fbpx
Wikipedia

Mehmed Əmin Əli Paşa

Mehmed Əmin Əli Paşa (d. 1814 - ö. 7 sentyabr 1871) — Sultan ƏbdülməcidSultan Əbdüləzizin səltənətlərində 5 dəfə - ümumlikdə 8 il 4 ay 7 gün sədrəzəm olmuş Osmanlı dövlət adamı.

Mehmed Əmin Əli Paşa
Sələfi Mustafa Rəşid paşa
Xələfi Kürəkən Mehmed Əli Paşa
Sələfi Mustafa Rəşid paşa
Xələfi Mustafa Rəşid paşa
Sələfi Mustafa Rəşid paşa
Xələfi Mehmed Əmin Paşa
Sələfi Mehmed Əmin Paşa
Xələfi Mehmed Fuad Paşa
Sələfi Mehmed Rüşdü Paşa
Xələfi Mahmud Nədim Paşa
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri
Vəfat tarixi
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi vərəm
Dəfn yeri
Atası Əli Rza Əfəndi

 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

İstanbulun Fateh rayonuna bağlı Mərcan məhəlləsində dünyaya gəlmişdir. Misir bazarı əsnaflarından Əli Rza Əfəndinin oğludur. Əsl adı Mehmed Əmindir. Məhəllə məktəbindəki ilk təhsilinin ardından ərəb dili dərsləri almağa başladı ancaq atasının ölümündən sonra təhsilini yarımçıq qoydu. 1830-cu ildə atasının dostlarından birinin yardımıyla divan-ı hümayun katibliyinə girdi və burada boyunun qısalığı, gözəl əxlaqı və qabiliyyəti səbəbilə “Əli” təxəllüsü aldı. Daha sonra bu təxəllüslə şöhrət qazandı. 1833-cü ildə tərcüməçilər bölümünə daxil oldu. 1835-ci ildə Avstriya imperatoru I Ferdinandın taxta çıxışı münasibətilə göndərilən heyətlə birlikdə ikinci baş katib olaraq Vyanaya yollandı. Burda qaldığı 18 ay müddətində fransız dili öyrəndi və diplomatik münasibətlərini möhkəmləndirdi. 1837-ci ildə Sankt-Peterburqa göndərildi və döndükdən sonra divan-ı hümayun tərcüməçisi təyin edildi. 1838-ci ildə London səfiri olan Rəşid Paşa ilə birlikdə Londona, ardından Parisə yola düşdü. Sultan Mahmudun vəfatı və oğlu Əbdülməcidin taxta çıxmasının ardından Rəşid Paşayla birlikdə İstanbula qayıtdı və yenidən divan-ı hümayun tərcüməçisi təyin edildi.

Rəşid Paşaya olan yaxınlığı və onun himayəsi sayəsində sürətlə yüksəlməyə başladı. Əvvəlcə 1840-cı ildə vəkil olaraq, daha sonra isə tam təyinatla Xariciyyə (Xarici işlər nazirliyi) müşaviri təyin edildi. 1841-ci ildə London səfirliyinə gətirildi və 3 il burada yaşadı. Döndükdən sonra məclis üzvü olan Mehmed Əmin Paşa, Xariciyyə naziri Rəşid Paşanın Paris səfəri əsnasında onun yerinə vəkil olaraq işləri davam etdirmişdir. Ardından yenidən Xariciyyə müşaviri təyin edildi. Rəşid Paşanın 1846-cı ildə sədarətə gətirilməsinin ardından əvvəlcə Xariciyyə naziri, bir müddət sonra isə vəzirlik rütbəsiylə paşa oldu (1848). Ancaq Rəşid Paşanın sədarətdən alınmasının ardından vəzifədən alındı və məclis rəyasət heyətinə daxil edildi. Ancaq Rəşid Paşanın eyni il ərzində ikinci dəfə sədarətə təyin olması nəticəsində, Mehmed Əmin Paşa da ikinci dəfə Xariciyyə nazirliyinə gətirildi. 1852-ci ildə isə hələ 38 yaşında ikən Rəşid Paşanın yerinə sədrəzəm təyin olundu. Öz vəzifəsinə isə yaxın dostu Fuad Əfəndini təyin etdi və onun bu hərəkəti Rəşid Paşadan uzaqlaşdığının ilk göstəricisi oldu. Ancaq sədarətə təyin olunması səbəbilə keçirilən mərasimin ardından Rəşid Paşanın Baltalimanındakı köşkünə gedərək əlini öpməsi ikisi arasındakı münasibətlərin korlanmasının qarşısını aldı.

Eyni il içində sədarətdən alınan Mehmed Əmin Paşa, yeni sədrəzəm Kürəkən Mehmed Əli Paşanın da təklifi ilə öncə İzmir, ardından Xudavəndigar valiliyinə (indiki icra hakimliyi) təyin edildi (1854). Çox keçmədən valilik vəzifəsi qalmaq şərtiylə, yeni açılan Tənzimat məclisinin rəisliyinə gətirildi. Krım müharibəsi əsnasında üçüncü dəfə Xariciyyə naziri oldu və müharibənin sonunda sülh müzakirələri ilə bağlı Vyanaya göndərildi. 1855-ci ilin mayında ikinci dəfə sədarətə gətirilən Mehmed Əmin Paşa müharibənin ardınan toplanan Paris konfransında təmsilçi oldu və 30 mart 1856 tarixli Paris sülh müqaviləsini imzaladı. İstər bu münasibətlə elan edilən İslahat fərmanı (18 fevral 1856) səbəbilə, istərsə də konfransda dövləti layiqincə təmsil etməməsi ittihamları səbəbilə, xüsusilə Rəşid Paşa tərəfindən ağır tənqid edildi və vəzifədən alınaraq yerinə Rəşid Paşa təyin olundu (noyabr 1856). Ona təklif edilən Xariciyyə nazirliyini qəbul etməsə də, Rəşid Paşanın sədarətdən alınmasının ardından nazirlik vəzifəsini qəbul etdi. Beləcə ikisi arasındakı soyuq müharibə gözlər önünə sərilmiş oldu. Buna baxmayaraq Rəşid Paşanın 1857-ci ilin oktyabrında başlayan sədarətində Xariciyyə nazirliyini davam etdirdi və Rəşid Paşanın vəfatının ardından üçüncü dəfə sədarətə gətirildi (11 yanvar 1858). Bir il davam edən bu sədarəti ərzində dövlətin içində olduğu maliyyə böhranı dərinləşmiş, sarayın israfçılığı və müsrif xərclərini tənqid etməsinin ardından vəzifədən alındı (18 yanvar 1859). Vəzifədən alındıqdan sonra Tənzimat məclisi rəisliyinə gətirilən Mehmed Əmin Paşa sədrəzəmin Rumeliyə səyahəti əsnasında sədarət vəkili, Xariciyyə naziri Fuad Paşanın Dəməşqə təyinatının ardından isə əvvəlcə vəkil olaraq, daha sonra isə tam təyinatla altıncı dəfə Xariciyyə naziri təyin edildi (1861). Sultan Əbdüləzizin taxta çıxışının ardından (6 avqust 1861) dördüncü dəfə sədarətə gətirilən Mehmed Əmin Paşa çox keçmədən 22 noyabrda yenidən vəzifədən alındı. Ancaq yerinə təyin olunan Fuad Paşanın sədarəti, Mehmed Əmin Paşanın Xariciyyə nazirliyi şərtiylə qəbul etməsi səbəbilə yeddinci dəfə bu vəzifəyə gətirildi və 6 il boyunca bu vəzifədə qaldı. 1867-ci ildə Krit və Serbiya məsələləri səbəbilə vəzifədən alınan Rüşdü Paşanın yerinə beşinci dəfə sədrəzəmliyə gətirildi (11 fevral 1867). Bu əsnada serblərlə mülayim siyasət yürütmüş və vəziyyəti onların xeyrinə həll etmişdir. Krit üsyanının yatırılması üçün hərbi birliklər təyin etsə də, üsyanın FransaRusiya tərəfindən dəstəklənməsi vəziyyəti çətinləşdirdi. Həm bu hal, həm də serblərə olan mülayim rəftarı haqqında şayələrin yayılmasına səbəb oldu. Ziya PaşaƏli Suavi kimi müxalifləri tərəfindən ağır şəkildə tənqid edildi.

 
Paşanın Süleymaniyyə məscidinin həzirəsindəki məzarı

Yaxın dostu Fuad Paşanın ölümünün ardından (1869) Xariciyyə nazirliyini də ələ alan Mehmed Əmin Paşa bu tarixdən etibarən dövlət məsələlərində tək söz sahibi oldu və bu gücünü ölümünə qədər əlində tutdu. Xarici siyasətdə Rəşid Paşanın əksinə Fransa yanlısı siyasət yürütdü. 7 sentyabr 1871-ci ildə vərəm xəstəliyindən vəfat edən Mehmed Əmin Əli Paşanın cənazəsi Süleymaniyyə külliyəsindəki həzirədə dəfn edilmişdir.

Mənbə

  • Cevdet, Tezâkir, II, 4, 6, 7, ayrıca bk. İndeks;
  • a.mlf., Ma‘rûzât, s. 22, 34, ayrıca bk. İndeks;
  • Ed. Engelhardt, Türkiye ve Tanzimat (trc. Ali Reşâd), İstanbul 1328, tür.yer.;
  • Abdurrahman Şeref, Târih Musâhabeleri, İstanbul 1923, tür.yer.;
  • İbnülemin, Son Sadrıazamlar, I, 4-58;
  • Roderic H. Davidson, Reform in the Ottoman Empire 1856-1876, Princeton 1963;
  • A. H. Ongunsu, “Âli Paşa”, İA, I, 335-340;
  • H. Bowen, “ʿÂlī Pasha Muhammad Amīn”, EI2 (İng.), I, 396-398.

İstinadlar

  1. Belgelerle Tanzimat: Osmanlı Sadrıazamlarından Âli ve Fuad Paşaların Siyasî Vasiyetnâmeleri (trc. Engin Deniz Akarlı), İstanbul 1978;
  2. Ali Fuad Türkgeldi, Ricâl-i Mühimme-i Siyâsiyye, İstanbul 1928, s. 56-140;
  3. Balyuzi, Hasan (1991). Bahá'u'lláh: The King of Glory (Second ed.). Oxford, UK: George Ronald. p. 469. ISBN 0-85398-328-3.


mehmed, əmin, əli, paşa, 1814, sentyabr, 1871, sultan, əbdülməcid, sultan, əbdüləzizin, səltənətlərində, dəfə, ümumlikdə, gün, sədrəzəm, olmuş, osmanlı, dövlət, adamı, osmanlı, sədrəzəmi7, avqust, 1852, oktyabr, 1852sələfi, mustafa, rəşid, paşaxələfi, kürəkən,. Mehmed Emin Eli Pasa d 1814 o 7 sentyabr 1871 Sultan Ebdulmecid ve Sultan Ebdulezizin seltenetlerinde 5 defe umumlikde 8 il 4 ay 7 gun sedrezem olmus Osmanli dovlet adami 1 2 Mehmed Emin Eli PasaOsmanli sedrezemi7 avqust 1852 4 oktyabr 1852Selefi Mustafa Resid pasaXelefi Kureken Mehmed Eli Pasa4 may 1855 1 dekabr 1856Selefi Mustafa Resid pasaXelefi Mustafa Resid pasaOsmanli sedrezemi7 yanvar 1858 8 oktyabr 1859Selefi Mustafa Resid pasaXelefi Mehmed Emin PasaOsmanli sedrezemi6 avqust 1861 22 noyabr 1861Selefi Mehmed Emin PasaXelefi Mehmed Fuad PasaOsmanli sedrezemi11 fevral 1867 7 sentyabr 1871Selefi Mehmed Rusdu PasaXelefi Mahmud Nedim PasaSexsi melumatlarDogum tarixi 1814Dogum yeri Istanbul Osmanli imperiyasiVefat tarixi 7 sentyabr 1871Vefat yeri Istanbul Osmanli imperiyasiVefat sebebi veremDefn yeri IstanbulAtasi Eli Rza Efendi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati RedakteIstanbulun Fateh rayonuna bagli Mercan mehellesinde dunyaya gelmisdir Misir bazari esnaflarindan Eli Rza Efendinin ogludur Esl adi Mehmed Emindir Mehelle mektebindeki ilk tehsilinin ardindan ereb dili dersleri almaga basladi ancaq atasinin olumunden sonra tehsilini yarimciq qoydu 1830 cu ilde atasinin dostlarindan birinin yardimiyla divan i humayun katibliyine girdi ve burada boyunun qisaligi gozel exlaqi ve qabiliyyeti sebebile Eli texellusu aldi Daha sonra bu texellusle sohret qazandi 1833 cu ilde tercumeciler bolumune daxil oldu 1835 ci ilde Avstriya imperatoru I Ferdinandin taxta cixisi munasibetile gonderilen heyetle birlikde ikinci bas katib olaraq Vyanaya yollandi Burda qaldigi 18 ay muddetinde fransiz dili oyrendi ve diplomatik munasibetlerini mohkemlendirdi 1837 ci ilde Sankt Peterburqa gonderildi ve dondukden sonra divan i humayun tercumecisi teyin edildi 1838 ci ilde London sefiri olan Resid Pasa ile birlikde Londona ardindan Parise yola dusdu Sultan Mahmudun vefati ve oglu Ebdulmecidin taxta cixmasinin ardindan Resid Pasayla birlikde Istanbula qayitdi ve yeniden divan i humayun tercumecisi teyin edildi Resid Pasaya olan yaxinligi ve onun himayesi sayesinde suretle yukselmeye basladi Evvelce 1840 ci ilde vekil olaraq daha sonra ise tam teyinatla Xariciyye Xarici isler nazirliyi musaviri teyin edildi 1841 ci ilde London sefirliyine getirildi ve 3 il burada yasadi Dondukden sonra meclis uzvu olan Mehmed Emin Pasa Xariciyye naziri Resid Pasanin Paris seferi esnasinda onun yerine vekil olaraq isleri davam etdirmisdir Ardindan yeniden Xariciyye musaviri teyin edildi Resid Pasanin 1846 ci ilde sedarete getirilmesinin ardindan evvelce Xariciyye naziri bir muddet sonra ise vezirlik rutbesiyle pasa oldu 1848 Ancaq Resid Pasanin sedaretden alinmasinin ardindan vezifeden alindi ve meclis reyaset heyetine daxil edildi Ancaq Resid Pasanin eyni il erzinde ikinci defe sedarete teyin olmasi neticesinde Mehmed Emin Pasa da ikinci defe Xariciyye nazirliyine getirildi 1852 ci ilde ise hele 38 yasinda iken Resid Pasanin yerine sedrezem teyin olundu Oz vezifesine ise yaxin dostu Fuad Efendini teyin etdi ve onun bu hereketi Resid Pasadan uzaqlasdiginin ilk gostericisi oldu Ancaq sedarete teyin olunmasi sebebile kecirilen merasimin ardindan Resid Pasanin Baltalimanindaki koskune gederek elini opmesi ikisi arasindaki munasibetlerin korlanmasinin qarsisini aldi Eyni il icinde sedaretden alinan Mehmed Emin Pasa yeni sedrezem Kureken Mehmed Eli Pasanin da teklifi ile once Izmir ardindan Xudavendigar valiliyine indiki icra hakimliyi teyin edildi 1854 Cox kecmeden valilik vezifesi qalmaq sertiyle yeni acilan Tenzimat meclisinin reisliyine getirildi Krim muharibesi esnasinda ucuncu defe Xariciyye naziri oldu ve muharibenin sonunda sulh muzakireleri ile bagli Vyanaya gonderildi 1855 ci ilin mayinda ikinci defe sedarete getirilen Mehmed Emin Pasa muharibenin ardinan toplanan Paris konfransinda temsilci oldu ve 30 mart 1856 tarixli Paris sulh muqavilesini imzaladi Ister bu munasibetle elan edilen Islahat fermani 18 fevral 1856 sebebile isterse de konfransda dovleti layiqince temsil etmemesi ittihamlari sebebile xususile Resid Pasa terefinden agir tenqid edildi ve vezifeden alinaraq yerine Resid Pasa teyin olundu noyabr 1856 Ona teklif edilen Xariciyye nazirliyini qebul etmese de Resid Pasanin sedaretden alinmasinin ardindan nazirlik vezifesini qebul etdi Belece ikisi arasindaki soyuq muharibe gozler onune serilmis oldu Buna baxmayaraq Resid Pasanin 1857 ci ilin oktyabrinda baslayan sedaretinde Xariciyye nazirliyini davam etdirdi ve Resid Pasanin vefatinin ardindan ucuncu defe sedarete getirildi 11 yanvar 1858 Bir il davam eden bu sedareti erzinde dovletin icinde oldugu maliyye bohrani derinlesmis sarayin israfciligi ve musrif xerclerini tenqid etmesinin ardindan vezifeden alindi 18 yanvar 1859 Vezifeden alindiqdan sonra Tenzimat meclisi reisliyine getirilen Mehmed Emin Pasa sedrezemin Rumeliye seyaheti esnasinda sedaret vekili Xariciyye naziri Fuad Pasanin Demesqe teyinatinin ardindan ise evvelce vekil olaraq daha sonra ise tam teyinatla altinci defe Xariciyye naziri teyin edildi 1861 Sultan Ebdulezizin taxta cixisinin ardindan 6 avqust 1861 dorduncu defe sedarete getirilen Mehmed Emin Pasa cox kecmeden 22 noyabrda yeniden vezifeden alindi Ancaq yerine teyin olunan Fuad Pasanin sedareti Mehmed Emin Pasanin Xariciyye nazirliyi sertiyle qebul etmesi sebebile yeddinci defe bu vezifeye getirildi ve 6 il boyunca bu vezifede qaldi 1867 ci ilde Krit ve Serbiya meseleleri sebebile vezifeden alinan Rusdu Pasanin yerine besinci defe sedrezemliye getirildi 11 fevral 1867 Bu esnada serblerle mulayim siyaset yurutmus ve veziyyeti onlarin xeyrine hell etmisdir Krit usyaninin yatirilmasi ucun herbi birlikler teyin etse de usyanin Fransa ve Rusiya terefinden desteklenmesi veziyyeti cetinlesdirdi Hem bu hal hem de serblere olan mulayim reftari haqqinda sayelerin yayilmasina sebeb oldu Ziya Pasa ve Eli Suavi kimi muxalifleri terefinden agir sekilde tenqid edildi Pasanin Suleymaniyye mescidinin heziresindeki mezariYaxin dostu Fuad Pasanin olumunun ardindan 1869 Xariciyye nazirliyini de ele alan Mehmed Emin Pasa bu tarixden etibaren dovlet meselelerinde tek soz sahibi oldu ve bu gucunu olumune qeder elinde tutdu Xarici siyasetde Resid Pasanin eksine Fransa yanlisi siyaset yurutdu 7 sentyabr 1871 ci ilde verem xesteliyinden vefat eden Mehmed Emin Eli Pasanin cenazesi Suleymaniyye kulliyesindeki hezirede defn edilmisdir 3 Menbe RedakteCevdet Tezakir II 4 6 7 ayrica bk Indeks a mlf Ma ruzat s 22 34 ayrica bk Indeks Ed Engelhardt Turkiye ve Tanzimat trc Ali Resad Istanbul 1328 tur yer Abdurrahman Seref Tarih Musahabeleri Istanbul 1923 tur yer Ibnulemin Son Sadriazamlar I 4 58 Roderic H Davidson Reform in the Ottoman Empire 1856 1876 Princeton 1963 A H Ongunsu Ali Pasa IA I 335 340 H Bowen ʿAli Pasha Muhammad Amin EI2 Ing I 396 398 Istinadlar Redakte Belgelerle Tanzimat Osmanli Sadriazamlarindan Ali ve Fuad Pasalarin Siyasi Vasiyetnameleri trc Engin Deniz Akarli Istanbul 1978 Ali Fuad Turkgeldi Rical i Muhimme i Siyasiyye Istanbul 1928 s 56 140 Balyuzi Hasan 1991 Baha u llah The King of Glory Second ed Oxford UK George Ronald p 469 ISBN 0 85398 328 3 Menbe https az wikipedia org w index php title Mehmed Emin Eli Pasa amp oldid 6012549, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.