fbpx
Wikipedia

Ronqoronqo

Avqust 12, 2021

Ronqoronqo — XIX əsrdə Pasxa adasında kəşf edilən, yazı və ya primitiv yazı sayılan daş üzərindəki yazılmış işarələrdən ibarət sistemdir. Rapanui dilinə aid olması fərz edilir. Qətiyyətlə edilən bir çox cəhdə baxmayaraq, yazının oxunması ilə bağlı heç bir uğur əldə edilməyib. Baxmayaraq ki, təqvimə aid olanlar və genealoji informasiya olduğu sübut edilənlər müəyyən edilib, ancaq hətta onlar da oxunmayıb. Əgər ronqoronqo yazıdırsa və müstəqil ixtiradırsa, bu bəşər tarixindəki yazının ən müstəqil ixtiralarından biridir.

Forması və quruluşları

İşarələrin formaları təxminən 1 santimetrlik canlılar və həndəsi naxışlar şəklində standartlaşdırılır. Odundan düzəldilmiş lövhələrin ölçüləri müxtəlifdir və onlar (B, E, G, H, O, Q lövhələri və böyük ehtimalla T lövhəsi) bir çox hallarda lövhə boyunca oyulmuş işarələrlə birlikdə yivlidir. Adadakı odunun azlığına görə əyri və əsasən ləkələnmiş odun parçaları kvadrat şəklinə salınmadan tamamilə istifadə edilib.

İşarələr

 

Mənşəyi

 
Tu‘u ko Ihonun mitologiyası ilə əlaqələndirilən heykəllərin nümunəsi, Avstraliya Milli Dəniz Muzeyi.

Şifahi əfsanələr deyir ki, Rapa Nuinin əfsanəvi qurucularından biri - Hotu Matu‘a və ya Tu‘u ko Iho öz məmləkətlərindən 67 lövhəni gətiriblər. Həm də toromiro (Sophora toromiro) kimi yerli bitkilərin gətirilməsi də eyni qurucu ilə bağlı hesab edilir. Ancaq nə Polineziyada, nə də Cənubi Amerikada belə yazı ənənəsi olan məmləkət yoxdur. Beləliklə, bu fakt Ronqoronqonun ərazinin içində inkişaf etdiyini göstərir. 1870-ci illərdə Rapa Nui xalqının az bir hissəsinin işarələri oxuduğu deyilsə də, yalnız kiçik bir azlıq savadlı ola bilərdi. İlk səyahətçilər deyirdilər ki, Perunun kölə tapmaq üçün etdiyi basqınlarda qaçırılan və ya epidemiyada ölən hakim ailələr və kahinlər üçün yazı-pozunu bilmək bir imtiyaz idi.

Lövhələrin yaşının müəyyən edilməsi

Lövhələrin yaşının müəyyən edilməsinə az da olsa nail olunub. Kənd təsərrüfatı üçün meşələrin qırılması və daha sonra böyük ehtimalla məskunlaşma təxminən 1200-cü ilə aid olduğundan Ronqoronqonun kəşfinin tarixi XIII əsrdən əvvəl deyil. Ronqoronqo mətn Q (Kiçik Sankt-Peterburq) yaşının müəyyən edilməsi üçün radiokarbon tarixləşdirmə üsulu istifadə edilən tək lövhədir, ancaq nəticələr lövhənin yaşını 1680-ci ildən sonrakı bir vaxta qədər sərhədləyir. İşarə 67 ( ) təxminən 1650-ci ildən adanın palinologiyasından yox olan Pasxa adası palmasını (Paschalococos) təmsil edir və bu da göstərir ki, yazı ən azı bu qədər qədimdir.

A, P və V mətnləri Avropa kürəklərində yazıldığı üçün XVIII əsrə və ya XIX əsrə aid edilir. Orliak iddia edir ki, Ronqoronqo mətn C (Mamari) üçün lövhə 15 metrlik ağacın gövdəsindən kəsilib və Pasxa adasındakı meşələr uzun müddət əvvəl bu ölçüdəki ağaclardan təmizlənib. Kömür analizi müəyyən edir ki, meşə XVII əsrin I yarısında yox olub. 1722-ci ildə Pasxa adasını kəşf edən Ceykb Roqovin adanı "böyük ağaclardan kasad" olaraq təsvir etmişdi və 1770-ci ildə Felipe Qonzalez de Ahedo yazırdı: "6 düym. (15 santimetr) genişliyində taxta düzəltmək üçün lazım olan bir ağac yoxdur". 1774-cü il Ceyms Kuk ekspedisiyasındakı Forster məlumat verirdi: "Adada 10 fut (3 metr) hündürlüyünü keçən ağac yoxdur".

Bu metodlar yazının yox, odunun yaşını müəyyən edir. Sakit okean palisandrı dözümlü deyil və Pasxa adasının iqlimində uzun müddət yaşaması mümkün deyil.

1770-ci il İspaniya ekspediyası

1770-ci ildə İspaniya Qonzalez de Ahedonun rəhbərliyi altında Pasxa adasını ələ keçirdi. İmzalama mərasimi keçirildi və ilhaq edilmə ilə bağlı müqavilə açıqlanmayan sayda başçılar tərəfindən "öz yazıları formasındakı müəyyən hərflərlə işarə edilərək" imzalandı.

Bir çox alimlər təklif ediblər ki, ronqoronqo bu gəlişdən və ilhaq müqaviləsinin imzalanmasından ilham almış bir ixtira ola bilər. Səbəb kimi onlar qeyd edir ki, 1864-cü ildə Yucin Eyrodan əvvəl heç kəs yazını qeydə almayıb və başçıların imzaladığı İspaniya müqaviləsindəki işarələr ronqoronqoya oxşamır. Bu tədqiqatçıların fərziyyəsi ronqoronqonun Latın əlifbasının və ya başqa yazı formasının kopyası olması deyil, ancaq antropologistlərin trans-mədəni diffuziya adlandırdığı və ada sakinlərinin öz yazılarına ixtira etmək ilhamı verən prosesdə bu yazı əmələ gəldi. Əgər bu doğrudursa, ronqoronqo ortaya çıxıb, çiçəklənib, istifadə edilməsi azalıb və yüz ildən az bir müddət ərzində yazılması unudulub.

Ancaq Sekvoyyanın ingilis dilli qəzetləri gördükdən sonra Çeroki heca işarələri siyahısını kəşf etməsi və Alyaska yupiklərindən olan Uyaqukun xristian yazılarını gördükdən sonra Yuqtun yazısını kəşf etməsi kimi yazı diffuziyalarında sadə müqavilənin imzalanmasından daha çox əlaqə var. İşarələr kağız üzərində qələm ilə yazılmış Rapa Nui nümunələrindən gözləndiyi kimi kobud şəkildə yazılıb. Yazı nümunələrinin adada az vaxt keçirmiş tədqiqatçılar tərəfindən müşahidə edilməməsi faktı yazının adada tabu olduğunu göstərir; belə tabular avropalıların kölə yığmaq üçün etdiyi basqınlar və epidemiya nəticəsində Rapa Nui cəmiyyəti dağılana qədər tangata ronqoronqo (yazını köçürənlər) ilə yanaşı olaraq gücünü itirdi. Beləliklə, Eyronun vaxtına qədər lövhələr geniş yayıldı. Orliak qeyd edir ki, Ronqoronqo mətn C İspaniya ekspediyasından ən azı bir əsr tez ortaya çıxıb.

Qaya işarələri

 
Ana o Keke mağarasındakı qaya işarələri lələyə oxşar ronqoronqo işarəsi 3   (solda) və mürəkkəb işarə 211:42   (mərkəzdə) ilə oxşardır. Daha sonra gələn V-formasındakı isə işarə 27   ola bilər.

Pasxa adası Polineziyada qaya işarələrinin müxtəlifliyinə görə ən zəngin olandır. Təqribən hər uyğun yer yonulub və buna bəzi evlərin daş divarları və məşhur Moai heykəllərinin bəziləri və onların pukao adlanan papaqları daxildir. 4000-dən çox işarəyə sahib təqribən min yer bəziləri barelyef və ya batıq relyefə görə, bəziləri də qırmızı və ya ağ rənglənməsinə görə kataloqa salınıb. Dizaynlara bunların cəmləşməsi daxildir: tanqata manu ("quş-adam") ayinlərinin rəsmi mərkəzi Oronqodakı ximerik quş-adam fiqurları; yaranma tanrısı Makemakenin sifətləri; tısbağalar, tunes, qılınc balığı, köpək balıqları, balinalar, delfinlər, yencəklər və osminoq (bəziləri insan sifəti ilə) kimi dəniz heyvanları, xoruzlar, kanoelər və 500-dən çox komari (vulva).

Kompüter kodlaşdırılması

Ronqoronqo yazısını kodlaşdırmaq üçün SMP oblastı 1CA80–1CDBFF müvəqqəti olaraq ayrılıb. Ancaq icra edici plan yazılmayıb.

Ədəbiyyat

Bahn, Paul (1996). "Cracking the Easter Island code". New Scientist. 150 (2034): 36–39. (#parameter_ignored_suggest)
Barthel, Thomas S. (1958). Grundlagen zur Entzifferung der Osterinselschrift (Bases for the Decipherment of the Easter Island Script) (alman). Hamburg: Cram, de Gruyter. (#parameter_ignored_suggest)
———— (June 1958). "The 'Talking Boards' of Easter Island". Scientific American. 198 (6): 61–68. doi:10.1038/scientificamerican0658-61.
———— (1959). "Neues zur Osterinselschrift (News on the Easter Island Script)". Zeitschrift für Ethnologie (alman). 84: 161–172.
———— (1971). Pre-contact Writing in Oceania. Current Trends in Linguistics. 8. Den Haag, Paris: Mouton. 1165–1186.
Buck, Peter H. (1938). Vikings of the Pacific. Chicago: University of Chicago Press. (#parameter_ignored_suggest)
Carroll, Alan (1892). "The Easter Island inscriptions, and the translation and interpretation of them". Journal of the Polynesian Society. 1: 103–106, 233–252. (#parameter_ignored_suggest)
Chauvet, Stéphen-Charles (2004) [1935]. L'île de Pâques et ses mystères (Easter Island and its Mysteries) (fransız). on-line translation by Ann Altman. Paris: Éditions Tel. (#parameter_ignored_suggest)
Comrie, Bernard; Stephen Matthews; Maria Polinsky (1996). The Atlas of Languages. London: Quarto. (#parameter_ignored_suggest)
Cooke, George H (1899). "Te Pito te Henua, known as Rapa Nui, commonly called Easter Island". Report of the United States National Museum for 1897. Washington: Government Printing Office. 689–723. (#parameter_ignored_suggest)
Corney, Bolton Glanvill, ed. (1903). The voyage of Captain Don Felipe González in the ship of the line San Lorenzo, with the frigate Santa Rosalia in company, to Easter Island in 1770-1. Preceded by an extract from Mynheer Jacob Roggeveen's official log of his discovery of and visit to Easter Island in 1722. Cambridge: Hakluyt Society. (#parameter_ignored_suggest)
Dederen, François; Steven Roger Fischer (1993). "Traditional Production of the Rapanui Tablets". In Fischer (ed.). Easter Island Studies: Contributions to the History of Rapanui in Memory of William T. Mulloy. Oxbow Monograph. 32. Oxford: Oxbow Books. (#parameter_ignored_suggest)
Englert, Sebastian (1970). Island at the Center of the World. edited and translated by William Mulloy. New York: Charles Scribner's Sons. (#parameter_ignored_suggest)
———— (1993). La tierra de Hotu Matu‘a – Historia y Etnología de la Isla de Pascua, Gramática y Diccionario del antiguo idioma de la isla (The Land of Hotu Matu‘a: History and Ethnology of Easter Island, Grammar and Dictionary of the Old Language of the Island) (ispan) (6th). Santiago de Chile: Editorial Universitaria.
———— (2002) [1980]. Legends of Easter Island. translation by Ben LeFort and Pilar Pacheco of Leyendas de Isla de Pascua (textos bilingües) [Santiago de Chile: Ediciones de la Universidad de Chile]. Easter Island: Father Sebastian Englert Anthropological Museum.
Eyraud, Eugène (1866). "Lettre du Fr. Eugène Eyraud, au T.R.P. Supérieur général (1864)". Annales de la Propagation de la Foi (Annals of the Propagation of the Faith) (fransız). 36: 52–71, 124–138. Lyon. (#parameter_ignored_suggest)
Fischer, Steven Roger (1997). RongoRongo, the Easter Island Script: History, Traditions, Texts. Oxford and New York: Oxford University Press. (#parameter_ignored_suggest)
Flenley, John R.; Paul G. Bahn (1992). Easter Island, Earth Island. London: Thames & Hudson. (#parameter_ignored_suggest)
Guy, Jacques B.M. (1998a). "Un prétendu déchiffrement des tablettes de l'île de Pâques (A purported decipherment of the Easter Island tablets)". Journal de la Société des Océanistes (fransız). 106: 57–63. doi:10.3406/jso.1998.2041. (#parameter_ignored_suggest)
———— (1998b). . 2008-05-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-04-11.
———— (2000). "The Rongorongo of Easter Island: The Hand-Drawn Reproductions". 2007-01-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2008-04-20.
Haberlandt, Michael (1886). "Ueber Schrifttafeln von der Osterinsel (On the written tablets of Easter Island)". Mitteilungen der Anthropologischen Gesellschaft in Wien (alman). 16: 97–102. (#parameter_ignored_suggest)
Horley, Paul (2009). "Rongorongo Script: Carving Techniques and Scribal Corrections". Journal de la Société des Océanistes. 129: 249–261. doi:10.4000/jso.5813. (#parameter_ignored_suggest)
Lee, Georgia (1992). The Rock Art of Easter Island: Symbols of Power, Prayers to the Gods. Los Angeles: UCLA Institute of Archaeology Publications. (#parameter_ignored_suggest)
Macri, Martha J. (1996) [1995]. "RongoRongo of Easter Island". In Daniels and Bright (ed.). The World's Writing Systems. New York, Oxford: Oxford University Press. 183–188. (#parameter_ignored_suggest)
Mann, Daniel; J. Edward; J. Chase; W. Beck; R. Reanier; M. Mass; B. Finney; J. Loret (2008). (PDF). Quaternary Research. Elsevier B.V. 69 (1): 16–28. doi:10.1016/j.yqres.2007.10.009. 2009-03-04 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-12-22. (#parameter_ignored_suggest)
McDorman, Richard E. (2009). "Universal Iconography in Writing Systems: Evidence and Explanation in the Easter Island and Indus Valley Scripts" (PDF). İstifadə tarixi: 2012-10-08. (#parameter_ignored_suggest)
Métraux, Alfred (1938). "Two Easter Island Tablets in the Bernice P. Bishop Museum". Man. London: Royal Anthropological Institute. 38 (1): 1–4. doi:10.2307/2789179. JSTOR 2789179. (#parameter_ignored_suggest)
———— (1940). "Ethnology of Easter Island". Bernice P. Bishop Museum Bulletin. Honolulu: Bernice P. Bishop Museum Press. 160.
McLaughlin, Shawn (2004). "Rongorongo and the Rock Art of Easter Island". Rapa Nui Journal. 18: 87–94. (#parameter_ignored_suggest)
Orliac, Catherine (2003/2004). Manifestation de l'expression symbolique en Océanie : l'exemple des bois d'œuvre de l'Ile de Pâques (Manifestation of symbolic expression in Oceania: The example of the woodworking of Easter Island). Cultes, rites et religions (fransız). V. (6): 48–53. (#parameter_ignored_suggest)
———— (2005). . Archaeology in Oceania. 40 (3): 115–119. 2006-11-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-12-22.
———— (2007). "Botanical Identification of the Wood of the Large Kohau Rongorongo Tablet of St Petersburg". Rapa Nui Journal. 21 (1): 7–10.
Philippi, Rudolfo A. (1875). "Iconografia de la escritura jeroglífica de los indigenas de la isla de Pascua (Iconography of the hieroglyphic writing of the natives of Easter Island)". Anales de la Universidad de Chile (ispan). 47: 670–683. (#parameter_ignored_suggest)
Pozdniakov, Konstantin (1996). (PDF). Journal de la Société des Océanistes (fransız). 103 (2): 289–303. doi:10.3406/jso.1996.1995. 2008-06-25 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-12-22. (#parameter_ignored_suggest)
Pozdniakov, Konstantin; Igor Pozdniakov (2007). (PDF). Forum for Anthropology and Culture. 3: 3–36. 2008-06-25 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-12-22. (#parameter_ignored_suggest)
Routledge, Katherine (1919). The Mystery of Easter Island: The story of an expedition. London and Aylesbury: Hazell, Watson and Viney. (#parameter_ignored_suggest)
Skjølsvold, Arne (1994). "Archaeological Investigations at Anakena, Easter Island". In Arne Skjølsvold (ed.). Archaeological Investigations at Anakena, Easter Island. The Kon Tiki Museum Occasional Papers. 3. Oslo: Kon-Tiki Museum. 5–120. (#parameter_ignored_suggest)

Mənbələr

İstinadlar

  1. Robinson, Andrew (2009). "The death of RongoRongo". Writing and Script: A Very Short Introduction. Oxford University Press.
  2. Fischer 1997:382
  3. Fischer 1997:367
  4. Cooke 1899:712, Englert 1970:149–153
  5. Date ranges are 1200–1250 and 1180–1290. Mann et al. 2008
  6. ↑ Orliac 2005
  7. Flenley & Bahn 1992:172
  8. Corney 1903:104
  9. For example, Flenley & Bahn 1992:203–204
  10. Bahn 1996
  11. Lee 1992
  12. The Unicode Consortium. Roadmap to the SMP

Xarici keçidlər

 
   

Vikianbarda Ronqoronqo ilə əlaqəli mediafayllar var.

  • The Rongorongo of Easter Island– the most complete and balanced description of rongorongo on the internet. (Offline since 2009. Incompletely archived from the original 2007-10-17 at the Wayback Machine on 2007 October 17. Earlier archives available.)
  • Michael Everson's draft Unicode proposal for Rongorongo
  • The Rock Art of Rapa Nui 2007-12-14 at the Wayback Machine by Georgia Lee
  • Additional coverage on Spanish Wikipedia
  • Splendid Isolation: Art of Easter Island, an exhibition catalog from The Metropolitan Museum of Art (fully available online as PDF), which contains material on Rongorongo


Avqust 12, 2021
ronqoronqo, əsrdə, pasxa, adasında, kəşf, edilən, yazı, primitiv, yazı, sayılan, daş, üzərindəki, yazılmış, işarələrdən, ibarət, sistemdir, rapanui, dilinə, olması, fərz, edilir, qətiyyətlə, edilən, çox, cəhdə, baxmayaraq, yazının, oxunması, ilə, bağlı, heç, u. Ronqoronqo XIX esrde Pasxa adasinda kesf edilen yazi ve ya primitiv yazi sayilan das uzerindeki yazilmis isarelerden ibaret sistemdir Rapanui diline aid olmasi ferz edilir Qetiyyetle edilen bir cox cehde baxmayaraq yazinin oxunmasi ile bagli hec bir ugur elde edilmeyib Baxmayaraq ki teqvime aid olanlar ve genealoji informasiya oldugu subut edilenler mueyyen edilib ancaq hetta onlar da oxunmayib Eger ronqoronqo yazidirsa ve musteqil ixtiradirsa bu beser tarixindeki yazinin en musteqil ixtiralarindan biridir 1 Mundericat 1 Formasi ve quruluslari 1 1 Isareler 2 Menseyi 2 1 Lovhelerin yasinin mueyyen edilmesi 2 2 1770 ci il Ispaniya ekspediyasi 2 3 Qaya isareleri 3 Komputer kodlasdirilmasi 4 Edebiyyat 5 Menbeler 5 1 Istinadlar 6 Xarici kecidlerFormasi ve quruluslari RedakteIsarelerin formalari texminen 1 santimetrlik canlilar ve hendesi naxislar seklinde standartlasdirilir Odundan duzeldilmis lovhelerin olculeri muxtelifdir ve onlar B E G H O Q lovheleri ve boyuk ehtimalla T lovhesi bir cox hallarda lovhe boyunca oyulmus isarelerle birlikde yivlidir Adadaki odunun azligina gore eyri ve esasen lekelenmis odun parcalari kvadrat sekline salinmadan tamamile istifade edilib 2 Isareler Redakte Menseyi Redakte Tu u ko Ihonun mitologiyasi ile elaqelendirilen heykellerin numunesi Avstraliya Milli Deniz Muzeyi Sifahi efsaneler deyir ki Rapa Nuinin efsanevi qurucularindan biri Hotu Matu a ve ya Tu u ko Iho oz memleketlerinden 67 lovheni getiribler 3 Hem de toromiro Sophora toromiro kimi yerli bitkilerin getirilmesi de eyni qurucu ile bagli hesab edilir Ancaq ne Polineziyada ne de Cenubi Amerikada bele yazi enenesi olan memleket yoxdur Belelikle bu fakt Ronqoronqonun erazinin icinde inkisaf etdiyini gosterir 1870 ci illerde Rapa Nui xalqinin az bir hissesinin isareleri oxudugu deyilse de yalniz kicik bir azliq savadli ola bilerdi Ilk seyahetciler deyirdiler ki Perunun kole tapmaq ucun etdiyi basqinlarda qacirilan ve ya epidemiyada olen hakim aileler ve kahinler ucun yazi pozunu bilmek bir imtiyaz idi 4 Lovhelerin yasinin mueyyen edilmesi Redakte Lovhelerin yasinin mueyyen edilmesine az da olsa nail olunub Kend teserrufati ucun meselerin qirilmasi ve daha sonra boyuk ehtimalla meskunlasma texminen 1200 cu ile aid oldugundan 5 Ronqoronqonun kesfinin tarixi XIII esrden evvel deyil Ronqoronqo metn Q Kicik Sankt Peterburq yasinin mueyyen edilmesi ucun radiokarbon tarixlesdirme usulu istifade edilen tek lovhedir ancaq neticeler lovhenin yasini 1680 ci ilden sonraki bir vaxta qeder serhedleyir Isare 67 texminen 1650 ci ilden adanin palinologiyasindan yox olan Pasxa adasi palmasini Paschalococos temsil edir ve bu da gosterir ki yazi en azi bu qeder qedimdir 6 A P ve V metnleri Avropa kureklerinde yazildigi ucun XVIII esre ve ya XIX esre aid edilir Orliak iddia edir ki Ronqoronqo metn C Mamari ucun lovhe 15 metrlik agacin govdesinden kesilib ve Pasxa adasindaki meseler uzun muddet evvel bu olcudeki agaclardan temizlenib Komur analizi mueyyen edir ki mese XVII esrin I yarisinda yox olub 1722 ci ilde Pasxa adasini kesf eden Ceykb Roqovin adani boyuk agaclardan kasad olaraq tesvir etmisdi ve 1770 ci ilde Felipe Qonzalez de Ahedo yazirdi 6 duym 15 santimetr genisliyinde taxta duzeltmek ucun lazim olan bir agac yoxdur 1774 cu il Ceyms Kuk ekspedisiyasindaki Forster melumat verirdi Adada 10 fut 3 metr hundurluyunu kecen agac yoxdur 7 Bu metodlar yazinin yox odunun yasini mueyyen edir Sakit okean palisandri dozumlu deyil ve Pasxa adasinin iqliminde uzun muddet yasamasi mumkun deyil 6 1770 ci il Ispaniya ekspediyasi Redakte 1770 ci ilde Ispaniya Qonzalez de Ahedonun rehberliyi altinda Pasxa adasini ele kecirdi Imzalama merasimi kecirildi ve ilhaq edilme ile bagli muqavile aciqlanmayan sayda bascilar terefinden oz yazilari formasindaki mueyyen herflerle isare edilerek imzalandi 8 Bir cox alimler teklif edibler ki ronqoronqo bu gelisden ve ilhaq muqavilesinin imzalanmasindan ilham almis bir ixtira ola biler 9 Sebeb kimi onlar qeyd edir ki 1864 cu ilde Yucin Eyrodan evvel hec kes yazini qeyde almayib ve bascilarin imzaladigi Ispaniya muqavilesindeki isareler ronqoronqoya oxsamir Bu tedqiqatcilarin ferziyyesi ronqoronqonun Latin elifbasinin ve ya basqa yazi formasinin kopyasi olmasi deyil ancaq antropologistlerin trans medeni diffuziya adlandirdigi ve ada sakinlerinin oz yazilarina ixtira etmek ilhami veren prosesde bu yazi emele geldi Eger bu dogrudursa ronqoronqo ortaya cixib ciceklenib istifade edilmesi azalib ve yuz ilden az bir muddet erzinde yazilmasi unudulub Ancaq Sekvoyyanin ingilis dilli qezetleri gordukden sonra Ceroki heca isareleri siyahisini kesf etmesi ve Alyaska yupiklerinden olan Uyaqukun xristian yazilarini gordukden sonra Yuqtun yazisini kesf etmesi kimi yazi diffuziyalarinda sade muqavilenin imzalanmasindan daha cox elaqe var Isareler kagiz uzerinde qelem ile yazilmis Rapa Nui numunelerinden gozlendiyi kimi kobud sekilde yazilib Yazi numunelerinin adada az vaxt kecirmis tedqiqatcilar terefinden musahide edilmemesi fakti yazinin adada tabu oldugunu gosterir bele tabular avropalilarin kole yigmaq ucun etdiyi basqinlar ve epidemiya neticesinde Rapa Nui cemiyyeti dagilana qeder tangata ronqoronqo yazini kocurenler ile yanasi olaraq gucunu itirdi Belelikle Eyronun vaxtina qeder lovheler genis yayildi 10 Orliak qeyd edir ki Ronqoronqo metn C Ispaniya ekspediyasindan en azi bir esr tez ortaya cixib Qaya isareleri Redakte Ana o Keke magarasindaki qaya isareleri leleye oxsar ronqoronqo isaresi 3 solda ve murekkeb isare 211 42 merkezde ile oxsardir Daha sonra gelen V formasindaki ise isare 27 ola biler Pasxa adasi Polineziyada qaya isarelerinin muxtelifliyine gore en zengin olandir 11 Teqriben her uygun yer yonulub ve buna bezi evlerin das divarlari ve meshur Moai heykellerinin bezileri ve onlarin pukao adlanan papaqlari daxildir 4000 den cox isareye sahib teqriben min yer bezileri barelyef ve ya batiq relyefe gore bezileri de qirmizi ve ya ag renglenmesine gore kataloqa salinib Dizaynlara bunlarin cemlesmesi daxildir tanqata manu qus adam ayinlerinin resmi merkezi Oronqodaki ximerik qus adam fiqurlari yaranma tanrisi Makemakenin sifetleri tisbagalar tunes qilinc baligi kopek baliqlari balinalar delfinler yencekler ve osminoq bezileri insan sifeti ile kimi deniz heyvanlari xoruzlar kanoeler ve 500 den cox komari vulva Komputer kodlasdirilmasi RedakteRonqoronqo yazisini kodlasdirmaq ucun SMP oblasti 1CA80 1CDBFF muveqqeti olaraq ayrilib Ancaq icra edici plan yazilmayib 12 Edebiyyat RedakteBahn Paul 1996 Cracking the Easter Island code New Scientist 150 2034 36 39 parameter ignored suggest Barthel Thomas S 1958 Grundlagen zur Entzifferung der Osterinselschrift Bases for the Decipherment of the Easter Island Script alman Hamburg Cram de Gruyter parameter ignored suggest June 1958 The Talking Boards of Easter Island Scientific American 198 6 61 68 doi 10 1038 scientificamerican0658 61 1959 Neues zur Osterinselschrift News on the Easter Island Script Zeitschrift fur Ethnologie alman 84 161 172 1971 Pre contact Writing in Oceania Current Trends in Linguistics 8 Den Haag Paris Mouton 1165 1186 Buck Peter H 1938 Vikings of the Pacific Chicago University of Chicago Press parameter ignored suggest Carroll Alan 1892 The Easter Island inscriptions and the translation and interpretation of them Journal of the Polynesian Society 1 103 106 233 252 parameter ignored suggest Chauvet Stephen Charles 2004 1935 L ile de Paques et ses mysteres Easter Island and its Mysteries fransiz on line translation by Ann Altman Paris Editions Tel parameter ignored suggest Comrie Bernard Stephen Matthews Maria Polinsky 1996 The Atlas of Languages London Quarto parameter ignored suggest Cooke George H 1899 Te Pito te Henua known as Rapa Nui commonly called Easter Island Report of the United States National Museum for 1897 Washington Government Printing Office 689 723 parameter ignored suggest Corney Bolton Glanvill ed 1903 The voyage of Captain Don Felipe Gonzalez in the ship of the line San Lorenzo with the frigate Santa Rosalia in company to Easter Island in 1770 1 Preceded by an extract from Mynheer Jacob Roggeveen s official log of his discovery of and visit to Easter Island in 1722 Cambridge Hakluyt Society parameter ignored suggest Dederen Francois Steven Roger Fischer 1993 Traditional Production of the Rapanui Tablets In Fischer ed Easter Island Studies Contributions to the History of Rapanui in Memory of William T Mulloy Oxbow Monograph 32 Oxford Oxbow Books parameter ignored suggest Englert Sebastian 1970 Island at the Center of the World edited and translated by William Mulloy New York Charles Scribner s Sons parameter ignored suggest 1993 La tierra de Hotu Matu a Historia y Etnologia de la Isla de Pascua Gramatica y Diccionario del antiguo idioma de la isla The Land of Hotu Matu a History and Ethnology of Easter Island Grammar and Dictionary of the Old Language of the Island ispan 6th Santiago de Chile Editorial Universitaria 2002 1980 Legends of Easter Island translation by Ben LeFort and Pilar Pacheco of Leyendas de Isla de Pascua textos bilingues Santiago de Chile Ediciones de la Universidad de Chile Easter Island Father Sebastian Englert Anthropological Museum Eyraud Eugene 1866 Lettre du Fr Eugene Eyraud au T R P Superieur general 1864 Annales de la Propagation de la Foi Annals of the Propagation of the Faith fransiz 36 52 71 124 138 Lyon parameter ignored suggest Fischer Steven Roger 1997 RongoRongo the Easter Island Script History Traditions Texts Oxford and New York Oxford University Press parameter ignored suggest Flenley John R Paul G Bahn 1992 Easter Island Earth Island London Thames amp Hudson parameter ignored suggest Guy Jacques B M 1998a Un pretendu dechiffrement des tablettes de l ile de Paques A purported decipherment of the Easter Island tablets Journal de la Societe des Oceanistes fransiz 106 57 63 doi 10 3406 jso 1998 2041 parameter ignored suggest 1998b Rongorongo The Easter Island Tablets 2008 05 09 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 04 11 2000 The Rongorongo of Easter Island The Hand Drawn Reproductions 2007 01 06 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 04 20 Haberlandt Michael 1886 Ueber Schrifttafeln von der Osterinsel On the written tablets of Easter Island Mitteilungen der Anthropologischen Gesellschaft in Wien alman 16 97 102 parameter ignored suggest Horley Paul 2009 Rongorongo Script Carving Techniques and Scribal Corrections Journal de la Societe des Oceanistes 129 249 261 doi 10 4000 jso 5813 parameter ignored suggest Lee Georgia 1992 The Rock Art of Easter Island Symbols of Power Prayers to the Gods Los Angeles UCLA Institute of Archaeology Publications parameter ignored suggest Macri Martha J 1996 1995 RongoRongo of Easter Island In Daniels and Bright ed The World s Writing Systems New York Oxford Oxford University Press 183 188 parameter ignored suggest Mann Daniel J Edward J Chase W Beck R Reanier M Mass B Finney J Loret 2008 Drought vegetation change and human history on Rapa Nui Isla de Pascua Easter Island PDF Quaternary Research Elsevier B V 69 1 16 28 doi 10 1016 j yqres 2007 10 009 2009 03 04 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 12 22 parameter ignored suggest McDorman Richard E 2009 Universal Iconography in Writing Systems Evidence and Explanation in the Easter Island and Indus Valley Scripts PDF Istifade tarixi 2012 10 08 parameter ignored suggest Metraux Alfred 1938 Two Easter Island Tablets in the Bernice P Bishop Museum Man London Royal Anthropological Institute 38 1 1 4 doi 10 2307 2789179 JSTOR 2789179 parameter ignored suggest 1940 Ethnology of Easter Island Bernice P Bishop Museum Bulletin Honolulu Bernice P Bishop Museum Press 160 McLaughlin Shawn 2004 Rongorongo and the Rock Art of Easter Island Rapa Nui Journal 18 87 94 parameter ignored suggest Orliac Catherine 2003 2004 Manifestation de l expression symbolique en Oceanie l exemple des bois d œuvre de l Ile de Paques Manifestation of symbolic expression in Oceania The example of the woodworking of Easter Island Cultes rites et religions fransiz V 6 48 53 parameter ignored suggest 2005 The Rongorongo Tablets from Easter Island Botanical Identification and 14C Dating Archaeology in Oceania 40 3 115 119 2006 11 09 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 12 22 2007 Botanical Identification of the Wood of the Large Kohau Rongorongo Tablet of St Petersburg Rapa Nui Journal 21 1 7 10 Philippi Rudolfo A 1875 Iconografia de la escritura jeroglifica de los indigenas de la isla de Pascua Iconography of the hieroglyphic writing of the natives of Easter Island Anales de la Universidad de Chile ispan 47 670 683 parameter ignored suggest Pozdniakov Konstantin 1996 Les Bases du Dechiffrement de l Ecriture de l Ile de Paques The Bases of Deciphering the Writing of Easter Island PDF Journal de la Societe des Oceanistes fransiz 103 2 289 303 doi 10 3406 jso 1996 1995 2008 06 25 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 12 22 parameter ignored suggest Pozdniakov Konstantin Igor Pozdniakov 2007 Rapanui Writing and the Rapanui Language Preliminary Results of a Statistical Analysis PDF Forum for Anthropology and Culture 3 3 36 2008 06 25 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 12 22 parameter ignored suggest Routledge Katherine 1919 The Mystery of Easter Island The story of an expedition London and Aylesbury Hazell Watson and Viney parameter ignored suggest Skjolsvold Arne 1994 Archaeological Investigations at Anakena Easter Island In Arne Skjolsvold ed Archaeological Investigations at Anakena Easter Island The Kon Tiki Museum Occasional Papers 3 Oslo Kon Tiki Museum 5 120 parameter ignored suggest Menbeler RedakteIstinadlar Redakte Robinson Andrew 2009 The death of RongoRongo Writing and Script A Very Short Introduction Oxford University Press Fischer 1997 382 Fischer 1997 367 Cooke 1899 712 Englert 1970 149 153 Date ranges are 1200 1250 and 1180 1290 Mann et al 2008 1 2 Orliac 2005 Flenley amp Bahn 1992 172 Corney 1903 104 For example Flenley amp Bahn 1992 203 204 Bahn 1996 Lee 1992 The Unicode Consortium Roadmap to the SMPXarici kecidler Redakte Vikianbarda Ronqoronqo ile elaqeli mediafayllar var The Rongorongo of Easter Island the most complete and balanced description of rongorongo on the internet Offline since 2009 Incompletely archived from the originalArxivlesdirilib 2007 10 17 at the Wayback Machine on 2007 October 17 Earlier archives available Michael Everson s draft Unicode proposal for Rongorongo The Rock Art of Rapa Nui Arxivlesdirilib 2007 12 14 at the Wayback Machine by Georgia Lee Additional coverage on Spanish Wikipedia Splendid Isolation Art of Easter Island an exhibition catalog from The Metropolitan Museum of Art fully available online as PDF which contains material on RongorongoMenbe https az wikipedia org w index php title Ronqoronqo amp oldid 5927421, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.