| Prjevalski ceyranı | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Sinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Yarımsinif: Klad: İnfrasinif: Maqndəstə: Dəstəüstü: Klad: Qranddəstə: Ranqsız: Dəstə: Klad: Klad: Klad: Yarımdəstə: İnfradəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Prjevalski ceyranı | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Prjevalski ceyranı (lat. Procapra przewalskii) — Boşbuynuzlular fəsiləsinə, Əsl antiloplar yarımfəsiləsinə, daxil olan məməli növü. Növ rus natuiralisti, səyyahı, tədqiqatçısı general Nikolay Prjevalskinin (1839–1888) şərəfinə adlandırılmışdır.
Təsviri
| ]Əsasən elə də böyük olmayan, şux qamətli, iri gözlərə sahib, kiçik qulaqlara malik bir canlıdır. Bədəninin uzunluğu 109–160 sm, hündürlüyü 50–70 sm, çəkisi isə 17–32 kq arası olur. Erkəklər bir qayda olaraq dişilərdən iri olurlar. Quyruqları qısadır. Təxminən 7–12 sm arası olur. Quyruqlarının üzəri sıx xəzlə örtülü olur. Üzəri sarı-qəhvəyi rəngdə olur. Alt və qarın nahiyyələri isə ağ rəngdədir. Erkəklərin rəngi dişilərə nisbətdə daha tünddür. Qış ayları isə hər iki fərddə xəz nisbətən açıq rəng alır. Yaşlı erkəkləırdə buynuzlarının uzunluğu 18–26 sm arasında dəyişə bilir. Bu canlılara ən yaxın növ Monqol ceyranı sayılır.
Yayılması
| ]Prjevalski ceyranı Çinin endemin canlısı sayılır. Əvvəllər bu canlılar ölkənin şimal hissəsində, dağlıq bir platota, Kukunor gölü ilə Gansu Ninayaia və bəlkə də Şanxi və Daxili Monqolustana qədər uzanırdı, halbuki hazırda bir neçə populyasiya qalmışdır. Onlarda beş bir-birindən təcrid olunmuş, Kukunor gölünün ətrafında yerləşən və cəmi 250 km² ərazini əhatə edən bölgədə qalmışlar. Əsasən 3194–5174 m hündürlükdə, açıq çöl vadilərində və dağlıq ərazilərdə yaşayırlar.
2003-cü ilin sentyabr ayında aparılan hesablamalara görə Prjevalski ceyranlarının ümumi sayı yalnız 500–600 olduğu ortaya çıxır. Bununla delə 2016-cı ildə edilən son araşdırmalar nəticəsində onlıarın sayının 1544–1635 arası olması qeydə alınır. Bu isə saylarında artımı göstərir.
Həyat tərzi
| ]Prjevalski ceyranı adətən kiçik sürülərdə yaşayırlar. Bir qayda olaraq, on başdan çox olmayan qruplarda birləşirlər, halbuki XIX əsrdə bu növün sayı olduqca çox olduğu zamanlarda qrupların həcmi daha böyük olmuşdur. Erkəklər ilin böyük qismini tək və ya iki, üç fərddən ibarət olan qruplarda yaşayırlar. Dişilərdə qızma dönəmi baş verdikdə erkəklər və dişilər bir qrupda birləşir. Prjevalski ceyranları adətən sakit heyvanlardır. Bununla belə qısa səslər çıxartdıqları da qeyd olunur.
Qidalanması
| ]Prjevalski ceyranları əsasən cılkimilər və digər ot bitkiləri ilə qidalnırlar. Kol bitkilərindən isə gəvənləri üstün tuturlar. Bu canlıları bəzən Tibet ceyranlarının arealında belə görmək mümkündür. Bununla belə bu canlılar hec vaxt qida anlamında rəqabət aparmırlar. Səbəb isə Tibet ceyranlarının qida rasionunda əsasən paxlakimilər olmasıdır.
İstinadlar
| ]- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2004.
- Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p.
- Bo Beolens, Michael Watkins, and Mike Grayson. The eponym dictionary of mammals. — Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009. — P. 331. — 574 p. — .
- IUCN SSC Antelope Specialist Group. 2016. Procapra przewalskii Arxivləşdirilib 2012-11-13 at the Wayback Machine. The IUCN Red List of Threatened Species 2016.
Ədəbiyyat
| ]- Кирилюк В. Е. Сто вопросов о дзерене. Чита: Поиск, 2007. 44 с Ссылка на полный текст монографии
- Leslie, D. M. Jr. et al (2010). "Procapra przewalskii (Artiodactyla: Bovidae)". Mammalian Species, 42 (1): 124–137. PDF [ölü keçid]
Mənbə
| ]- IUCN SSC Antelope Specialist Group 2008. Procapra przewalskii
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Prjevalski ceyraniElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad AmorpheaKlad ObazoaKlad OpisthokontaKlad HolozoaKlad FilozoaKlad Alem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad NephrozoaTipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad OlfactoresYarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerKlad EugnathostomataKlad TeleostomiKlad Sumuklu baliqlarKlad XoanlarKlad RhipidistiaKlad Klad Klad ElpistostegaliaKlad Klad DordayaqlilarKlad ReptiliomorphaKlad Sinif MemelilerKlad TheriimorphaKlad Klad TrechnotheriaKlad CladotheriaKlad PrototribosphenidaKlad ZatheriaKlad TribosphenidaYarimsinif Vehsi heyvanlarKlad EuteriyalarInfrasinif PlasentalilarMaqndeste Desteustu LavrazioterilerKlad Qranddeste Ranqsiz DirnaqlilarDeste CutdirnaqlilarKlad Klad Klad Yarimdeste GovseyenlerInfradeste Fesile BosbuynuzlularYarimfesile Triba Cins Nov Prjevalski ceyraniBeynelxalq elmi adiProcapra przewalskii Eugen Buchner 1891 Sekil axtarisiITIS 625116NCBI 157668EOL 1038778 Prjevalski ceyrani lat Procapra przewalskii Bosbuynuzlular fesilesine Esl antiloplar yarimfesilesine daxil olan memeli novu Nov rus natuiralisti seyyahi tedqiqatcisi general Nikolay Prjevalskinin 1839 1888 serefine adlandirilmisdir Tesviri span Esasen ele de boyuk olmayan sux qametli iri gozlere sahib kicik qulaqlara malik bir canlidir Bedeninin uzunlugu 109 160 sm hundurluyu 50 70 sm cekisi ise 17 32 kq arasi olur Erkekler bir qayda olaraq disilerden iri olurlar Quyruqlari qisadir Texminen 7 12 sm arasi olur Quyruqlarinin uzeri six xezle ortulu olur Uzeri sari qehveyi rengde olur Alt ve qarin nahiyyeleri ise ag rengdedir Erkeklerin rengi disilere nisbetde daha tunddur Qis aylari ise her iki ferdde xez nisbeten aciq reng alir Yasli erkekleirde buynuzlarinin uzunlugu 18 26 sm arasinda deyise bilir Bu canlilara en yaxin nov Monqol ceyrani sayilir Yayilmasi span Prjevalski ceyrani Cinin endemin canlisi sayilir Evveller bu canlilar olkenin simal hissesinde dagliq bir platota Kukunor golu ile Gansu Ninayaia ve belke de Sanxi ve Daxili Monqolustana qeder uzanirdi halbuki hazirda bir nece populyasiya qalmisdir Onlarda bes bir birinden tecrid olunmus Kukunor golunun etrafinda yerlesen ve cemi 250 km erazini ehate eden bolgede qalmislar Esasen 3194 5174 m hundurlukde aciq col vadilerinde ve dagliq erazilerde yasayirlar 2003 cu ilin sentyabr ayinda aparilan hesablamalara gore Prjevalski ceyranlarinin umumi sayi yalniz 500 600 oldugu ortaya cixir Bununla dele 2016 ci ilde edilen son arasdirmalar neticesinde onliarin sayinin 1544 1635 arasi olmasi qeyde alinir Bu ise saylarinda artimi gosterir Heyat terzi span Prjevalski ceyrani adeten kicik surulerde yasayirlar Bir qayda olaraq on basdan cox olmayan qruplarda birlesirler halbuki XIX esrde bu novun sayi olduqca cox oldugu zamanlarda qruplarin hecmi daha boyuk olmusdur Erkekler ilin boyuk qismini tek ve ya iki uc ferdden ibaret olan qruplarda yasayirlar Disilerde qizma donemi bas verdikde erkekler ve disiler bir qrupda birlesir Prjevalski ceyranlari adeten sakit heyvanlardir Bununla bele qisa sesler cixartdiqlari da qeyd olunur Qidalanmasi span Prjevalski ceyranlari esasen cilkimiler ve diger ot bitkileri ile qidalnirlar Kol bitkilerinden ise gevenleri ustun tuturlar Bu canlilari bezen Tibet ceyranlarinin arealinda bele gormek mumkundur Bununla bele bu canlilar hec vaxt qida anlaminda reqabet aparmirlar Sebeb ise Tibet ceyranlarinin qida rasionunda esasen paxlakimiler olmasidir Istinadlar span Integrated Taxonomic Information System ing 2004 Mammal Species of the World ing A Taxonomic and Geographic Reference D E Wilson D Reeder 3 Baltimore JHU Press 2005 35 2142 p ISBN 978 0 8018 8221 0 Bo Beolens Michael Watkins and Mike Grayson The eponym dictionary of mammals Baltimore The Johns Hopkins University Press 2009 P 331 574 p ISBN 978 0 8018 9304 9 IUCN SSC Antelope Specialist Group 2016 Procapra przewalskii Arxivlesdirilib 2012 11 13 at the Wayback Machine The IUCN Red List of Threatened Species 2016 Edebiyyat span Kirilyuk V E Sto voprosov o dzerene Chita Poisk 2007 44 s Ssylka na polnyj tekst monografii Leslie D M Jr et al 2010 Procapra przewalskii Artiodactyla Bovidae Mammalian Species 42 1 124 137 PDF olu kecid Menbe span IUCN SSC Antelope Specialist Group 2008 Procapra przewalskiiTakson eynilesdirmeleriWikidata Q382925 Wikispecies Procapra przewalskii ADW Procapra przewalskii procapra przewalskii EoL 1038778 GBIF 2441148 iNaturalist 42370 IRMNG 10230750 ITIS 625116 IUCN 18230 MSW 14200651 NCBI 157668 Procapra przewalskii Kateqoriya CeyranlarGizli kateqoriyalar ISBN sehrli kecidlerinin istifade olundugu sehifelerVikipediya Kartockasinda yanlis alem gosterilen biologiya meqaleleriVikipediya Vikidatada menbeleri olan meqalelerVikinovlere istinadi olmayan meqalelerTaksonun latinca adindan istiqametlendirme olmayan biologiya meqaleleriTakson sablonu istifade olunan meqalelerTaksonbarda from parametri daxil edilmemis meqaleler
