Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Osmanlı milli geyimləri — türk cəmiyyətinin özəlliklərini, yaşayışını əks etdirən, keçmişdən günümüzə qədər gəlib çıxan miras. Osmanlı geyimləri əsasən qapalı, geniş və uzun formalı olur. Geyimlərin hazırlanmasında daha çox yaşıl və qırmızı rəng çalarlarına üstünlük verilir.
Osmanlı geyim növləri
Çox geniş coğrafiyaya yayılan Osmanlı dövlətinin özünəməxsus milli geyim ənənəsi olub. Osmanlı dövlətində sadəcə yeməklər, məişət əşyalarının adları fərqli deyildi, geyimlər və geyim tərzi də özünəməxsusluğu ilə seçilirdi. osmanlı sarayında sultanların geyiminə xüsusi əhəmiyyət verilirdi. Sultanların geyimləri bahalı, qızıl və gümüş işləməli parçalardan hazırlanırdı. Sarayda geyinilən geyimləri sadə xalqın geyinməsi qadağan idi. Aşağı zümrənin insanları çox sadə və kasıb geyinirdi. Zəngin mədəniyyətə sahib olan Osmanlı dövlətinin özünə məxsus geyimləri vardır.
Baş geyimləri
Külah
Külah qədimdə, daha çox əsgərlərin istifadə etdiyi papaq olub. "Külah" "keçədən hazırlanan ucu şiş papaq" növüdür. Müasir türk dilində "külah" geyim adı olaraq arxaik söz hesab olunur. "Külah" sözü farsca "kulah, kullah" kökündən əmələ gəlib, "tac, soylulara aid yüksək başlıq" mənasını bildirir. Tarixdə ən qədim qaynaqlardan olan. "Danişmend-Name" də (1360) "külah" sözü "tac" mənasını bildirir. Eyni zamanda bu mənbə "külah" sözünün yazıda istifadə olunduğu ilk qaynaqdır.
Sarıq
"Sarıq" — "fəs, külah, kavuk" kimi papaqların üzərinə sarılan şal və ya tülbənddir. Sarık — sözünün kökü "sar" feilindəndir. "Kitab-i Dədə Qorqud"da "sarı, saru — bürümək, dolamak" mənasında istifadı olunmuşdur. Sarık isə adındanda göründüyü kimi sarılaraq meydana gətirilən baş geyimidir. "Sarık" sözünü bölgələrdə tülbənd kimi də istifadə edirlər.
Fəs
Fəs — qədimdə qırmızı qalın parçadan hazırlınmış, yuxarı doğru qalxdıqca daralan, silindr formalı, ortasında isə saçaqları olan papaqdır. Fəs Osmanlı dövlətində 1829-cu ildən rəsmi olaraq papaq kimi istifadə olunmağa başlanmışdır. "Fəs" Fas şəhərində hazırlandığından şəhərin adına uyğun olaraq adlandırılmışdır. Zaman — zaman fəs padşahların istəklərinə görə hündürlüyünü, formasını dəyişmişdir. 1928-ci ildən "fəs"dən istifadəni qadağan etmişlər.
Libaslar
Mintan
Mintan — "yaxası olmayan uzun qollu kişi köynəyi" mənasını bildirir. Mintan — farsca "nimtana" kökündəndir, "nim-yarım, tan- bədən" sözlərinin birləşməsindən yaranıb,"yarım bədən" deməkdir. Osmanlı geyim növlərindən biri olan mintan həm də qədimdə köynək üstündən geyilən qollu arxalıq mənasını verir.
Cübbə
Cübbə — ərəb sözü olub,"qədimdə sadəcə din adamlarının paltar üstündən geyindiyi uzun, yanları geniş, düyməsiz bir geyim" növüdür. Müasir dövrdə isə "cübbə" sadəcə din adamlarının deyil, vəkillərin, professorların, hakimlərin və.s rəsmi məclislərdə, tədbirlərdə, vəzifə başında geydikləri geyim növüdür. [5, s.161]
Fəracə
Fəracə mantoya oxşar, arxası gen, yaxasız, uzun geyim növüdür. [4, s.147] Adətən qadınlar fəracədən yaşmaqla birgə istifadə ediblər. ""ndə qadınların bayıra geydikləri üst geyimi kimi tərcümə edilmişdir. Fəracə — ərəbcə "faruc və ya furucat" kökündən əmələ gəlib, örtü pərdə mənasında tərcümə olunur. Fəracə örtünmək sözündən yaranıb. Osmanlı ölkələrində qadınlar çarşafdan əvvəl küçəyə çıxarkən örtünmək üçün fəracədən istifadə etmişlər. Müxtəlif İslam ölkələrində istifadə olunan fəracə XV -ci əsrin sonlarından Osmanlılarda həm qadın, həm də kişi geyimi olaraq istifadə olunmağa başlanılmışdır. XIX-cu əsrdə isə müəyyən qədər formasını dəyişmiş fəracə, 1880-ci ildə II Əbdülhəmid tərəfindən təsəttürə uyğun olmadığı bəhanəsi ilə qadağan edilmiş, onun yerinə isə çarşab istifadə olunmuşdur, lakin bundan sonra hakimiyyətə müxalif bir çox kişilər çarşabla saraya girməyə cəhd etmişlər. Bundan sonra yenidən sadəcə qadınların geyməsi şərtilə fəracənin istifadəsinə icazə verilmişdir.
Xarici keçidlər
- Üniversitemizde Osmanlı Saray Kıyafetleri ve Türk İslâm Eserleri rüzgârı esti
- OSMANLI SARAY GİYSİLERİ DEFİLESİ
- Osmanlıda kıyafet devrimi
İstinadlar
- Dadaşova, Arzu. "Xalidə Ədib Adıvarın romanlarında Osmanlı geyim adları". Şərq Filologiyası məsələləri. 11. 2019: 415.
- Турецко- русский словарь Türkçe rusca sözlük (türk-rus). Moskva: Издательство Русский язык. 1977. səh. 5.
- Dadaşova, Arzu. Şərq Filologiyası məsələləri. 11. 2019: 425.
- Türkçe Sözlük Türk dili ve edebiyatı ansiklopedisi (türk). İstanbul: Dergah Yayınları. Dergah Yayınları. səh. 4.
- Türkçe Sözlük Türk dili ve edebiyatı ansiklopedisi (türk). İstanbul: Dergah Yayınları. Dergah Yayınları. səh. 4.
- Türkçe Sözlük (türk). İstanbul: Dergah Yayınları. 1992. səh. 341.
- Турецко- русский словарь Türkçe rusca sözlük. Москва: Издательство Русский язык. 1977. səh. 161.
- Türkçe Sözlük (türk). İstanbul: Dergah Yayınlar. 1992. səh. 147.
- Dadaşova, Arzu. "Xalidə Ədib Adıvarın romanlarında Osmanlı geyim adları". Şərq Filologiyası məsələləri. 11. 2019: 429.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Osmanli milli geyimleri turk cemiyyetinin ozelliklerini yasayisini eks etdiren kecmisden gunumuze qeder gelib cixan miras Osmanli geyimleri esasen qapali genis ve uzun formali olur Geyimlerin hazirlanmasinda daha cox yasil ve qirmizi reng calarlarina ustunluk verilir Osmanli geyim novleriCox genis cografiyaya yayilan Osmanli dovletinin ozunemexsus milli geyim enenesi olub Osmanli dovletinde sadece yemekler meiset esyalarinin adlari ferqli deyildi geyimler ve geyim terzi de ozunemexsuslugu ile secilirdi osmanli sarayinda sultanlarin geyimine xususi ehemiyyet verilirdi Sultanlarin geyimleri bahali qizil ve gumus islemeli parcalardan hazirlanirdi Sarayda geyinilen geyimleri sade xalqin geyinmesi qadagan idi Asagi zumrenin insanlari cox sade ve kasib geyinirdi Zengin medeniyyete sahib olan Osmanli dovletinin ozune mexsus geyimleri vardir Bas geyimleriKulah Kulah qedimde daha cox esgerlerin istifade etdiyi papaq olub Kulah keceden hazirlanan ucu sis papaq novudur Muasir turk dilinde kulah geyim adi olaraq arxaik soz hesab olunur Kulah sozu farsca kulah kullah kokunden emele gelib tac soylulara aid yuksek basliq menasini bildirir Tarixde en qedim qaynaqlardan olan Danismend Name de 1360 kulah sozu tac menasini bildirir Eyni zamanda bu menbe kulah sozunun yazida istifade olundugu ilk qaynaqdir Sariq sariq Sariq fes kulah kavuk kimi papaqlarin uzerine sarilan sal ve ya tulbenddir Sarik sozunun koku sar feilindendir Kitab i Dede Qorqud da sari saru burumek dolamak menasinda istifadi olunmusdur Sarik ise adindanda gorunduyu kimi sarilaraq meydana getirilen bas geyimidir Sarik sozunu bolgelerde tulbend kimi de istifade edirler Fes Fess Fes qedimde qirmizi qalin parcadan hazirlinmis yuxari dogru qalxdiqca daralan silindr formali ortasinda ise sacaqlari olan papaqdir Fes Osmanli dovletinde 1829 cu ilden resmi olaraq papaq kimi istifade olunmaga baslanmisdir Fes Fas seherinde hazirlandigindan seherin adina uygun olaraq adlandirilmisdir Zaman zaman fes padsahlarin isteklerine gore hundurluyunu formasini deyismisdir 1928 ci ilden fes den istifadeni qadagan etmisler LibaslarMintan Mintan Mintan yaxasi olmayan uzun qollu kisi koyneyi menasini bildirir Mintan farsca nimtana kokundendir nim yarim tan beden sozlerinin birlesmesinden yaranib yarim beden demekdir Osmanli geyim novlerinden biri olan mintan hem de qedimde koynek ustunden geyilen qollu arxaliq menasini verir Cubbe Cubbe ereb sozu olub qedimde sadece din adamlarinin paltar ustunden geyindiyi uzun yanlari genis duymesiz bir geyim novudur Muasir dovrde ise cubbe sadece din adamlarinin deyil vekillerin professorlarin hakimlerin ve s resmi meclislerde tedbirlerde vezife basinda geydikleri geyim novudur 5 s 161 Ferace Ferace Ferace mantoya oxsar arxasi gen yaxasiz uzun geyim novudur 4 s 147 Adeten qadinlar feraceden yasmaqla birge istifade edibler nde qadinlarin bayira geydikleri ust geyimi kimi tercume edilmisdir Ferace erebce faruc ve ya furucat kokunden emele gelib ortu perde menasinda tercume olunur Ferace ortunmek sozunden yaranib Osmanli olkelerinde qadinlar carsafdan evvel kuceye cixarken ortunmek ucun feraceden istifade etmisler Muxtelif Islam olkelerinde istifade olunan ferace XV ci esrin sonlarindan Osmanlilarda hem qadin hem de kisi geyimi olaraq istifade olunmaga baslanilmisdir XIX cu esrde ise mueyyen qeder formasini deyismis ferace 1880 ci ilde II Ebdulhemid terefinden tesetture uygun olmadigi behanesi ile qadagan edilmis onun yerine ise carsab istifade olunmusdur lakin bundan sonra hakimiyyete muxalif bir cox kisiler carsabla saraya girmeye cehd etmisler Bundan sonra yeniden sadece qadinlarin geymesi sertile feracenin istifadesine icaze verilmisdir Xarici kecidlerUniversitemizde Osmanli Saray Kiyafetleri ve Turk Islam Eserleri ruzgari esti OSMANLI SARAY GIYSILERI DEFILESI Osmanlida kiyafet devrimiIstinadlarDadasova Arzu Xalide Edib Adivarin romanlarinda Osmanli geyim adlari Serq Filologiyasi meseleleri 11 2019 415 Turecko russkij slovar Turkce rusca sozluk turk rus Moskva Izdatelstvo Russkij yazyk 1977 seh 5 Dadasova Arzu Serq Filologiyasi meseleleri 11 2019 425 Turkce Sozluk Turk dili ve edebiyati ansiklopedisi turk Istanbul Dergah Yayinlari Dergah Yayinlari seh 4 Turkce Sozluk Turk dili ve edebiyati ansiklopedisi turk Istanbul Dergah Yayinlari Dergah Yayinlari seh 4 Turkce Sozluk turk Istanbul Dergah Yayinlari 1992 seh 341 Turecko russkij slovar Turkce rusca sozluk Moskva Izdatelstvo Russkij yazyk 1977 seh 161 Turkce Sozluk turk Istanbul Dergah Yayinlar 1992 seh 147 Dadasova Arzu Xalide Edib Adivarin romanlarinda Osmanli geyim adlari Serq Filologiyasi meseleleri 11 2019 429