fbpx
Wikipedia

Vilhelm Kanaris

Vilhelm Frans Kanaris (alm. Wilhelm Franz Canaris‎ 1 yanvar 1887 — 9 aprel 1945) — Almaniya hərbi xadimi, admiral, Nasist Almaniyasında hərbi kəşfiyyat və əks-kəşfiyyat xidmətinin rəhbəri (1935-1944). İkinci Dünya Müharibəsinin sonuna yaxın britaniyalılarla əməkdaşlıq edərək alman müqavimətində iştirak etmiş və yəhudiləri Üçüncü Reyxdən xilas etməyə səy göstərmişdir. 1945-ci il aprelin 9-da edam edilmişdir.

Vilhelm Frans Kanaris
alm. Wilhelm Franz Canaris

Wilhelm Franz Canaris
Şəxsi məlumatlar
Ləqəbləri "Yanus", "Hiyləgər tülkü"
Doğum tarixi
Doğum yeri Aplerbek (hazırda Dortmund şəhərinin bir rayonu), Prussiya krallığı, Almaniya imperiyası
Vəfat tarixi (58 yaşında)
Vəfat yeri Flossenbürg konsentrasiya düşərgəsi, Bavariya, Üçüncü Reyx
Vəfat səbəbi edam
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı Almaniya İmperiyası
Veymar Respublikası
Üçüncü Reyx
Hərbi fəaliyyəti
Mənsubiyyəti Üçüncü Reyx
Qoşun növü Reichsmarine, Kriqsmarine, Abver
Xidmət illəri 1905—1944
Rütbə admiral
Komandanlıq edib Abver, Svinouyscie
Döyüşlər Birinci Dünya Müharibəsi
İkinci Dünya Müharibəsi
Əlaqələri İspaniya xüsusi xidmət orqanları
Təltifləri Almaniya İmperiyası
Dəmir xaç ordeni
Dəmir xaç ordeni
Prussiya taxt-tacı ordeni
Üçüncü Reyx
Alman xaçı
Dəmir Xaça Dəstək
Dəmir Xaça Dəstək
İspaniya xaçı
Döyüş ləyaqət xaçı
Döyüş ləyaqət xaçı
Birinci Dünya Müharibəsi fəxri xaçı 1914/1918
Vermaxta illərə xidmətə görə medal
Vermaxta illərə xidmətə görə medal
Vermaxta illərə xidmətə görə medal
Vermaxta illərə xidmətə görə medal
Xarici
Hərbi xidmətlərə görə medal (Avstriya Macarıstan)
"Müharibə" medalı (Osmanlı imperiyası)
Azadlıq xaçı ordeni
Xilaskar ordeni
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Ailəsi

1887-ci il yanvarın 1-də Aplerbekdə (hazırda Dortmund şəhərinin bir rayonu) metallurgiya zavodunu idarəçisinin ailəsində anadan olmuşdur. Admiralın babası İoqan Yozef Kanaris Rur regionunda sənayenin öncüllərindən sayılır. Vilyamın özünün isə uşaqlıqdan dənizə böyük marağı var idi. 1938-ci ilə qədər özünü Yunan admiralı və azadlıq hərəkatının iştirakçısı Konstantin Kanarisin qohumu hesab edirdi. Sonradan əslində əcdadlarının Canarisi soyadı ilə Şimali İtaliyadan gələrək XVII əsrdə Almaniyada məskunlaşdığını və Lüteranlığa keçdiyini iddia edirdi. Bununla belə bir sıra tarixçilər hesab edir ki, Vilhelm Kanarisin Konstantin Kanaris ilə ümumi səcərəyə malik olması barədə yanılmamışdı. Amma rəsmi ailə tarixi konyunktur səbəblərə görə dəyişdirilmişdir, çünki Almaniya Yunanıstana qarşı mübarizə aparan İtaliyanın müttəfiqi idi.

Hərbi karyerasının başlanğıcı

1905-ci ilin aprelində "Ştayn" hərbi-təlim gəmisində kursant kimi Hərbi Dəniz Qüvvələrində xidmətə başladı. Kil şəhərindəki Dəniz Kursları Korpusundan məzun olmuşdur. 1907-ci ildən Cənubi Amerika ölkələrinə tur təşkil edən və ABŞ-a səfər edən "Bremen" kreyserində xidmət etmişdir. 1910-cu ilin yanvarından "V-162" minadaşıyıcısında 2-ci komandir, 1911-ci ilin oktyabrından 1915-ci ilin martına qədər "Drezden" yüngül kreyserində xidmət etmiş və ingilislərlə olan Koronel və Folkland döyüşlərinin iştirakçısı olmuşdur. Mas-a Tera adası yaxınlığında gedən döyüşdə "Drezden"in batırılmasından sonra 1915-ci ilin martından avqustunadək Çilidə əsir düşərgəsində qalır. 1915-ci ilin avqustunda düşərgədən qaçır və həmin ilin oktyabrında Almaniyaya qayıdır. Cənubi Amerikadan geri dönərkən o, Böyük Britaniyanın Plimut da daxil olmaqla bir neçə limanında olur. 1915-ci ilin noyabr ayından kapitan leytenant rütbəsini daşıyır.

1916-cı ildən başlayaraq Almaniya kəşfiyyatının göstərişi ilə İspaniyaPortuqaliyada alman sualtı qayıqlarının tədarükünü təşkil edir. 1917-ci il 2 iyun- 11 sentyabr tarixləri arasında "U-16" sualtı qayığının komandiri olur. 1917-ci ilin noyabr ayından UC-27 nəqliyyat sualtı qayığının komandiri, 1918-ci ilin yanvarından U-34 sualtı qayığı və 1918-ci ilin mayından UB-128 komanda sualtı qayığına komandirlik edir. Döyüşlərdə fərqləndiyinə görə o, 1-ci və 2-ci dərəcəli Dəmir xaç ordeninə layiq görülür. Kanaris altı dildə səlis danışırdı, onlardan biri də ingilis dili idi.

1918-1925

 
Vilhelm Kanaris 1924-cü ildə

1919-cu ildən Müharibə Naziri G.Noskenin adyutantı olmuşdur. Elə həmin ilin fevral ayından etibarən Veymar Respublikası (Reichsmarine) donanmasının yeni komandanlığında xidmət etməyə başlamışdır. 1923-cü ilin iyun ayından - "Berlin" hərbi-təlim kreyserində baş köməkçi (Reynhard Heydrix ilə birlikdə işlədiyi yer) olmuşdur. Versal sülhünün şərtlərinə görə Almaniyada sualtı qayıqların inşası qadağan edildiyindən 1924-cü ilin may ayında Yaponiyada Almaniya üçün bu tip gəmilərin inşasını təşkil etmək üçün Uzaq Şərqə gizli səfərə göndərilmişdir. 1924-cü ilin oktyabr ayından - Hərbi Dəniz Qüvvələrinin Ali Komandanlığı donanma şöbəsində hazırlıq səfərbərlik sektorunun rəhbəri təyin olunmuşdur. Alman Hərbi Dəniz Qüvvələrinin gizli silahlanmasında iştirak etmişdir. Müharibə zamanı yaradılan agent şəbəkəsinin köməyi ilə İspaniyada Hərbi Dəniz Qüvvələri üçün gizli sifarişlərin yerinə yetirilməsinə nail olmuşdur.

1925-1934

İspan gizli xidmət oprqanları ilə sıx əməkdaşlıq etmiş və 1928-ci ildə "İspaniya və Almaniyanın polis idarələri arasında qarşılıqlı əlaqələr haqqında saziş"in imzalanmasının təşkilində mühüm rol oynamışdır. Canaris vasitəsilə alman pilotları İspan Mərakeşində təlim keçirdilər. 1926-cı ilin oktyabrından Dəniz Qüvvələri qərargah rəisi yanında referent işləmişdir. 1928-ci ilin iyun ayında Baş Komandanlıqdan uzaqlaşdırıldı və "Şlezien" döyüş gəmisində komandirin böyük köməkçisi təyin edildi. 1930-cu ilin sentyabrından Hərbi Dəniz Qüvvələrinin "Nordzee" hərbui bazasında qərargah rəisi vəzifəsini daşıdı. 1931-ci il oktyabrın 1-dən o, kapitan zur see (1-ci dərəcəli kapitan) rütbəsinə yüksəldildi. 1932-ci ilin sentyabrından "Şlezen" xətt gəmisini komandiri təyin edildi. 1933-cü ilin sentyabrından Svinouyscie qalasının komendantı vəzifəsinə keçir.

1935—1941

1935-ci il yanvarın 1-də Müharibə Nazirliyinin Hərbi Müdirliyinin hərbi kəşfiyyat və əks-kəşfiyyat idarəsinin (Abver) rəisi təyin edildi. 1935-ci il mayın 1-də Kanaris kontr-admiral rütbəsinə yüksəldildi. 1938-ci ilin fevral ayından Vermaxt Baş Komandanlığı (OKW) yaradıldıqdan sonra, Ümumi İşlər İdarəetmə Qrupunun rəhbəri təyin edildi və Abver, Təchizat Xidmətləri və Pensiya şöbələri onun rəhbərliyi altına verildi. 1938-ci ilin iyunundan başlayaraq yalnız Abverə rəhbərlik edir. 1938-ci il aprelin 1-dən vitse-admiral rütbəsi alır.

Çexoslovakiyanın işğalı ərəfəsində Hitler rejimini devirməyi planlaşdıran sui-qəsdçilərlə əlaqəli idi. Sui-qəsdçilər arasında ən fəalı Abver zabiti Hans Oster idi.

1940-ci il yanvarın 1-dən admiral rütbəsini daşıyırdı. 1940-cı ildə Böyük Britaniyanın Norveç limanlarını ələ keçirmək planları haqqında məlumat əldə edir və dərhal bu məlumatı alman donanmasının komandanlığına ötürür. Bu Vermaxtın Norveçin işğalını tez bir zamanda həyata keçirməsinə imkan verir.

1941—1945

1942-ci ildə "Yovşan" (Cənubi Afrikada üsyan), "Pələng" (Əfqanıstan-Hindistan qarşıdurması), "Şamil" (Qafqazdakı üsyan) və s. əməliyyatların uğursuzluğundan sonra Kanarisin vəziyyəti sarsıldı. 1943-cü ilin əvvəlində Gestapo tərəfindən bir neçə Abver zabiti Hitlerə sui-qəsd hazırlamaqda şübhəli bilinərək həbs olundu və bunula bütün kəşfiyyat xidmətinin istintaqı başladı. Kanarisin rəhbərlik etdiyi əməliyyatlarda baş verən bir sıra uğursuzluqlardan sonra Hitler 1944-cü ilin fevralında onun vəzifəsindən azad edildiyini və George Hansen ilə əvəz olunduğunu bildirdi. Ardınca Hitler Abverin böyük bir hissəsinin Reyx Təhlükəsizliyinin Baş İdarəsinə tabe olduğunu elan etdi. İstefadan sonra Kanaris Lauenşteyn qalasına ev dustaqlığına yerləşdirildi. 1944-cü ilin iyunundan isə ehtiyata buraxıldı.

1944-cü ilin iyulundan Xüsusi təyinatlılar üçün admiral, Vermaxt Baş Komandanlığının ticarət və iqtisadi müharibə qərargahnın rəisi təyin edilir. 1944-cü ilin iyul ayının ortalarında keçmiş Abver zabitləri Kanarisə Fürerə qarşı olacaq sui-qəsd cəhdi barədə məlumat verirlər. Sui-qəsddən sonra 1944-cü il iyulun 23-də admiral həbs edilir. İstintaq onun sui-qəsddə iştirakını sübut edə bilmədi.

1945-ci il fevralın əvvəlində digər müttəhimlərlə birlikdə Flossenbürg konsentrasiya düşərgəsinə köçürüldü. Bir neçə gün sonra Kanarisin gündəlikləri aşkarlandı, burada o, ingilislərə necə işlədiyini ətraflı izah edirdi. Aprelin 8-də Flossenbürg şəhərində IV Е (əks-kəşfiyyat), Gestapo SS ştandartenfüreri və bölgə müdiri Valter Quppenkotenin sədrliyi ilə keçirilən xüsusi məhkəmə tərəfindən ölüm cəzasına məhkum edildi.

Edam qərarı yerinə yetirilməzdən əvvəl digər sui-qəsdçilər polkovnik Hans Oster, hərbi hüquqşünas general Karl Sak, ilahiyyatçı Ditrix Bonhoeffer və Ludciq Gehre ilə birlikdə Kanaris şahidlər qarşısında təhqir edildi. Kanaris 1945-ci il aprelin 9-da Flossenbürg konsentrasiya düşərgəsində, müharibənin bitməsindən bir neçə həftə əvvəl çılpaq şəkildə asılmaqla edam edildi. Məhkumlardan biri Kanarisin edamdan bir gecə əvvəl hücrəsinin divarına kodlu bir yazı yazdığını gördüyünü iddia edirdi. Bu yazıda o, xain olduğunu rədd edir və ölkəsi qarşısında vəzifə borcunu yerinə yetirdiyini bildirirdi.

Kanarisin əsas silahdaşlarından olan Ervin fon Lauzen və Hans Bernd Gisevius Nürnberq tribunalı zamanı Kanarisin Hitlerə qarşı çıxmasına cəsarət etməsi haqqında ifadə verdilər. Lauzen Kanaris ilə feneral Vilhelm Keytel arasındakı olan bir söhbəti haqda danışdı. Bu söhbətdə Kanaris Keytelə Polşadakı vəhşiliklərə görə Alman ordusunun cavabdeh olacağını xəbərdar edirdi. Keytel isə bütün bunların əmrinin Hitler tərəfindən verildiyini bildirmişdir. Müharibədən sağ çıxan Keytel Nürnberqdə müharibə cinayətlərində günahkar bilinərək asıldı.

Yəhudilərin xilas edilməsində iştirak

İsrail tarixçisi Dani Orbaxın apardığı araşdırmalara görə, 500-dən çox yəhudini Reyxdən kənara (əsasən İspaniyaPortuqaliya) Abverin agentləri olaraq göndərərək məhv olmaqdan xilas etmişdir. Xilas etdiyi yəhudilər arasında lubavislər Hasidim (Xabad) yəhudi dini cərəyanının mənəvi lideri Yosef İsxok Şneerson da var. O, 1940-cı ilin əvvəllərində Abver zabitləri tərəfindən Varşavadan Berlinə, oradan Riqaya və sonradan İsveçdən ABŞ-a aparırlar.

Xabad nümayəndələri dəfələrlə İsrail Milli Holokost Xatirə Mərkəzinə Yad va-Şemə Kanarisi dünya xalqları ədalətliləri olaraq tanıması xahişi ilə rəsmi ərizə təqdim ediblər. Lakin Yad va-Şem Kanarisə tabe olan Abverin bəzi hissələrinin yəhudilərin qətlində iştirak etməsi səbəbiylə onu dünya xalqları ədalətliləri insanı olaraq tanımaqdan imtina etmişdir. Ancaq Orbax “Valkiriya. Almaniyanın Hitlerə müqaviməti” kitabında yazır ki, ona Kanarisin yəhudilərin məhv edilməsində iştirakına dair dəlil tapmaq müyəssər olmamışdır.

Sovet hərbi əsirləri haqqında

1941-ci il sentyabrın 15-də Baş Komandanlığa verdiyi məruzədə Sovet hərbi əsirlərinə qarşı özbaşınalıqlar, kütləvi qətllər barədə məlumat vermişdir. Bu qanunsuzluğun və özbaşınalığa son qoyulmasının lazım olduğunu vurğulamışdır.

Mükafatları

  • 5-cə dərəcə Xilaskar ordeni (1909-cu il)
  • 4-cü dərəcə Prussiya taxt-tacı ordeni
  • 1-ci və 2-ci dərəcə Dəmir xaç ordeni (1914-cü il)
  • "Müharibə" medalı (Osmanlı imperiyası)
  • Sualtıqayıq dənizçisi döş nişanı (Prussiya, 1918-ci il)
  • 3-cü dərəcə Hərbi xidmətlərə görə medal (Avstriya Macarıstan)
  • Dəmir aypara
  • Birinci Dünya Müharibəsi fəxri xaçı qılınclarla 1914/1918
  • 1,2,3,4-cü dərəcə Vermaxta illərə xidmətə görə medal
  • Qızılda qılınclarla İspaniya xaçı
  • 1-ci və 2-ci dərəcə qılınclarla Döyüş ləyaqət xaçı (Almaniya)
  • 1-ci dərəcə qılınc və ulduzlarla Azadlıq xaçı ordeni (Finlandiya, 16.09.1941)
  • 1-ci dərəcə qılınc, ulduzlarla və ağcaqayın yarpaqları ilə Azadlıq xaçı ordeni (Finlandiya, 19.09.1941)
  • Gümüş Alman xaçı (11.11.1943)

Kanaris incəsənətdə

1954-cü ildə alman kinomatoqrafçıları tərəfindən "Kanaris" filmi çəkilmişdir. Kanaris eyni zamanda bir sıra sənədli və bədii əsərlərin, xüsusən də Kolvinin "İkitərəfli oyun" romanının qəhrəmanıdır. Kinematoqrafiya da isə "Saturna gedən yol" - "Saturnun sonu" və B.Akuninin "Casus romanı" (və onun ekran variantı "Casus"), V.M.Kojevnikovun "Qalxan və qılınc" romanında Kanaris obrazı əksini tapmışdır.

Polşa istehsalı olan "Bet Bet Than Life" (1967–68) serialında 12-ci seriyada kanarisin epizodik rolunu aktyor Ziqmunt Hübner canlandırmışdır.

İstinadlar

  1. Höhne, 1979. səh. 4
  2. Bassett, 2011. səh. 63–65
  3. Höhne, 1979. səh. 17
  4. Kahn, 1978. səh. 227
  5. Höhne, 1979. səh. 31–35
  6. Bassett, 2011. səh. 43
  7. Höhne, 1979. səh. 37–38
  8. Höhne, 1979. səh. 44–45
  9. Bassett, 2011. səh. 59
  10. Höhne, 1979. səh. 16
  11. Bassett, 2011. səh. 35, 38, 40, 42, 67–68
  12. Bassett, 2011. səh. 83
  13. Bassett, 2011. səh. 89
  14. Bassett, 2011. səh. 83–88
  15. LeMO (July 2016). Wilhelm Canaris
  16. Höhne, 1979. səh. 135–136
  17. Zentner, Bedürftig, 1991. səh. 125
  18. Bassett, 2011. səh. 97–98
  19. Evans, 2006. səh. 646–653
  20. Bassett, 2011. səh. 148
  21. Kershaw, 2008. səh. 542
  22. Höhne, 2001. səh. 486
  23. Wheeler-Bennett, 1980. səh. 596
  24. Höhne, 1979. səh. 556
  25. Höhne, 1979. səh. 570
  26. Höhne, 1979. səh. 559–570
  27. Bassett, 2011. səh. 289
  28. Bassett, Richard (2011). Hitler's Spy Chief: The Wilhelm Canaris Betrayal. New York: Pegasus Books. ISBN 978-1-60598-450-6.
  29. Shirer, 1990. səh. 1073
  30. Wistrich, 1995. səh. 29
  31. Abshagen, 1956. səh. 252–255
  32. Gilbert, 2004. səh. 8
  33. Wistrich, 1995. səh. 137
  34. Altein, 2002. səh. 160
  35. Достоин ли Вильгельм Канарис статуса Праведника народов мира 2014-04-29 at the Wayback Machine / 7kanal.com, 4 Августа 2009
  36. Хабад: высокопоставленный нацист — Праведник народов мира (статья в израильской газете Маарив, 4 августа 2009) (ivr.)
  37. Мнения | Адмирал Канарис — праведник мира?[ölü keçid]
  38. Ржевская Е. Геббельс: Портрет на фоне дневника. — М.: Слово/SLOVO, 1994. — 384 с.
  39. Canaris (1954)Internet Movie Database saytında.
  40. И. Колвин. (1964). "Двойная игра". Секретные миссии: сборник. М: Военное издательство Министерства обороны СССР. ред. Соминский Е. М. səh. 680.

Ədəbiyyat

  • Abshagen, Karl Heinz. Canaris. Patriot und Weltbürger. — Stuttgart, 1949.
  • Мельников Д., Чёрная Л. Двуликий адмирал. Главарь фашистской разведки Канарис и его хозяева. — М.: Политиздат, 1965. — 128 с.
  • Bassett, Richard. Hitler’s Spy Chief: The Wilhelm Canaris Betrayal. — New York: Pegasus Books, 2011.
  • Сушинский Богдан. Гибель адмирала Канариса. — Издательство «Вече», 2015
  • Altein, Rachel (2002). Eliezer Y. Zaklikovsky (ed.). Out of the Inferno: The Efforts That Led to the Rescue of Rabbi Yosef Schneersohn of Lubavitch from War-Torn Europe in 1939–40. New York: Kehot. ISBN 978-0-82660-683-9.
  • Bassett, Richard (2011). Hitler's Spy Chief: The Wilhelm Canaris Betrayal. New York: Pegasus Books. ISBN 978-1-60598-450-6.
  • Breitman, Richard; Goda, Norman J.W.; Naftali, Timothy; Wolfe, Robert (2005). U.S. Intelligence and the Nazis. Cambridge and New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-52161-794-9.
  • Delattre, Lucas (2006). A Spy at the Heart of the Third Reich. New York: Grove Press. ISBN 978-0-80214-231-3.
  • "Jewish Virtual Library". Wilhelm Canaris. Retrieved 17 December 2018.

Xarici keçidlər

  • Евреи просят признать главу военной разведки рейха праведником народов мира // Lenta.Ru, 4 августа 2009 (rus.)
  •  (ing.)
  •  — фотохронология (ing.)
  • Canaris.dk 2021-01-25 at the Wayback Machine — сайт, посвящённый Канарису. (ing.)
  • Канарис на IMDB (rus.)
  • Admiral Wilhelm Canaris на jewishvirtuallibrary.org (ing.)
  • Вильфред фон Офен. Вильгельм Канарис. Адмирал и его доля ответственности за ход войны. — Изд. «Дойче Ферлагсгезельшафт», 2002. (Перевод с немецкого, 2015 год, PDF) (rus.)
  • д/ф «Провал Канариса» (РТР, 2015) (rus.)

vilhelm, kanaris, vilhelm, frans, kanaris, wilhelm, franz, canaris, yanvar, 1887, aprel, 1945, almaniya, hərbi, xadimi, admiral, nasist, almaniyasında, hərbi, kəşfiyyat, əks, kəşfiyyat, xidmətinin, rəhbəri, 1935, 1944, ikinci, dünya, müharibəsinin, sonuna, yax. Vilhelm Frans Kanaris alm Wilhelm Franz Canaris 1 yanvar 1887 9 aprel 1945 Almaniya herbi xadimi admiral Nasist Almaniyasinda herbi kesfiyyat ve eks kesfiyyat xidmetinin rehberi 1935 1944 Ikinci Dunya Muharibesinin sonuna yaxin britaniyalilarla emekdasliq ederek alman muqavimetinde istirak etmis ve yehudileri Ucuncu Reyxden xilas etmeye sey gostermisdir 1945 ci il aprelin 9 da edam edilmisdir Vilhelm Frans Kanarisalm Wilhelm Franz Canaris Wilhelm Franz CanarisSexsi melumatlarLeqebleri Yanus Hiyleger tulku Dogum tarixi 1 yanvar 1887Dogum yeri Aplerbek hazirda Dortmund seherinin bir rayonu Prussiya kralligi Almaniya imperiyasiVefat tarixi 9 aprel 1945 58 yasinda Vefat yeri Flossenburg konsentrasiya dusergesi Bavariya Ucuncu ReyxVefat sebebi edamDefn yeri BavariyaVetendasligi Almaniya Imperiyasi Veymar Respublikasi Ucuncu ReyxHerbi fealiyyetiMensubiyyeti Ucuncu ReyxQosun novu Reichsmarine Kriqsmarine AbverXidmet illeri 1905 1944Rutbe admiralKomandanliq edib Abver SvinouyscieDoyusler Birinci Dunya Muharibesi Ikinci Dunya MuharibesiElaqeleri Ispaniya xususi xidmet orqanlariTeltifleri Almaniya Imperiyasi Demir xac ordeni Demir xac ordeni Prussiya taxt taci ordeni Ucuncu Reyx Alman xaci Demir Xaca Destek Demir Xaca Destek Ispaniya xaci Doyus leyaqet xaci Doyus leyaqet xaci Birinci Dunya Muharibesi fexri xaci 1914 1918 Vermaxta illere xidmete gore medal Vermaxta illere xidmete gore medal Vermaxta illere xidmete gore medal Vermaxta illere xidmete gore medal Xarici Herbi xidmetlere gore medal Avstriya Macaristan Muharibe medali Osmanli imperiyasi Azadliq xaci ordeni Xilaskar ordeni Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 1 1 Ailesi 1 2 Herbi karyerasinin baslangici 1 3 1918 1925 1 4 1925 1934 1 5 1935 1941 1 6 1941 1945 2 Yehudilerin xilas edilmesinde istirak 3 Sovet herbi esirleri haqqinda 4 Mukafatlari 5 Kanaris incesenetde 6 Istinadlar 7 Edebiyyat 8 Xarici kecidlerHeyati RedakteAilesi Redakte 1887 ci il yanvarin 1 de Aplerbekde hazirda Dortmund seherinin bir rayonu metallurgiya zavodunu idarecisinin ailesinde anadan olmusdur 1 Admiralin babasi Ioqan Yozef Kanaris Rur regionunda senayenin oncullerinden sayilir Vilyamin ozunun ise usaqliqdan denize boyuk maragi var idi 1938 ci ile qeder ozunu Yunan admirali ve azadliq herekatinin istirakcisi Konstantin Kanarisin qohumu hesab edirdi 1 Sonradan eslinde ecdadlarinin Canarisi soyadi ile Simali Italiyadan gelerek XVII esrde Almaniyada meskunlasdigini ve Luteranliga kecdiyini iddia edirdi Bununla bele bir sira tarixciler hesab edir ki Vilhelm Kanarisin Konstantin Kanaris ile umumi secereye malik olmasi barede yanilmamisdi Amma resmi aile tarixi konyunktur sebeblere gore deyisdirilmisdir cunki Almaniya Yunanistana qarsi mubarize aparan Italiyanin muttefiqi idi 2 Herbi karyerasinin baslangici Redakte 1905 ci ilin aprelinde Stayn herbi telim gemisinde kursant kimi Herbi Deniz Quvvelerinde xidmete basladi Kil seherindeki Deniz Kurslari Korpusundan mezun olmusdur 1907 ci ilden Cenubi Amerika olkelerine tur teskil eden ve ABS a sefer eden Bremen kreyserinde xidmet etmisdir 1910 cu ilin yanvarindan V 162 minadasiyicisinda 2 ci komandir 1911 ci ilin oktyabrindan 1915 ci ilin martina qeder Drezden yungul kreyserinde xidmet etmis ve ingilislerle olan Koronel ve Folkland doyuslerinin istirakcisi olmusdur 3 Mas a Tera adasi yaxinliginda geden doyusde Drezden in batirilmasindan sonra 1915 ci ilin martindan avqustunadek Cilide esir dusergesinde qalir 4 1915 ci ilin avqustunda dusergeden qacir ve hemin ilin oktyabrinda Almaniyaya qayidir 5 Cenubi Amerikadan geri donerken o Boyuk Britaniyanin Plimut da daxil olmaqla bir nece limaninda olur 6 1915 ci ilin noyabr ayindan kapitan leytenant rutbesini dasiyir 1916 ci ilden baslayaraq Almaniya kesfiyyatinin gosterisi ile Ispaniya ve Portuqaliyada alman sualti qayiqlarinin tedarukunu teskil edir 7 1917 ci il 2 iyun 11 sentyabr tarixleri arasinda U 16 sualti qayiginin komandiri olur 8 1917 ci ilin noyabr ayindan UC 27 neqliyyat sualti qayiginin komandiri 1918 ci ilin yanvarindan U 34 sualti qayigi ve 1918 ci ilin mayindan UB 128 komanda sualti qayigina komandirlik edir 9 Doyuslerde ferqlendiyine gore o 1 ci ve 2 ci dereceli Demir xac ordenine layiq gorulur 10 Kanaris alti dilde selis danisirdi onlardan biri de ingilis dili idi 11 1918 1925 Redakte Vilhelm Kanaris 1924 cu ilde 1919 cu ilden Muharibe Naziri G Noskenin adyutanti olmusdur Ele hemin ilin fevral ayindan etibaren Veymar Respublikasi Reichsmarine donanmasinin yeni komandanliginda xidmet etmeye baslamisdir 1923 cu ilin iyun ayindan Berlin herbi telim kreyserinde bas komekci Reynhard Heydrix ile birlikde islediyi yer olmusdur Versal sulhunun sertlerine gore Almaniyada sualti qayiqlarin insasi qadagan edildiyinden 1924 cu ilin may ayinda Yaponiyada Almaniya ucun bu tip gemilerin insasini teskil etmek ucun Uzaq Serqe gizli sefere gonderilmisdir 12 1924 cu ilin oktyabr ayindan Herbi Deniz Quvvelerinin Ali Komandanligi donanma sobesinde hazirliq seferberlik sektorunun rehberi teyin olunmusdur Alman Herbi Deniz Quvvelerinin gizli silahlanmasinda istirak etmisdir 13 Muharibe zamani yaradilan agent sebekesinin komeyi ile Ispaniyada Herbi Deniz Quvveleri ucun gizli sifarislerin yerine yetirilmesine nail olmusdur 14 1925 1934 Redakte Ispan gizli xidmet oprqanlari ile six emekdasliq etmis ve 1928 ci ilde Ispaniya ve Almaniyanin polis idareleri arasinda qarsiliqli elaqeler haqqinda sazis in imzalanmasinin teskilinde muhum rol oynamisdir Canaris vasitesile alman pilotlari Ispan Merakesinde telim kecirdiler 1926 ci ilin oktyabrindan Deniz Quvveleri qerargah reisi yaninda referent islemisdir 1928 ci ilin iyun ayinda Bas Komandanliqdan uzaqlasdirildi ve Slezien doyus gemisinde komandirin boyuk komekcisi teyin edildi 1930 cu ilin sentyabrindan Herbi Deniz Quvvelerinin Nordzee herbui bazasinda qerargah reisi vezifesini dasidi 1931 ci il oktyabrin 1 den o kapitan zur see 1 ci dereceli kapitan rutbesine yukseldildi 15 1932 ci ilin sentyabrindan Slezen xett gemisini komandiri teyin edildi 13 1933 cu ilin sentyabrindan Svinouyscie qalasinin komendanti vezifesine kecir 16 1935 1941 Redakte 1935 ci il yanvarin 1 de Muharibe Nazirliyinin Herbi Mudirliyinin herbi kesfiyyat ve eks kesfiyyat idaresinin Abver reisi teyin edildi 17 1935 ci il mayin 1 de Kanaris kontr admiral rutbesine yukseldildi 1938 ci ilin fevral ayindan Vermaxt Bas Komandanligi OKW yaradildiqdan sonra Umumi Isler Idareetme Qrupunun rehberi teyin edildi ve Abver Techizat Xidmetleri ve Pensiya sobeleri onun rehberliyi altina verildi 18 1938 ci ilin iyunundan baslayaraq yalniz Abvere rehberlik edir 1938 ci il aprelin 1 den vitse admiral rutbesi alir Cexoslovakiyanin isgali erefesinde Hitler rejimini devirmeyi planlasdiran sui qesdcilerle elaqeli idi 19 Sui qesdciler arasinda en feali Abver zabiti Hans Oster idi 20 1940 ci il yanvarin 1 den admiral rutbesini dasiyirdi 21 1940 ci ilde Boyuk Britaniyanin Norvec limanlarini ele kecirmek planlari haqqinda melumat elde edir ve derhal bu melumati alman donanmasinin komandanligina oturur Bu Vermaxtin Norvecin isgalini tez bir zamanda heyata kecirmesine imkan verir 1941 1945 Redakte 1942 ci ilde Yovsan Cenubi Afrikada usyan Peleng Efqanistan Hindistan qarsidurmasi Samil Qafqazdaki usyan ve s emeliyyatlarin ugursuzlugundan sonra Kanarisin veziyyeti sarsildi 1943 cu ilin evvelinde Gestapo terefinden bir nece Abver zabiti Hitlere sui qesd hazirlamaqda subheli bilinerek hebs olundu ve bunula butun kesfiyyat xidmetinin istintaqi basladi Kanarisin rehberlik etdiyi emeliyyatlarda bas veren bir sira ugursuzluqlardan sonra Hitler 1944 cu ilin fevralinda onun vezifesinden azad edildiyini ve George Hansen ile evez olundugunu bildirdi 22 Ardinca Hitler Abverin boyuk bir hissesinin Reyx Tehlukesizliyinin Bas Idaresine tabe oldugunu elan etdi 23 Istefadan sonra Kanaris Lauensteyn qalasina ev dustaqligina yerlesdirildi 24 1944 cu ilin iyunundan ise ehtiyata buraxildi 1944 cu ilin iyulundan Xususi teyinatlilar ucun admiral Vermaxt Bas Komandanliginin ticaret ve iqtisadi muharibe qerargahnin reisi teyin edilir 1944 cu ilin iyul ayinin ortalarinda kecmis Abver zabitleri Kanarise Furere qarsi olacaq sui qesd cehdi barede melumat verirler 25 Sui qesdden sonra 1944 cu il iyulun 23 de admiral hebs edilir 26 Istintaq onun sui qesdde istirakini subut ede bilmedi 1945 ci il fevralin evvelinde diger muttehimlerle birlikde Flossenburg konsentrasiya dusergesine kocuruldu Bir nece gun sonra Kanarisin gundelikleri askarlandi burada o ingilislere nece islediyini etrafli izah edirdi Aprelin 8 de Flossenburg seherinde IV E eks kesfiyyat Gestapo SS standartenfureri ve bolge mudiri Valter Quppenkotenin 27 sedrliyi ile kecirilen xususi mehkeme terefinden olum cezasina mehkum edildi 28 29 Edam qerari yerine yetirilmezden evvel diger sui qesdciler polkovnik Hans Oster herbi huquqsunas general Karl Sak ilahiyyatci Ditrix Bonhoeffer ve Ludciq Gehre ile birlikde Kanaris sahidler qarsisinda tehqir edildi Kanaris 1945 ci il aprelin 9 da Flossenburg konsentrasiya dusergesinde muharibenin bitmesinden bir nece hefte evvel cilpaq sekilde asilmaqla edam edildi 30 Mehkumlardan biri Kanarisin edamdan bir gece evvel hucresinin divarina kodlu bir yazi yazdigini gorduyunu iddia edirdi Bu yazida o xain oldugunu redd edir ve olkesi qarsisinda vezife borcunu yerine yetirdiyini bildirirdi 31 Kanarisin esas silahdaslarindan olan Ervin fon Lauzen ve Hans Bernd Gisevius Nurnberq tribunali zamani Kanarisin Hitlere qarsi cixmasina cesaret etmesi haqqinda ifade verdiler Lauzen Kanaris ile feneral Vilhelm Keytel arasindaki olan bir sohbeti haqda danisdi Bu sohbetde Kanaris Keytele Polsadaki vehsiliklere gore Alman ordusunun cavabdeh olacagini xeberdar edirdi Keytel ise butun bunlarin emrinin Hitler terefinden verildiyini bildirmisdir 32 Muharibeden sag cixan Keytel Nurnberqde muharibe cinayetlerinde gunahkar bilinerek asildi 33 Yehudilerin xilas edilmesinde istirak RedakteIsrail tarixcisi Dani Orbaxin apardigi arasdirmalara gore 500 den cox yehudini Reyxden kenara esasen Ispaniya ve Portuqaliya Abverin agentleri olaraq gondererek mehv olmaqdan xilas etmisdir Xilas etdiyi yehudiler arasinda lubavisler Hasidim Xabad yehudi dini cereyaninin menevi lideri Yosef Isxok Sneerson da var 34 O 1940 ci ilin evvellerinde Abver zabitleri terefinden Varsavadan Berline oradan Riqaya ve sonradan Isvecden ABS a aparirlar Xabad numayendeleri defelerle Israil Milli Holokost Xatire Merkezine Yad va Seme Kanarisi dunya xalqlari edaletlileri olaraq tanimasi xahisi ile resmi erize teqdim edibler 35 36 Lakin Yad va Sem Kanarise tabe olan Abverin bezi hisselerinin yehudilerin qetlinde istirak etmesi sebebiyle onu dunya xalqlari edaletlileri insani olaraq tanimaqdan imtina etmisdir Ancaq Orbax Valkiriya Almaniyanin Hitlere muqavimeti kitabinda yazir ki ona Kanarisin yehudilerin mehv edilmesinde istirakina dair delil tapmaq muyesser olmamisdir 37 Sovet herbi esirleri haqqinda Redakte1941 ci il sentyabrin 15 de Bas Komandanliga verdiyi meruzede Sovet herbi esirlerine qarsi ozbasinaliqlar kutlevi qetller barede melumat vermisdir Bu qanunsuzlugun ve ozbasinaliga son qoyulmasinin lazim oldugunu vurgulamisdir 38 Mukafatlari Redakte5 ce derece Xilaskar ordeni 1909 cu il 4 cu derece Prussiya taxt taci ordeni 1 ci ve 2 ci derece Demir xac ordeni 1914 cu il Muharibe medali Osmanli imperiyasi Sualtiqayiq denizcisi dos nisani Prussiya 1918 ci il 3 cu derece Herbi xidmetlere gore medal Avstriya Macaristan Demir aypara Birinci Dunya Muharibesi fexri xaci qilinclarla 1914 1918 1 2 3 4 cu derece Vermaxta illere xidmete gore medal Qizilda qilinclarla Ispaniya xaci 1 ci ve 2 ci derece qilinclarla Doyus leyaqet xaci Almaniya 1 ci derece qilinc ve ulduzlarla Azadliq xaci ordeni Finlandiya 16 09 1941 1 ci derece qilinc ulduzlarla ve agcaqayin yarpaqlari ile Azadliq xaci ordeni Finlandiya 19 09 1941 Gumus Alman xaci 11 11 1943 Kanaris incesenetde Redakte1954 cu ilde alman kinomatoqrafcilari terefinden Kanaris filmi cekilmisdir 39 Kanaris eyni zamanda bir sira senedli ve bedii eserlerin xususen de Kolvinin Ikiterefli oyun romaninin qehremanidir 40 Kinematoqrafiya da ise Saturna geden yol Saturnun sonu ve B Akuninin Casus romani ve onun ekran varianti Casus V M Kojevnikovun Qalxan ve qilinc romaninda Kanaris obrazi eksini tapmisdir Polsa istehsali olan Bet Bet Than Life 1967 68 serialinda 12 ci seriyada kanarisin epizodik rolunu aktyor Ziqmunt Hubner canlandirmisdir Istinadlar Redakte 1 2 Hohne 1979 seh 4 Bassett 2011 seh 63 65 Hohne 1979 seh 17 Kahn 1978 seh 227 Hohne 1979 seh 31 35 Bassett 2011 seh 43 Hohne 1979 seh 37 38 Hohne 1979 seh 44 45 Bassett 2011 seh 59 Hohne 1979 seh 16 Bassett 2011 seh 35 38 40 42 67 68 Bassett 2011 seh 83 1 2 Bassett 2011 seh 89 Bassett 2011 seh 83 88 LeMO July 2016 Wilhelm Canaris Hohne 1979 seh 135 136 Zentner Bedurftig 1991 seh 125 Bassett 2011 seh 97 98 Evans 2006 seh 646 653 Bassett 2011 seh 148 Kershaw 2008 seh 542 Hohne 2001 seh 486 Wheeler Bennett 1980 seh 596 Hohne 1979 seh 556 Hohne 1979 seh 570 Hohne 1979 seh 559 570 Bassett 2011 seh 289 Bassett Richard 2011 Hitler s Spy Chief The Wilhelm Canaris Betrayal New York Pegasus Books ISBN 978 1 60598 450 6 Shirer 1990 seh 1073 Wistrich 1995 seh 29 Abshagen 1956 seh 252 255 Gilbert 2004 seh 8 Wistrich 1995 seh 137 Altein 2002 seh 160 Dostoin li Vilgelm Kanaris statusa Pravednika narodov mira Arxivlesdirilib 2014 04 29 at the Wayback Machine 7kanal com 4 Avgusta 2009 Habad vysokopostavlennyj nacist Pravednik narodov mira statya v izrailskoj gazete Maariv 4 avgusta 2009 ivr Mneniya Admiral Kanaris pravednik mira olu kecid Rzhevskaya E Gebbels Portret na fone dnevnika M Slovo SLOVO 1994 384 s Canaris 1954 Internet Movie Database saytinda I Kolvin 1964 Dvojnaya igra Sekretnye missii sbornik M Voennoe izdatelstvo Ministerstva oborony SSSR red Sominskij E M seh 680 Edebiyyat RedakteAbshagen Karl Heinz Canaris Patriot und Weltburger Stuttgart 1949 Melnikov D Chyornaya L Dvulikij admiral Glavar fashistskoj razvedki Kanaris i ego hozyaeva M Politizdat 1965 128 s Bassett Richard Hitler s Spy Chief The Wilhelm Canaris Betrayal New York Pegasus Books 2011 Sushinskij Bogdan Gibel admirala Kanarisa Izdatelstvo Veche 2015 Altein Rachel 2002 Eliezer Y Zaklikovsky ed Out of the Inferno The Efforts That Led to the Rescue of Rabbi Yosef Schneersohn of Lubavitch from War Torn Europe in 1939 40 New York Kehot ISBN 978 0 82660 683 9 Bassett Richard 2011 Hitler s Spy Chief The Wilhelm Canaris Betrayal New York Pegasus Books ISBN 978 1 60598 450 6 Breitman Richard Goda Norman J W Naftali Timothy Wolfe Robert 2005 U S Intelligence and the Nazis Cambridge and New York Cambridge University Press ISBN 978 0 52161 794 9 Delattre Lucas 2006 A Spy at the Heart of the Third Reich New York Grove Press ISBN 978 0 80214 231 3 Jewish Virtual Library Wilhelm Canaris Retrieved 17 December 2018 Xarici kecidler RedakteEvrei prosyat priznat glavu voennoj razvedki rejha pravednikom narodov mira Lenta Ru 4 avgusta 2009 rus Wilhelm Canaris A Photo Chronology ing Vilgelm Kanaris fotohronologiya ing Canaris dk Arxivlesdirilib 2021 01 25 at the Wayback Machine sajt posvyashyonnyj Kanarisu ing Kanaris na IMDB rus Admiral Wilhelm Canaris na jewishvirtuallibrary org ing Vilfred fon Ofen Vilgelm Kanaris Admiral i ego dolya otvetstvennosti za hod vojny Izd Dojche Ferlagsgezelshaft 2002 Perevod s nemeckogo 2015 god PDF rus d f Proval Kanarisa RTR 2015 rus Menbe https az wikipedia org w index php title Vilhelm Kanaris amp oldid 5995328, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.