Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
16 böyük türk imperiyası (türk. 16 Büyük Türk Devleti) — 1969-cu ildə xəritələrin tərtibi üzrə məmur Akib Özbəy tərəfindən tanıdılmış, türk milliyətçiliyinə dair anlayış. 1980-ci illərdə Kənan Evrən hökuməti dövründə türk səlahiyyətlilər tərəfindən daha geniş şəkildə təbliğ olunmuşdur. Bu anlayışın təqdim edilməsindən əvvəl Türkiyə Prezidentinin forsundakı 16 ulduz Səlcuqlu imperiyasından sonra Anadoluda qurulmuş on altı bəyliyi təmsil edən simvol kimi qəbul edilmişdi.
Siyahı
Konsepsiyaya görə "16 Böyük Türk İmperiyası" bunlardır:
| Bayraq (uydurma) | Ad | Türk adı | Rəhbər | Tarixlər(Qriqori) |
|---|---|---|---|---|
 | Böyük Hun İmperiyası | Büyük Hun İmparatorluğu | Mete xaqan | E.ə.220 — e.ə.46 |
 | Qərbi Hun İmperiyası | Batı Hun İmparatorluğu | Çiçi xan | 48-216 |
 | Avropa Hun İmperiyası | Avrupa Hun İmparatorluğu | Atilla | 375-469 |
 | Ağ Hun İmperiyası | Akhun İmparatorluğu | Ağsuvar | 390-577 |
 | Göytürk xaqanlığı | Göktürk İmparatorluğu | Bumın xaqan | 552-745 |
 | Avar xaqanlığı | Avar İmparatorluğu | Bayan xaqan | 565-835 |
 | Xəzər xaqanlığı | Hazar İmparatorluğu | Tonq Yabqu xaqan | 651-983 |
 | Uyğur xaqanlığı | Uygur Devleti | Qutluq Bilgə Kül xaqan | 745-1369 |
 | Qaraxanilər dövləti | Karahanlılar | Bilgə Kül Qədir xan | 840-1212 |
 | Qəznəvilər | Gazneliler | Alp Təkin | 962-1186 |
 | Böyük Səlcuq imperiyası | Büyük Selçuklu İmparatorluğu | Səlcuq bəy | 1040–1157 |
 | Xərəzmşahlar | Herzemşahlar | Əlaəddin Məhəmməd | 1097–1231 |
 | Qızıl Orda | Altınordu Devleti | Batı xan | 1236–1502 |
 | Teymurilər dövləti | Büyük Teymur İmparatorluğu | Əmir Teymur | 1368–1501 |
 | Böyük Moğol imperiyası | Babür İmparatorluğu | Babur | 1526-1858 |
 | Osmanlı imperiyası | Osmanlı İmparatorluğu | I Osman | 1299-1922 |
Qəbul
Türk yazıçısı, şair, publisist və tarixçi, pantürkizm və Turanizm ideologiyasının əsas dəstəkçisi olan Hüseyn Nihal Atsız bu siyahıya daxil olan bir sıra imperiyanın əslində qəti şəkildə müəyyənləşdirilməmiş mənşəyə sahib olduqlarını və türk mənşələrinin yalnız fərziyyə olduğunu qeyd etmişdi. Ağqoyunlular kimi bir çox həqiqi türk imperiyası bu siyahıdan kənarda qalmışdı. Bu səbəblərdən o, siyahını "uydurmadan başqa bir şey" olmadığını qeyd etmişdir.
Atsızın tənqidlərinə baxmayaraq, bu konsepsiya, sonra qüvvəyə minən Kənan Evrən prezidentliyi dövründə türk-islamçı sintezinin türk milliyyətçiliyinin əsas komponenti elan edilməsi ilə türklərin əsas milli ideologiyasına çevrilmişdir. Yazıçı Reha Oğuz Türkqanın (1920-2010) rəhbərliyi altında əvvəlcə təqvim, sonra bir sıra markalar buraxılmışdır. Bundan sonra qədim türk dövlətlərinin bayraqlarının bu rəsmləri nüfuzlu Türkiyə Tarix Qurumu konfransında təqdim edilmişdir.
Türkiyə Poçt İdarəsi 1984-cü ildə qurucularının portretlərini və bayraqlarını əks etdirən "16 imperiya" adlı bir sıra poçt markaları buraxmışdır. 1985-ci ildə bu konsepsiya Türkiyə Prezidentinin forsundakı 16 ulduzun retrospektiv izahı kimi təqdim edilmişdir. Türkiyə dövləti tərəfindən irəli sürülən tarixşünaslıq narrativinə görə 16 ulduz həmin dövlətləri simvollaşdırır.
Keçiörən (Ankara), Mamak, Ankara, Etimesgut, Niğdə, Nevşehir, Pınarbaşı və s. yerlərin bələdiyyə binaları da daxil olmaqla Türkiyədəki bir sıra dövlət binaları və ictimai parklarda Türkiyənin qurucusu hesab edilən Mustafa Kamal Atatürkün heykəli ilə birlikdə 16 böyük imperiyanın qurucularının büstləri və ya heykəlləri də qoyulmuşdur.
2000-ci ildə Türk Telekom bu mövzuda bir sıra smart kartlarını satışa təqdim etmişdir.
2015-ci ilin yanvarında Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Fələstin dövlət başçısı Mahmud Abbası 16 "döyüşçü"nün mühafizəsi ilə, tarixi zireh və 16 imperiyanı simvolizə etmək üçün hazırlanmış geyimləri geyən aktyorlarla birlikdə Türkiyə Prezident sarayında qəbul etmişdir. Kostyumların dövrlərinə uyğunluğu tənqid olunmuşdur.
2015-ci ildə “16 türk imperiyası” mövzusuna həsr olunmu, 1 kuruş nominallı mis-nikel ərintisindən hazırlanmış bir sıra sikkələr buraxılmıdır.
"16 böyük türk imperiyası" haqqındakı tarixi tezis tədricən pantürkçülük və türk milliyətçiliyinin simvollarından birinə çevrilmişdir.
Qeydlər
- Xaqanlıq
İstinadlar
- H. Feridun Demokan, Contemporary Turkey: Geography, History, Economy, Art, Tourism, Demokan, 1978, p. 4. Necdet Evliyagil, Sami Güner, Basın-Yayın Genel Müdürlüğü, Ajans-Türk, Türkiye: Cumhuriyetin 50. Yıl Kitabı, Ajans-Türk Matbaacılık Sanayii, 1973.
- X. Türk Tarih Kongresi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1994, p. 2947.)
- Ivan Sache, Presentation of the Sixteen Great Turkish Empires and their alleged flags 2021-03-04 at the Wayback Machine, , 4 July 2004; c.f. jpeg of the 1984 stamp series 2021-01-11 at the Wayback Machine. The flags were designed by Özbek in 1969. They are mostly imaginary, with the exception of the 1844 , and arguably the wolf's head and the bow-and-arrow used as emblems for the Göktürk and the Seljuk states, respectively. Ekrem Buğra Ekinci, 16 TÜRK DEVLETİ Cumhurbaşkanlığı forsundaki 16 yıldız neyi ifade ediyor? 2020-06-30 at the Wayback Machine, 2 February 2015.
- . Etimesgut Belediyesi kent meydanı için hazırlanan 16 Türk Büyüğü heykelleri. 2017-08-26 at the Wayback Machine Niğde’nin simgesi Türk Büyükleri heykelleri kaldırılıyor mu? 2021-02-24 at the Wayback Machine Türk devlet büyükleri Mamak'ta 2016-08-05 at the Wayback Machine Türk Büyükleri Anıtları Yenilendi (Nevşehir) 2021-02-24 at the Wayback Machine. "Pınarbaşı Turkishness Monument" (Pınarbaşı Türklük Anıtı, opened in 2000).
- On line history newspaper ( 2016-03-21 at the Wayback Machine)
- Central Eurasian Studies Review, Vol. 3, Central Eurasian Studies Society, 2004, p. 23
- Büyük Türk Devletleri 2020-08-20 at the Wayback Machine [1] 2022-02-07 at the Wayback Machine
- "Spear-carriers and chainmail warriors: Erdogan's palace welcome". Yahoo! News. 17 January 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 14 January 2015.
- "'Duşakabinoğulları' istifa getirdi: O kıyafete 'bornoz' diyen dekan görevinden ayrıldı" (türk). Diken. 29 May 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 29 May 2016."Duşakabinoğulları 3 ay sürmüş!" (türk). Sözcü. 4 August 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 29 May 2016. (türk). . 2016-05-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 May 2016. The daily newspaper omitted a label for this particular costume (Western Hunnic Empire) by mistake; diken.com.tr 2020-03-01 at the Wayback Machine.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
16 boyuk turk imperiyasi turk 16 Buyuk Turk Devleti 1969 cu ilde xeritelerin tertibi uzre memur Akib Ozbey terefinden tanidilmis turk milliyetciliyine dair anlayis 1980 ci illerde Kenan Evren hokumeti dovrunde turk selahiyyetliler terefinden daha genis sekilde teblig olunmusdur Bu anlayisin teqdim edilmesinden evvel Turkiye Prezidentinin forsundaki 16 ulduz Selcuqlu imperiyasindan sonra Anadoluda qurulmus on alti beyliyi temsil eden simvol kimi qebul edilmisdi 16 boyuk turk imperiyasinin bayraqlari Istanbul Herbi Muzeyinde SiyahiKonsepsiyaya gore 16 Boyuk Turk Imperiyasi bunlardir Bayraq uydurma Ad Turk adi Rehber Tarixler Qriqori Boyuk Hun Imperiyasi Buyuk Hun Imparatorlugu Mete xaqan E e 220 e e 46Qerbi Hun Imperiyasi Bati Hun Imparatorlugu Cici xan 48 216Avropa Hun Imperiyasi Avrupa Hun Imparatorlugu Atilla 375 469Ag Hun Imperiyasi Akhun Imparatorlugu Agsuvar 390 577Goyturk xaqanligi Gokturk Imparatorlugu Bumin xaqan 552 745Avar xaqanligi Avar Imparatorlugu Bayan xaqan 565 835Xezer xaqanligi Hazar Imparatorlugu Tonq Yabqu xaqan 651 983Uygur xaqanligi Uygur Devleti Qutluq Bilge Kul xaqan 745 1369Qaraxaniler dovleti Karahanlilar Bilge Kul Qedir xan 840 1212Qezneviler Gazneliler Alp Tekin 962 1186Boyuk Selcuq imperiyasi Buyuk Selcuklu Imparatorlugu Selcuq bey 1040 1157Xerezmsahlar Herzemsahlar Elaeddin Mehemmed 1097 1231Qizil Orda Altinordu Devleti Bati xan 1236 1502Teymuriler dovleti Buyuk Teymur Imparatorlugu Emir Teymur 1368 1501Boyuk Mogol imperiyasi Babur Imparatorlugu Babur 1526 1858Osmanli imperiyasi Osmanli Imparatorlugu I Osman 1299 1922QebulTurkiye Respublikasi Prezident forsundaki 16 ulduz her imperatorlugu temsil edir Turk yazicisi sair publisist ve tarixci panturkizm ve Turanizm ideologiyasinin esas destekcisi olan Huseyn Nihal Atsiz bu siyahiya daxil olan bir sira imperiyanin eslinde qeti sekilde mueyyenlesdirilmemis menseye sahib olduqlarini ve turk menselerinin yalniz ferziyye oldugunu qeyd etmisdi Agqoyunlular kimi bir cox heqiqi turk imperiyasi bu siyahidan kenarda qalmisdi Bu sebeblerden o siyahini uydurmadan basqa bir sey olmadigini qeyd etmisdir Atsizin tenqidlerine baxmayaraq bu konsepsiya sonra quvveye minen Kenan Evren prezidentliyi dovrunde turk islamci sintezinin turk milliyyetciliyinin esas komponenti elan edilmesi ile turklerin esas milli ideologiyasina cevrilmisdir Yazici Reha Oguz Turkqanin 1920 2010 rehberliyi altinda evvelce teqvim sonra bir sira markalar buraxilmisdir Bundan sonra qedim turk dovletlerinin bayraqlarinin bu resmleri nufuzlu Turkiye Tarix Qurumu konfransinda teqdim edilmisdir Turkiye Poct Idaresi 1984 cu ilde qurucularinin portretlerini ve bayraqlarini eks etdiren 16 imperiya adli bir sira poct markalari buraxmisdir 1985 ci ilde bu konsepsiya Turkiye Prezidentinin forsundaki 16 ulduzun retrospektiv izahi kimi teqdim edilmisdir Turkiye dovleti terefinden ireli surulen tarixsunasliq narrativine gore 16 ulduz hemin dovletleri simvollasdirir Kecioren Ankara Mamak Ankara Etimesgut Nigde Nevsehir Pinarbasi ve s yerlerin belediyye binalari da daxil olmaqla Turkiyedeki bir sira dovlet binalari ve ictimai parklarda Turkiyenin qurucusu hesab edilen Mustafa Kamal Ataturkun heykeli ile birlikde 16 boyuk imperiyanin qurucularinin bustleri ve ya heykelleri de qoyulmusdur 2000 ci ilde Turk Telekom bu movzuda bir sira smart kartlarini satisa teqdim etmisdir 2015 ci ilin yanvarinda Turkiye Prezidenti Receb Tayyib Erdogan Felestin dovlet bascisi Mahmud Abbasi 16 doyuscu nun muhafizesi ile tarixi zireh ve 16 imperiyani simvolize etmek ucun hazirlanmis geyimleri geyen aktyorlarla birlikde Turkiye Prezident sarayinda qebul etmisdir Kostyumlarin dovrlerine uygunlugu tenqid olunmusdur 2015 ci ilde 16 turk imperiyasi movzusuna hesr olunmu 1 kurus nominalli mis nikel erintisinden hazirlanmis bir sira sikkeler buraxilmidir 16 boyuk turk imperiyasi haqqindaki tarixi tezis tedricen panturkculuk ve turk milliyetciliyinin simvollarindan birine cevrilmisdir QeydlerXaqanliqIstinadlarH Feridun Demokan Contemporary Turkey Geography History Economy Art Tourism Demokan 1978 p 4 Necdet Evliyagil Sami Guner Basin Yayin Genel Mudurlugu Ajans Turk Turkiye Cumhuriyetin 50 Yil Kitabi Ajans Turk Matbaacilik Sanayii 1973 X Turk Tarih Kongresi Turk Tarih Kurumu Basimevi 1994 p 2947 Ivan Sache Presentation of the Sixteen Great Turkish Empires and their alleged flags 2021 03 04 at the Wayback Machine 4 July 2004 c f jpeg of the 1984 stamp series 2021 01 11 at the Wayback Machine The flags were designed by Ozbek in 1969 They are mostly imaginary with the exception of the 1844 and arguably the wolf s head and the bow and arrow used as emblems for the Gokturk and the Seljuk states respectively Ekrem Bugra Ekinci 16 TURK DEVLETI Cumhurbaskanligi forsundaki 16 yildiz neyi ifade ediyor 2020 06 30 at the Wayback Machine 2 February 2015 39 58 41 sm e 32 52 03 s u Etimesgut Belediyesi kent meydani icin hazirlanan 16 Turk Buyugu heykelleri 2017 08 26 at the Wayback Machine Nigde nin simgesi Turk Buyukleri heykelleri kaldiriliyor mu 2021 02 24 at the Wayback Machine Turk devlet buyukleri Mamak ta 2016 08 05 at the Wayback Machine Turk Buyukleri Anitlari Yenilendi Nevsehir 2021 02 24 at the Wayback Machine Pinarbasi Turkishness Monument Pinarbasi Turkluk Aniti opened in 2000 On line history newspaper 2016 03 21 at the Wayback Machine Central Eurasian Studies Review Vol 3 Central Eurasian Studies Society 2004 p 23 Buyuk Turk Devletleri 2020 08 20 at the Wayback Machine 1 2022 02 07 at the Wayback Machine Spear carriers and chainmail warriors Erdogan s palace welcome Yahoo News 17 January 2015 tarixinde Istifade tarixi 14 January 2015 Dusakabinogullari istifa getirdi O kiyafete bornoz diyen dekan gorevinden ayrildi turk Diken 29 May 2016 tarixinde Istifade tarixi 29 May 2016 Dusakabinogullari 3 ay surmus turk Sozcu 4 August 2016 tarixinde Istifade tarixi 29 May 2016 turk 2016 05 27 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 29 May 2016 The daily newspaper omitted a label for this particular costume Western Hunnic Empire by mistake diken com tr 2020 03 01 at the Wayback Machine