Sunami — okean səthində əsasən güclü sualtı zəlzələ, qismən vulkanik və digər tektonik proseslər nəticəsində yaranan nəhəng su dalğası. Zəlzələnin gücündən asılı olaraq sunami dalğasının böyüklüyü artır və quruda yaşayan insanların yaşayışına təhlükə yaradır.
Sunami bir dalğadan ibarət olmur, bir neçə dalğalar ardıcıllığıdır.
Böyük sunamidə bu dalğa ardıcıllığı bir saatdan çox davam edə bilər və bu dalğaların şiddəti və böyüklüyünün getdikcə azalacağına zəmanət verilmir. Sunaminin baş vermə səbəbi dənizaltında baş verən tektonik proseslərdir. Bundan başqa vulkanik partlayışlar, böyük sürüşmələr, dənizaltındakı nüvə partlayışları və tropik qasırğalar da sunaminin meydana gəlməsinə səbəb ola bilər. Sunaminin şiddəti onun nə qədər dərinlikdə baş verməsindən aslıdır.
Dalğanın yayılma sürəti 50–1000 km/saatdır. Hündürlüyü açıq okeanda 2–3 m, sahilə yaxınlaşdıqca hündürlük artaraq 10–50 m və daha çox olur. Qurunun içərisinə soxularaq böyük dağıntılara səbəb olur. Sunamilərin 80 %-i Sakit okeanda baş verir.
Tarixi fəlakətlər
Dənizaltındakı zəlzələlərin sunamiyə gətirib çıxarmağı nəzəriyyəsi ilk dəfə yunan tarixçisi Fukidid tərəfindən irəli sürülüb.
Myanmada2008-ci ildə baş vermiş sunami böyük dağıntılara səbəb olmuş, 200 minə yaxın insan həyatını itirmişdi.
İndoneziyada 2004-cü ildə Hind okeanında baş verən zəlzələ nəticəsində yaranan güclü sunami böyük təlafata səbəb olmuşdur.
2005-ci il 23 avqustda başlanğıcını Atlantik okeanınınBaham adalarından götürən Katrina adlanan sunami ABŞ-daMeksika körfəzinin ən gözəl güşəsində, Luiziana ştatının Yeni Orlean şəhərini bütünlüklə su altına aldı. Sunami 23 avqustdan 31 avqusta kimi davam etmiş, həmin zaman küləyin sürəti saatda 280 km-ə çatmışdır. Bu dəhşətli hadisədə ölənlərin sayı məlum deyil, 20000-dən artıq insan itkin düşmüş, 160 mindən artıq ev xarabaya çevrilmişdir. Neft buruqlarının 90%-nin işi dayandı. Hesablamalara görə, 50 mlrd. dollar məbləğində əmlak su altında batdı.
Tədbirlər
Sunamini əvvəlcədən təxmin etmək qeyri-mümkündür. Əgər sahildəki sular birdən çəkilsə, bir neçə dəqiqə əvvəldən xəbərdarlıq etmək mümkündür.
2004-cü ildə Hind okeanında baş verən sunamidə yuxarıdakı məlumatı istifadə edən 10 yaşındakı ingilis Tilli Smit yüzə yaxın adamın həyatını xilas etmişdir. Sahil sularının geri çəkilməsinin sunami göstəricisi ola biləcəyini öyrənən Smit ailəsi və ətrafındakıların xilas olmasını təmin etmişdir. Tilli Smit daha sonra BMT-də bu mövzuyla əlaqədar çıxış etmişdir.
Məsələn, ABŞ Geoloji Araşdırmalar İnstitutuna bildirdiyinə görə, Samoadakı fəlakətin arxasında 8,3 bal gücündəki zəlzələ dayanır.
↑ Qərib Məmmədov, Mahmud Xəlilov. Ensiklopedik ekoloji lüğət. Bakı-Elm-2008.
. 2012-01-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-02-21.
Avqust 12, 2021
sunami, okean, səthində, əsasən, güclü, sualtı, zəlzələ, qismən, vulkanik, digər, tektonik, proseslər, nəticəsində, yaranan, nəhəng, dalğası, zəlzələnin, gücündən, asılı, olaraq, sunami, dalğasının, böyüklüyü, artır, quruda, yaşayan, insanların, yaşayışına, tə. Sunami okean sethinde esasen guclu sualti zelzele qismen vulkanik ve diger tektonik prosesler neticesinde yaranan neheng su dalgasi Zelzelenin gucunden asili olaraq sunami dalgasinin boyukluyu artir ve quruda yasayan insanlarin yasayisina tehluke yaradir Zelzele TipleriForesokAftersok Hiss edilmeyen zelzele Sualti zelzeleSunamiSebebleriQirilma herekatiVulkanizmSuni seysmiklikXususiyyetleriEpisentr HiposentrKolge zona Seysmik dalgalarP dalgaS dalgaOlcuRixter skalasi Seysmoqraf MaqnitudaProqnozZelzelelerin Proqnozlasdirilmasi uzre Koordinasiya Komitesi Zelzelelerin Proqnozlasdirilmasi uzre Qlobal Sebeke GNFE Diger movzularQirx dalga bolunme Adams Uilyamson tenliyiZelzele muhendisliyiPortal Tebii felaketlerbmr Mundericat 1 Etimologiya 2 Xususiyyetleri 3 Tarixi felaketler 4 Tedbirler 5 Hemcinin bax 6 Xarici kecidler 7 IstinadlarEtimologiya Redakte Sunami sozu yapon dilinden tercumede liman dalgasi menasini verir Xususiyyetleri Redakte Mediani oxut 3D formatinda sunami Sunami bir dalgadan ibaret olmur bir nece dalgalar ardicilligidir Boyuk sunamide bu dalga ardicilligi bir saatdan cox davam ede biler ve bu dalgalarin siddeti ve boyukluyunun getdikce azalacagina zemanet verilmir Sunaminin bas verme sebebi denizaltinda bas veren tektonik proseslerdir 1 Bundan basqa vulkanik partlayislar boyuk surusmeler denizaltindaki nuve partlayislari ve tropik qasirgalar da sunaminin meydana gelmesine sebeb ola biler Sunaminin siddeti onun ne qeder derinlikde bas vermesinden aslidir Dalganin yayilma sureti 50 1000 km saatdir Hundurluyu aciq okeanda 2 3 m sahile yaxinlasdiqca hundurluk artaraq 10 50 m ve daha cox olur Qurunun icerisine soxularaq boyuk dagintilara sebeb olur Sunamilerin 80 i Sakit okeanda bas verir 2 Tarixi felaketler RedakteDenizaltindaki zelzelelerin sunamiye getirib cixarmagi nezeriyyesi ilk defe yunan tarixcisi Fukidid terefinden ireli surulub Myanmada 2008 ci ilde bas vermis sunami boyuk dagintilara sebeb olmus 200 mine yaxin insan heyatini itirmisdi Yaponiya sahillerinde 1933 Kamcatkada Kuril adalarinda 1952 ve s guclu sunamiler facieye sebeb olmusdur Indoneziyada 2004 cu ilde Hind okeaninda bas veren zelzele neticesinde yaranan guclu sunami boyuk telafata sebeb olmusdur 2005 ci il 23 avqustda baslangicini Atlantik okeaninin Baham adalarindan goturen Katrina adlanan sunami ABS da Meksika korfezinin en gozel gusesinde Luiziana statinin Yeni Orlean seherini butunlukle su altina aldi Sunami 23 avqustdan 31 avqusta kimi davam etmis hemin zaman kuleyin sureti saatda 280 km e catmisdir Bu dehsetli hadisede olenlerin sayi melum deyil 20000 den artiq insan itkin dusmus 160 minden artiq ev xarabaya cevrilmisdir Neft buruqlarinin 90 nin isi dayandi Hesablamalara gore 50 mlrd dollar mebleginde emlak su altinda batdi 2 Tedbirler RedakteSunamini evvelceden texmin etmek qeyri mumkundur Eger sahildeki sular birden cekilse bir nece deqiqe evvelden xeberdarliq etmek mumkundur 2004 cu ilde Hind okeaninda bas veren sunamide yuxaridaki melumati istifade eden 10 yasindaki ingilis Tilli Smit yuze yaxin adamin heyatini xilas etmisdir Sahil sularinin geri cekilmesinin sunami gostericisi ola bileceyini oyrenen Smit ailesi ve etrafindakilarin xilas olmasini temin etmisdir Tilli Smit daha sonra BMT de bu movzuyla elaqedar cixis etmisdir 3 Hemcinin bax RedakteDalga su Tektonik hereketler ZelzeleXarici kecidler RedakteDunyanin en hundur sunamisi geology com Tarixin Qara Sehifeleri Asiya Sunamisi Sunami dehseti Son iki esrin en guclu bes sunamisi FOTOLAR Istinadlar Redakte Meselen ABS Geoloji Arasdirmalar Institutuna bildirdiyine gore Samoadaki felaketin arxasinda 8 3 bal gucundeki zelzele dayanir 1 2 Qerib Memmedov Mahmud Xelilov Ensiklopedik ekoloji luget Baki Elm 2008 Arxivlenmis suret 2012 01 19 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 02 21 Menbe https az wikipedia org w index php title Sunami amp oldid 5986281, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
