Polkovnik Məmməd Ağpolad, Azərbaycan Cümhuriyyəti ordusunun 1-ci Topçu briqadasının, 1-ci divizyonunda batareya komandiri leytenant Məmməd Rza oğlu Rzayevdir. Türkiyədə soyad qanunu çıxdıqdan sonra Ağpolad soyadını götürmüşdür. Məmməd bəy 1897-ci ildə Gəncə şəhərinə İmamalı məhəlləsində anadan olmuşdur. Gəncənin tanınmış Rzayevlər nəslinə mənsub olan Məmməd bəyin atası Rza bəy, anası Şəkər xanımdır. Yunis, Binnət, Nemət adında qardaşları, Gövhər adında isə bacısı olmuşdur.
1914-cü ildə Gəncə şəhər məktəbini bitirdikdən sonra Tbilisi şəhərində Mühəndislik məktəbinə daxil olub. 1917-ci ildə son sinifdə oxuyarkən oktyabr inqilabı zamanı çıxan qarışıqlıqlar zamanı, digər gənclərlə birgə könüllü olaraq hərbi xidmətə gedib. 8 ay əsgərlik etdikdən sonra 1918-ci ilin may ayında Gəncədə açılan hərbi məktəbə daxil olub. 1918-ci ilin noyabr ayında zabit namizədi olaraq Gəncə şəhərində yerləşən 1-ci Topçu Tuqayın, 1-ci divizyonunun, 1-ci batareyasına təyin edilib.
Fəaliyyəti
Qarabağ və Zəngəzur uğrunda döyüşlər
Məmməd bəy zabit namizədi olaraq hərbi xidmətə başladıqdan sonra Qarabağa göndərilir. Qarabağda və Zəngəzurda dinc əhaliyə qarşı qırğınlar törədən erməni daşnak qüvvələrinə qarşı Abdallar (Laçın) və Xanlıq kəndi istiqamətində gedən döyüşlərdə iştirak edir. Döyüşlərdə göstərdiyi qəhrəmanlığa görə 1919-cu ilin mart ayının 22-də kiçik leytenant rütbəsi ilə təltif edilərək tağım komandiri vəzifəsinə təyin olunur. Həmin vaxtlar Cümhuriyyət ordusu yeni qurulmuşdu. Orduda ciddi zabit çatışmazlığı olduğu üçün xidmətdə fərqlənənlərin rütbəsi vaxtından əvvəl yüksəldilirdi. Bununla əlaqədar olaraq avqust ayında Məmməd bəy Rzayev də, vaxtından əvvəl leytenant rütbəsinə yüksəldilərək batareya komandiri təyin olunur.
1920-ci ilin martın 21-də Novruz bayramı gecəsində erməni-daşnak qüvvələri Əsgəranda yerləşən Cavanşir piyada alayının mövqelərinə qəfləti hücum edib Əsgəran keçidini ələ keçirərək üsyan başladırlar. 1920-ci il martın 26-da Azərbaycan ordusu Əsgəran istiqamətində general Dronun qoşunlarına qarşı genişmiqyaslı hücuma başlayır. Milli ordunun gənc zabiti Məmməd Rzayev komandiri olduğu topçu batareyası ilə bu döyüşlərdə iştirak edir. Əsgəran bölgəsində başlanan şiddətli döyüşlər Azərbaycan ordusunun qələbəsiylə yekunlaşır. Əsgəran qalası ilə bərabər Qarabağın digər bölgələri də düşməndən azad edilir. Aprel ayının ortalarına qədər davam edən döyüşlərdə düşmən qüvvələri bütünlüklə məhv edilir.
Azərbaycan ordusunun əsas qüvvələrinin Qarabağda erməni-daşnaklarına qarşı mübarizə aparmasını fürsət bilən, Rusiya hökuməti yüz minlik 11-ci Qızıl ordunu Azərbaycana yeridir. 28 aprel 1920-ci ildə Azərbaycan Qızıl ordu tərəfindən işğal olunandan sonra ölkədə olduqca acınacaqlı bir vəziyyət yaranır. Qızıl ordu Bakıda bolşeviklər, ermənilər və ruslar tərəfindən gül-çiçəklə qarşılandığı bir zamanda Gəncə şəhərində üsyan hazırlıqları gedirdi. May ayının 24-dən 25-nə keçən gecə Cavad bəy Şıxlınskinin, Məhəmməd Mirzə Qacarın, Cahangir bəy Kazımbəylinin və Teymur bəy Novruzovun başçılığı ilə Gəncə üsyanı başlayır.
Məmməd bəy Rzayev əvvəlcə Gəncə üsyanında, daha sonra isə 5 iyun 1921-ci ildə Nuru Paşanın komandanlığıyla başlayan Qarabağ üsyanında iştirak edir. Hər iki üsyan yatırılır. Məmməd bəy komandiri olduğu topçu batareyasıyla birgə Cümhuriyyət ordusunun süvari və piyada alaylarının sağ qalan əsgərləri ilə bərabər döyüşlərdə iştirak edərək Qaryagin və Cəbrayıl istiqamətində geri çəkilərək Araz çayından keçib İrana daxil olurlar.
Məmməd Ağpolad bu hadisələri belə təsvir edir:
“İşğalçı bolşevik ordusu ilə aparılan savaşlardan sonra Azərbaycan birliyinin bir qismi ilə bərabər Xudafərin körpüsündən 4 səhra toplu batareyamızla İrana keçdik. Uzun bir dolaşmadan və macəradan sonra Araz çayını təkrar keçərək Naxçıvanın Ordubad qəzasına gəldik. Yol olmadığı üçün 4 səhra topunu İranda tərk etmək məcburiyyətində qaldıq. Lakin topların durbinlərini, nişangahlarını, çaxmaqlarını və bir qisim qoşqu ləvazimatlarını özümüzlə birgə gətirdik. Naxçıvanda bir depoda durbinsiz, nişangahsız, çaxmaqsız iki ədəd top tapdıq. Onları işlək hala gətirərək 11 tümənin Naxçıvanda yerləşən Veysəl bəyin komandanlığında ki, taboru ilə birgə Dəvəli və Şahtaxtıda erməni ordusu ilə savaşdıq”.
Şahtaxtıda 11 tümənin 1 taborunun iki bölüyü və Məmməd bəyin komandiri olduğu topçu batareyası 2000 nəfərlik erməni silahlı qüvvələrinin şiddətli hücumuna məruz qalır. Qeyri bərabər keçən döyüşlərdə Türk birlikləri döyüşərək geri çəkilərək Araz çayı üzərindən İrana keçmək məcburiyyətində qalırlar. Məmməd bəy öz batareyası ilə Maku üzərindən Türkiyəyə keçərək 12 iyulda Bəyazidə çatır. Özləri ilə gətirdikləri 2 səhra topunu Bəyaziddə 11 topçu alaya təhvil verərək 23 nəfər silahdaşı ilə birgə Ərzuruma doğru hərəkət edirlər. Bir həftə sonra Ərzuruma daxil olub, özləri ilə gətirikləri 18 ingilis ayğırı ilə Soyuq Cermik bölgəsində yerləşən Azərbaycan hərbi birliyinə qatılırlar. Məmməd bəylə birgə Türkiyəyə gedən 23 nəfərdən, bizə yalnız Mir Davud Seyidzadənin adı məlumdur.
Qurtuluş savaşında və Türk ordusunda xidməti
Bir müddət Ərzurumda qaldıqdan sonra Türkiyə Böyük Millət Məclisinin qərarı ilə bir süvari, bir piyada alayı və topçu batareyasından ibarət 1200 nəfərlik Azərbaycan birliyi Kazım Qarabəkir paşanın komandanlıq etdiyi Şərq ordusunun (15-ci kolordu) sıralarına qəbul olunur.
Məmməd bəy Qurtuluş savaşına Cahangir bəy Bərkərin batareyasının tərkibində tağım komandiri olaraq qatılmışdı. 1920-ci ilin payızından başlayaraq, 1921-ci ilin əvvəllərinə qədər Şərqi Anadolunun ermənilərdən qurtarılması ilə sona çatan Doğu Hərəkatında igidliklə vuruşur. Sarıqamışın, Qarsın, Gümrünün geri alınması əməliyyatlarında iştirak edərək, Qurtuluş savaşının ilk zəfərlərinin qazanılmasında böyük xidmətlər göstərmişdir. Qarsın Bənli Əhməd kəndi yaxınlığında Berna meydan müharibəsində toplarının dəqiq atəşi ilə düşmən təyyarələrini müharibə meydanından qovanlardan biri olduğu üçün komandirlərinin rəğbətini qazanmış, savaş bitikdən sonra göstərdiyi igidliklərə görə Mustafa Kamal Atatürkün imzası olan təqdirnamə ilə təltif olunmuşdu. Savaşdan sonra 1925-ci ildə “Şeyx Səid” üsyanının, 1926-cı ildə kürd aşirətlərinin başlatdığı 1-ci Ağrı, 1927-ci ildə 2-ci Ağrı üsyanının qarşısının alınmasında iştirak etmişdir.
1928-ci ilin avqust ayında baş leytenant (üsteğmen) rütbəsi ilə təltif olunur. Təhsilini artırmaq üçün İstanbulda Hərbi məktəbə daxil olur. 1929-cu ildə topçu məktəbindən məzun olduqdan sonra İzmirdə olan Foça Artilleriya qrupunda batareya komandiri vəzifəsinə təyin olunur. 1930-cu ildə kapitan (yüzbaşı) rütbəsinə yüksəldilir. 1939-cu ildə Muğlada yerləşən Topçu alayında 6-cı batareyanın komandiri vəzifəsinə təyin edilir. 1940-cı ildə mayor (minbaşı) rütbəsi ilə təltif olunduqan sonra Çatalcada 64– cü tümənin topçu alayının II taborunun, 1943-cü ildə 40– cı tümənin topçu alayının, 1945-ci ilin dekabr ayında Qarsda 49-cu Topçu alayın II taborunun komandiri vəzifələrində çalışır. 1946-cı ilin avqustunda polkovnik – leytenant rütbəsinə (yarbay) yüksəldilərək Əzururmda III ordunun silah anbarının, 1948-ci ilin iyul ayında Diyarbəkirdə 7-ci Kolordunun motorlu topçu alayının komandir müavini vəzifəsinə təyin olunur. 1949-cu ildə polkovnik (albay) rütbəsinə yüksəldilərək Diyabəkirdə Təftiş Komissiyasının başqanı təyin olunur. 1950-ci ilin may ayında vəzifə başında olarkən infarkt keçirir. Bir müddət müalicə alıqdan sonra yenidən xidmətə qayıdır. 1950 – ci ildə Əskişəhərdə Təftiş Komissiyasının başqanı vəzifəsinə təyin edilir. Lakin səhhəti imkan vermədiyi üçün 1951-ci ilin iyul ayında təqaüdə çıxır.
↑ . 2017-12-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-08.
Avqust 12, 2021
məmməd, ağpolad, adı, məmməd, oğlu, rzayev, 1897, yelizavetpol, yanvar, 1975, 1975, türkiyə, silahlı, qüvvələrinin, azərbaycan, əsilli, polkovniki, 1918, 1922, illərdə, öncə, azərbaycanın, daha, sonra, isə, türkiyənin, istiqlaliyyəti, uğrunda, mübarizə, aparıb. Memmed Agpolad tam adi Memmed Rza oglu Rzayev 1897 Yelizavetpol 7 yanvar 1975 1975 01 07 Turkiye Silahli Quvvelerinin Azerbaycan esilli polkovniki 1918 1922 ci illerde once Azerbaycanin daha sonra ise Turkiyenin istiqlaliyyeti ugrunda mubarize aparib 1 Memmed AgpoladMemmed Rza oglu RzayevMemmed AgpoladDogum tarixi 1897Dogum yeri Imamli mehellesi Gence Yelizavetpol qezasi Yelizavetpol quberniyasi Qafqaz canisinliyi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 7 yanvar 1975Defn yeri Cebeci Sehidler xiyabaniMilliyyeti azerbaycanliIxtisasi muhendisTehsili Muhendislik mektebiFealiyyeti herbci Mundericat 1 Heyati 2 Fealiyyeti 2 1 Qarabag ve Zengezur ugrunda doyusler 2 2 Qurtulus savasinda ve Turk ordusunda xidmeti 3 Hemcinin bax 4 IstinadlarHeyati RedaktePolkovnik Memmed Agpolad Azerbaycan Cumhuriyyeti ordusunun 1 ci Topcu briqadasinin 1 ci divizyonunda batareya komandiri leytenant Memmed Rza oglu Rzayevdir Turkiyede soyad qanunu cixdiqdan sonra Agpolad soyadini goturmusdur Memmed bey 1897 ci ilde Gence seherine Imamali mehellesinde anadan olmusdur Gencenin taninmis Rzayevler nesline mensub olan Memmed beyin atasi Rza bey anasi Seker xanimdir Yunis Binnet Nemet adinda qardaslari Govher adinda ise bacisi olmusdur 1 1914 cu ilde Gence seher mektebini bitirdikden sonra Tbilisi seherinde Muhendislik mektebine daxil olub 1917 ci ilde son sinifde oxuyarken oktyabr inqilabi zamani cixan qarisiqliqlar zamani diger genclerle birge konullu olaraq herbi xidmete gedib 8 ay esgerlik etdikden sonra 1918 ci ilin may ayinda Gencede acilan herbi mektebe daxil olub 1918 ci ilin noyabr ayinda zabit namizedi olaraq Gence seherinde yerlesen 1 ci Topcu Tuqayin 1 ci divizyonunun 1 ci batareyasina teyin edilib Fealiyyeti RedakteQarabag ve Zengezur ugrunda doyusler Redakte Memmed bey zabit namizedi olaraq herbi xidmete basladiqdan sonra Qarabaga gonderilir Qarabagda ve Zengezurda dinc ehaliye qarsi qirginlar toreden ermeni dasnak quvvelerine qarsi Abdallar Lacin ve Xanliq kendi istiqametinde geden doyuslerde istirak edir Doyuslerde gosterdiyi qehremanliga gore 1919 cu ilin mart ayinin 22 de kicik leytenant rutbesi ile teltif edilerek tagim komandiri vezifesine teyin olunur Hemin vaxtlar Cumhuriyyet ordusu yeni qurulmusdu Orduda ciddi zabit catismazligi oldugu ucun xidmetde ferqlenenlerin rutbesi vaxtindan evvel yukseldilirdi Bununla elaqedar olaraq avqust ayinda Memmed bey Rzayev de vaxtindan evvel leytenant rutbesine yukseldilerek batareya komandiri teyin olunur 1920 ci ilin martin 21 de Novruz bayrami gecesinde ermeni dasnak quvveleri Esgeranda yerlesen Cavansir piyada alayinin movqelerine qefleti hucum edib Esgeran kecidini ele kecirerek usyan basladirlar 1920 ci il martin 26 da Azerbaycan ordusu Esgeran istiqametinde general Dronun qosunlarina qarsi genismiqyasli hucuma baslayir Milli ordunun genc zabiti Memmed Rzayev komandiri oldugu topcu batareyasi ile bu doyuslerde istirak edir Esgeran bolgesinde baslanan siddetli doyusler Azerbaycan ordusunun qelebesiyle yekunlasir Esgeran qalasi ile beraber Qarabagin diger bolgeleri de dusmenden azad edilir Aprel ayinin ortalarina qeder davam eden doyuslerde dusmen quvveleri butunlukle mehv edilir Azerbaycan ordusunun esas quvvelerinin Qarabagda ermeni dasnaklarina qarsi mubarize aparmasini furset bilen Rusiya hokumeti yuz minlik 11 ci Qizil ordunu Azerbaycana yeridir 28 aprel 1920 ci ilde Azerbaycan Qizil ordu terefinden isgal olunandan sonra olkede olduqca acinacaqli bir veziyyet yaranir Qizil ordu Bakida bolsevikler ermeniler ve ruslar terefinden gul cicekle qarsilandigi bir zamanda Gence seherinde usyan hazirliqlari gedirdi May ayinin 24 den 25 ne kecen gece Cavad bey Sixlinskinin Mehemmed Mirze Qacarin Cahangir bey Kazimbeylinin ve Teymur bey Novruzovun basciligi ile Gence usyani baslayir Memmed bey Rzayev evvelce Gence usyaninda daha sonra ise 5 iyun 1921 ci ilde Nuru Pasanin komandanligiyla baslayan Qarabag usyaninda istirak edir Her iki usyan yatirilir Memmed bey komandiri oldugu topcu batareyasiyla birge Cumhuriyyet ordusunun suvari ve piyada alaylarinin sag qalan esgerleri ile beraber doyuslerde istirak ederek Qaryagin ve Cebrayil istiqametinde geri cekilerek Araz cayindan kecib Irana daxil olurlar 1 Memmed Agpolad bu hadiseleri bele tesvir edir Isgalci bolsevik ordusu ile aparilan savaslardan sonra Azerbaycan birliyinin bir qismi ile beraber Xudaferin korpusunden 4 sehra toplu batareyamizla Irana kecdik Uzun bir dolasmadan ve maceradan sonra Araz cayini tekrar kecerek Naxcivanin Ordubad qezasina geldik Yol olmadigi ucun 4 sehra topunu Iranda terk etmek mecburiyyetinde qaldiq Lakin toplarin durbinlerini nisangahlarini caxmaqlarini ve bir qisim qosqu levazimatlarini ozumuzle birge getirdik Naxcivanda bir depoda durbinsiz nisangahsiz caxmaqsiz iki eded top tapdiq Onlari islek hala getirerek 11 tumenin Naxcivanda yerlesen Veysel beyin komandanliginda ki taboru ile birge Develi ve Sahtaxtida ermeni ordusu ile savasdiq Sahtaxtida 11 tumenin 1 taborunun iki boluyu ve Memmed beyin komandiri oldugu topcu batareyasi 2000 neferlik ermeni silahli quvvelerinin siddetli hucumuna meruz qalir Qeyri beraber kecen doyuslerde Turk birlikleri doyuserek geri cekilerek Araz cayi uzerinden Irana kecmek mecburiyyetinde qalirlar Memmed bey oz batareyasi ile Maku uzerinden Turkiyeye kecerek 12 iyulda Beyazide catir Ozleri ile getirdikleri 2 sehra topunu Beyazidde 11 topcu alaya tehvil vererek 23 nefer silahdasi ile birge Erzuruma dogru hereket edirler Bir hefte sonra Erzuruma daxil olub ozleri ile getirikleri 18 ingilis aygiri ile Soyuq Cermik bolgesinde yerlesen Azerbaycan herbi birliyine qatilirlar Memmed beyle birge Turkiyeye geden 23 neferden bize yalniz Mir Davud Seyidzadenin adi melumdur Qurtulus savasinda ve Turk ordusunda xidmeti Redakte Bir muddet Erzurumda qaldiqdan sonra Turkiye Boyuk Millet Meclisinin qerari ile bir suvari bir piyada alayi ve topcu batareyasindan ibaret 1200 neferlik Azerbaycan birliyi Kazim Qarabekir pasanin komandanliq etdiyi Serq ordusunun 15 ci kolordu siralarina qebul olunur Memmed bey Qurtulus savasina Cahangir bey Berkerin batareyasinin terkibinde tagim komandiri olaraq qatilmisdi 1920 ci ilin payizindan baslayaraq 1921 ci ilin evvellerine qeder Serqi Anadolunun ermenilerden qurtarilmasi ile sona catan Dogu Herekatinda igidlikle vurusur Sariqamisin Qarsin Gumrunun geri alinmasi emeliyyatlarinda istirak ederek Qurtulus savasinin ilk zeferlerinin qazanilmasinda boyuk xidmetler gostermisdir Qarsin Benli Ehmed kendi yaxinliginda Berna meydan muharibesinde toplarinin deqiq atesi ile dusmen teyyarelerini muharibe meydanindan qovanlardan biri oldugu ucun komandirlerinin regbetini qazanmis savas bitikden sonra gosterdiyi igidliklere gore Mustafa Kamal Ataturkun imzasi olan teqdirname ile teltif olunmusdu Savasdan sonra 1925 ci ilde Seyx Seid usyaninin 1926 ci ilde kurd asiretlerinin baslatdigi 1 ci Agri 1927 ci ilde 2 ci Agri usyaninin qarsisinin alinmasinda istirak etmisdir 1928 ci ilin avqust ayinda bas leytenant ustegmen rutbesi ile teltif olunur Tehsilini artirmaq ucun Istanbulda Herbi mektebe daxil olur 1929 cu ilde topcu mektebinden mezun olduqdan sonra Izmirde olan Foca Artilleriya qrupunda batareya komandiri vezifesine teyin olunur 1930 cu ilde kapitan yuzbasi rutbesine yukseldilir 1939 cu ilde Muglada yerlesen Topcu alayinda 6 ci batareyanin komandiri vezifesine teyin edilir 1940 ci ilde mayor minbasi rutbesi ile teltif olunduqan sonra Catalcada 64 cu tumenin topcu alayinin II taborunun 1943 cu ilde 40 ci tumenin topcu alayinin 1945 ci ilin dekabr ayinda Qarsda 49 cu Topcu alayin II taborunun komandiri vezifelerinde calisir 1946 ci ilin avqustunda polkovnik leytenant rutbesine yarbay yukseldilerek Ezururmda III ordunun silah anbarinin 1948 ci ilin iyul ayinda Diyarbekirde 7 ci Kolordunun motorlu topcu alayinin komandir muavini vezifesine teyin olunur 1949 cu ilde polkovnik albay rutbesine yukseldilerek Diyabekirde Teftis Komissiyasinin basqani teyin olunur 1950 ci ilin may ayinda vezife basinda olarken infarkt kecirir Bir muddet mualice aliqdan sonra yeniden xidmete qayidir 1950 ci ilde Eskiseherde Teftis Komissiyasinin basqani vezifesine teyin edilir Lakin sehheti imkan vermediyi ucun 1951 ci ilin iyul ayinda teqaude cixir Hemcinin bax RedakteTurkiye Silahli QuvveleriIstinadlar Redakte 1 2 3 Turkiye ordusunun azerbaycanli polkovniki ARASDIRMA 2017 12 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 12 08 Menbe https az wikipedia org w index php title Memmed Agpolad amp oldid 5953166, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
