"Sacher" (alm. Sachertorte) - avstriyalı qənnadçı Frans Zaxer tərəfindən icad edilmiş şokoladlı tort. Vyana mətbəxinin tipik deserti, eyni zamanda dünyanın ən məşhur tortlarından biri. Avstriyanın Ənənəvi Qida Reyestrində o, Vyana mətbəxinin əlamətdar yeməyi kimi qeydə alınıb.
Sacher (Zaxer) tortu | |
---|---|
![]() | |
Aid olduğu milli mətbəxlər | |
Avstriya imperiyası, Vyana | |
Mənşəyi | |
Tarixi | XIX əsrin ortaları |
Adlandırılıb | Franz Sacher |
Müəllif | Frans Zaxer (Franz Sacher) |
Tərkibi | |
Əsas |
|
Təfərrüatları | |
Tipi | tort |
İcad olunması
Artıq XVIII əsrin əvvələrindən başlayaraq Avstriya-Vyana mətbəxinə dair nəşr olunmuş reseptlər toplusunda “Sacher” tortuna bənzər şirniyyat növlərinə rast gəlmək mümkün idi. Daha sonralar, bu kimi kitablarda üstü şokolad şirəsi ilə örtülmüş tortlara da rast gəlmək mümkün olub.
1832-ci ildə Avstriyanın Xarici İşlər naziri Klemens Metternix baş aşpazına yüksək rütbəli qonaqlar üçün qeyri-adi desert hazırlamağı tapşırmışdır, lakin həmin gün aşpaz xəstələndiyindən bu işi onun köməkçisi, 16 yaşlı Frans Zaxer həyata keçirməli olmuşdur. Zaxerin hazırladığı şokoladlı tort qonaqlar tərəfindən yüksək qiymətləndirilsə də, uzun illər diqqətdən kənarda qalmışdır.
Təhsilini başa vurduqdan sonra Frans Zaxer Pressburq və Budapeştdə digər zadəgan ailələrin mətbəxində baş aşpaz kimi çalışmışdır. 1848-ci ildə o, Vyanaya qayıtmış və özünün şərab və delikates mallar satan mağazasını açmışdır. Həmin mağazada satdığı “Sachertorte” şokoladlı tortu bestsellerə çevrilmişdir.
Frans Zaxerin üç oğlu olmuşdur. Onların hamısı aşpaz olmuşlar. İkinci oğlu Eduard Vyananın nüfuzlu “Demel” qənnadı fabrikində təhsil almış və çalışmışdır. O, atasının icad etdiyi tortun reseptini bir qədər dəyişərək “Demel” fabrikində istehsalına icazə vermişdir. “Sacher” tortu əvvəlcə ancaq “Demel” qənnadı fabrikində, 1876-cı ildən isə Eduard Zaxerin açdığı “Sacher” otelinin restoranında satılmağa başlamışdır. O vaxtdan bu tort Vyana mətbəxinin ən məşhur desertlərindən biri hesab olunur.
Məhkəmə işi
“Demel” və “Sacher” tort reseptləri arasında hansının original olmasına dair ilk məhkəmə işi 1934-cü ildə başlamışdır. Belə ki, əvvəllər Eduard Zaxer “Demel” şirniyyat fabrikində çalışdığı vaxt atasının icad etdiyi tortun original reseptini bir qədər dəyişərək onu şirkətə satmışdır. Həmin vaxtdan “Demel” fabrikinin hazırladığı tortun üzərində "Eduard Sacher. Wein" yazısı olan şokolad medal olmuşşdur.
Eduard Zaxerin vəfatından sonra ailə biznesini onun dul qalmış həyat yoldaşı Anna Zaxer (qızlıq soyadı Fuks olmuşdur) davam etdirmişdir. Annanın vəfatından sonra “Sacher” otelinin idarəçiliyi onun oğluna keçmişdir. 1934-cü ildə “Sacher” oteli müflisləşəndən sonra oğlu onu Siller və Gürtler ailəsinə satmışdır. 1938-ci ildə otelin yeni sahibləri, bu tortu “Original Sacher-Torte” adı altında əmtəə nişanı kimi qeydiyyatdan keçirmişlər və nəinki otelin restoranında, həmçinin kütləvi satışını həyata keçirmişlər.
İkinci Dünya müharibəsi bitdikdən sonra, 1954-cü ildə otel sahibləri (Gürtler ailəsi) “Demel” qənnadı fabrikini rəsmən qeydiyyatdan keçmiş addan istifadə etməkdə günahlandırmış və bununla bağlı məhkəmə işi açmışlar. Məhkəmədə “Demel” qənnadı evinin nümayəndəsi iddia etmişdir ki, Frans Zaxerin orijinal reseptində tortun ortasında ikinci qatda ərik mürəbbəsi olmayıb. Həmçinin, fabrik nümayəndəsi otelin hazırladığı tortun yağının bir hissəsinin adi marqarinlə əvəz olunduğunu deyərək, “otelin hazırladığı tortu orijinal adlandırmaq olmaz”, söyləmişdir.
Nəhayət, 1963-cü ildə məhkəmədə razılıq əldə edilmişdir. "Sacher” otelinin hazırladığı tortların üzərinə “Original Sacher-Torte” yazısı olan dəyirmi şokolad medal qoyulmalı idi. “Demel” qənnadı evinin hazırladığı tortların üzərinə isə “Eduard Sacher-Torte “ yazısı olan üçbucaqlı şokolad medal qoyulmalı idi. Bu variant hazırda rəsmi olaraq “Demels Sachertorte” adlanır.
Reseptlər
“Sacher” tortu bir və ya ikiqatlı olub içinə ərik mürəbbəsi qoyulmuş, üstü və yanları şokolad şirəsi ilə örtülmüş şokoladlı süngər tortudur. Onu adətən süfrəyə çalınmış qaymaqlı krem ilə verirlər.
"Orijinal" Sacher tortunun resepti gizli saxlanılır. Mütəxəssislərin dediyinə görə əsas sirr sırf bu tortunun şirəsi üçün istehsal olunan üç növ şokoladdadır. Həmin şokoladlar otelə Lübek və Belçikadan gətirilir.
“Demel” və "orijinal" reseptlər arasındakı əsas fərq mürəbbə qatlarının sayıdır. Bundan başqa, “Sacher” otelində tort üfüqi şəkildə kəsilir və üst qatı ərik mürəbbəsi ilə örtülür, "Demel" tortunda isə (hələ də tamamilə əl ilə hazırlanır) mürəbbə təbəqəsi ancaq tortun səthinə sürtülərək sonradan üzərinə şokolad şirəsi tökülür.
Avstriyanın Ənənəvi Qida Reyestrində "Sacher" tortu üçün içinə tökülən inqrediyentlərin nisbəti göstərilməmişdir, lakin şokoladın tərkibi ən azı 15% olmalı və tərkibində ən azı 35% kakao məhsulu olan şokoladdan istifadə olunmalıdır tələbi qoyulmuşdur.
Hazırda orijinal “Sacher” tortunu təkrarlayan bir çox reseptlər var. Onlardan biri, məsələn, "Qrats - Avropanın Mədəniyyət Paytaxtı 2003" layihəsi çərçivəsində Avstriya yazıçısı Leopold fon Zaxer-Masoxun adını daşıyan "Sacher-Masoch" tortudur. Bu tortun hazırlanmasında qarağat mürəbbəsi və marzipandan istifadə olunur.
1998-ci ildə Ginnesin Rekordlar Kitabı diametri 2,5 metr olan ən böyük “Sacher” tortunu qeydiyyata almışdır. İndiyə kimi toy üçün hazırlanmış ən böyük “Sacher” tortu 12 mərtəbədən ibarət olub.
İstehsalı və satışı
“Sacher” oteli hər il 1,2 milyon yumurtadan bişmiş 300 minə yaxın tort, 80 ton şəkər, 70 ton şokolad, 37 ton ərik mürəbbəsi, 25 ton yağ və 30 ton un istehsal edir. 1999-cu ildən etibarən tortlar otelin zirzəmisində deyil, Simmerinq rayonunda, Vyana Mərkəzi Qəbiristanlığının yanındakı kiçik binada bişirilir. Bu işdə 21 şirniyyatçı və 25 qablaşdırıcı iştirak edir. Hesablamalara görə bir işçi gündə 7500-ə qədər yumurta sındırır. 2003-cü ildə həmin istehsal müəssisəsində tort kəsən maşın quraşdırılmışdır. Ondan əvvəl tortlar əllə kəsilirdi.
“Sacher” oteli tortdan başqa da şirniyyatlar istehsal edir. Otel illik istehsal etdiyi şirniyyatın üçdə birini hotelə gələn qonaqlara, digər üçdə birini ixtisaslaşdırılmış “Sacher” mağazalarında satır. Yerdə qalan hissəni isə online mağaza vasitəsilə sifarişçilərə poçtla göndərirlər. Qaydaya görə orijinal tortun qutusu taxtadan olmalıdır. Bu ənənə hələ Frans Zexerin vaxtından mövcud olub.
Qalereya
- Vyanada yerləşən "Café Sacher" satış mağazası
- Otel "Sacher"in hazırladığı orijinal "Sacher" tortunun medalı
- Vyanadakı "Demel" şirniyyat evinin mağazalarından birinin interyeri
- Orijinal "Sacher" tortu yalnız taxta qutularda satılır.
- "Sacher" otelinin satdığı original "Sacher" tortu taxta qutuda
Ədəbiyyat
- Ю. Саси. Где настоящий торт, или Тайна отеля Захер // Вена: История города. М.: Эксмо. пер. с нем. Е. Кривцовой. 2009. 51–56. ISBN .
- Ляховская Л.П. Торт Захер // Секреты домашнего кондитера. М.: МСП. 2000. 151–152.
- Торт «Захер» // Из Европы с любовью. Выпечка от А до Я (4000 nüs.). Берлин: Д-р Оеткер Ферлаг. Пер. с нем. 2013. 417. ISBN .
Xarici keçidlər
- Original Sacher-Torte (alm.) (ing.)
- Демелевский торт Захер (alm.) (ing.)
- История торта Захер
- Die Welt: Как подмастерье самый известный в мире торт изобрёл (alm.)
- Krondl, Michael. Sweet Invention: A History of Dessert. Chicago. 2011. ISBN .
İstinadlar
- Krondl, 2015. səh. 36
- Krondl, 2015. səh. 588–589
- Krondl, 2011. səh. 288
- Krondl, 2011. səh. 291
- Krondl, 2011. səh. 289
- "Original Sacher-Torte - Rezept | Sacher.com" (German).
- Rylander, Summer. "Searching for Sachertorte in Vienna". National Geographic. 16 December 2022. 8 June 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 March 2025.
- Ein süßes Geheimnis. Website der Sacher Hotels Betriebsgesellschaft mbH, abgerufen am 21. Jänner 2018
- https://www.sacher.com/en/restaurants/cafe-sacher-wien/
- https://www.e-reading.life/chapter.php/1081876/13/yuliya-sasi-vena-istoriya-goroda.html
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sacher alm Sachertorte avstriyali qennadci Frans Zaxer terefinden icad edilmis sokoladli tort Vyana metbexinin tipik deserti eyni zamanda dunyanin en meshur tortlarindan biri Avstriyanin Enenevi Qida Reyestrinde o Vyana metbexinin elametdar yemeyi kimi qeyde alinib Sacher Zaxer tortuVyanada Sacher otelinin restoraninda teqdim olunan Sacher tortu Aid oldugu milli metbexler Avstriya imperiyasi Vyana Menseyi nbsp Avstriya Tarixi XIX esrin ortalari Adlandirilib Franz Sacher Muellif Frans Zaxer Franz Sacher Terkibi Esas sokolad sunger kek erik d cem qanas Teferruatlari Tipi tort Mundericat 1 Icad olunmasi 2 Mehkeme isi 3 Reseptler 4 Istehsali ve satisi 5 Qalereya 6 Edebiyyat 7 Xarici kecidler 8 IstinadlarIcad olunmasiredakte nbsp Frans Zaxer Sacher tortunu icad eden sexs Artiq XVIII esrin evvelerinden baslayaraq Avstriya Vyana metbexine dair nesr olunmus reseptler toplusunda Sacher tortuna benzer sirniyyat novlerine rast gelmek mumkun idi Daha sonralar bu kimi kitablarda ustu sokolad siresi ile ortulmus tortlara da rast gelmek mumkun olub 1832 ci ilde Avstriyanin Xarici Isler naziri Klemens Metternix bas aspazina yuksek rutbeli qonaqlar ucun qeyri adi desert hazirlamagi tapsirmisdir lakin hemin gun aspaz xestelendiyinden bu isi onun komekcisi 16 yasli Frans Zaxer heyata kecirmeli olmusdur 1 Zaxerin hazirladigi sokoladli tort qonaqlar terefinden yuksek qiymetlendirilse de uzun iller diqqetden kenarda qalmisdir Tehsilini basa vurduqdan sonra Frans Zaxer Pressburq ve Budapestde diger zadegan ailelerin metbexinde bas aspaz kimi calismisdir 2 1848 ci ilde o Vyanaya qayitmis ve ozunun serab ve delikates mallar satan magazasini acmisdir Hemin magazada satdigi Sachertorte sokoladli tortu bestsellere cevrilmisdir 2 Frans Zaxerin uc oglu olmusdur Onlarin hamisi aspaz olmuslar Ikinci oglu Eduard Vyananin nufuzlu Demel qennadi fabrikinde tehsil almis ve calismisdir O atasinin icad etdiyi tortun reseptini bir qeder deyiserek Demel fabrikinde istehsalina icaze vermisdir 3 Sacher tortu evvelce ancaq Demel qennadi fabrikinde 1876 ci ilden ise Eduard Zaxerin acdigi Sacher otelinin restoraninda satilmaga baslamisdir 4 O vaxtdan bu tort Vyana metbexinin en meshur desertlerinden biri hesab olunur Mehkeme isiredakte Demel ve Sacher tort reseptleri arasinda hansinin original olmasina dair ilk mehkeme isi 1934 cu ilde baslamisdir Bele ki evveller Eduard Zaxer Demel sirniyyat fabrikinde calisdigi vaxt atasinin icad etdiyi tortun original reseptini bir qeder deyiserek onu sirkete satmisdir Hemin vaxtdan Demel fabrikinin hazirladigi tortun uzerinde Eduard Sacher Wein yazisi olan sokolad medal olmussdur Eduard Zaxerin vefatindan sonra aile biznesini onun dul qalmis heyat yoldasi Anna Zaxer qizliq soyadi Fuks olmusdur davam etdirmisdir Annanin vefatindan sonra Sacher otelinin idareciliyi onun ogluna kecmisdir 1934 cu ilde Sacher oteli muflislesenden sonra oglu onu Siller ve Gurtler ailesine satmisdir 1938 ci ilde otelin yeni sahibleri bu tortu Original Sacher Torte adi altinda emtee nisani kimi qeydiyyatdan kecirmisler ve neinki otelin restoraninda hemcinin kutlevi satisini heyata kecirmisler Ikinci Dunya muharibesi bitdikden sonra 1954 cu ilde otel sahibleri Gurtler ailesi Demel qennadi fabrikini resmen qeydiyyatdan kecmis addan istifade etmekde gunahlandirmis ve bununla bagli mehkeme isi acmislar Mehkemede Demel qennadi evinin numayendesi iddia etmisdir ki Frans Zaxerin orijinal reseptinde tortun ortasinda ikinci qatda erik murebbesi olmayib Hemcinin fabrik numayendesi otelin hazirladigi tortun yaginin bir hissesinin adi marqarinle evez olundugunu deyerek otelin hazirladigi tortu orijinal adlandirmaq olmaz soylemisdir 2 Nehayet 1963 cu ilde mehkemede raziliq elde edilmisdir Sacher otelinin hazirladigi tortlarin uzerine Original Sacher Torte yazisi olan deyirmi sokolad medal qoyulmali idi Demel qennadi evinin hazirladigi tortlarin uzerine ise Eduard Sacher Torte yazisi olan ucbucaqli sokolad medal qoyulmali idi Bu variant hazirda resmi olaraq Demels Sachertorte adlanir Reseptlerredakte nbsp Frans Zaxerin orijinal tort reseptini deyisen oglu Eduard Zaxer Sacher tortu bir ve ya ikiqatli olub icine erik murebbesi qoyulmus ustu ve yanlari sokolad siresi ile ortulmus sokoladli sunger tortudur Onu adeten sufreye calinmis qaymaqli krem ile verirler 5 Orijinal Sacher tortunun resepti gizli saxlanilir 6 Mutexessislerin dediyine gore esas sirr sirf bu tortunun siresi ucun istehsal olunan uc nov sokoladdadir Hemin sokoladlar otele Lubek ve Belcikadan getirilir Demel ve orijinal reseptler arasindaki esas ferq murebbe qatlarinin sayidir Bundan basqa Sacher otelinde tort ufuqi sekilde kesilir ve ust qati erik murebbesi ile ortulur Demel tortunda ise hele de tamamile el ile hazirlanir murebbe tebeqesi ancaq tortun sethine surtulerek sonradan uzerine sokolad siresi tokulur 7 Avstriyanin Enenevi Qida Reyestrinde Sacher tortu ucun icine tokulen inqrediyentlerin nisbeti gosterilmemisdir lakin sokoladin terkibi en azi 15 olmali ve terkibinde en azi 35 kakao mehsulu olan sokoladdan istifade olunmalidir telebi qoyulmusdur Hazirda orijinal Sacher tortunu tekrarlayan bir cox reseptler var Onlardan biri meselen Qrats Avropanin Medeniyyet Paytaxti 2003 layihesi cercivesinde Avstriya yazicisi Leopold fon Zaxer Masoxun adini dasiyan Sacher Masoch tortudur Bu tortun hazirlanmasinda qaragat murebbesi ve marzipandan istifade olunur 1998 ci ilde Ginnesin Rekordlar Kitabi diametri 2 5 metr olan en boyuk Sacher tortunu qeydiyyata almisdir Indiye kimi toy ucun hazirlanmis en boyuk Sacher tortu 12 mertebeden ibaret olub Istehsali ve satisiredakte Sacher oteli her il 1 2 milyon yumurtadan bismis 300 mine yaxin tort 80 ton seker 70 ton sokolad 37 ton erik murebbesi 25 ton yag ve 30 ton un istehsal edir 8 1999 cu ilden etibaren tortlar otelin zirzemisinde deyil Simmerinq rayonunda Vyana Merkezi Qebiristanliginin yanindaki kicik binada bisirilir Bu isde 21 sirniyyatci ve 25 qablasdirici istirak edir Hesablamalara gore bir isci gunde 7500 e qeder yumurta sindirir 2003 cu ilde hemin istehsal muessisesinde tort kesen masin qurasdirilmisdir Ondan evvel tortlar elle kesilirdi Sacher oteli tortdan basqa da sirniyyatlar istehsal edir Otel illik istehsal etdiyi sirniyyatin ucde birini hotele gelen qonaqlara diger ucde birini ixtisaslasdirilmis Sacher magazalarinda satir Yerde qalan hisseni ise online magaza vasitesile sifariscilere poctla gonderirler 9 Qaydaya gore orijinal tortun qutusu taxtadan olmalidir Bu enene hele Frans Zexerin vaxtindan movcud olub 10 Qalereyaredakte nbsp Vyanada yerlesen Cafe Sacher satis magazasi nbsp Otel Sacher in hazirladigi orijinal Sacher tortunun medali nbsp Vyanadaki Demel sirniyyat evinin magazalarindan birinin interyeri nbsp Orijinal Sacher tortu yalniz taxta qutularda satilir nbsp Sacher otelinin satdigi original Sacher tortu taxta qutudaEdebiyyatredakteYu Sasi Gde nastoyashij tort ili Tajna otelya Zaher Vena Istoriya goroda M Eksmo per s nem E Krivcovoj 2009 51 56 ISBN nbsp 978 5 699 32878 9 Lyahovskaya L P Tort Zaher Sekrety domashnego konditera M MSP 2000 151 152 Tort Zaher Iz Evropy s lyubovyu Vypechka ot A do Ya 4000 nus Berlin D r Oetker Ferlag Per s nem 2013 417 ISBN nbsp 978 3 944271 02 6 Xarici kecidlerredakteOriginal Sacher Torte nbsp alm nbsp ing Demelevskij tort Zaher nbsp alm nbsp ing Istoriya torta Zaher Die Welt Kak podmastere samyj izvestnyj v mire tort izobryol nbsp alm Krondl Michael Sweet Invention A History of Dessert Chicago 2011 ISBN nbsp 978 1 55652 954 2 Istinadlarredakte Krondl 2015 seh nbsp 36 1 2 3 Krondl 2015 seh nbsp 588 589 Krondl 2011 seh nbsp 288 Krondl 2011 seh nbsp 291 Krondl 2011 seh nbsp 289 Original Sacher Torte Rezept Sacher com German Rylander Summer Searching for Sachertorte in Vienna National Geographic 16 December 2022 8 June 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 22 March 2025 Ein susses Geheimnis Website der Sacher Hotels Betriebsgesellschaft mbH abgerufen am 21 Janner 2018 https www sacher com en restaurants cafe sacher wien https www e reading life chapter php 1081876 13 yuliya sasi vena istoriya goroda html Menbe https az wikipedia org w index php title Zaxer tort amp oldid 8241069