Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Suriya qulanı (lat. Equus hemionus hemippus) — Ərəbistan yarımadasında vaxtı ilə yayılmış qulan yarımnövü. Bu canlıların hazırda nəsli nəsilmişdir. Onlara əsasən müasir Suriya, İsrail, İordaniya, Səudiyyə Ərəbistanı və İraq ərtazisində müşahidə edilirdi.
| Suriya qulanı | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Suriya qulanı | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Təsviri
Suriya qulanı ortalam olraq cəmi 1 metr hündürlüyə malik idi. Bu isə onların müasir atlar fəsiləsinə daxil olan heyvanlar arasına ən kiçiyi olmması anlamına gəlir. Onun rəngi mövsümdən asılı olaraq dəyişir:yayda zeytuni rəng, qışda isə solğun sarı. Digər kulanlar kimi, qətiyyətsiz təbiəti ilə məşhur idi üstəlik qüvvət və gözəlliklə hər tərəfli ata bənzəyirdi.
Yayılması
Suriya qulanı əsasən səhra və yarımsəhralarda, quraq dağ çöllərində yayılmışdılar. Onlara əsasən müasir Suriya, İsrail, İordaniya, Səudiyyə Ərəbistanı və İraq ərtazisində müşahidə edilirdi.
Ekologiya və davranış
Qidalanma
Ot yeyən bir canlı olmuşdur. Əsasən ot bitkiləri, kol və ağacların yarpaqları ilə qidalanırdılar.
Təbii düşmənləri
Suriya qulanı Ərəbistan yarıçmadasınad yırtıcıların əsas hədəflərindən idilər. Ərəbistab yarımadasında yayılmış Asiya şiri. Ərəbistan bəbiri, zolaqlı kaftar, Ərəbistan canavarı və Turan pələngi kimi canlılar tərəfindən ovlanılırdı. Asiya hepardıda böyük ehtimalla bu canlıları dağ silsilələri ərsazisində ovlamışdır.
Tarixi
XV–XVI əsrlərdə Yaxın Şərqə səyahət edən avropalı səyyahlar burada sürü halında qulanlara rast gəldiyini bildirirdilər. Bununla belə onların sayı XVIII və XIX əsrlər arasında kütləvi ovlanma səbəbindən azalmağa başlamışdır. Sonradan isə Birinci Dünya müharibəsi zamanı onların populyasiyası ciddi zərər görmüşdür. Sonuncu çöl qulanı 1927-ci ildə İordaniyanın Arzak vahəsində ovlanmışdır. Sonuncu papalı şərtaitdə saxlanan Suriya qulanı isə Vyananın Şyonbrun parkında ölmüşdür.
Müqəddəs kitablarda
Quranın Muddəssir surəsinin 50-ci (Onlar sanki vəhşi eşşəklərdir) və 51-ci ayələrində (O eşşəklər ki aslandan hürküb qaçarlar!) keçərli olan vəhşi eşşəklərin Suriya qulanı olması ehtimal edilir. Bu surədə Allaha (c.a.c) inanmayanların mövcud halları təsvir edilir. Tövratın birinci kitabı olan Yaradılışda İsmayıl peyğəmbərlə əlaqəli rəvayətdə təsvir edilən vəhşi eşşək Suriya qulanıdır.
Qulan populyasiyasının bərpası
Suriya qulanının nəsli kəsildikdən sonra yaranmış boşluğu doldurmaqdan ötrü İran qulanı uyğun gələn yarımnöv hesab edilərən Yaxın Şərqdə yayılması üçün tədbirlər görülmüşdür. Onlar Səudiyyə Ərəbistanı və İordaniyanın qoruma ərazilərində yerləşdirilmişdir. Bundan əlavə İsraildə İran qulanı ilə yanaşı Türkmən qulanıda gətirilərək təbiətə buraxılmışdır.
İstinadlar
- Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. M. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p.
- Фишер Д., Саймон Н., Винсент Д. Красная книга. Дикая природа в опасности / пер. с англ., под ред. . — М.: Прогресс, 1976. — С. 137–140. — 478 с.
- Harper, Francis, Syrian Wild Ass // Extinct and Vanishing Mammals of the Old World, New York: American Committee for International Wild Life Protection, 1945, 367–371, LCCN 46000560, İstifadə tarixi: 2013-02-07
- Samuel Sidney. The Book of the Horse. Cassell & Co. Ltd. 1893. səh. 180.
- Mazin B. Qumsiyeh. Mammals of the Holy Land. Texas Tech University Press. 1996. səh. 191. ISBN .
- G. Johannes Botterweck; Helmer Ringgren, Heinz-Josef Fabry. Theological Dictionary of the Old Testament, Volume 12. Wm. B. Eerdmans Publishing Company. 2003. 73–76. ISBN .
- "Equus hemionus hemippus". (ingilis).
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Suriya qulani lat Equus hemionus hemippus Erebistan yarimadasinda vaxti ile yayilmis qulan yarimnovu Bu canlilarin hazirda nesli nesilmisdir Onlara esasen muasir Suriya Israil Iordaniya Seudiyye Erebistani ve Iraq ertazisinde musahide edilirdi Suriya qulaniElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir Suriya qulaniBeynelxalq elmi adiEquus hemionus hemippus Isidore Geoffroy Saint Hilaire 1855Sekil axtarisiITIS 625193NCBI 1968430TesviriSuriya qulani ortalam olraq cemi 1 metr hundurluye malik idi Bu ise onlarin muasir atlar fesilesine daxil olan heyvanlar arasina en kiciyi olmmasi anlamina gelir Onun rengi movsumden asili olaraq deyisir yayda zeytuni reng qisda ise solgun sari Diger kulanlar kimi qetiyyetsiz tebieti ile meshur idi ustelik quvvet ve gozellikle her terefli ata benzeyirdi YayilmasiSuriya qulani esasen sehra ve yarimsehralarda quraq dag collerinde yayilmisdilar Onlara esasen muasir Suriya Israil Iordaniya Seudiyye Erebistani ve Iraq ertazisinde musahide edilirdi Ekologiya ve davranisQidalanma Ot yeyen bir canli olmusdur Esasen ot bitkileri kol ve agaclarin yarpaqlari ile qidalanirdilar Tebii dusmenleri Suriya qulani Erebistan yaricmadasinad yirticilarin esas hedeflerinden idiler Erebistab yarimadasinda yayilmis Asiya siri Erebistan bebiri zolaqli kaftar Erebistan canavari ve Turan pelengi kimi canlilar terefinden ovlanilirdi Asiya hepardida boyuk ehtimalla bu canlilari dag silsileleri ersazisinde ovlamisdir TarixiXV XVI esrlerde Yaxin Serqe seyahet eden avropali seyyahlar burada suru halinda qulanlara rast geldiyini bildirirdiler Bununla bele onlarin sayi XVIII ve XIX esrler arasinda kutlevi ovlanma sebebinden azalmaga baslamisdir Sonradan ise Birinci Dunya muharibesi zamani onlarin populyasiyasi ciddi zerer gormusdur Sonuncu col qulani 1927 ci ilde Iordaniyanin Arzak vahesinde ovlanmisdir Sonuncu papali sertaitde saxlanan Suriya qulani ise Vyananin Syonbrun parkinda olmusdur Muqeddes kitablardaQuranin Muddessir suresinin 50 ci Onlar sanki vehsi esseklerdir ve 51 ci ayelerinde O essekler ki aslandan hurkub qacarlar kecerli olan vehsi esseklerin Suriya qulani olmasi ehtimal edilir Bu surede Allaha c a c inanmayanlarin movcud hallari tesvir edilir Tovratin birinci kitabi olan Yaradilisda Ismayil peygemberle elaqeli revayetde tesvir edilen vehsi essek Suriya qulanidir Qulan populyasiyasinin berpasiSuriya qulaninin nesli kesildikden sonra yaranmis boslugu doldurmaqdan otru Iran qulani uygun gelen yarimnov hesab edileren Yaxin Serqde yayilmasi ucun tedbirler gorulmusdur Onlar Seudiyye Erebistani ve Iordaniyanin qoruma erazilerinde yerlesdirilmisdir Bundan elave Israilde Iran qulani ile yanasi Turkmen qulanida getirilerek tebiete buraxilmisdir IstinadlarMammal Species of the World ing A Taxonomic and Geographic Reference D E Wilson D M Reeder 3 Baltimore JHU Press 2005 35 2142 p ISBN 978 0 8018 8221 0 Fisher D Sajmon N Vinsent D Krasnaya kniga Dikaya priroda v opasnosti per s angl pod red M Progress 1976 S 137 140 478 s Harper Francis Syrian Wild Ass Extinct and Vanishing Mammals of the Old World New York American Committee for International Wild Life Protection 1945 367 371 LCCN 46000560 Istifade tarixi 2013 02 07 Samuel Sidney The Book of the Horse Cassell amp Co Ltd 1893 seh 180 Mazin B Qumsiyeh Mammals of the Holy Land Texas Tech University Press 1996 seh 191 ISBN 0 89672 364 X G Johannes Botterweck Helmer Ringgren Heinz Josef Fabry Theological Dictionary of the Old Testament Volume 12 Wm B Eerdmans Publishing Company 2003 73 76 ISBN 0 8028 2336 X Equus hemionus hemippus ingilis Hemcinin baxQulanXarici kecidler