Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Qədim qıpçaq dili — VIII–IX əsrlərdə İrtış çayının yuxarı axarında və Altay dağlarında kiməklər ilə birlikdə yaşamış qıpçaqların danışdığı dil.Ölü dildir. Türk dillərinin qıpçaq qolunu təşkil edir.
| Qədim qıpçaq dili | |
|---|---|
| Danışanların ümumi sayı |
|
| Təsnifatı | |
IX əsrdə qıpçaqlar İrtış çayının qərbindəki çöllərə köçərək oğuzları oradan sıxışdırmışdılar. Sonralar, XI əsrdə qıpçaqların bir hissəsi Volqa çayını keçərək Qara dəniz çöllərində məskunlaşmışdır. Onların oğuz və ya bulqar tipli dillərdə danışan peçeneqləri, torkları, bulqarları, xəzərləri və başqa türk tayfalarını ərazidən qovduqları və ya assimilyasiya etdikları ehtimal olunur.
XIII əsrdən başlayaraq Qızıl Ordada qıpçaq dillərinin müxtəlif dialektləri danışıq-ünsiyyət dilləri olmuşdur. Yazı dili rolunu cənuba doğru inkişaf edən dialektlər – Xarəzm türkcəsi və daha sonra Cığatay dili oynamışdır. XIV əsrdə (indiki Feodosiya) yaşayan bir genuyalı tacir oğlu üçün Böyük ipək yolu üzərində ticarətlə bağlı təlimat yazmışdır. Orada belə bir ifadə var: "Böyük ipək yolu ilə karvanla yola düşməzdən əvvəl saqqal uzatmalı, saçını qırxmalı, qulluqçu, iki kəniz tutmalı və qıpçaq dilini öyrənməlisən".
Qədim qıpçaq dili qıpçaq dillər qrupunun (Krım-tatar, kəraim, qırımçaq, qaraçay-balkar, qumuq, noqay, qazax, qaraqalpaq, tatar, , başqırd) əsasını təşkil etmişdir.
İstinadlar
- Кляшторный С. Г., Савинов Д. Г. Степные империи древней Евразии. СПб.: Филологический факультет СПбГУ. 2005. ISBN .
- Гаркавец, Александр Николаевич. Нам не надо выдумывать свою историю 2017-07-14 at the Wayback Machine
- Баскаков Н. А. К вопросу о классификации тюркских языков // Известия Академии наук СССР. Отделение литературы и языка . XI (2). М. 1952. 121—134.
Əlavə ədəbiyyat
- Наджип Э. Н., Благова Г. Ф. Мамлюкско-кыпчакский язык // Языки мира: Тюркские языки. Языки Евразии. М.: Институт языкознания РАН. 1996. 75—116. ISBN .
- Чеченов А. А. Половецкий язык // Языки мира: Тюркские языки. Языки Евразии. М.: Институт языкознания РАН. 1996. 110—116. ISBN .
- Тенишев Э. Р. Тюркоязычных древних памятников языки // Языки мира: Тюркские языки. Языки Евразии. М.: Институт языкознания РАН. 1996. 35—47. ISBN .
- Сравнительно-историческая грамматика тюркских языков. Региональные реконструкции. М.: Наука. Тенишев Э. Р. 2002. 216–338, 736–737.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qedim qipcaq dili VIII IX esrlerde Irtis cayinin yuxari axarinda ve Altay daglarinda kimekler ile birlikde yasamis qipcaqlarin danisdigi dil Olu dildir Turk dillerinin qipcaq qolunu teskil edir Qedim qipcaq diliDanisanlarin umumi sayi 0 nef Tesnifatiturk dilleriOrtaq turk diliQipcaq dilleriKuman qipcaq dilleriQedim qipcaq dili dd dd dd dd IX esrde qipcaqlar Irtis cayinin qerbindeki collere kocerek oguzlari oradan sixisdirmisdilar Sonralar XI esrde qipcaqlarin bir hissesi Volqa cayini kecerek Qara deniz collerinde meskunlasmisdir Onlarin oguz ve ya bulqar tipli dillerde danisan peceneqleri torklari bulqarlari xezerleri ve basqa turk tayfalarini eraziden qovduqlari ve ya assimilyasiya etdiklari ehtimal olunur XIII esrden baslayaraq Qizil Ordada qipcaq dillerinin muxtelif dialektleri danisiq unsiyyet dilleri olmusdur Yazi dili rolunu cenuba dogru inkisaf eden dialektler Xarezm turkcesi ve daha sonra Cigatay dili oynamisdir XIV esrde indiki Feodosiya yasayan bir genuyali tacir oglu ucun Boyuk ipek yolu uzerinde ticaretle bagli telimat yazmisdir Orada bele bir ifade var Boyuk ipek yolu ile karvanla yola dusmezden evvel saqqal uzatmali sacini qirxmali qulluqcu iki keniz tutmali ve qipcaq dilini oyrenmelisen Qedim qipcaq dili qipcaq diller qrupunun Krim tatar keraim qirimcaq qaracay balkar qumuq noqay qazax qaraqalpaq tatar basqird esasini teskil etmisdir IstinadlarKlyashtornyj S G Savinov D G Stepnye imperii drevnej Evrazii SPb Filologicheskij fakultet SPbGU 2005 ISBN 5 8465 0246 6 Garkavec Aleksandr Nikolaevich Nam ne nado vydumyvat svoyu istoriyu 2017 07 14 at the Wayback Machine Baskakov N A K voprosu o klassifikacii tyurkskih yazykov Izvestiya Akademii nauk SSSR Otdelenie literatury i yazyka XI 2 M 1952 121 134 Elave edebiyyatNadzhip E N Blagova G F Mamlyuksko kypchakskij yazyk Yazyki mira Tyurkskie yazyki Yazyki Evrazii M Institut yazykoznaniya RAN 1996 75 116 ISBN 5 655 01214 6 Chechenov A A Poloveckij yazyk Yazyki mira Tyurkskie yazyki Yazyki Evrazii M Institut yazykoznaniya RAN 1996 110 116 ISBN 5 655 01214 6 Tenishev E R Tyurkoyazychnyh drevnih pamyatnikov yazyki Yazyki mira Tyurkskie yazyki Yazyki Evrazii M Institut yazykoznaniya RAN 1996 35 47 ISBN 5 655 01214 6 Sravnitelno istoricheskaya grammatika tyurkskih yazykov Regionalnye rekonstrukcii M Nauka Tenishev E R 2002 216 338 736 737