Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
A yaxud a — çağdaş Azərbaycan əlifbası kimi Yer üzündəki bir çox dildə işlədilən latın əlifbasının ilk hərfi. Azərbaycan dilində hərfə a adı verilib (oxunuşu: /ɑ/). Formaca törədiyi (əski yunan əlifbasının) alfa hərfi və habelə bu əlifbadan törəyən kiril əlifbasının hərfi ilə oxşayır. Hərfin böyük versiyasının görünüşü ortasından üfüqi xətt keçən bir nöqtədən çəkilmiş iki əyri xətt kimidir. Kiçik a hərfi isə iki cür yazılır: ikiqatlı a və birqatlı ɑ. Birinci görünüş, əsasən, çap yazısında, ikincisi isə, əsasən, əl yazısında və əl yazısı əsaslı şriftlərdə istifadə olunmaqdadır.
| A | |||
|---|---|---|---|
| A a | |||
| (aşağıya baxın) | |||
 | |||
| İstifadəsi | |||
| Yazı sistemi | |||
| Növ | əlifba | ||
| Kökən dil | latın dili | ||
| Səs istifadəsi |
| ||
| Unicode dəyəri | U+0041, U+0061 | ||
| Əlifbadakı sıra | 1 | ||
| Tarix | |||
| Təkamül |
| ||
| Variantlar | (aşağıya baxın) | ||
| Digər | |||
| Yazı yönü | soldan sağa | ||
| This article contains in the (IPA). For an introductory guide on IPA symbols, see . For the distinction between [ ], / / and , see . | |||
Oxşar simvollar və simvolun digər variantları
- Α α : yunan hərfi olan
- А а : kirill əlifbasının A hərfi
- Ɑ ɑ : latın hərfi olan Alfa və yaxudda əlyazma hərfi A (yada ki: A a)
- ɐ : kiçik A hərfinin çevrilmiş forması , hansıki Beynəlxalq fonetika əlifbasında açığ mərkəzi sait kimi istifadə olunur
- ∀ : çevrilmiş A, "Birinci qaydanın məntiqində" (ing. First-order logic) ümumiliy kvantorunu təsvir etmək üçündü.
- ª : Sıra indikatoru
- Æ æ : Æ latın liqaturası (hərf birləşməsi)
Tarixi
Hərfin yazılması misir heroqlif yazısının öküz başını xatırladan simvolla əlaqələndirilər. İddia edilir ki, eramzidan əvvəl 1600-cü ildə Finikiya əlifbasında A hərfin xətti yazılışı forması yarandı.
| Misir heroqlifi öküz başı | Əski-Sami (Proto-Semitic) öküz başı | Finikiya alef | Yunan Alfa | Etruskan A | Roman A |
|---|---|---|---|---|---|
 |  |  |  |  |  |
Qədim yunanlar finikiya əlifbasını mənimsəyərək, bu hərfin ifa edə biləcək səs olmadığı üçün, ilk dəfə A hərfini "/а/" səsini göstərmək üçün istifadə etdilər. Hərfin adını "" qoydular. Eramızdan əvvəl VIII əsrə aid edilən erkən yunan yazılarında A hərfi yanı üstə uzanıb, lakin daha sonrakı dövrlərdə "A" müasir baş hərfi formasını xatırlatmağa başladı. Bununla belə bu zamandada "A" hərfin bir neçə dialekt variantlarının yazılışıda var idi, Məsələn, hərfin ayaqlarından biri qısaldılırdı yada ki üfüqi çubuğu bucaq altında çəkilirdi.
Yunan əlifbasını mənimsiyərək, A hərfinə dəyişiklik etmədilər. Beləcə o, dünya dillərinin böyük əksəriyyətinin istifadə etdiyi Latın əlifbasına keçdi, sonra isə kiril əlifbasınada əlavə olundu.
Mətbəə şriftləri
Müasir kiçik "a" yunanların əlyazma "A"-sına oxşamır. Müasir böyük "A" hərfin modifikasiyası IV əsrə qədər formalaşdı.
 A-nın qotik formatda yazılışı |  A-nın untsial formatda yazılışı |  Qotik yazılışnda A-nın başqa variantı |
 "A" müasir "Roman" tipoqrafiya komplektində |  "A" müasir "İtalic" tipoqrafiya komplektində |  "A" müasir "Script" tipoqrafiya komplektində |
Kompüter kodları
"Unicode" da böyük A — U+0041, kiçik a isə +0061 ilə göstərilir.
"ASCII"-də böyük A — 65, kiçik a isə 97 ilə göstərilir, ikili say sistemində isə müvafiq olaraq — 01000001 və 01100001.
""-də böyük A — 193, kiçik a isə 129 ilə göstərilir.
HTML və XML-da böyük A — "A", kiçik a isə "a" vasitəsilə göstərilir
İstifadəsi
- Fizikada Mexaniki işin göstərilməsində istifadə olunur. Kiçik a təcil deməkdi.
- Tibbdə qan qrupunu və vitaminləri göstərilməsində istifadə olunur.
İstinadlar
- "Latin alphabet | Definition, Description, History, & Facts". Encyclopedia Britannica (ingilis). 2021-03-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-03.
- Sitat səhvi: Yanlış
<ref>teqi;oedadlı istinad üçün mətn göstərilməyib - McCarter, 1974. səh. 54
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale latin elifbasinin herfi haqqindadir Diger menalar ucun baxin A deqiqlesdirme A yaxud a cagdas Azerbaycan elifbasi kimi Yer uzundeki bir cox dilde isledilen latin elifbasinin ilk herfi Azerbaycan dilinde herfe a adi verilib oxunusu ɑ Formaca torediyi eski yunan elifbasinin alfa herfi ve habele bu elifbadan toreyen kiril elifbasinin herfi ile oxsayir Herfin boyuk versiyasinin gorunusu ortasindan ufuqi xett kecen bir noqteden cekilmis iki eyri xett kimidir Kicik a herfi ise iki cur yazilir ikiqatli a ve birqatli ɑ Birinci gorunus esasen cap yazisinda ikincisi ise esasen el yazisinda ve el yazisi esasli sriftlerde istifade olunmaqdadir AA a asagiya baxin IstifadesiYazi sistemiNovelifbaKoken dillatin diliSes istifadesi Unicode deyeriU 0041 U 0061Elifbadaki sira1TarixTekamulA aVariantlar asagiya baxin DigerYazi yonusoldan sagaThis article contains in the IPA For an introductory guide on IPA symbols see For the distinction between and see Oxsar simvollar ve simvolun diger variantlariA a yunan herfi olan A a kirill elifbasinin A herfi Ɑ ɑ latin herfi olan Alfa ve yaxudda elyazma herfi A yada ki A a ɐ kicik A herfinin cevrilmis formasi hansiki Beynelxalq fonetika elifbasinda acig merkezi sait kimi istifade olunur cevrilmis A Birinci qaydanin mentiqinde ing First order logic umumiliy kvantorunu tesvir etmek ucundu ª Sira indikatoru AE ae AE latin liqaturasi herf birlesmesi TarixiHerfin yazilmasi misir heroqlif yazisinin okuz basini xatirladan simvolla elaqelendiriler Iddia edilir ki eramzidan evvel 1600 cu ilde Finikiya elifbasinda A herfin xetti yazilisi formasi yarandi Misir heroqlifi okuz basi Eski Sami Proto Semitic okuz basi Finikiya alef Yunan Alfa Etruskan A Roman A Qedim yunanlar finikiya elifbasini menimseyerek bu herfin ifa ede bilecek ses olmadigi ucun ilk defe A herfini a sesini gostermek ucun istifade etdiler Herfin adini qoydular Eramizdan evvel VIII esre aid edilen erken yunan yazilarinda A herfi yani uste uzanib lakin daha sonraki dovrlerde A muasir bas herfi formasini xatirlatmaga basladi Bununla bele bu zamandada A herfin bir nece dialekt variantlarinin yazilisida var idi Meselen herfin ayaqlarindan biri qisaldilirdi yada ki ufuqi cubugu bucaq altinda cekilirdi Yunan elifbasini menimsiyerek A herfine deyisiklik etmediler Belece o dunya dillerinin boyuk ekseriyyetinin istifade etdiyi Latin elifbasina kecdi sonra ise kiril elifbasinada elave olundu Metbee sriftleriMuasir kicik a yunanlarin elyazma A sina oxsamir Muasir boyuk A herfin modifikasiyasi IV esre qeder formalasdi A nin qotik formatda yazilisi A nin untsial formatda yazilisi Qotik yazilisnda A nin basqa varianti A muasir Roman tipoqrafiya komplektinde A muasir Italic tipoqrafiya komplektinde A muasir Script tipoqrafiya komplektindeKomputer kodlari Unicode da boyuk A U 0041 kicik a ise 0061 ile gosterilir ASCII de boyuk A 65 kicik a ise 97 ile gosterilir ikili say sisteminde ise muvafiq olaraq 01000001 ve 01100001 de boyuk A 193 kicik a ise 129 ile gosterilir HTML ve XML da boyuk A A kicik a ise a vasitesile gosterilirIstifadesiFizikada Mexaniki isin gosterilmesinde istifade olunur Kicik a tecil demekdi Tibbde qan qrupunu ve vitaminleri gosterilmesinde istifade olunur Vikianbarda A ile elaqeli mediafayllar var Istinadlar Latin alphabet Definition Description History amp Facts Encyclopedia Britannica ingilis 2021 03 09 tarixinde Istifade tarixi 2021 03 03 Sitat sehvi Yanlis lt ref gt teqi oed adli istinad ucun metn gosterilmeyib McCarter 1974 seh 54