Torpaq coğrafiyası— Dünya üzrə torpaqların yayılmasının qanunauyğuluğunu öyrənən elmdir. Torpaqların coğrafi yayılmasının qanunauyğunluqları yer səthində təbii şəraitin yayılması qanunauyğunluqlarına tabedir. Bu elm həm torpaqşünaslığın,həm də fiziki coğrafiyanın tərkib hissəsidir.
Dünyanın torpaq xəritəsi.
Torpaq coğrafiyasının strukturu
Torpaq coğrafiyası iki hissədən ibarətdir:
Ümumi.
Regional.
Ümumi torpaq coğrafiyası əsasən torpaqəmələ gəlmənin və torpaqların yer kürəsi üzrə yayılmasının qanunauyğunluqlarını,regional torpaq coğrafiyası isə torpaqların zonallaşmasını və kankret bölgə üzrə yayımasını öyrənir .
Torpaq coğrafiyasının inkişaf tarixindən
Torpaqların müxtəlifliyi və fərqli yayılması çoxdan məlum olub. Ancaq onun bir elm kimi formalaşması XIX əsrə təsadüf edir. Vasili Dokuçayev ilk dəfə Rusiya düzənliyində torpaqların enlik-zonallıq üzrə yayılmasını öyrənmiş vəmüəyyən etmişdir ki, şimaldan cənuba hərəkət etdikcə tundra torpaqları, podzol torpaqlar, boz meşə torpaqları, qara torpaqlar, şabalıdı torpaqlar və boz yarımsəhra torpaqları bir-birini ardıcıl olaraq əvəz edir. Dokuçayev aldığı nəticələri xəritəyə köçürərkən, eyni miqdara malik humus xətlərini birləşdirdikdə onların cənub-qərbdən şimal-şərqə doğru ən dolğun tərkibdə olduğunu qeyd etdi. Dokuçayev bu xəritəni "izohumuslu zolaqlar" adlandırdı və o, ilk dəfə torpaqda humusun tərkibinin coğrafi şəraitdən asılı olduğunu sübuta yetirdi .
Torpaqların coğrafiyasının ümumi qanunlarının müəyyən edilməsində sovet dövrünün alimləri (K.D.Qlinka, L.İ.Prasolov, İ.P.Gerasimov, V.A.Kovda, E.M.Salayev və başqaları) tərəfindən V.V.Dokuçayevin prinsipləri əsasında dünyanın torpaq xəritəsinin hazırlanmasının böyük əhəmiyyəti oldu.
Torpaq coğrafiyasının ümumi qanunauyğunluqları
üfüqi zonallıq.
şaquli zonallıq
torpaq-iqlim fatsiyaları və əyalətləri
torpaq örtüyünün müxtəlifliyi və strukturu .
Əsas metodları
Müqayisəli – coğrafi metod- Bu metodun əsasında torpaqların torpaqəmələgətirən amillərlə əlaqədə öyrənilməsi, yəni bir tərəfdən torpaqlarla, onların xassə və tərkibləri, digər tərəfdən torpaqlarla cəm halda torpaqəmələgətirən amillər arasında korelyativ əlaqənin aşkarlanması durur. Bu metod torpaqların kartoqrafiyasında daha geniş istifadə olunur.
Kartoqrafik metod- Müxtəlif miqyaslı torpaq xəritələrinin tərtibi.
Qərib Məmmədov.Torpaqşünaslıq və torpaq coğrafiyasının əsasları.Ali məktəblər üçün dərslik. Bakı – «Elm» – 2007.
Coğrafiya ensiklopediyası.Bakı.2012.s228-229.
Qərib Məmmədov.Torpaqşünaslıq və torpaq coğrafiyasının əsasları.Ali məktəblər üçün dərslik. Bakı – «Elm» – 2007.
Avqust 25, 2021
torpaq, coğrafiyası, dünya, üzrə, torpaqların, yayılmasının, qanunauyğuluğunu, öyrənən, elmdir, torpaqların, coğrafi, yayılmasının, qanunauyğunluqları, səthində, təbii, şəraitin, yayılması, qanunauyğunluqlarına, tabedir, həm, torpaqşünaslığın, həm, fiziki, coğ. Torpaq cografiyasi Dunya uzre torpaqlarin yayilmasinin qanunauygulugunu oyrenen elmdir Torpaqlarin cografi yayilmasinin qanunauygunluqlari yer sethinde tebii seraitin yayilmasi qanunauygunluqlarina tabedir Bu elm hem torpaqsunasligin hem de fiziki cografiyanin terkib hissesidir Dunyanin torpaq xeritesi Mundericat 1 Torpaq cografiyasinin strukturu 2 Torpaq cografiyasinin inkisaf tarixinden 3 Torpaq cografiyasinin umumi qanunauygunluqlari 4 Esas metodlari 5 Hemcinin bax 6 IstinadlarTorpaq cografiyasinin strukturu RedakteTorpaq cografiyasi iki hisseden ibaretdir Umumi Regional Umumi torpaq cografiyasi esasen torpaqemele gelmenin ve torpaqlarin yer kuresi uzre yayilmasinin qanunauygunluqlarini regional torpaq cografiyasi ise torpaqlarin zonallasmasini ve kankret bolge uzre yayimasini oyrenir 1 Torpaq cografiyasinin inkisaf tarixinden RedakteTorpaqlarin muxtelifliyi ve ferqli yayilmasi coxdan melum olub Ancaq onun bir elm kimi formalasmasi XIX esre tesaduf edir Vasili Dokucayev ilk defe Rusiya duzenliyinde torpaqlarin enlik zonalliq uzre yayilmasini oyrenmis vemueyyen etmisdir ki simaldan cenuba hereket etdikce tundra torpaqlari podzol torpaqlar boz mese torpaqlari qara torpaqlar sabalidi torpaqlar ve boz yarimsehra torpaqlari bir birini ardicil olaraq evez edir Dokucayev aldigi neticeleri xeriteye kocurerken eyni miqdara malik humus xetlerini birlesdirdikde onlarin cenub qerbden simal serqe dogru en dolgun terkibde oldugunu qeyd etdi Dokucayev bu xeriteni izohumuslu zolaqlar adlandirdi ve o ilk defe torpaqda humusun terkibinin cografi seraitden asili oldugunu subuta yetirdi 2 Torpaqlarin cografiyasinin umumi qanunlarinin mueyyen edilmesinde sovet dovrunun alimleri K D Qlinka L I Prasolov I P Gerasimov V A Kovda E M Salayev ve basqalari terefinden V V Dokucayevin prinsipleri esasinda dunyanin torpaq xeritesinin hazirlanmasinin boyuk ehemiyyeti oldu Torpaq cografiyasinin umumi qanunauygunluqlari Redakteufuqi zonalliq saquli zonalliq torpaq iqlim fatsiyalari ve eyaletleri torpaq ortuyunun muxtelifliyi ve strukturu 3 Esas metodlari RedakteMuqayiseli cografi metod Bu metodun esasinda torpaqlarin torpaqemelegetiren amillerle elaqede oyrenilmesi yeni bir terefden torpaqlarla onlarin xasse ve terkibleri diger terefden torpaqlarla cem halda torpaqemelegetiren amiller arasinda korelyativ elaqenin askarlanmasi durur Bu metod torpaqlarin kartoqrafiyasinda daha genis istifade olunur Kartoqrafik metod Muxtelif miqyasli torpaq xeritelerinin tertibi Hemcinin bax RedakteTorpaqsunasliq CografiyaIstinadlar Redakte Qerib Memmedov Torpaqsunasliq ve torpaq cografiyasinin esaslari Ali mektebler ucun derslik Baki Elm 2007 Cografiya ensiklopediyasi Baki 2012 s228 229 Qerib Memmedov Torpaqsunasliq ve torpaq cografiyasinin esaslari Ali mektebler ucun derslik Baki Elm 2007 Menbe https az wikipedia org w index php title Torpaq cografiyasi amp oldid 4477772, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
