1946 1992 Albaniya Respublikasi 1992 bu gune kimiOlkenin ozunuadlandirmasi olan Shqiperia sozu alban dilinde mena vermek anlamini ifade eden shqip sozunden emele gelmisdir 8 Albaniya Sotlandiya RedakteEsas meqale Alba kralligiSotlandiyanin qel dilinde adi olan Alba sozunun Boyuk Britaniyanin yunanca adi olan orta ingilis dilinde Albany formasinda islenen Albion sozunun latinlasdirilmis versiyasi olan Albania sozunden toremesi ehtimal edilir Bezi tedqiqatlar bu adi Irlandiyanin en erken adlarindan biri olan ve qurub torpagi anlami veren Fodla toponimi ile elaqelendirerek Alba sozunun sefeq torpagi anlami verdiyini bildirir Bu versiya Sotlandiyanin en qedim gerblerinden biri olan ve uzerinde gunes sefeqi tesvir edilmis gerble de tesdiqlenir Albion RedakteEsas meqale AlbionAlbion Boyuk Britaniyanin en qedim melum adidir Muasir dovrde daha cox Boyuk Britaniyanin poetik tesviri ucun istifade olunur Albion adi ilk defe olaraq e e VI esrde qedim yunanlarin o cumleden yunan cograyafiyasunasi Ptolemeyin eserlerinde cekilmis sonralar ise Qedim Roma ve orta esrler edebiyyatina kecmisdir Kral Artur haqqinda efsanelerde de bir cox hallarda Albion ifadesinden istifade olunmusdur Istinadlar Redakte Price Glanville The Celtic Connection Rowman amp Littlefield 1992 seh 104 ISBN 978 0 86140 248 9 Istifade tarixi 17 December 2013 Indeed Eire might well have become the Gaelic name of Scotland as it is that of Ireland But it was Alba that finally won as the vernacular name while Scotia survived as entirely a literary term Trever K V 1959 S 8 Novoselcev A P Pashuto V T Cherepnin L V 1972 S 38 39 Gumba Guram 1986 Kavkazskaya Albaniya po Ashharacujcu Vardana Vardapeta XIII v Vestnik socialnyh nauk No 9 pp 64 73 ISSN 0320 8117 Indogermanisches etymologisches Worterbuch Indo European Etymological Dictionary 1959 p 30 31 Indogermanisches etymologisches Worterbuch Indo European Etymological Dictionary 1959 pp 30 31 Licursi Emiddio Pietro Empire of Nations The Consolidation of Albanian and Turkish National Identities in theLate Ottoman Empire 1878 1913 New York Columbia University 2011 seh 19 This is of key importance as it demonstrates the Ottoman center s direct influence in defining Albania as a stable unambiguous territorial category for the first time AlbancyEdebiyyat RedakteTrever K V Ocherki po istorii i kulture Kavkazskoj Albanii IV v do n e VII v n e istochniki i literatura M L Izdatelstvo Akademii nauk SSSR 1959 389 s Novoselcev A P Pashuto V T Cherepnin L V Puti razvitiya feodalizma Nauka 1972 Bernau Anke McMullan Gordon Matthews David eds Myths of origin and the struggle over nationhood Reading the Medieval in Early Modern England Cambridge University Press 2007 106 118 ISBN 0521868432 Brereton Georgine Elizabeth ed Des grantz geanz an Anglo Norman poem Medium Aevum Monographs 2 Oxford Blackwell 1937 Menbe https az wikipedia org w index php title Albaniya toponim amp oldid 5609546, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
