Patris Emeri Lumumba (doğum adı Élias Okit'Asombo; 2 iyul1925(1925-07-02)[…], Katakokombe[d], Belçika Konqosu – 17 yanvar1961(1961-01-17)[…], Katanga Province[d], Republic of the Congo (Léopoldville)[d]) — Konqol siyasətçisi. Lumumba 1960-cı ildə Afrika Konqo Demokratik Respublikasının ilk baş naziri olmuşdur.
Katanga Province[d], Republic of the Congo (Léopoldville)[d]
Vəfat səbəbi
güllələnmə[d]
Həyat yoldaşı
Paulin Opanqo
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Erkən həyat və karyera
Belçika Konqosunun Kasavi bölgəsində Élias Okit'Asombo adı altında anadan olub. Bir missioner məktəbində oxumuş və Leopoldville (Kinşasa) və Stanleyville (Kisanqani) bölgələrində keşiş və jurnalist olaraq çalışmışdı. 1955-ci ildə Lumumba həmkarlar ittifaqınınprezidenti seçildi və Belçika Liberal Partiyasına qoşuldu. 1957-ci ildə mənimsəmə ittihamına görə həbs olundu və bir il həbsdə qaldı. Sərbəst buraxıldıqdan sonra 1958-ci ildə Konqo milli hərəkatını qurdu. 1959-cu ildəBelçika Konqo milli hərəkatında Lumumbanın tutulmasına baxmayaraq beş ildə Konqonun müstəqilliyini təmin etmək planını elan etdi və dekabr ayında yerli seçkilər böyük səs çoxluğunu qazandı. 1960-cı ildə Belçikada keçirilən konfrans, May ayında planlaşdırılan seçkilərdən əvvəl 1960-cı ilin iyununda Konqoya müstəqillik verməyə qərar verdi. Lumumba və Konqo milli hərəkatı 23 iyun 1960-cı ildə ilk hökuməti təşkil etdi. Lumumba baş nazir, Yozef Kasavubu isə prezident oldu.
Lumumbanın hökumət dövrü 1960-cı ilin iyununda Belçikanın dəstəyini alan Moise Tşombenin rəhbərliyi altında Katanqa bölgəsinin müstəqillik elan edilməsindən qaynaqlanan siyasi qarşıdurmalarla təyin olundu. Birləşmiş Millətlər qoşunlarının gəlməsinə baxmayaraq qarışıqlıq davam etdi və Lumumba Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqından dəstək istədi. Sentyabr ayında Lumumba qanuni şübhəli bilinən prezident Kasavubu tərəfindən vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. 14 sentyabrda polkovnik Jozef Mobutunun (daha sonra Mobutu Sese Seko adlandı) başçılıq etdiyi və Kasavubu tərəfindən dəstəklənən bir hərbi xunta ələ keçirildi. Lumumba 1 dekabr1960-cı ildə Mobutu qoşunları tərəfindən həbs edildi. Tutulduğu Port-Fransqidən Leopoldvill şəhərinə qədər əli qandallı aparıldı. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının baş katibi General Dag Hammarskjold Kasavubu'nun Lumumba'yı qanunla davranmağa dəvət etdi. Patris Lumumba xunta tərəfindən tutuldu, lakin BMT tərəfindən mühafizə altına alındı. Lakin Lumumba evdən gizlin çıxdı, Stana çatmaq və inqilabi hərəkatı yenidən alovlandırmaq istədi. Stana çatmaqda son addım olan buxar mühərriklibərəyə minərkən Mobutunun əsgərləri tərəfindən ələ keçirildi. Saxlanılan lakin tutulmayan Lumumba hərbi maşınlarla paytaxtı gəzərkən yol kənarındakı BMT agentliyinə sığındı, ancaq BMT yalnız evinin sərhədində olanda onu qorumaq üçün məsuliyyət daşıdığını bildirdi. BMT sığınacaqdan imtina etdikdən sonra, vəzifəsindən kənarlaşdırılan baş nazir Patris Lumumba əsgərlər tərəfindən tutuldu və işgəncələr altında paytaxta gətirildi. Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı Hammarskjoldu və qərb hökumətlərini Lumumbanın tutulmasına görə məsuliyyət daşıyanlar olaraq qınadı və dərhal azad edilməsini istədi.
BMT-nin Lumumbanın tutulduğu şəxslər tərəfindən işgəncə verildiyi barədə bir hesabatından sonra (9 dekabr) bəzi tərəfdarları Lumumbanın 48 saat ərzində sərbəst buraxılmayacağı təqdirdə ölkədəki bütün Belçikalıları həbs edəcək və "bəzilərinin başlarını kəsməyə başlayacaqlar" təhdidini etdilər.
Buna baxmayaraq, Sovet İttifaqı Lumumbanın 14 dekabr tarixli qətnaməsi 8-ə qarşı 2 səslə rədd edildi. Elə həmin gün Sovet İttifaqı Konqo məsələsinin öhdəsindən gəlmək üçün daha çox hərbi güc verən General Hammarskjoldun qərarını veto etdi.
Patris Lumumba həbs olunduğu həbsxanadan alınaraq müstəqilliyini elan edən və Lumumbanın siyasi düşməni Tşombenin tabeliyində olan Katanqa ərazisinə dostları Mauris Mpolo ve Jozef Okito ilə birlikdə köçürüldü. Bura köçürülən Lumumba və dostları eyni gündə güllələndi.
Tələsik edam hökmü ictimaiyyətə elan olunmadı və şərtlərin yerinə yetiriləcəyi gözlənildi. Lumumba və onun dostlarının edamı iki ay sonra ictimaiyyətə elan edildi. İki BMT qarşısında nümayiş edən Lumumbanın həyat yoldaşı Paulin Opanqo daim BMT rəsmiləri tərəfindən rədd edilirdi.
2002-ci ilin fevralında Belçika hökuməti "Lumumbanın öldürülməsinə səbəb olan hadisələr üçün danılmaz məsuliyyəti" etiraf edən bəyanat yaydı.
2002-ci ilin iyul ayında ABŞ hökuməti, Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin Lumumbanın əleyhdarlarına pul və siyasi dəstək vermək və Mobutuya silah və hərbi təlim verməklə Lumumbanın öldürülməsində iştirak etdiyini açıqlayan sənədlər yaydı.
Şəkillər
Patrice Lumumba
Lumumba, həbsxanada çıxışı, yaralı biləklerini göstərir (1960)
Kanyarwunga, Jean I N (2006). République démocratique du Congo : Les générations condamnées : Déliquescence d'une société précapitaliste. Paris: Publibook. 76, 502.
↑ Patrice Lumumba // Discogs (ing.) — 2000.
Gondola, Ch. Didier (2002). The History of Congo. Greenwood histories of the modern nations (illustrated, annotated ed.). Greenwood Publishing Group. səh. 126.
"World Briefing" (ingilis). nytimes.com. 6 fevral 2002. 2018-02-18 tarixində . (#text_ignored)
Martin Kettle (9 avqust 2000). "President 'ordered murder' of Congo leader" (ingilis). theguardian.com. 2019-01-04 tarixində .
Xarici keçidlər
Patris Lumumba və haqqında yazılar
Patris Lumumba: " 50 il sonra ABŞ-ın dəstəklədiyi sui-qəsdi xatırlayıram"
Konqo-Peter təyinatında CIA-nin əfsanəvi stansiya müdiri Larry Devlin ilə söhbətlər
BBC
Patris Lumumba
September 17, 2021
patris, lumumba, patris, emeri, lumumba, doğum, adı, Élias, okit, asombo, iyul, 1925, 1925, katakokombe, belçika, konqosu, yanvar, 1961, 1961, katanga, province, republic, congo, léopoldville, konqol, siyasətçisi, lumumba, 1960, ildə, afrika, konqo, demokratik. Patris Emeri Lumumba dogum adi Elias Okit Asombo 4 5 6 2 iyul 1925 1925 07 02 1 2 7 Katakokombe d Belcika Konqosu 17 yanvar 1961 1961 01 17 1 2 3 Katanga Province d Republic of the Congo Leopoldville d Konqol siyasetcisi Lumumba 1960 ci ilde Afrika Konqo Demokratik Respublikasinin ilk bas naziri olmusdur Patris LumumbaElias Okit AsomboKonqo Demokratik Respublikasinin ilk Bas Naziri24 iyun 1960 14 sentyabr 1960Selefi Movqe qurulduXelefi Jozef IleoSexsi melumatlarDogum tarixi 2 iyul 1925 96 yas Dogum yeri Katakokombe Belcika KonqosuVefat tarixi 17 yanvar 1961 1961 01 17 1 2 3 35 yasinda Vefat yeri Katanga Province d Republic of the Congo Leopoldville d Vefat sebebi gullelenme d Heyat yoldasi Paulin Opanqo Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Erken heyat ve karyera 2 Sekiller 3 Istinadlar 4 Xarici kecidlerErken heyat ve karyera RedakteBelcika Konqosunun Kasavi bolgesinde Elias Okit Asombo adi altinda anadan olub Bir missioner mektebinde oxumus ve Leopoldville Kinsasa ve Stanleyville Kisanqani bolgelerinde kesis ve jurnalist olaraq calismisdi 1955 ci ilde Lumumba hemkarlar ittifaqinin prezidenti secildi ve Belcika Liberal Partiyasina qosuldu 1957 ci ilde menimseme ittihamina gore hebs olundu ve bir il hebsde qaldi Serbest buraxildiqdan sonra 1958 ci ilde Konqo milli herekatini qurdu 1959 cu ilde Belcika Konqo milli herekatinda Lumumbanin tutulmasina baxmayaraq bes ilde Konqonun musteqilliyini temin etmek planini elan etdi ve dekabr ayinda yerli seckiler boyuk ses coxlugunu qazandi 1960 ci ilde Belcikada kecirilen konfrans May ayinda planlasdirilan seckilerden evvel 1960 ci ilin iyununda Konqoya musteqillik vermeye qerar verdi Lumumba ve Konqo milli herekati 23 iyun 1960 ci ilde ilk hokumeti teskil etdi Lumumba bas nazir Yozef Kasavubu ise prezident oldu Lumumbanin hokumet dovru 1960 ci ilin iyununda Belcikanin desteyini alan Moise Tsombenin rehberliyi altinda Katanqa bolgesinin musteqillik elan edilmesinden qaynaqlanan siyasi qarsidurmalarla teyin olundu Birlesmis Milletler qosunlarinin gelmesine baxmayaraq qarisiqliq davam etdi ve Lumumba Sovet Sosialist Respublikalari Ittifaqindan destek istedi Sentyabr ayinda Lumumba qanuni subheli bilinen prezident Kasavubu terefinden vezifesinden uzaqlasdirildi 14 sentyabrda polkovnik Jozef Mobutunun daha sonra Mobutu Sese Seko adlandi basciliq etdiyi ve Kasavubu terefinden desteklenen bir herbi xunta ele kecirildi Lumumba 1 dekabr 1960 ci ilde Mobutu qosunlari terefinden hebs edildi Tutuldugu Port Fransqiden Leopoldvill seherine qeder eli qandalli aparildi Birlesmis Milletler Teskilatinin bas katibi General Dag Hammarskjold Kasavubu nun Lumumba yi qanunla davranmaga devet etdi Patris Lumumba xunta terefinden tutuldu lakin BMT terefinden muhafize altina alindi Lakin Lumumba evden gizlin cixdi Stana catmaq ve inqilabi herekati yeniden alovlandirmaq istedi Stana catmaqda son addim olan buxar muherrikli bereye minerken Mobutunun esgerleri terefinden ele kecirildi Saxlanilan lakin tutulmayan Lumumba herbi masinlarla paytaxti gezerken yol kenarindaki BMT agentliyine sigindi ancaq BMT yalniz evinin serhedinde olanda onu qorumaq ucun mesuliyyet dasidigini bildirdi BMT siginacaqdan imtina etdikden sonra vezifesinden kenarlasdirilan bas nazir Patris Lumumba esgerler terefinden tutuldu ve isgenceler altinda paytaxta getirildi Sovet Sosialist Respublikalari Ittifaqi Hammarskjoldu ve qerb hokumetlerini Lumumbanin tutulmasina gore mesuliyyet dasiyanlar olaraq qinadi ve derhal azad edilmesini istedi Birlesmis Milletler Teskilati Tehlukesizlik Surasi Lumumbanin derhal azad edilmesini ve Konqo hokumetinin bascisi vezifesine derhal berpa edilmesini Mobutu quvvelerinin terksilah edilmesini ve Belcikanin zaman itirmeden Konqonu terk etmesini teleb ederek dekabrin 7 de Sovet Sosialist Respublikalari Ittifaqinin teleblerini muzakire etmek ucun bir yigincaq cagirdi Sovet numayendesi Valerian Zorin Amerika Birlesmis Statlarinin teleblerini redd etdi ve danisiqlari terk ederek tehlukesizlik surasinin sedri vezifesinden getdi BMT nin Lumumbanin tutuldugu sexsler terefinden isgence verildiyi barede bir hesabatindan sonra 9 dekabr bezi terefdarlari Lumumbanin 48 saat erzinde serbest buraxilmayacagi teqdirde olkedeki butun Belcikalilari hebs edecek ve bezilerinin baslarini kesmeye baslayacaqlar tehdidini etdiler BMT eleyhine sesler Yuqoslaviya Birlesmis Ereb Emirlikleri Sri Lanka Indoneziya Merakes ve Qvineya Konqo BMT missiyasindan qosunlari cixaracaqlarini elan ederek daha da guclendirildi Buna baxmayaraq Sovet Ittifaqi Lumumbanin 14 dekabr tarixli qetnamesi 8 e qarsi 2 sesle redd edildi Ele hemin gun Sovet Ittifaqi Konqo meselesinin ohdesinden gelmek ucun daha cox herbi guc veren General Hammarskjoldun qerarini veto etdi Patris Lumumba hebs olundugu hebsxanadan alinaraq musteqilliyini elan eden ve Lumumbanin siyasi dusmeni Tsombenin tabeliyinde olan Katanqa erazisine dostlari Mauris Mpolo ve Jozef Okito ile birlikde kocuruldu 8 Bura kocurulen Lumumba ve dostlari eyni gunde gullelendi Telesik edam hokmu ictimaiyyete elan olunmadi ve sertlerin yerine yetirileceyi gozlenildi Lumumba ve onun dostlarinin edami iki ay sonra ictimaiyyete elan edildi Iki BMT qarsisinda numayis eden Lumumbanin heyat yoldasi Paulin Opanqo daim BMT resmileri terefinden redd edilirdi 2002 ci ilin fevralinda Belcika hokumeti Lumumbanin oldurulmesine sebeb olan hadiseler ucun danilmaz mesuliyyeti etiraf eden beyanat yaydi 9 2002 ci ilin iyul ayinda ABS hokumeti Merkezi Kesfiyyat Idaresinin Lumumbanin eleyhdarlarina pul ve siyasi destek vermek ve Mobutuya silah ve herbi telim vermekle Lumumbanin oldurulmesinde istirak etdiyini aciqlayan senedler yaydi 10 Sekiller Redakte Patrice Lumumba Lumumba hebsxanada cixisi yarali bileklerini gosterir 1960 Lumumba 1961 de Sovet Sosialist Respublikalari Ittifaqi da cap edilmis xatire pulundaIstinadlar Redakte 1 2 3 4 5 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 1 2 3 4 5 Patrice Lumumba filmportal de 2005 1 2 3 Patrice Emery Lumumba Gran Enciclopedia Catalana kat Grup Enciclopedia Catalana 1968 Fabian Johannes 1996 Remembering the Present Painting and Popular History in Zaire Berkeley University of California Press seh 73 Willame Jean Claude 1990 Patrice Lumumba La crise congolaise revisitee Paris Karthala 22 23 25 Kanyarwunga Jean I N 2006 Republique democratique du Congo Les generations condamnees Deliquescence d une societe precapitaliste Paris Publibook 76 502 1 2 Patrice Lumumba Discogs ing 2000 Gondola Ch Didier 2002 The History of Congo Greenwood histories of the modern nations illustrated annotated ed Greenwood Publishing Group seh 126 World Briefing ingilis nytimes com 6 fevral 2002 2018 02 18 tarixinde arxivlesdirilib text ignored Martin Kettle 9 avqust 2000 President ordered murder of Congo leader ingilis theguardian com 2019 01 04 tarixinde arxivlesdirilib Xarici kecidler RedaktePatris Lumumba ve haqqinda yazilar Patris Lumumba 50 il sonra ABS in desteklediyi sui qesdi xatirlayiram Konqo Peter teyinatinda CIA nin efsanevi stansiya mudiri Larry Devlin ile sohbetler BBC Patris LumumbaMenbe https az wikipedia org w index php title Patris Lumumba amp oldid 6009514, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
