Vikipediya azad ensiklopediya Osmantəpəölkə AzərbaycanYerləşir Naxçıvan Muxtar RespublikasıAidiyyatı şahbuz rayonuüslubu

Vikipediya azad ensiklopediya OsmantepeOlke AzerbaycanYerlesir Naxcivan Muxtar RespublikasiAidiyyati Sahbuz rayonuUslubu Arxeoloji abidelerKateqoriyaQedim yasayis meskeniAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiEhemiyyetiRegion ehemiyyetliOsmantepe Osmantepe yasayis yeri Naxcivan Muxtar Respublikasinda Sahbuz rayonu Kuku kendi yaxinliginda Erken Neolit dovrune aid qedim yasayis yeri Cografi movqeyi span Yasayis yeri Sahbuz rayonunun Kuku kendi yaxinliginda deniz seviyyesinden 2400 m yukseklikde yerlesir Yasayis yeri hazirda suni golun sahilinde yerlesir ve onun bir qismi su altinda qalmisdir Bu sahede coxlu gursulu bulaqlar oldugundan yasayis yerinin etrafi indi de maldar ehali terefinden yurd yeri kimi istifade olunur Bu bulaqlarin suyunu toplamaq ucun qeza reisi Sengirey 1865 ci ilde burada bend tikdirmis ve Qanligol su anbarini yaratmisdir Cenubi Qafqazda Neolit dovru ile bagli evvelki tedqiqatlar span Cenubi Qafqazin o cumleden Azerbaycanin arxeoloji abidelerinin tedqiqi ile Das dovrunun muxtelif merheleleri Paleolit dovrunden baslayaraq Neolit dovrunedek oyrenilmisdir Lakin Mezolit dovru ve Mezolitden Neolite kecid merhelesi kifayet qeder tedqiq edilmemisdir Hazirda Cenubi Qafqazda Neolit dovrunun maddi medeniyyeti Somutepe Sulaveri ve Kultepe medeniyyeti ile temsil edilmekdedir Keramikali Neolit dovrunun en qedim abidesi Naxcivanda olan I Kultepe Babek yasayis yeridir Tedqiqatlar gosterir ki bu yasayis yerinde heyat e e VII minilliyin ikinci yarisinda baslanmisdir Lakin indiyedek Cenubi Qafqazda keramikasiz Neolit dovrunun abideleri oyrenilmemisdir Hazirda Cenubi Qafqazda Neolit dovru yalniz keramikali Neolit dovrunun abideleri ile temsil edilmekdedir Buna gore de keramikali Neolit dovrunun menseyi ile bagli qafqazsunas arxeoloqlar arasinda bir birine zidd iki nezeriyye meydana cixmisdir Bezi tedqiqatcilar az miqdarda tapintilara esaslanaraq ehtimal edirler ki Cenubi Qafqazin Neolit medeniyyeti yerli zeminde yaranmisdir digerleri ise Cenubi Qafqazda Neolit medeniyyetinin hazir sekilde ortaya cixmasina esaslanaraq keramikali Neolit medeniyyetinin basqa olkelerden getirildiyini soyleyirler Bele ki tedqiqatlar keramikali Neolit dovrunde istehsal teserrufatinin esas saheleri olan ekincilik ve maldarligin artiq formalasdigini tesdiq edir Bezi tedqiqatcilarin keramikali Neolit dovru abidelerini Mezolit dovru ile baglamaq cehdleri de meseleni hell etmemisdir Bu baximdan Cenubi Qafqazda keramikasiz Neolit dovrunun oyrenilmesindeki boslugu dolduran Osmantepe yasayis yerinin yeni tapintilari mueyyen ehemiyyete malikdir Erken Neolit dovrune aid Osmantepe qazintilari span Bu sahe 2019 2020 ci illerde V B Baxseliyevin rehberliyi ile arasdirilmisdir Arasdirma neticesinde xeyli obsidian aletler ve az sayda keramika numuneleri askar olunmusdur Apardigimiz arasdirmalar zamani yasayis yerinde 300 den artiq obsidian emek aleti askar olunmusdur Onlar arasinda 8 nukleus ve 159 mikrolit vardir Mikrolitlerin olcusu 1 2 santimetr arasindadir Emek aletlerinin diger qismi nisbeten boyuk hecmli obsidianlardan hazirlanmisdir Onlarin olculeri 4 7 santimetr arasindadir Askar olunmus nukleuslar muxtelif formalidir Islenmemis ozekler de vardir Tapintilar arasinda bir eded das alet de vardir Nukleuslarin ikisi disksekilli ucu piramidal ucu ise prizmatik formalidir Qeyd etmek lazimdir ki nukleuslarin hamisi qelpelenme neticesinde tukenmisdir Obsidian aletleri ve obsidiandan istifade span Qeyd etdiyimiz kimi arxeoloji materiallarin ekseriyyeti obsidian memulatindan ibaretdir Birinci qrupa daxil olan aletler baslica olaraq qasovlarla temsil olunmusdur Lakin ikinci qrupda aletlerin cesidi artmisdir ve muxtelif aletler o cumleden oraq dicleri meydana cixmisdir Tedqiqat gosterir ki bezi aletler coxfunksiyali olmusdur Emek aletlerinin benzerleri Mezolit ve Erken Neolit dovru abidelerinden melumdur Qeyd etmek lazimdir ki qisa saplaqli ersinlerin benzerleri Cenubi Qafqazin Son eolit dovru abidelerinden melum deyil Osmantepe yasayis yerinin tedqiqi Naxcivanin qedim sakinlerinin hansi yollarla obsidian yataqlarina dogru getdiyini de deqiqlesdirmeye imkan verir Obsidian aletlerin mikroskopik tedqiqi bu yasayis yerinin obsidianin dasinmasinda kecici yasayis yeri kimi deyil hemcinin insanlarin burada mueyyen muddet fealiyyeti ucun istifade olundugunu gosterir Iqtisadiyyat ve yasayis sekli span Arasdirmalara esasen demek olar ki Osmantepe sakinleri yarimqazma tipli evlerde yasamislar Bu tip evler indi de maldar tayfalar terefinden istifade olunur Bu ise yasayis yerinin qedim tarixe malik oildugunu gosterir Yasayis yerinde medeni tebeqenin yigilmasi da bunu tesdiq edir Yasayis yerinin yuksek dagliq erazide yerlesdiyini ve burada iqlimin soyuq oldugunu nezere alsaq deye bilerik ki Osmantepe yasayis yeri movsumi yasayis yeri kimi istifade olunmusdur Emek aletlerinin tipoloji analizine esasen demek olar ki Osmantepenin qedim sakinleri baslica olaraq maldarliq ve yigiciliqla mesgul olmuslar Lakin oraq disleri ve keramika memulati istehsal teserrufatinin movcud oldugunu tesdiq edir Keramika memulatinin cox az miqdarda ve kicik parcalar halinda askar olunmasi bizce keramikali Neolit dovrunun ve istehsal teserrufatinin yenice basladigini gosterir Emek aletlerinin tedqiqi de bunu subut edir Netice span Demek olar ki Osmantepe yasayis yerinin materiallari Mezolitden Neolite kecid dovrunu eks etdirir Arasdirmalar obsidian aletlerin hazirlanmasinda baslica olaraq Goyce ve Zengezur obsidianindan istifade olundugunu gosterir ki bu da Cenubi Qafqazda o cumleden Azerbaycanda keramikali Neolitin yerli zeminde inkisaf etdiyini tesdiq edir Tedqiqatlar gosterir ki Osmantepe sakinleri istehsal teserrufatinin astanasinda olmusdur Emek aletlerinin tedqiqine esasen demek olar ki yasayis yerinin sakinleri baslica olaraq ovculuq ve heyvandarliqla mesgul olmuslar Ekinciliyin momcud olmasi ile bagli helelik deqiq melumat yoxdur Emek aletlerinin tipoloji analizi esasinda demek olar ki insanlar burada uzun muddet meskunlasmisdir Keramika memulatinin azligi keramikali Neolit dovrunun yeni baslandigini gosterir Tehlillere esaslanaraq yasayis yerinde heyatin Mezolit dovrunun sonu ve Neolit dovrunde baslandigini demek olar Istinadlar span Baxseliyev V Osmantepe yasayis yeri Das dovrunun yeni abidesidir AMEA Naxcivan Bolmesinin Elmi Eserleri Ictimai ve humanitar elmler seriyasi 2021 1 s 57 69 Safarli G Epigraficheskie pamyatniki Nahchyvana Nahchyvan Adzhami 2017 200 s Marro C Bakhshaliyev V Berthon R Thomalsky J New light on the Late Prehistory of the South Caucasus Data from the recent excavation campaigns at Kultepe I in Nakhchivan Azerbaijan 2012 2018 Paleorient Vol 45 1 2019 p 81 113 Nishiaki Y Guliyev F Kadowaki S Chronological contexsts of the Earliest Pottery Neolithic in the South Caucasus Radiocarbon dates for Goytepe and Haci Elemxanli Tepe Azerbaijan American Journal of Archaeology 119 3 2015 p 279 294 Ahundov T Neolit Yuzhnogo Kavkaza Antiquities of East Europe South Asia and South Siberia in the Context of Connections and Interactions within the Eurasian Cultural Space new data and concepts proceedings of the international conference St Petersburg november 18 22 2019 St Petersburg 2019 c 97 100 Naxcivanda askar olunan yeni Neolit abidesi xususi ehemiyyeti ile secilir FOTOLAR Medeniyyet ve Turizm 24 Fevral 2021 Arxivlesdirilib 2021 05 03 at the Wayback Machine 5 may 2021 ci il Edebiyyat span Baxseliyev V Osmantepe yasayis yeri Das dovrunun yeni abidesidir AMEA Naxcivan Bolmesinin Elmi Eserleri Ictimai ve humanitar elmler seriyasi 2021 1 s 57 69 Baxseliyev Veli Neolit ve Eneolit dovrunde Naxcivanin iqtisadi medeni elaqeleri az Naxcivan Ecemi 2021 225s ISBN 4700000000053 Xarici kecidler span Christine Chataigner Ruben Badalyan und Makoto Arimura The Neolithic of the Caucasus auf oxfordhandbooks com englisch abgerufen am 30 April 2021 Ntv Azerbaycan Osmantepedeki tedqiqatlar haqqinda hesabat Veli Baxseliyev Naxcivanda askar olunan yeni Neolit abidesi xususi ehemiyyeti ile secilir Fotolar Medeniyyet ve Turizm 24 Fevral 2021Hemcinin bax span Azerbaycan arxeologiyasiMagaralar ve Das dovru yasayis meskenleriQobustan petroqlifler Kilit Azix Azixantropun qaliqlari Taglar Damcili Das Salahli Caxmaqli Gillikdag Allar Zar Sis Quzey Susa magara dusergesi BuzeyirMis dovru yasayis meskenleriI Kultepe Babek Kamiltepe Ilanlitepe Rustepesi Somutepe Qargalartepesi Elikomektepe Sahtepe NaxcivantepeTunc dovru ve Erken demir dovru yasayis meskenleriGunestepe Qarakopektepe Xantepe II Kultepe Babek Uzuntepe Uzerliktepe Mingecevir Nergiztepe Sahtaxti Gemiqaya petroqlifleriArxeoloji medeniyyetlerKup qebirleri Kur Araz Leylatepe Talis Mugan Naxcivan Xocali Gedebey Sulaveri Somutepe YaloylutepeSeher yerleriGavurqala Nuydu Nuydu definesi Sudagilan Xinisli Xinisli definesi Orenqala Oglanqala Gence qalasiSeherlerBaylakan Kabalaka Xalxal Xarabagilan Sabran Cuga AstabadKateqoriya Azerbaycan arxeologiyasi Portal Arxeologiya Kateqoriyalar Elifba sirasina gore tarixi abidelerSahbuz rayonunun qedim yasayis yerleri