BəhreynBəsrə körfəzinin qərb sahillərində olan adalar qrupudur. Bu adaların ən böyüyünə Bəhreyn deyilir.
1602-ci ildə Bəhreyn hakimi Rükunəddin Məsud, Portuqalların himayəsində olan Hörmüz hakimi Firuzşahın qorxusundan Fars hakimi Allahverdi xandan kömək istədi. Allahverdi xan fürsətdən istifadə edərək Rükunəddini öldürtdü və BəhreynSəfəvilərin əlinə keçdi. Bundan sonra Portuqallar və Hörmüz hakiminin qüvvələri Bəhreynə hücuma keçsələrdə məğlub edilərək geri çəkilməyə məcbur oldular. Çünki Portuqalların Bəhreyni Səfəvilərdən almağa yetərincə gücləri yox idi. Lakin Bəhreyni təhlükəsiz saxlamaq üçün Səfəvilər Hörmüzü də ələ keçirməyə məcbur idilər.
Hörmüz Səfəvilərin ən böyük ticarət limanlarından biri idi və Bəsrə körfəzinin girişində yerləşir. Belə ki, Qərbi Asiya və Hindistan arasında yerləşən Hörmüz çox böyük ticarət əhəmiyyətinə malikdir.
Şah Abbas 1602-ci ildə Bəhreyn adasının fəthindən sonra Allahverdi xana Hörmüzün də ələ keçirilməsini əmr etmişdi. Amma Allahverdi xan Hörmüz məsəlsiylə yalnız 1613-cü ildə məşğul ola bilmişdi. Həmin il adaya hücuma keçən qızılbaşlar məğlub olmuşdular və bir il sonra Allahverdi xan xəstələnərək ölmüşdü. Allahverdi xanın ölümündən sonra Fars bəylərbəyisi oğlu İmamqulu xan təyin edilmişdi.
Hakimliyinin ilk illərində İmamqulu xanPortuqalların Hörmüz adasını qorumaq üçün tikdikləri Gembrun limamını ələ keçirərək qalanı dağıtdı və qalanın yerində daha möhkəmini düzəltdirdi. Lakin hələdə qalanın qarşısında yerləşən Hörmüz adası hələdə fəth olunmamışdı.
1620-ci ildə 4 ingilis gəmisi Surat limanından Fars körfəzinə doğru hərəkət etdilər. Dekabr ayının 28-də baş verən döyüşdə ingilislər qalib gəlsələrdə kapitan Şilinq öldürüldü.Bu qalibiyyət nəticəsində İngislislərin Fars körəzinə yolları açılmışdı.
İngilis-Portuqal rəqabətindən Şah Abbas istifadə etmək isdəyirdi. Bununla da o, Hörmüzü tamamilə geri almaq isdəyirdi. 1621-ci ildə dekabrın 26-da Ost-Hind şirkəti və Səfəvilər arasında müqavilə imzalandı. Müqavilənin şərtlərinə görə:
Ələ keçirilən bütün qənimətlər eyni miqdarda bölünəcək.
Döyüş xərclərini hər iki tərəf eyni miqdarda qarşılayacaq.
1622-ci ildə İmamqulu xan 3000 qızılbaş ilə qurudan, ingilislər isə sudan hücuma başladılar. Müttəfiqlər portuqallar üçün ərzaq və su qaynağı olan Keşm adasını tutdular. 9 fevral 1622-ci ildə ingilislər Hörmüz adasının qarşısına dəmir atdılar. Bəndər-Abbasdan (Gemburundan) İngilis gəmiləriylə daşınan Səfəvi əsgərlərinə, İmamqulu xan və Şahqulu bəy başcılıq edirdilər. Qızılbaşlar top atəşinin dəstəyi ilə Hörmüz qalasını mühasirəyə aldılar. Aprelin 9-da qalanın hasarları dağıdıldı. Davam gətirə bilməyəcəyini görən Portuqallar avqustun 23-də qalanı tərk edib qaçdılar. İmamqulu xan qalaya 200 nəfərlik qızılbaş yerləşdirdi.Bununla da 1 əsr işğal altında olan Hörmüz yenidən Səfəvi dövlətinin tərkibinə qatıldı. Adanın işğalından sonra Şah Abbas ingilislərə verməli olduğu imtiyazları onlara vermədi. İngilislərin ələ keçirdiyi qənimətlərdə qızılbaşlar tərəfindən ucuz qiymətə geri alındı. Hörmüzün azad olunmasından sonra, onun qarşısında yerləşən Gembrun limanının adı dəyişdirilərək, Bəndər-Abbas adlandırıldı.
Halil İnalcık, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, Eren Yayıncılık, İstanbul, 2000, C.1, s. 398 n.1
Rza Pazuki, 1317, s. 322-323
Hafez F. Farmayan, 1969, s.22
Rza Pazuki, 1317, s. 334
Abdülazim Rezâyi, 1363, s. 319
Abdürrza Hûşnek Mehdevi, a.g.e., s. 90
Rza Pazuki, 1317, s. 335
Hafez F. Farmayan, 1969, s. 23
Rza Pazuki, 1317, s. 336
Abdülazim Rezâyi, 1363, s. 319
M. Streck, “Bəndər Abbas”, İ. A., İstanbul, 1993, c. 2, s. 516
M. Streck, 1993, s. 515-517
Yanvar 08, 2022
portuqal, səfəvi, müharibəsi, 1507, 1622, illər, arası, portuqaliya, imperiyası, onun, vassalı, hörmüzlə, səfəvilər, imperiyası, onları, dəstəkləyən, ingilislər, arasında, sıra, hərbi, toqquşma, müharibə, portuqalların, hörmüz, bəhreyn, adalarının, eləcə, kəşm. Portuqal Sefevi muharibesi 1507 1622 ci iller arasi Portuqaliya imperiyasi ve onun vassali Hormuzle Sefeviler Imperiyasi ve onlari destekleyen ingilisler arasinda bir sira herbi toqqusma Muharibe portuqallarin Hormuz ve Behreyn adalarinin elece de Kesm ve Bender Abbas qalalarinin zebt etmesinden basladi Portuqal Sefevi muharibesi 1621 1622 Sefevi Portuqaliya muharibeleriHormuz deniz doyusunde qelebe sevinci 1622 Tarix 1622Yeri HormuzSebebi Sefevilerin deniz limani olan Hormuzu portuqallarin oz mustemlekesine cevirmesiNeticesi Sefevi qelebesi Portuqallarin Fars korfezinden qovulmasiErazi deyisikliyi Hormuzun yeniden Sefevilerin eline kecmesiMunaqise terefleriSefeviler Ost Hind sirketi Portuqaliya KralligiHormuz EmirliyiBehreynin ve Hormuzun fethi Redakte Hormuz adasi 1622 ci il Behreyn Besre korfezinin qerb sahillerinde olan adalar qrupudur Bu adalarin en boyuyune Behreyn deyilir 1 1602 ci ilde Behreyn hakimi Rukuneddin Mesud Portuqallarin himayesinde olan Hormuz hakimi Firuzsahin qorxusundan Fars hakimi Allahverdi xandan komek istedi Allahverdi xan fursetden istifade ederek Rukuneddini oldurtdu ve Behreyn Sefevilerin eline kecdi Bundan sonra Portuqallar ve Hormuz hakiminin quvveleri Behreyne hucuma kecselerde meglub edilerek geri cekilmeye mecbur oldular 2 Cunki Portuqallarin Behreyni Sefevilerden almaga yeterince gucleri yox idi Lakin Behreyni tehlukesiz saxlamaq ucun Sefeviler Hormuzu de ele kecirmeye mecbur idiler Hormuz Sefevilerin en boyuk ticaret limanlarindan biri idi ve Besre korfezinin girisinde yerlesir Bele ki Qerbi Asiya ve Hindistan arasinda yerlesen Hormuz cox boyuk ticaret ehemiyyetine malikdir 3 Sah Abbas 1602 ci ilde Behreyn adasinin fethinden sonra Allahverdi xana Hormuzun de ele kecirilmesini emr etmisdi Amma Allahverdi xan Hormuz meselsiyle yalniz 1613 cu ilde mesgul ola bilmisdi Hemin il adaya hucuma kecen qizilbaslar meglub olmusdular ve bir il sonra Allahverdi xan xestelenerek olmusdu Allahverdi xanin olumunden sonra Fars beylerbeyisi oglu Imamqulu xan teyin edilmisdi 4 Hakimliyinin ilk illerinde Imamqulu xan Portuqallarin Hormuz adasini qorumaq ucun tikdikleri Gembrun limamini ele kecirerek qalani dagitdi ve qalanin yerinde daha mohkemini duzeltdirdi 5 Lakin helede qalanin qarsisinda yerlesen Hormuz adasi helede feth olunmamisdi 1620 ci ilde 4 ingilis gemisi Surat limanindan Fars korfezine dogru hereket etdiler Dekabr ayinin 28 de bas veren doyusde ingilisler qalib gelselerde kapitan Silinq olduruldu Bu qalibiyyet neticesinde Ingislislerin Fars korezine yollari acilmisdi 6 Ingilis Portuqal reqabetinden Sah Abbas istifade etmek isdeyirdi Bununla da o Hormuzu tamamile geri almaq isdeyirdi 1621 ci ilde dekabrin 26 da Ost Hind sirketi ve Sefeviler arasinda muqavile imzalandi Muqavilenin sertlerine gore Ele kecirilen butun qenimetler eyni miqdarda bolunecek Hormuz adasina hucum eyni anda olacaq Adanin gomruk haqqi eyni olaraq boludurulecek Doyusden sonra xristian esirler ingilislere muselman esirler Sefevilere verilecek Doyus xerclerini her iki teref eyni miqdarda qarsilayacaq 7 1622 ci ilde Imamqulu xan 3000 qizilbas ile qurudan ingilisler ise sudan hucuma basladilar Muttefiqler portuqallar ucun erzaq ve su qaynagi olan Kesm adasini tutdular 9 fevral 1622 ci ilde ingilisler Hormuz adasinin qarsisina demir atdilar Bender Abbasdan Gemburundan Ingilis gemileriyle dasinan Sefevi esgerlerine Imamqulu xan ve Sahqulu bey basciliq edirdiler Qizilbaslar top atesinin desteyi ile Hormuz qalasini muhasireye aldilar 8 Aprelin 9 da qalanin hasarlari dagidildi Davam getire bilmeyeceyini goren Portuqallar avqustun 23 de qalani terk edib qacdilar Imamqulu xan qalaya 200 neferlik qizilbas yerlesdirdi Bununla da 1 esr isgal altinda olan Hormuz yeniden Sefevi dovletinin terkibine qatildi 9 Adanin isgalindan sonra Sah Abbas ingilislere vermeli oldugu imtiyazlari onlara vermedi 10 Ingilislerin ele kecirdiyi qenimetlerde qizilbaslar terefinden ucuz qiymete geri alindi 11 Hormuzun azad olunmasindan sonra onun qarsisinda yerlesen Gembrun limaninin adi deyisdirilerek Bender Abbas adlandirildi 12 Hemcinin bax RedakteHormuz doyusuIstinadlar Redakte Halil Inalcik Osmanli Imparatorlugu nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi Eren Yayincilik Istanbul 2000 C 1 s 398 n 1 Rza Pazuki 1317 s 322 323 Hafez F Farmayan 1969 s 22 Rza Pazuki 1317 s 334 Abdulazim Rezayi 1363 s 319 Abdurrza Husnek Mehdevi a g e s 90 Rza Pazuki 1317 s 335 Hafez F Farmayan 1969 s 23 Rza Pazuki 1317 s 336 Abdulazim Rezayi 1363 s 319 M Streck Bender Abbas I A Istanbul 1993 c 2 s 516 M Streck 1993 s 515 517 Menbe https az wikipedia org w index php title Portuqal Sefevi muharibesi amp oldid 6100340, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.svg.html){kind=link}
