fbpx
Wikipedia

Yəmən Xalq Demokratik Respublikası

Cənubi Yəmən (ərəb. جنوب اليمن‎‎, translit. Cənub əl-Yəmən, ing. South Yemen) və ya rəsmi olaraq Yəmən Xalq Demokratik Respublikası (ərəb. جمهورية اليمن الديمقراطية الشعبية‎‎‎, translit. Cümhuriyyət əl-Yəmən əd-Dimukratiya əş-Şəbiya) — Ərəbistan yarımadasının cənubundə yerləşən indiki Yəmən Respublikasının cənubunu, şərqini və Sokotra adasını əhatə edən tarixi sosialist dövlət. Cənubi Yəmən 30 noyabr 1967-ci ildən 22 may 1990-cı ilə qədər mövcud olmuşdur.

جمهورية اليمن الديمقراطية الشعبية‎
Cümhuriyyət əl-Yəmən əd-Dimukratiya əş-Şəbiya
Yəmən Xalq Demokratik Respublikası
1967–1990
Bayrağı
Gerbi
Himni: الجمهورية المتحدة (ərəbcə)
"Birləşmiş Respublika"
1989-cu ildə Cənubi Yəmən
StatusuSosialist respublika (1970–1990)
PaytaxtıƏdən
Ən böyük şəhəriƏl-Mukalla, Taiz, Zincibar, Əş-Şixr
Rəsmi dilləriərəb dili
ingilis dili
məhri dili
sokotri dili
hobi dili
şəhri dili
Dini
Sünnilik
İdarəetmə formasıFederal MarksistLeninist birpartiyalı sosialist respublika
• İlk Baş katib
Əbdül Fəttah İsmayıl (1978–1980)
• Son Baş katib
Əli Səlim əl-Beyd (ilk) (1986–1990)
• İlk Prezident
Qəhtan Məhəmməd Əş-Şəəbi (1967–1968)
• Son Prezident
Heydər Əbu Bəkr əl-Əttas (1986–1990)
• İlk Baş nazir
İlk Feysəl Əbd əl-Lati Əş-Şəəbi (1969)
• Son Baş nazir
Yasin Səid Numan (1986–1990)
Qanunverici orqanıAli Xalq Şurası
Tarixi 
• Yaranması
1967
• Müstəqilliyin elan edilməsi
30 noyabr 1967
14 dekabr 1967
• Konstitusiyanın qəbul edilməsi
31 oktyabr 1967
• Unifikasiya
22 may 1990
• Süqutu
1990
Ərazisi
• Ümumi
360,133 km2 (1990)
Əhalisi
• Təxmini
2,585,484 (1990)
ValyutasıCənubi Yəmən dinarı
Telefon kodu+969
Sələfi
Xələfi
Cənubi Ərəbistan Federasiyası
Ədən Protektoratı
ISO 3166-1 = South
ISO 3166-3 = Yemen

Cənubi Yəmən 1874-cü ilBöyük Britaniyanın Ədən Müstəmləkəsi və Ədən Protektoratının yaradılması ilə başlamışdır. Buna baxmayaraq, 1937-ci ilƏdən Britaniya Hindistanının bir vilayəti olmuşdur. 1963-cü ildə Ədən protektoratının süqutundan sonra, regionda fövqəladə hal elan edilmişdir. Bunun səbəbi Milli Azadlıq Cəbhəsi (MAC) və İşğal edilmiş Cənubi Yəmənin Azadlığı üçün Cəbhə (İCYAC) Böyük Britaniya hakimiyyətinə baş qaldırması idi.

30 noyabr 1967-ci il tarixində Cənubi Ərəbistan Protektoratı və Cənubi Ərəbistan Federasiyası SSRİ-nin köməyi ilə birləşmiş və MarksistLeninist bir sosialist respublika olmuşdur. Regiona sabitlik gətirmək üçün göstərdiyi səylərə baxmayaraq, ölkə 1986-cı ildə qısa bir vətəndaş müharibəsi yaşamışdır. 1980-ci illərin sonlarında və 1990-cı illərin əvvəllərində kommunizmin Avropa ölkələrində süquta uğramasından sonra, Cənubi Yəmən ilə Yəmən Ərəb Respublikası (adətən "Şimali Yəmən" adlandırılır) 22 may 1990-cı il tarixində birləşmiş və müasir Yəmən Respublikasını qurmuşdur. Bu hadisələrə baxmyaraq, 1994-cü ildə Cənubi Yəmən şimaldan ayrıldığını elan etmişdir və nəticədə Yəməndə ümumi bir vətəndaş müharibəsi baş vermişdir. 2017-ci ildən bəri Cənubi Yəməni bərpa etmək cəhdləri göstərilir.

İnzibati bölgü

Müstəqilliyini əldə edən Yəmən Xalq Demokratik Respublikası dərhal ölkəni altı mühafəzəyə (ərəb. محافظة‎‎‎‎) bölmüşdür. 19671978-ci illərdə bu mühafəzələr rəsmi şəkildə, sadəcə rəqəmlərlə adlandırılırdı, ancaq 1979-cu ildə onlara yeni, rəsmi adlar verilmişdir. Adalar – Kamaran (1972-ci ildə Şimali Yəmən tərəfindən alındı), Perim (Məyun), Sokotra, Əbd əl-Kuri, Səmha, Dərsa və Sokotra arxipelağının digər əhalisiz adaları Aden mühafazasınin müdriyyələri olmuşdu.

Rəqəm Ad Təxmini ərazi (km.2) İnzibati mərkəz
I Ədən 6,980 Ədən
II Lahc 12,766 Lahc
III Abya 21,489 Zincibar
IV Şəbva 73,908 Ətək
V Hadramaut 155,376 Mukalla
VI Əl-Məhra 66,350 Əl-Geyda

İqtisadiyyat

1980-ci illərin ortalarına qədər Cənubi Yəməndə sənaye məhsullarının istehsalı və mineral sərvətlərin istismarı çox az idi. Bu dövrdə ölkənin ŞibamMukalla mərkəzi regionlarında əhəmiyyətli neft ehtiyatları kəşf edilmişdir. Gəlirin əsas mənbələri kənd təsərrüfatı (meyvə-tərəvəz, dənli bitkilər, mal-qara, qoyun, balıqçılıq və s.) və neft ixracı idi.

1976-cı ildəki milli büdcə 13,43 milyon Cənubi Yəmən dinarı, ümumi daxili məhsulu 150 milyon ABŞ dolları, milli borcu isə 52.4 milyon ABŞ dolları idi.

Aviaşirkətlər

Aşağıda sadalanan avirşirkətlər YXDR tərəfindən idarə edilirdi:

  • Ədən Hava Yolları (1949–1967), fəaliyyətini 30 iyun 1967-ci ildə dayandırmışdır. Bunun səbəbi Britaniyanın Cənubi Ərəbistan Federasiyası və Cənubi Ərəbistan Protektoratından çəkilməsi idi.
  • Alyemda – Demokratik Yəmən Hava Yolları (1961–1996), keçmiş YƏR aviaşirkəti olan "Yemenia"ya qoşulmuşdur.
  • Yəmən Hava Yolları (1989–1990), fəaliyyətini 22 may 1990-cı ildə, Yəmən Respublikasının qurulmasından sonra dayandırmışdır.

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. Victoria, Clark (2010). Yemen: Dancing on the Heads of Snakes. Nyu-Heyven, Konnektikut. səh. 112-130. (#parameter_ignored_suggest)
  2. İsmayıl, Tarıq Y.; Jakelin S. İsmayıl (oktyabr 1986). The People's Democratic Republic of Yemen: Politics, Economics, and Society; The Politics of Socialist Transformation. Ədən: Lynne Rienner Pub. ISBN 0-931477-96-4.
  3. "Airlines - South Yemen". The World's Airlines. David Lyall.
  4. . Aden Airways. Peter Pickering. 27 aprel 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 may 2018.

Xarici keçidlər

yəmən, xalq, demokratik, respublikası, cənubi, yəmən, ərəb, جنوب, اليمن, translit, cənub, yəmən, south, yemen, rəsmi, olaraq, ərəb, جمهورية, اليمن, الديمقراطية, الشعبية, translit, cümhuriyyət, yəmən, dimukratiya, əş, şəbiya, ərəbistan, yarımadasının, cənubundə. Cenubi Yemen ereb جنوب اليمن translit Cenub el Yemen ing South Yemen ve ya resmi olaraq Yemen Xalq Demokratik Respublikasi ereb جمهورية اليمن الديمقراطية الشعبية translit Cumhuriyyet el Yemen ed Dimukratiya es Sebiya Erebistan yarimadasinin cenubunde yerlesen indiki Yemen Respublikasinin cenubunu serqini ve Sokotra adasini ehate eden tarixi sosialist dovlet Cenubi Yemen 30 noyabr 1967 ci ilden 22 may 1990 ci ile qeder movcud olmusdur جمهورية اليمن الديمقراطية الشعبية Cumhuriyyet el Yemen ed Dimukratiya es SebiyaYemen Xalq Demokratik Respublikasi1967 1990Bayragi GerbiHimni الجمهورية المتحدة erebce Birlesmis Respublika 1989 cu ilde Cenubi YemenStatusuSosialist respublika 1970 1990 1 PaytaxtiEdenEn boyuk seheriEl Mukalla Taiz Zincibar Es SixrResmi dilleriereb dili ingilis dili mehri dili sokotri dili hobi dili sehri diliDiniSunnilikIdareetme formasiFederal Marksist Leninist birpartiyali sosialist respublika Ilk Bas katibEbdul Fettah Ismayil 1978 1980 Son Bas katibEli Selim el Beyd ilk 1986 1990 Ilk PrezidentQehtan Mehemmed Es Seebi 1967 1968 Son PrezidentHeyder Ebu Bekr el Ettas 1986 1990 Ilk Bas nazirIlk Feysel Ebd el Lati Es Seebi 1969 Son Bas nazirYasin Seid Numan 1986 1990 Qanunverici orqaniAli Xalq SurasiTarixi Yaranmasi1967 Musteqilliyin elan edilmesi30 noyabr 1967 BMT ye uzvluk14 dekabr 1967 Konstitusiyanin qebul edilmesi31 oktyabr 1967 Unifikasiya22 may 1990 Suqutu1990Erazisi Umumi360 133 km2 1990 Ehalisi Texmini2 585 484 1990 ValyutasiCenubi Yemen dinariTelefon kodu 969Selefi XelefiCenubi Erebistan FederasiyasiEden Protektorati YemenISO 3166 1 South ISO 3166 3 YemenCenubi Yemen 1874 cu ilde Boyuk Britaniyanin Eden Mustemlekesi ve Eden Protektoratinin yaradilmasi ile baslamisdir Buna baxmayaraq 1937 ci ilde Eden Britaniya Hindistaninin bir vilayeti olmusdur 1963 cu ilde Eden protektoratinin suqutundan sonra regionda fovqelade hal elan edilmisdir Bunun sebebi Milli Azadliq Cebhesi MAC ve Isgal edilmis Cenubi Yemenin Azadligi ucun Cebhe ICYAC Boyuk Britaniya hakimiyyetine bas qaldirmasi idi 30 noyabr 1967 ci il tarixinde Cenubi Erebistan Protektorati ve Cenubi Erebistan Federasiyasi SSRI nin komeyi ile birlesmis ve Marksist Leninist bir sosialist respublika olmusdur Regiona sabitlik getirmek ucun gosterdiyi seylere baxmayaraq olke 1986 ci ilde qisa bir vetendas muharibesi yasamisdir 1980 ci illerin sonlarinda ve 1990 ci illerin evvellerinde kommunizmin Avropa olkelerinde suquta ugramasindan sonra Cenubi Yemen ile Yemen Ereb Respublikasi adeten Simali Yemen adlandirilir 22 may 1990 ci il tarixinde birlesmis ve muasir Yemen Respublikasini qurmusdur Bu hadiselere baxmyaraq 1994 cu ilde Cenubi Yemen simaldan ayrildigini elan etmisdir ve neticede Yemende umumi bir vetendas muharibesi bas vermisdir 2017 ci ilden beri Cenubi Yemeni berpa etmek cehdleri gosterilir Mundericat 1 Inzibati bolgu 2 Iqtisadiyyat 2 1 Aviasirketler 3 Hemcinin bax 4 Istinadlar 5 Xarici kecidlerInzibati bolgu RedakteMusteqilliyini elde eden Yemen Xalq Demokratik Respublikasi derhal olkeni alti muhafezeye ereb محافظة bolmusdur 1967 1978 ci illerde bu muhafezeler resmi sekilde sadece reqemlerle adlandirilirdi ancaq 1979 cu ilde onlara yeni resmi adlar verilmisdir Adalar Kamaran 1972 ci ilde Simali Yemen terefinden alindi Perim Meyun Sokotra Ebd el Kuri Semha Dersa ve Sokotra arxipelaginin diger ehalisiz adalari Aden muhafazasinin mudriyyeleri olmusdu 2 Reqem Ad Texmini erazi km 2 Inzibati merkez I Eden 6 980 EdenII Lahc 12 766 LahcIII Abya 21 489 ZincibarIV Sebva 73 908 EtekV Hadramaut 155 376 MukallaVI El Mehra 66 350 El GeydaIqtisadiyyat Redakte1980 ci illerin ortalarina qeder Cenubi Yemende senaye mehsullarinin istehsali ve mineral servetlerin istismari cox az idi Bu dovrde olkenin Sibam ve Mukalla merkezi regionlarinda ehemiyyetli neft ehtiyatlari kesf edilmisdir Gelirin esas menbeleri kend teserrufati meyve terevez denli bitkiler mal qara qoyun baliqciliq ve s ve neft ixraci idi 1976 ci ildeki milli budce 13 43 milyon Cenubi Yemen dinari umumi daxili mehsulu 150 milyon ABS dollari milli borcu ise 52 4 milyon ABS dollari idi Aviasirketler Redakte Asagida sadalanan avirsirketler YXDR terefinden idare edilirdi 3 Eden Hava Yollari 4 1949 1967 fealiyyetini 30 iyun 1967 ci ilde dayandirmisdir Bunun sebebi Britaniyanin Cenubi Erebistan Federasiyasi ve Cenubi Erebistan Protektoratindan cekilmesi idi Alyemda Demokratik Yemen Hava Yollari 1961 1996 kecmis YER aviasirketi olan Yemenia ya qosulmusdur Yemen Hava Yollari 1989 1990 fealiyyetini 22 may 1990 ci ilde Yemen Respublikasinin qurulmasindan sonra dayandirmisdir Hemcinin bax RedakteYemen tarixi Yemen Demokratik Respublikasi Cenubi Yemen Herekati Dofar usyani YemenIstinadlar Redakte Victoria Clark 2010 Yemen Dancing on the Heads of Snakes Nyu Heyven Konnektikut seh 112 130 parameter ignored suggest Ismayil Tariq Y Jakelin S Ismayil oktyabr 1986 The People s Democratic Republic of Yemen Politics Economics and Society The Politics of Socialist Transformation Eden Lynne Rienner Pub ISBN 0 931477 96 4 Airlines South Yemen The World s Airlines David Lyall History Aden Airways Peter Pickering 27 aprel 2009 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 may 2018 Xarici kecidler RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Yemen Xalq Demokratik Respublikasi amp oldid 5927419, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.